2007'den Bugüne 92,301 Tavsiye, 28,216 Uzman ve 19,976 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Egzersiz Bağımlılığı
MAKALE #22839 © Yazan Uzm.Psk.Burcu BÜGE | Yayın Ekim 2022 | 882 Okuyucu
Düzenli olarak egzersiz yapmak, fiziksel, sosyal ve psikolojik iyi oluşa kadar sağlıkla ilgili birçok fayda sağlar (McArdle ve ark., 2001; Donatelle ve Thompson, 2011). Fiziksel aktivite kişinin yaşam kalitesini arttırmakla birlikte vücut işleyişini de geliştirir, yorgunluğa karşı direnci azaltır, esnekliği arttırır, daha iyi iş verimliliğini sağlar, kilo yönetimine yardımcı olur, depresyon riskini düşürür ve bireyin genel sağlığının korunmasına katkıda bulunur (Donatelle ve Thompson, 2011; Blair ve ark., 1989). Başka bir deyişle düzenli egzersiz, sağlığın teşviki ve geliştirilmesinde etkili olmak ve aynı zamanda hastalıkların önlenmesinde önemli bir rol oynamak için yeterli sıklıkta, yoğunlukta ve süre ile gerçekleştirilen planlı ve tekrarlayan bir dizi karmaşık hareket aktivitesi olarak tanımlanabilir (Caspersen ve ark., 1985; Waddington, 2000). Egzersizin sağlığa sayısız faydası vardır ve genellikle olumlu davranış olarak görülür, bu yüzden kişiler ve klinisyenler aşırı egzersiz ve bağımlılığın tehlikelerini gözden kaçırabilirler (Hausenblas ve ark., 2017).

Egzersiz Bağımlılığı Nedir?

Egzersiz bağımlılığı olan kişiler, egzersizi bir zorunluluk ve aşırı hale getirecek şekilde kontrol kaybı yaşarlar (Mónok ve ark., 2012; Szabo ve ark., 2015). Egzersiz bağımlılığı resmi olarak bir ruh sağlığı bozukluğu olarak sınıflandırılmasa da diğer bağımlılıklar gibi duygusal ve sosyal sağlık üzerinde benzer olumsuz etkilerle belirtilir. Birincil egzersiz bağımlılığı, egzersizin kilo kontrolü için bir araç olduğu yeme bozukluğu olan kişilerde görülen aşırı egzersizden farklıdır. Birincil egzersiz bağımlılığında aşırı egzersiz yapma güdüsü tipik olarak olumsuz bir şeyden kaçmaya yöneliktir ancak bu durumdan etkilenen kişi dürtülerinden habersiz olabilir (Szabo, 2010). Yani birincil egzersiz bağımlılığı rahatsız edici, kalıcı ve kontrol edilemeyen bir stres kaynağına karşı bir kaçış tepkisi olarak tanımlanabilir. Yeme bozukluğu olan kişilerde görülen aşırı egzersize de ikincil egzersiz bağımlılığı denir (de Coverley Veale, 1987). Birincilden farklı olarak ikincil egzersiz bağımlılığında aşırı egzersiz kilo verme aracı olarak kullanılır. Hatta bu bağımlılığa sıkı diyetler de eşlik eder (Berczik ve ark., 2012).

Glasser (1976), fiziksel egzersizin yararlı etkilerini ve madde kullanımı ve diğer bağımlılıklarının davranışsal sonuçlar bağlamında olumsuz doz-yanıt ilişkisinin aksine egzersiz ile sağlık arasındaki olumlu doz-yanıt ilişkisini belirlemeye çalışarak psikoloji literatürüne ilk olarak pozitif bağımlılık kavramını ortaya çıkarmıştır. Bu yeni pozitif bağımlılık, egzersiz ve doğaüstü meditasyonu içermekteydi. Ancak, Morgan (1979) Glasser’in pozitif bağımlılık kavramını sorgulamıştır. Çünkü psikiyatrik vaka çalışmaları, abartılı egzersizin sadece fiziksel yaralanmaya değil, aynı zamanda iş ve aile hayatı gibi en önemli günlük sorumlulukların aksatılmasına da yol açabileceğini göstermiştir. Bu klinik vakalar, yeni bir bağımlılık biçimi olarak egzersizin aşırı uygulanmasını ortaya çıkarmıştır (Morgan, 1979).

