Doğuma Hazırlık Eğitimi ve Önemi
DOĞUMA HAZIRLIK EĞİTİMİNİN ÖNEMİ
Doğum her kadının öznel bir deneyimdir ve kişiye göre olumlu veya olumsuz birçok duygu barındırmaktadır Doğum deneyimlerinin kadının sağlığı sonraki doğumlara bakışı, anne-çocuk veya çiftler arasındaki ilişkiye kalıcı ve uzun vadeli sonuçları bulunmaktadır (Yıldız ve Aydın, 2018 ). Düşük sosyo-ekonomik durum, mevcut psikiyatrik problemler, yetersiz eş desteği, sağlık çalışanlarının yetersiz duygusal desteği; travmatik doğum öyküsü, yetersiz bilgi, acil operatif doğum, indüksiyon, doğum sırasındaki ağrı ile baş edememe, müdahaleler ve annenin karar sürecinde pasif kalması, ölü doğum vs. etmenler doğumun travmatik olarak algılanmasını sağlamaktadır (Yıldız ve Ayhan, 2018). Doğumun olumsuz etkileri annenin etkilenmesine ve doğum sonrası yaşayacağı depresyonda bu travmaların artmasına sebep olmaktadır (Eyüpoğlu, 2019). Bu durum da aile ilişkilerinde sıkıntılara ve çocuklarda, duygusal, bilişsel ve davranışsal olarak olumsuz etkilere sebep olabilmektedir (Yalnız, Ekti Genç, Kuloğlu ve Geçici, 2017).
Doğuma hazırlık eğitimlerinin temelinde “Korkusuz Doğum” kitabıyla tanınan Dick Read’in teorisi korku- gerginlik- ağrı çemberi denilen teori yatmaktadır (Eyüpoğlu, 2019). Bu teoride gebelikte yeterli sosyal desteğin olmaması, bilgi eksikliği, doğumun ağrılı ve travmatik bir olay olarak algılanması gibi pek çok faktör yaşanan aksiyetenin artmasına; korku ve gerginlikte doğumun daha uzun ve ağrılı olmasına sebep olmaktadır. Doğuma hazırlık eğitimleri ile oluşan olumlu doğum deneyimi algısı bu kısır döngünün rahatlatılması açısından da önemlidir. Bu amaçla meditasyon, nefes ve gevşeme egzersizlerinin anne adaylarına öğretilmektedir. (Esencan ve ark. 2018).
Gebelik ve doğum süreci insan fizyolojik bir olay olmakla beraber ebeveynler için önemli bir stres kaynağıdır. Bu süreç pek çok tehlike ile karşılaşma ihtimalinin barındırması ve tamamen kontrol edilememesi nedeniyle anne baba olacak çiftlerde kaygıya sebep olabilmektedir. Gebelik döneminde yeterli eğitim ve doğumda ihtiyaç duyulan desteğinin olması tüm bu süreçlerin çok daha rahat geçirilmesinde önemli bir etkiye sahiptir. Doğuma hazırlık eğitimlerinin amacı anne ve bebek sağlığının korunması, ailenin psikolojik ve fiziksel adaptasyonunun kolaylaşması, olası sağlık sorunları için erken tanı ve tedavinin uygulanması için gerekli bilgilerin aileye aktarılmasıdır (Esencan, Karabulut , Yıldırım, Abbasoğlu, Külek, Şimşek,& Kılıçcı, 2018).
Son yıllarda anne adaylarının doğumun merkezinde olmayı istedikleri, babaların doğum sürecinde daha aktif rol aldıkları görülmektedir. Doğuma hazırlık eğitimlerine katılımın artması beraberinde doğumun olumlu bir deneyim olarak algılanmasına da katkı sağlamaktadır (Esencan ve ark. 2018). Elen Hodnett’ın çalışmasında doğumda memnuniyeti etkileyen en önemli faktörler arasında kişisel beklentiler, sağlık çalışanlarından gelen destek, doktor ve ebelerin gebe ile kurduğu ilişki ve karar sürecine aktif katılım olduğu ortaya çıkmıştır. (Çoker, Karabekir, Varlık, 2015).
