2007'den Bugüne 92,259 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Alkol Bağımlılığı
MAKALE #22864 © Yazan Uzm.Psk.Burcu BÜGE | Yayın Aralık 2022 | 680 Okuyucu
Alkol, bağımlılıklar içinde en yaygın kullanılan maddedir. Alkol bağımlılığı iş ortamında işlevselliğin azalması, aile ilişkilerinin bozulması, hafif düzeyde dikkat dağılmasından kazalara yol açabilecek düzeye kadar düşünce süreçlerinin değişmesi gibi sonuçlara yol açmaktadır (Ciubară ve ark., 2015). Dünya Sağlık Örgütü, alkol bağımlılığını “uzun süre ve alışılmışın dışında miktarlarda alkol alan, alkole bağlı olarak ruhsal, bedensel ve toplumsal sağlığı bozulan, buna karşı içinde bulunduğu durumu değerlendiremeyen; değerlendirse bile alkol alma isteğini durduramayan, müdahale gereksinimi olan bir bozukluktur” diye tanımlar. Dünya Sağlık Örgütü Alkol Alt Komitesi, alkolikleri iki kategoriye ayırmıştır: "alkol bağımlıları" ve “bağımlı olmayan alkolikler.” Alkol bağımlılığının en önemli belirtisi alkol alımı üzerinde kontrol kaybının meydana gelmesidir (Jellinek, 1952).

DSM-5 'e göre alkol bağımlılığı, işlevsiz bir alkol modeli olarak tanımlanmaktadır (Amerikan Psikiyatri Birliği, 2013):

A. On iki aylık bir süre içinde, aşağıdakilerden en az ikisi ile kendini gösteren, klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da işlevsellikte düşmeye yol açan, sorunlu bir alkol kullanım örüntüsü:
1. Çoğu kez, istendiğinden daha büyük ölçüde ya da daha uzun süreli olarak alkol alınır.
2. Alkol kullanmayı bırakmak ya da denetim altında tutmak için sürekli bir istek ya da bir sonuç vermeyen çabalar vardır.
3. Alkol elde etmek, alkol kullanmak ya da yarattığı etkilerden kurtulmak için gerekli etkinliklere çok zaman ayrılır.
4. Alkol kullanmaya içinin gitmesi ya da alkol kullanmak için çok büyük bir istek duyma ya da kendini zorlanmış hissetme.
5. İşte, okulda ya da evdeki konumunun gereği olan başlıca yükümlü? lüklerini yerine getirememe ile sonuçlanan, yineleyici alkol kullanımı.
6. Alkolün etkilerinin neden olduğu ya da alevlendirdiği, sürekli ya da yineleyici toplumsal ya da kişilerarası sorunlar olmasına karşın alkol kullanımını sürdürme.
7. Alkol kullanımından ötürü önemli birtakım toplumsal, işle ilgili etkinliklerin ya da eğlenme-dinlenme etkinliklerinin bırakılması ya da azaltılması.
8. Yineleyici bir biçimde, tehlikeli olabilecek durumlarda alkol kullanma.
9. Büyük bir olasılıkla alkolün neden olduğu ya da alevlendirdiği, sürekli ya da yineleyici bedensel ya da ruhsal bir sorunu olduğu bilgisine karşın alkol kullanımı sürdürülür.
10. Aşağıdakilerden biriyle tanımlandığı üzere, dayanıklılık (tolerans) gelişmiş olması:
a. Esrikliği ya da istenen etkiyi sağlamak için belirgin olarak artan ölçülerde alkol kullanma gereksinimi.
b. Aynı ölçüde alkol kullanımının sürdürülmesine karşın belirgin olarak daha az etki sağlanması.
11. Aşağıdakilerden biriyle tanımlandığı üzere, yoksunluk gelişmiş olması:
a. Alkole özgü yoksunluk sendromu (alkol yoksunluğu için A ve B ölçütlerine başvurun, s. 239- 240).
b. Yoksunluk belirtilerinden kurtulmak ya da kaçınmak için alkol (ya da benzodiazepin gibi yakından ilişkili bir madde) alınır.