Anket üzerinden yapılan çalışmalar, egzersiz bağımlılığı için çeşitli risk faktörlerini ortaya çıkarmıştır. Alışveriş ve internet bağımlılığı gibi diğer davranışsal bağımlılıklarla da pozitif bir ilişki gözlemlenmiştir (Di Nicola ve ark., 2015; Müller ve ark., 2015). Egzersiz yaptıklarını güçlü bir şekilde vurgulayan ve düşük benlik saygısına sahip kişiler bu bağımlılık için daha fazla risk altındadır (Bruno ve ark., 2014). Anksiyete, dürtüsellik ve dışa dönüklük eğilimleri olan bireylerin egzersiz bağımlılığı riski daha yüksektir (Hausenblas ve Giacobbi, 2004). Erkekler ve kadınlar eşit risk altındadır, ancak erkeklerde birincil egzersiz bağımlılığı görülürken kadınlarda daha sık ikincil egzersiz bağımlılığı görülür (Bruno ve ark., 2014; Cunningham ve ark., 2016).

Egzersiz Bağımlığının Belirtileri

Morgan (1979), bağımlılığın en tipik belirtilerinin öncelikle yoksunluk belirtilerinin varlığı, olumsuz sosyal sonuçların ve rahatsız edici psikolojik işlevsellik, ilişkilere ya da işe müdahale ve tedaviye uygun olmamasına rağmen aşırı egzersiz yapma gibi bazı olumsuz etkilerin varlığının aşırı egzersiz davranışına uygun olduğunu belirtmiştir. Sonuç olarak, egzersiz bağımlılığı davranışsal bir işlev bozukluğu olarak görülmüştür ve bunun olumsuz bir bağımlılık olduğunu vurgulanmıştır (Berczik ve ark., 2012). Aşırı egzersiz davranışının kişinin yaşamında birincil bir sorun mu yoksa başka bir psikolojik işlev bozukluğu sonucunda ikincil bir sorun olarak mı ortaya çıktığının tespiti oldukça önemlidir (Hill, 1965). İşlev bozukluğu, birincil egzersiz bağımlılığı olarak sınıflandırılır çünkü kendisini bir davranışsal bağımlılık biçimi olarak gösterir. İkincil egzersiz bağımlılığı ise tipik olarak anoreksiya nevroza veya bulimia nevroza gibi yeme bozukluklarıyla birlikte başka bir işlev bozukluğu olarak ortaya çıkar (Bamber ve ark., 2000; Blaydon ve Lindner, 2002; de Coverley Veale, 1987).

Birincil veya ikincil egzersiz bağımlılığının birçok belirtisi ve sonucu benzerdir. İkisi arasındaki ayırt edici özellik, birincil egzersiz bağımlılığında egzersizin kendisi amaç olması; ikincil egzersiz bağımlılığında ise kilo vermenin amaç olması ve abartılı egzersizin bu yolda sadece bir araç olmasıdır (Berczik ve ark., 2012). Kişi, egzersize ara verme konusunda isteksiz olduğunu ifade ediyorsa, egzersizi azaltması önerildiğinde hayal kırıklığı ve agresiflik gösteriyorsa ve egzersizin kişisel ilişkilerine ve iş hayatına engel olduğunu belirtiyorsa veya kişi egzersizi bırakmaya çalıştığını ancak tekrar tekrar yaptığını söylüyorsa egzersiz bağımlılığından söz edilebilir (Hausenblas ve ark., 2017). Veale (1987), birincil egzersiz bağımlılığı için yedi belirtiden oluşan bir liste önermiştir:

• Günde bir veya daha fazla düzenli bir programla basmakalıp bir egzersiz modeline yol açan repertuarın daraltılması,
• Bireyin diğer faaliyetlere göre egzersize öncelik vermesi,
• Yıllar içinde gerçekleştirilen egzersiz miktarına karşı toleransın artması,
• Egzersiz programının kesilmesini takiben bir duygudurum bozukluğu ile ilgili yoksunluk belirtileri,
• Daha fazla egzersiz yaparak yoksunluk belirtilerinin hafifletilmeye veya önlenmeye çalışılması,
• Egzersiz yapma zorunluğunun kişisel farkındalığı,
• Bir yoksunluk döneminden sonra önceki egzersiz modelinin hızlı bir şekilde eski haline getirilmesi (Veale, 1987).