Esencan ve arkadaşlarının 19-43 yaş aralığındaki doğuma hazırlık eğitimi alan 180 gebe üzerine yaptıkları araştırmada doğum şekli ile emzirme zamanı arasında ilişki olduğu ve doğuma hazırlık eğitiminin ten tene teması talep etmeyi anlamlı bir şekilde artırdığı belirlenmiştir. Yağcan ve Sezer’in (2019) doğum hazırlık eğitimleri ile ilgili yaptıkları araştırmasında babaların ve anneye doğum desteği verecek yakınların eğitim sürecine dahil olmasının daha empatik bir yaklaşım kazanmalarını; annenin yetersizlik hisleri ve doğum korkusunu yenmeleri beden kontrolünü sağlama konusunda olumlu sonuçları olduğunu ortaya çıkmıştır. Doğum korkusu yaşayan anne adaylarına verilen doğuma hazırlık eğitiminin ve Kolcaba'nın Konfor Kuramı'na göre yapılandırılmış hemşirelik bakımının, doğumla ilgili yaşanan anksiyeteyi azalttığı, olumlu doğum deneyimini artırdığı, anne bebek bağlanma ve emzirme düzeyini artırmada etkili olduğu belirlenmiştir (Unutkan, 2018).
DOĞUM VE BAĞLANMA İÇİN GÜÇLENDİRİCİ BİR MODEL: KEŞKESİZ DOĞUM
Keşkesiz Doğum Modeli ülkemizde 2010 yılından itibaren Uzm. Dr. Hakan Çoker ve Uzm.Psk.Neşe Karabekir tarafından uygulanan holistik ve hümanistik bir yaklaşımı benimseyen bir yaklaşımdır. (Çoker, Karabekir, Varlık, 2015)
Keşkesiz doğum felsefesinin temelinde tıbbi bir zorunluluk olmadığı sürece doğumun kendiliğinden başladığı, mümkün olduğunca müdahaleden sakınılan, anne ve bebeğin doğduğu andan itibaren ten tene temasta bulundukları, doğum şekline bağlı olmaksızın doğumda aktif olarak rol alan herkesin desteklendiği, mahremiyete saygı duyulan güven ilişkisi temelli bir doğum şekli yatmaktadır. Bunu gerçekleştirmek için de doktor, ebe/doula, doğum psikoterapistinden oluşan bir ekip bulunmaktadır (Eyüpoğlu, 2019).
Her doğum bireyseldir ve annenin ihtiyaç ve isteklerine göre şekillenir. Anneye ihtiyaç duyduğu zaman tanınır ve suya doğum da dahil olmak üzere istediği doğum şekline saygı duyulur. Doğum içgüdüsel olarak yapılan ve annenin kendi içine döndüğü bir süreçtir. Bu süreçteki en önemli ihtiyaçların başında mahremiyete saygı, güven ve destek gelmektedir (Eyüpoğlu, 2019). Doğum herhangi bir tıbbi gereklilik olmadığı sürece kendiliğinden başlar. Keşkesiz doğumda epidural analjezi ya da müdahaleler bir rutin olarak değil ancak tıbbi gereklilik olması durumunda kullanılır. Gerekli olan durumlarda mutlaka aile bilgilendirilmesi yapılır (https://www.keskesizdogummerkezi.com) Böylece doğumun sürecinde annenin kendisini güçlü hissetmesi sağlanır Anne ve bebeğin kavuşma anı da mahremiyetin korunduğu özel bir zamandır ortamın ışığına, ısısına ve gürültüye dikkat edilir, göbek kordonu kesilmeden ten tene temas yapılır (Eyüpoğlu, 2019).