Aşağıdaki durumlar varsa belirtilmelidir:

Erken yatışma evresinde: Daha önce alkol kullanım bozukluğu için değerlendirme ölçütleri tam karşılandıktan sonra, alkol kullanım bozukluğunun hiçbir değerlendirme ölçütü (A4 değerlendirme ölçütü dışında, “Alkol kullanmaya içinin gitmesi ya da alkol kullanmak için çok büyük bir istek duyma ya da kendini zorlanmış hissetme”), 12 aydan daha kısa süreli olmak üzere, en az üç aydır karşılanma- maktadır.

Sürekli yatışma ile giden: Daha önce alkol kullanım bozukluğu için değerlendirme ölçütleri tam karşılandıktan sonra, alkol kullanım bozukluğunun hiçbir değerlendirme ölçütü (A4 değerlendirme ölçütü dışında, “Alkol kullanmaya içinin gitmesi ya da alkol kullanmak için çok büyük bir istek duyma ya da kendini zorlanmış hissetme”), 12 ay ya da daha uzun bir süredir, hiçbir zaman karşılanmamıştır.

Bağımlılık hem ruhsal hem de fiziksel bir süreçtir. Akut alkol zehirlenmesi sıklıkla ilk olarak ergenlik döneminde görülebilir fakat genellikle bu durumun bir sendrom haline gelmesi alkol kullanımına bağlı olarak 30’lu yaşlardan sonra meydana gelir. Alkolizm her birey için farklıdır: Bazıları için bir sığınak, bazıları için bir işkencedir, bunların hepsi kişinin kişisel motivasyonuna bağlı olarak toplumsal taleplere de bağlıdır (Ciubară ve ark., 2015).

Sher ve arkadaşları (2005), alkol kullanım bozukluklarının gelişimini açıklayabilecek bazı nedenler açıklamıştır. Bunlar arasında pozitif ve negatif duygulanım düzenleme vardır. Pozitif duygulanım düzenleme alkolün olumlu etkilerini deneyimlemek ve iyi hissettirdiği için içen insanları açıklamaktadır. Bu yaklaşım ödüle duyarlılık, düşük engelleyici kontrol, heyecan arayışı, yoğunluk arayışı, dürtüsellik, düşük sorumluluk ve dışa dönüklük gibi kişilik özellikleriyle ilişkilendirilmiştir (Cooper ve ark., 2000). Olumsuz duygulanım düzenleme ise kaygı ve depresyon gibi olumsuz duygudurumları azaltmak amacıyla alkol alan kişileri açıklamaktadır (Mezquita ve ark., 2014).

Zucker ve Gomberg’in (1986) derleme çalışması çocukluk çağı antisosyal davranışların tutarlı bir şekilde ilişkili olduğunu göstermektedir. Ayrıca çocukluk çağında daha düşük okul performansı, lisede daha az üretkenlik, daha az eğitim süresinin tamamlanması ve daha fazla okulu asma yetişkinlikte alkol problemi ile ilişkilendirilmiştir. Avrupa Birliği’nde alkol bağımlılığının bir yıllık görülme sıklığı %3.4 olarak tahmin edilmiştir. Avrupa’da 18-64 yaş arasındaki insanlar arasında alkol bağımlılığı kadınlarda %1.7, erkekler de ise %5.2 ile 11 milyona yakın insanın etkilendiği belirtilmektedir (Rehm ve ark., 2015).