Egzersiz Bağımlılığının Yaygınlığı

Egzersiz bağımlığının genel popülasyondaki yaygınlık tahminleri eksiktir. Bu bağımlılık hakkında sürekli ve titiz araştırmalar olmadığı için kriterler iyi tanımlanmamış ve doğrulanmamıştır. Bazı gözlemsel çalışmalar, egzersiz bağımlılığı belirtilerinin genel nüfusta %0.3 ile %0.5 arasında değiştiğini, düzenli egzersiz yapanlarda ise %1.9 ile %3.2 arasında değiştiğini göstermektedir (Mónok ve ark., 2012; Griffiths ve ark., 2015). Egzersiz bağımlılığında kendine zarar verme davranışının olumsuz sonuçları göz önüne alındığında, epidemiyolojik veriler bu alanda araştırma ihtiyacını doğrulamakta ve işlev bozukluğunun daha iyi anlaşılmasını gerektirmektedir (Szabo, 2010).

Egzersiz Bağımlılığı ve Psikolojik Müdahaleler

Çoğu davranışsal bağımlılıkta olduğu gibi egzersizle ilgili uyumsuz inançları yeniden yapılandırmak ve duygudurum bozukluklarını yönetmek için bilişsel davranışçı terapi ve diyalektik davranış terapisi önerilmektedir (Weinstein ve Weinstein, 2014). Terapinin amacı, kişinin egzersiz yapmasını engellemek değil, bağımlılık davranışını tanımalarına ve egzersiz rutini katılığını azaltmalarına yardımcı olmaktır (Hausenblas ve ark., 2017). İlaç kullanımına yönelik ise belirli vaka çalışmaları bulunmaktadır. Örneğin bir vaka çalışması, bir doktorun egzersiz yapmadığı zamanlarda kişinin sinirlerini sakinleştirmeye yardımcı olmak için küçük sakinleştirici ilaçlar reçete ettiği farmakoterapiye dikkat çekmiştir (Griffiths, 1997). Ancak, egzersiz bağımlılığı için davranış değiştirme danışmanlığı gibi psikolojik tekniklerin en etkili müdahale yöntemi olduğu düşünülmektedir (Wichmann ve Martin, 1992).