Doğum şeklinin sezeryan olması durumunda yine ten tene temasın yapıldığı anne bebek dostu sezeryan yöntemi kullanılır. (https://www.keskesizdogummerkezi.com)
Hamileliğin ilk yarısından itibaren uzman kadro tarafından ebeveynlere 18 saatlik doğuma hazırlık eğitimi verilerek süreç başlar. Ailelerin eğitim sonrasında doğumla ilgili karar sürecine aktif katılımı çok önemlidir. (https://www.keskesizdogummerkezi.com)
Doğuma hazırlık eğitiminde neler var?
Doğuma hazırlık eğitimleri anne ve babanın hamilelik ve doğum süreci hakkında alınacak kararlara aktif katılımını sağlayacak temel bilgileri edinmesini amaçlar. Doğum ve hamilelik sürecinde kendilerine destek verebilecek ebe/doula ve doğum psikoterapistinin görevlerini öğrenmesini sağlar. Anne bebek dostu hastane ve standart hastanelerin rutinleri hakkında bilgi sahibi olurlar. Aktif doğum kuralları öğretilir. Doğum sırasında yapılabilecek tıbbi müdahaleler ve sezaryan hakkında bilgi sahibi olur. (https://www.keskesizdogummerkezi.com)
Eğitimin içeriğinde şu konu başlıkları bulunmaktadır:
• Doğumun aşamaları
• Doğumun başlama bulguları
• Doğuma dair temel lamaze ilkeleri
• Hormonlar
• Rahatlamayı sağlayacak yöntemler ( küvet,duş, sıcak-soğuk ve baskıdan yararlanma…)
• Nefes egzersizleri olmak üzere gevşeme egzersizleri
• Doğum destekçilerinin görevleri
• Sezeryan nedenleri ve anne bebek dostu sezeryan
• İletişim becerileri
• Müdahaleler
• Analjezi ve anestezi
• Aktif doğum pozisyonları
• Dalgaları karşılama pozisyonları
• Masaj teknikleri
• Doğumun provası
EKİP:
Doktor, temel tıp bilgileri ışığında anne ve bebeğin sağlığını gözeterek, gerekli durumlarda yapılacak müdahaleler ile doğuma yardımcı olmaktadır. tüm tıbbi kararların olumlu ve olumsuz taraflarını aileye açıklayarak hem ekibin hem de ailenin sağlıklı bir karar vermesi için rehberlik yapmaktadır.
Anneye dilediği pozisyonda doğumu, ilaç dışı rahatlatıcı teknikleri uygulayabilecek bir doğum destekçisi (ebe/doula) eşlik eder. Doğuma destek verecek ebe/doula doğum öncesinden muayenelere katılmaya başlar, doğum öncesi ve doğum sonrası ev ziyaretleri yapar. (https://www.keskesizdogummerkezi.com)
Doğum psikoloğu gebelik ve doğum sonrası süreçlerle ilgili aile görüşmeleri yapar. Yapılan görüşmeler en az 4 seans olmak şartıyla ihtiyaca göre belirlenir. Anne ve baba dışında anneane, babaanne ve baba ile de bireysel görüşmeler yapar. Doğumla ilgili hissedilen kaygı ve soru işaretlerinin giderilmesi için terapötik müdahalelerde bulunur. Ayrıca doğum ekibine de karşılaşılan zorluklarla ilgili psikolojik destek vermek için hazır olur. Akrabalar ve aile arasındaki iletişimi güçlendirerek hem mahremiyetin korunması hem de sağlık ekibinin rahat çalışması için bir köprü görevi üstlenir.(Çoker, Karabekir, Varlık, 2015).
KAYNAKÇA:
1. Beck TC, Watson S. (2008). Impact of birth taruma on breastfeeing: a tale of two patways. Nursing Research ; 57: 22-236.
2. Yalnız, H., Canan, F., Ekti Genç, R., Kuloğlu, M. M., & Geçici, Ö. (2017). Travmatik doğum algısı ölçeğinin geliştirilmesi.