Alkol Bağımlılığı ile Mücadele

Alkol kötüye kullanımının sıklıkla tekrar etmesinden dolayı alkol bağımlılığı kişiler tarafından bırakılamayacak bir davranış olduğu konusunda yanlış bir algıya yol açar fakat genellikle alkol bağımlılığı olan kişiler umut verici bir iyileşme gösterebilir (Ciubară ve ark., 2015). Alkol bağımlılığı remisyon ve nükslerle giden bir süreçtir ve bu süreçte bilişsel davranışçı terapi kullanılan bir yöntemdir. Bilişsel-davranışçı terapi nüksün önlenmesi ve çok sayıda psikolojik probleme müdahalede yardımcı olmuştur (Witkiewitz ve Marlatt, 2004). Bunun yanı sıra Adsız Alkolikler (AA), kendi kendine yardım grupları aracılığıyla 12 adımlı bir yaklaşım kullanarak alkol bağımlılarına duygusal destek sunan uluslararası bir kuruluştur (Ferri ve ark., 2006).

Türkiye’de Adsız Alkolikler 1988 yılında kurulmuştur (Yıldız, 2021). Coşkunol ve arkadaşlarının (1997) yaptığı çalışmada Adsız alkoliklere devam eden bireylerin ayık kalma sürelerinin daha uzun olduğu gösterilmiştir. AA’nın etkililiği katılımcılara sağladığı sosyalleşme imkânı ve ayık kalma motivasyonu bireyi alkolden uzak kalma konusunda yardımcı olmaktadır (Atbaşoğlu, 1995).

AMATEM, alkol ve madde bağımlılığı konusunda müdahale ve eğitim amacıyla ilk olarak 1980 yılında kurulmuş olup 1983 yılında Bakırköy Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi bünyesinde hizmet vermeye başlamıştır (Ceylan, 2019). AMATEM bünyesinde gerçekleştirilen müdahale yöntemi üç kategoriden oluşur; “Detoksifikasyon (arındırma), ilaçla müdahale ve psiko-sosyal (ilaçsız) müdahale. Arındırma aşamasında madde bağımlısının maddeye olan arzusundan kaynaklanan yoksunluk belirtilerinin azaltılması amacıyla uygulanacak olan müdahaleler gerçekleştirilmektedir. Bu aşama 7 ila 10 gün arasında bir zamanda tamamlanmaktadır.

İlaçlı müdahale şamasında ise arınma işlemi tamamlandıktan sonra belirlenen ilaçların alımı ile iyileşme süreci devam etmektedir. Son aşama olan psiko-sosyal müdahale sürecinde ise bağımlının alkol veya maddeye tekrardan yönelmemesi için gerekli olan psiko-sosyal faaliyetler gerçekleştirilmektedir. Psikoterapiler ve benzeri grup çalışmaları ile yaklaşık olarak 14 gün ile 28 gün arasındaki bir zaman diliminde süreç tamamlanmaktadır. Yatarak devam eden psiko-sosyal müdahale aşaması uygun görülmesi durumunda ayaktan müdahale sürecine de dâhil edilebilmektedir” (Karataşoğlu, 2013). Türkiye’de alkol bağımlılığı ile mücadelede AMATEM ve adsız alkolikler etkin bir rol oynamaktadır.