Kaynakça

Bamber, D., Cockerill, I. M., Rodgers, S. ve Carroll, D. (2000). “It's exercise or nothing”: a qualitative analysis of exercise dependence. British Journal of Sports Medicine, 34(6), 423-430. http://dx.doi.org/10.1136/bjsm.34.6.423
Berczik, K., Szabó, A., Griffiths, M. D., Kurimay, T., Kun, B., Urbán, R. ve Demetrovics, Z. (2012). Exercise addiction: symptoms, diagnosis, epidemiology, and etiology. Substance Use & Misuse, 47(4), 403-417. https://doi.org/10.3109/10826084.2011.639120
Blair, S. N., Kohl, H. W., Paffenbarger, R. S., Clark, D. G., Cooper, K. H. ve Gibbons, L. W. (1989). Physical fitness and all-cause mortality: a prospective study of healthy men and women. Jama, 262(17), 2395-2401. https://doi.org/10.1001/jama.262.17.2395
Blaydon, M. J. ve Lindner, K. J. (2002). Eating disorders and exercise dependence in triathletes. Eating Disorders, 10(1), 49-60. https://doi.org/10.1080/106402602753573559
Bruno, A., Quattrone, D., Scimeca, G., Cicciarelli, C., Romeo, V. M., Pandolfo, G., Zoccali, R.A., Rosaria, M. ve Muscatello, M. R. A. (2014). Unraveling exercise addiction: the role of narcissism and self-esteem. Journal of Addiction. https://doi.org/10.1155/2014/987841
Caspersen, C. J., Powell, K. E. ve Christenson, G. M. (1985). Physical activity, exercise, and physical fitness: definitions and distinctions for health-related research. Public Health Reports, 100(2), 126.
Cunningham, H. E., Pearman III, S. ve Brewerton, T. D. (2016). Conceptualizing primary and secondary pathological exercise using available measures of excessive exercise. International Journal of Eating Disorders, 49(8), 778-792. https://doi.org/10.1002/eat.22551
De Coverley Veale, D. M. W. (1987). Exercise dependence. British Journal of Addiction, 82(7), 735-740. https://doi.org/10.1111/j.1360-0443.1987.tb01539.x
Di Nicola, M., Tedeschi, D., De Risio, L., Pettorruso, M., Martinotti, G., Ruggeri, F., Swierkosz-Lenart, K., Guglielmo, R., Callea, A., Ruggeri, G., Pozzi, G., Giannantonio, M. D. ve Janiri, L. (2015). Co-occurrence of alcohol use disorder and behavioral addictions: relevance of impulsivity and craving. Drug and Alcohol Dependence, 148, 118-125. https://doi.org/10.1016/j.drugalcdep.2014.12.028
Donatelle, R. J. ve Thompson A.M. (2011). Health: the basics. Toronto (ON): Pearson Education Canada.
Glasser, W. (1976). Positive addiction. New York, NY: Harper & Row.
Griffiths, M. (1997). Exercise addiction: A case study. Addiction Research, 5(2), 161-168. https://doi.org/10.3109/16066359709005257
Griffiths, M. D., Urbán, R., Demetrovics, Z., Lichtenstein, M. B., de la Vega, R., Kun, B., Ruiz-Barquın, R. ve Szabo, A. (2015). A cross-cultural re-evaluation of the Exercise Addiction Inventory (EAI) in five countries. Sports Medicine-Open, 1(1), 1-7. https://doi.org/10.1186/s40798-014-0005-5
Hausenblas, H. A. ve Giacobbi Jr, P. R. (2004). Relationship between exercise dependence symptoms and personality. Personality and Individual Differences, 36(6), 1265-1273. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(03)00214-9
Hausenblas, H. A., Schreiber, K. ve Smoliga, J. M. (2017). Addiction to exercise. Bmj, 357. https://doi.org/10.1136/bmj.j1745
Hill, A. B. (1965). The environment and disease: Associations or causation? Proceedings of the Royal Society of Medicine, 58, 295–300.
Landolfi, E. (2013). Exercise addiction. Sports Medicine, 43(2), 111-119. https://doi.org/10.1007/s40279-012-0013-x
McArdle, W. D., Katch, F. I. ve Katch, V. L. (2001). Exercise physiology: energy, nutrition, and human performance.
Mónok, K., Berczik, K., Urbán, R., Szabo, A., Griffiths, M. D., Farkas, J., Magi, A., Eisinger, A., Kurimay, T., Kökönyei, G., Kun, B., Paksi, B. ve Demetrovics, Z. (2012). Psychometric properties and concurrent validity of two exercise addiction measures: A population wide study. Psychology of Sport and Exercise, 13(6), 739-746. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2012.06.003
Morgan, W. P. (1979). Negative addiction in runners. The Physician and Sports Medicine, 7, 57–70. https://doi.org/10.1080/00913847.1979.11948436
Müller, A., Loeber, S., Söchtig, J., Te Wildt, B. ve De Zwaan, M. (2015). Risk for exercise dependence, eating disorder pathology, alcohol use disorder and addictive behaviors among clients of fitness centers. Journal of Behavioral Addictions, 4(4), 273-280. https://akjournals.com/view/journals/2006/4/4/article-p273.xml
Szabo, A. (2010). Addiction to exercise: A symptom or a disorder? New York, NY: Nova Science Publishers.
Szabo, A., Griffiths, M. D., Marcos, R. D. L. V., Mervó, B. ve Demetrovics, Z. (2015). Focus: addiction: methodological and conceptual limitations in exercise addiction research. The Yale Journal of Biology and Medicine, 88(3), 303.
Waddington, I. (2000). Sport, health, and drugs: A critical sociological perspective. London: Spoon Press.
Weinstein, A. ve Weinstein, Y. (2014). Exercise addiction-diagnosis, bio-psychological mechanisms and treatment issues. Current Pharmaceutical Design, 20(25), 4062-4069. https://doi.org/10.2174/13816128113199990614
Wichmann, S. ve Martin, D. R. (1992). Exercise excess: treating patients addicted to fitness. The Physician and Sportsmedicine, 20(5), 193-200. https://doi.org/10.1080/00913847.1992.11947438
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Egzersiz Bağımlılığı" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Burcu BÜGE'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Burcu BÜGE'nin izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Burcu BÜGE Fotoğraf
Uzm.Psk.Burcu BÜGE
İstanbul (Online hizmet de veriyor)
Uzman Klinik Psikolog
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi87 kez tavsiye edildiİş Adresi KayıtlıTavsiyeEdiyorum.com'u sıkça ziyaret ediyor.
Özgeçmiş - Çalışma Alanları - Makaleler (68) - Videolar - İletişim Bilgileri
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Uzm.Psk.Burcu BÜGE'nin Makaleleri
► Egzersiz ve Spor Psikolojisi Psk.E.Cem ENGİN
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,976 uzman makalesi arasında 'Egzersiz Bağımlılığı' başlığıyla benzeşen toplam 50 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► YENİDavranım Bozukluğu Mart 2024
► Sınav Kaygısı Şubat 2024
► Çocuklarda Öfke Yönetimi ÇOK OKUNUYOR Kasım 2023
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


04:59
Top