3. Aydın, N. ve Yıldız, H. (2018). Travmatik doğum deneyiminin etkileri ve nesiller arası aktarımın etkisi travmatik eğitiminin ve nesiller tatili dönüşü. İnsan Bilimleri Dergisi , 15 (1), 604-618.
4. Yılmaz, E., Şaşmaz, S., Çakıroğlu, S., Özdoğan, Ş., & Bay, F. (2020). Kadınlarda travmatik doğum algısı ve anne-bebek bağlanma durumlarının incelenmesi.
5. Karabekir, N.,Çoker, H. ve Varlık, S. (2015). Keşkesiz doğum modeli ve ekibi. Türkiye Klinikleri Dergisi. 1(3)
6. Esencan, T. Y., Karabulut, Ö., Yıldırım, A. D., Abbasoğlu, D. E., Külek, H., Şimşek, Ç., ... & Kılıçcı, Ç. (2018). Doğuma hazırlık eğitimi alan gebelerin doğum şekli, ilk emzirme zamanı ve ten tene temas tercihleri. Florence Nightingale Journal of Nursing, 26(1), 31-43.
7. Samiye, M. E. T. E., Ertuğrul, M., & Uludağ, E. (2015). Bir doğuma hazırlık eğitim programı “doğumda farkındalık. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 8(2), 131-141.
8. Yağcan H., Sezer H., Doğuma Hazırlık Sınıfı Eğitimlerinde Kullanılabilecek İnovatif Bir Yöntem: Hibrit Simülasyon, J Biotechnol and Strategic Health Res. 2019;3(2):72-78.
9. Unutkan, A. (2018). Doğum korkusu yaşayan gebelere verilen doğuma hazırlık eğitimi ve Kolcaba’nın konfor kuramına göre yapılandırılmış hemşirelik bakımının doğum korkusu deneyimi, sonuçları ve konforuna etkisi.
10. Eyüpoğlu, Z. (2019). Dr. Hakan Çoker’le 100 soruda Doğal Doğum. İnkılap: İstanbul.
Doğum her kadının öznel bir deneyimdir ve kişiye göre olumlu veya olumsuz birçok duygu barındırmaktadır Doğum deneyimlerinin kadının sağlığı sonraki doğumlara bakışı, anne-çocuk veya çiftler arasındaki ilişkiye kalıcı ve uzun vadeli sonuçları bulunmaktadır (Yıldız ve Aydın, 2018 ). Düşük sosyo-ekonomik durum, mevcut psikiyatrik problemler, yetersiz eş desteği, sağlık çalışanlarının yetersiz duygusal desteği; travmatik doğum öyküsü, yetersiz bilgi, acil operatif doğum, indüksiyon, doğum sırasındaki ağrı ile baş edememe, müdahaleler ve annenin karar sürecinde pasif kalması, ölü doğum vs. etmenler doğumun travmatik olarak algılanmasını sağlamaktadır (Yıldız ve Ayhan, 2018). Doğumun olumsuz etkileri annenin etkilenmesine ve doğum sonrası yaşayacağı depresyonda bu travmaların artmasına sebep olmaktadır (Eyüpoğlu, 2019). Bu durum da aile ilişkilerinde sıkıntılara ve çocuklarda, duygusal, bilişsel ve davranışsal olarak olumsuz etkilere sebep olabilmektedir (Yalnız, Ekti Genç, Kuloğlu ve Geçici, 2017).
Doğuma hazırlık eğitimlerinin temelinde “Korkusuz Doğum” kitabıyla tanınan Dick Read’in teorisi korku- gerginlik- ağrı çemberi denilen teori yatmaktadır (Eyüpoğlu, 2019). Bu teoride gebelikte yeterli sosyal desteğin olmaması, bilgi eksikliği, doğumun ağrılı ve travmatik bir olay olarak algılanması gibi pek çok faktör yaşanan aksiyetenin artmasına; korku ve gerginlikte doğumun daha uzun ve ağrılı olmasına sebep olmaktadır. Doğuma hazırlık eğitimleri ile oluşan olumlu doğum deneyimi algısı bu kısır döngünün rahatlatılması açısından da önemlidir. Bu amaçla meditasyon, nefes ve gevşeme egzersizlerinin anne adaylarına öğretilmektedir. (Esencan ve ark. 2018).