Kaynakça

Amerikan Psikiyatri Birliği. (2013). Ruhsal bozuklukların tanısal ve sayımsal el kitabı (5. Bs.) içinde (s. 237-239). (Çev. Köroğlu, E.). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
Atbaşoğlu, C. ve Doğan, Y. B. (1995) Alkol Bağımlılarının Psikoterapi Gruplarında ve Adsız Alkoliklerde İyileştirici Etmenler. 3P Dergisi, 3(2), 11-20.
Ceylan, Ö. (2019). Madde bağımlılığı ile mücadelede sivil toplum kuruluşları (Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü). http://acikerisim.ybu.edu.tr:8080/xmlui/handle/123456789/1231
Ciubară, A., Burlea, Ş. L., Săcuiu, I., Radu, D. A., Untu, I. ve Chiriţă, R. (2015). Alcohol addiction a psychosocial perspective. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 187, 536-540. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.03.100
Cooper, M. L., Agocha, V. B. ve Sheldon, M. S. (2000). A motivational perspective on risky behaviors: the role of personality and affect regulatory processes. Journal of Personality. 68(6), 1059–1088. https://doi.org/10.1111/1467-6494.00126
Coşkunol, H., Tamar, M., Bağdiken, İ. ve Saygılı, R. (1997). Alkol Bağımlılarında Adsız Alkoliklere Katılımın Etkinliği. Düşünen Adam Dergisi, 10(3), 35-38.
Ferri, M., Amato, L. ve Davoli, M. (2006). Alcoholics Anonymous and other 12‐step programmes for alcohol dependence. Cochrane Database of Systematic Reviews, 3(3). https://doi.org/10.1002/14651858.CD005032.pub2
Jellinek, E. M. (1952). Phases of alcohol addiction. Quarterly Journal of Studies On Alcohol, 13(4), 673-684. https://doi.org/10.15288/qjsa.1952.13.673
Karataşoğlu, S. (2013). Sosyal politika boyutuyla madde bağımlılığı. Türk İdare Dergisi, (476), 321- 352.
Mezquita, L., Ibánez, M. I., Moya, J., Villa, H. ve Ortet, G. (2014). A longitudinal examination of different etiological pathways to alcohol use and misuse. Alcoholism: Clinical and Experimental Research, 38(6), 1770-1779. https://doi.org/10.1111/acer.12419
Rehm, J., Anderson, P., Barry, J., Dimitrov, P., Elekes, Z., Feijão, F., Frick, U., Gual, A., Gmel, Jr. G., Kraus, L., Marmet, S., Raninen, J., Rehm, M.X., Scafato, E., Shield, K.D., Trapencieris, M. ve Gmel, G. (2015). Prevalence of and potential influencing factors for alcohol dependence in Europe. European Addiction Research, 21(1), 6-18. https://doi.org/10.1159/000365284
Sher, K. J., Grekin, E. R. ve Williams, N. A. (2005). The development of alcohol use disorders. Annual Review of Clinical Psychology, 1(1), 493–523. https://doi.org/10.1146/annurev.clinpsy.1.102803.144107
Witkiewitz, K. ve Marlatt, G. A. (2004). Relapse prevention for alcohol and drug problems: that was Zen, this is Tao. American Psychologist, 59(4), 224. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0003-066X.59.4.224
Yıldız, A. (2021). Dünyada ve Türkiye'de Adsız Alkolikler. Bağımlılık Dergisi, 22(2), 187-207. https://doi.org/10.51982/bagimli.841576
Zucker, R. A. ve Gomberg, E. S. (1986). Etiology of alcoholism reconsidered: The case for a biopsychosocial process. American Psychologist, 41(7), 783–793. https://doi.org/10.1037/0003-066X.41.7.783
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Alkol Bağımlılığı" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Burcu BÜGE'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Burcu BÜGE'nin izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Burcu BÜGE Fotoğraf
Uzm.Psk.Burcu BÜGE
İstanbul (Online hizmet de veriyor)
Uzman Klinik Psikolog
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi87 kez tavsiye edildiİş Adresi KayıtlıTavsiyeEdiyorum.com'u sıkça ziyaret ediyor.
Özgeçmiş - Çalışma Alanları - Makaleler (67) - Videolar - İletişim Bilgileri
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Uzm.Psk.Burcu BÜGE'nin Makaleleri
► Alkol Bağımlılığı Psk.Arzu GÜNEŞ
► Alkol Bağımlılığı Psk.Nilgün HASAN
► Alkol ve Madde Bağımlılığı Psk.Tamer Numan DUMAN
► Alkol ve Madde Bağımlılığı Psk.Serpil KIZILTAŞ GÜNYÜZ
► Alkol ve Madde Bağımlılığı Psk.Gül MERİÇ
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Alkol Bağımlılığı' başlığıyla benzeşen toplam 31 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► YENİDavranım Bozukluğu Mart 2024
► YENİKariyer ve Gelecek Kaygısı Mart 2024
► Sınav Kaygısı Şubat 2024
► Çocuklarda Öfke Yönetimi ÇOK OKUNUYOR Kasım 2023
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


15:13
Top