Gebelik ve doğum süreci insan fizyolojik bir olay olmakla beraber ebeveynler için önemli bir stres kaynağıdır. Bu süreç pek çok tehlike ile karşılaşma ihtimalinin barındırması ve tamamen kontrol edilememesi nedeniyle anne baba olacak çiftlerde kaygıya sebep olabilmektedir. Gebelik döneminde yeterli eğitim ve doğumda ihtiyaç duyulan desteğinin olması tüm bu süreçlerin çok daha rahat geçirilmesinde önemli bir etkiye sahiptir. Doğuma hazırlık eğitimlerinin amacı anne ve bebek sağlığının korunması, ailenin psikolojik ve fiziksel adaptasyonunun kolaylaşması, olası sağlık sorunları için erken tanı ve tedavinin uygulanması için gerekli bilgilerin aileye aktarılmasıdır (Esencan, Karabulut , Yıldırım, Abbasoğlu, Külek, Şimşek,& Kılıçcı, 2018).
Son yıllarda anne adaylarının doğumun merkezinde olmayı istedikleri, babaların doğum sürecinde daha aktif rol aldıkları görülmektedir. Doğuma hazırlık eğitimlerine katılımın artması beraberinde doğumun olumlu bir deneyim olarak algılanmasına da katkı sağlamaktadır (Esencan ve ark. 2018). Elen Hodnett’ın çalışmasında doğumda memnuniyeti etkileyen en önemli faktörler arasında kişisel beklentiler, sağlık çalışanlarından gelen destek, doktor ve ebelerin gebe ile kurduğu ilişki ve karar sürecine aktif katılım olduğu ortaya çıkmıştır. (Çoker, Karabekir, Varlık, 2015).
Esencan ve arkadaşlarının 19-43 yaş aralığındaki doğuma hazırlık eğitimi alan 180 gebe üzerine yaptıkları araştırmada doğum şekli ile emzirme zamanı arasında ilişki olduğu ve doğuma hazırlık eğitiminin ten tene teması talep etmeyi anlamlı bir şekilde artırdığı belirlenmiştir. Yağcan ve Sezer’in (2019) doğum hazırlık eğitimleri ile ilgili yaptıkları araştırmasında babaların ve anneye doğum desteği verecek yakınların eğitim sürecine dahil olmasının daha empatik bir yaklaşım kazanmalarını; annenin yetersizlik hisleri ve doğum korkusunu yenmeleri beden kontrolünü sağlama konusunda olumlu sonuçları olduğunu ortaya çıkmıştır. Doğum korkusu yaşayan anne adaylarına verilen doğuma hazırlık eğitiminin ve Kolcaba'nın Konfor Kuramı'na göre yapılandırılmış hemşirelik bakımının, doğumla ilgili yaşanan anksiyeteyi azalttığı, olumlu doğum deneyimini artırdığı, anne bebek bağlanma ve emzirme düzeyini artırmada etkili olduğu belirlenmiştir (Unutkan, 2018).
DOĞUM VE BAĞLANMA İÇİN GÜÇLENDİRİCİ BİR MODEL: KEŞKESİZ DOĞUM
Keşkesiz Doğum Modeli ülkemizde 2010 yılından itibaren Uzm. Dr. Hakan Çoker ve Uzm.Psk.Neşe Karabekir tarafından uygulanan holistik ve hümanistik bir yaklaşımı benimseyen bir yaklaşımdır. (Çoker, Karabekir, Varlık, 2015)
Keşkesiz doğum felsefesinin temelinde tıbbi bir zorunluluk olmadığı sürece doğumun kendiliğinden başladığı, mümkün olduğunca müdahaleden sakınılan, anne ve bebeğin doğduğu andan itibaren ten tene temasta bulundukları, doğum şekline bağlı olmaksızın doğumda aktif olarak rol alan herkesin desteklendiği, mahremiyete saygı duyulan güven ilişkisi temelli bir doğum şekli yatmaktadır. Bunu gerçekleştirmek için de doktor, ebe/doula, doğum psikoterapistinden oluşan bir ekip bulunmaktadır (Eyüpoğlu, 2019).
Her doğum bireyseldir ve annenin ihtiyaç ve isteklerine göre şekillenir. Anneye ihtiyaç duyduğu zaman tanınır ve suya doğum da dahil olmak üzere istediği doğum şekline saygı duyulur. Doğum içgüdüsel olarak yapılan ve annenin kendi içine döndüğü bir süreçtir. Bu süreçteki en önemli ihtiyaçların başında mahremiyete saygı, güven ve destek gelmektedir (Eyüpoğlu, 2019). Doğum herhangi bir tıbbi gereklilik olmadığı sürece kendiliğinden başlar. Keşkesiz doğumda epidural analjezi ya da müdahaleler bir rutin olarak değil ancak tıbbi gereklilik olması durumunda kullanılır. Gerekli olan durumlarda mutlaka aile bilgilendirilmesi yapılır (https://www.keskesizdogummerkezi.com) Böylece doğumun sürecinde annenin kendisini güçlü hissetmesi sağlanır Anne ve bebeğin kavuşma anı da mahremiyetin korunduğu özel bir zamandır ortamın ışığına, ısısına ve gürültüye dikkat edilir, göbek kordonu kesilmeden ten tene temas yapılır (Eyüpoğlu, 2019).
Doğum şeklinin sezeryan olması durumunda yine ten tene temasın yapıldığı anne bebek dostu sezeryan yöntemi kullanılır. (https://www.keskesizdogummerkezi.com)
Hamileliğin ilk yarısından itibaren uzman kadro tarafından ebeveynlere 18 saatlik doğuma hazırlık eğitimi verilerek süreç başlar. Ailelerin eğitim sonrasında doğumla ilgili karar sürecine aktif katılımı çok önemlidir. (https://www.keskesizdogummerkezi.com)
Doğuma hazırlık eğitiminde neler var?
Doğuma hazırlık eğitimleri anne ve babanın hamilelik ve doğum süreci hakkında alınacak kararlara aktif katılımını sağlayacak temel bilgileri edinmesini amaçlar. Doğum ve hamilelik sürecinde kendilerine destek verebilecek ebe/doula ve doğum psikoterapistinin görevlerini öğrenmesini sağlar. Anne bebek dostu hastane ve standart hastanelerin rutinleri hakkında bilgi sahibi olurlar. Aktif doğum kuralları öğretilir. Doğum sırasında yapılabilecek tıbbi müdahaleler ve sezaryan hakkında bilgi sahibi olur. (https://www.keskesizdogummerkezi.com)
Eğitimin içeriğinde şu konu başlıkları bulunmaktadır:
• Doğumun aşamaları
• Doğumun başlama bulguları
• Doğuma dair temel lamaze ilkeleri
• Hormonlar
• Rahatlamayı sağlayacak yöntemler ( küvet,duş, sıcak-soğuk ve baskıdan yararlanma…)
• Nefes egzersizleri olmak üzere gevşeme egzersizleri
• Doğum destekçilerinin görevleri
• Sezeryan nedenleri ve anne bebek dostu sezeryan
• İletişim becerileri
• Müdahaleler
• Analjezi ve anestezi
• Aktif doğum pozisyonları
• Dalgaları karşılama pozisyonları
• Masaj teknikleri
• Doğumun provası
EKİP:
Doktor, temel tıp bilgileri ışığında anne ve bebeğin sağlığını gözeterek, gerekli durumlarda yapılacak müdahaleler ile doğuma yardımcı olmaktadır. tüm tıbbi kararların olumlu ve olumsuz taraflarını aileye açıklayarak hem ekibin hem de ailenin sağlıklı bir karar vermesi için rehberlik yapmaktadır.
Anneye dilediği pozisyonda doğumu, ilaç dışı rahatlatıcı teknikleri uygulayabilecek bir doğum destekçisi (ebe/doula) eşlik eder. Doğuma destek verecek ebe/doula doğum öncesinden muayenelere katılmaya başlar, doğum öncesi ve doğum sonrası ev ziyaretleri yapar. (https://www.keskesizdogummerkezi.com)
Doğum psikoloğu gebelik ve doğum sonrası süreçlerle ilgili aile görüşmeleri yapar. Yapılan görüşmeler en az 4 seans olmak şartıyla ihtiyaca göre belirlenir. Anne ve baba dışında anneane, babaanne ve baba ile de bireysel görüşmeler yapar. Doğumla ilgili hissedilen kaygı ve soru işaretlerinin giderilmesi için terapötik müdahalelerde bulunur. Ayrıca doğum ekibine de karşılaşılan zorluklarla ilgili psikolojik destek vermek için hazır olur. Akrabalar ve aile arasındaki iletişimi güçlendirerek hem mahremiyetin korunması hem de sağlık ekibinin rahat çalışması için bir köprü görevi üstlenir.(Çoker, Karabekir, Varlık, 2015).
KAYNAKÇA:
1. Beck TC, Watson S. (2008). Impact of birth taruma on breastfeeing: a tale of two patways. Nursing Research ; 57: 22-236.
2. Yalnız, H., Canan, F., Ekti Genç, R., Kuloğlu, M. M., & Geçici, Ö. (2017). Travmatik doğum algısı ölçeğinin geliştirilmesi.
3. Aydın, N. ve Yıldız, H. (2018). Travmatik doğum deneyiminin etkileri ve nesiller arası aktarımın etkisi travmatik eğitiminin ve nesiller tatili dönüşü. İnsan Bilimleri Dergisi , 15 (1), 604-618.
4. Yılmaz, E., Şaşmaz, S., Çakıroğlu, S., Özdoğan, Ş., & Bay, F. (2020). Kadınlarda travmatik doğum algısı ve anne-bebek bağlanma durumlarının incelenmesi.
5. Karabekir, N.,Çoker, H. ve Varlık, S. (2015). Keşkesiz doğum modeli ve ekibi. Türkiye Klinikleri Dergisi. 1(3)
6. Esencan, T. Y., Karabulut, Ö., Yıldırım, A. D., Abbasoğlu, D. E., Külek, H., Şimşek, Ç., ... & Kılıçcı, Ç. (2018). Doğuma hazırlık eğitimi alan gebelerin doğum şekli, ilk emzirme zamanı ve ten tene temas tercihleri. Florence Nightingale Journal of Nursing, 26(1), 31-43.
7. Samiye, M. E. T. E., Ertuğrul, M., & Uludağ, E. (2015). Bir doğuma hazırlık eğitim programı “doğumda farkındalık. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 8(2), 131-141.
8. Yağcan H., Sezer H., Doğuma Hazırlık Sınıfı Eğitimlerinde Kullanılabilecek İnovatif Bir Yöntem: Hibrit Simülasyon, J Biotechnol and Strategic Health Res. 2019;3(2):72-78.
9. Unutkan, A. (2018). Doğum korkusu yaşayan gebelere verilen doğuma hazırlık eğitimi ve Kolcaba’nın konfor kuramına göre yapılandırılmış hemşirelik bakımının doğum korkusu deneyimi, sonuçları ve konforuna etkisi.
10. Eyüpoğlu, Z. (2019). Dr. Hakan Çoker’le 100 soruda Doğal Doğum. İnkılap: İstanbul.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Doğuma Hazırlık Eğitimi ve Önemi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Gülden TEZGEL'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Gülden TEZGEL'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
