Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunda Davranış Sorunları İçin Okulda Yapılabilecekler
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞUNDA DAVRANIŞ SORUNLARI İÇİN OKULDA YAPILABİLECEKLER
ÖĞRENCİ DESTEK EKİBİ
Bu ekip okul yönetiminin bilgisinde, çocuğun sınıf öğretmeni ve okul danışmanından oluşturulur. Ana-baba gerektiğinde bu ekibe dahil olur.
¨Bu ekip öğrenciyi her yönüyle tanır. Davranış sorunları için o öğrenciye özel müdahale planı oluşturulur.
¨Öğrenci, doktor, aile okul yönetimi ve diğer öğretmenler arasında bağlantıyı sağlar.
¨Okulda herhangi bir sorun yaşandığı zaman bu ekibe başvurulur. Olumsuz davranış gözlemlendiği zaman; tepkisel davranmak, azarlamak, ceza vermek yerine önce destek ekibi ile görüşme yapması sağlanmalıdır.
¨Aileye çocukla ilgili bilgi vermek ve aileden bilgi almak bu ekibin üyeleri tarafından gerçekleştirilir.
¨Sınıf öğretmeni dışındaki öğretmenlerin derslerinde yaşanan sorunlarda da branş öğretmeni destek ekibi ile işbirliği yapmalıdır.
AŞIRI HAREKETLİLİK :
Fiziksel hareket için öğrenciye gün boyu fırsat sağlayın. Bu öğrencinin aşırı hareketliğini azaltır. ( Bir diğer öğretmene not götürmek, tahtayı silmek vb.)
Tüm sınıfın fiziksel hareketi için belli aralıklarla faaliyetlere ara verin. (Örneğin öğrenciler ayağa kalkabilir, gökyüzüne uzanmaya çalışabilir, ayak ucuna
dokunabilir, belini kıvırabilir vs.) Organizasyonun bozulmaması için uygun hareket seçeneklerini önceden belirlemekte yarar vardır.
Öğrencinin sınıfa ilişkin görevlerini tamamlarken yaptığı ufak hareketlere, kıpırdanmalara, ayaklarını sallamasına, ileri geriye sallanmasına izin verin.
Sınıfta ayağa kalkmak dolaşmak gibi davranışları azaltmak için ince motor davranışları, görmezden gelin. (Parmakları ile sıraya hafifçe vurma, sıranın üstündeki kağıt parçaları ile oynama, küçük objelerle oynama, karalama yapma gibi)
Sınıf tartışması, grup projeleri, tahta çalışmaları gibi interaktif öğrenme stratejilerini kullanın. Daha sakin etkinliklere geri dönerken öğrencilere ek bir süre tanıyın.
Daha az yapılandırılmış organizasyonun olmadığı, yüksek sesli ve kalabalık olan durumlarda (kafeteryada yemek yemek, servise binmek, koridorda dolaşmak gibi) öğrencinin hareketliği artmaya eğilimlidir. Bu gibi durumlarda öğrencinin yakın takibe alınmasında yarar vardır.
DÜRTÜSELLİK VE SALDIRGAN DAVRANIŞLAR
Kuralların bozulması durumunda uygulanacak doğal ve mantıklı sonuçları düzenleyin. Örneğin, eğer duvarı boyamışsa, ya okulda bir süre daha kalarak, ya da ertesi gün erken gelerek duvarı siler ya da boyar. Bu sonuçları, öğrenci veya sınıfla, problem meydana gelmediği zamanlarda tartışın.
Davranış bildirim kartları kullanın.
Adil ve tutarlı olun. Aynı yanlış davranışa daima aynı şekilde tepki verin.
Suçlama olmaksızın duygularını ifade ederek kontrollü davranışa model olun. Öğrenci ile tartışarak güç mücadelesine girmeyin.
Öğrenciye, öfkesinin kontrolünü kaybetmeye başladığının işaretlerini tanımayı öğretin (kızgın yüz ifadesi, inatçılık ve bunun gibi)
Öğrenciye kontrolünü yakında kaybedeceğini gösteren işaretlerini tanımayı öğretin. (Kalbin çarpması, midenin sıkışması)
Kontrolünü kaybetmeden önce, düşüncelerini ve duygularını sözelleştirmeyi çocuğa öğretin. (bu çalışmayı anlamadım vb.)
Harekete geçmeden önce düşünmesini, durmasını çocuğa hatırlatmak için not defterine ya da sıranın üstüne basit görsel ipuçları verin.
Öğrenciye ses tonundan, vücut dili ve yüz ifadesinden duyguları tanımayı ve tepki vermeyi öğretin.
Kontrolsüz davranışlarından ötürü arkadaşları ona kızgınlarsa, onu dışlıyorlarsa, bozulan ilişkilerini düzeltmek için yapabileceklerini konuşun. Cesaret verin. Rutin işleyişteki değişiklikler stresi artırıp, kaygı ve öfkeye yol açabilir. Uyumu kolaylaştırmak için değişikliklerle ilgili bilgiyi önceden öğrenciye bildirin.
Gerilimi azaltmak için mizahı kullanın. Mizahın kullanımı öğrencinin ilgisini başka yöne çeker, öfke patlaması ve kontrolsüz davranışları önler.
Uygun dürtü kontrolünü yansıtan davranışlarda ve yeniden kontrol sağlandığında öğrenciyi ödüllendirin.
Stres altındaki bir çocuk kendiliğinden ve kolaylıkla seçenekleri üretemez.
Problem durumlarında kullanılan etkili stratejileri öğrenci ile tartışın.
ÖĞRETMENLERE GENEL ÖNERİLER
1)DEHB’li çocuklar genellikle okula başladıktan sonra teşhis edilirler. Çoğunlukla öğretmenler, DEHB’li çocukları fark eder ve tanı sürecini başlatır. Her şeyden önce uğraştığınız, çocuğun gerçekten bir DEHB’li olup olmadığından emin olun. DEHB tanısını koymak elbette öğretmenin görevinden değildir. Ancak öğretmen tanı sürecindeki zincirin ilk halkalarından biridir. Ailesini tıbbi muayene için uyarın.
2)Öğrencilerinizi ayrı ayrı tanıyarak onları farklı sosyo-ekonomik ve kültürel dünyalardan gelen farklı potansiyele sahip bağımsız bireyler olarak kabul ediniz.
3) Öncellikle davranış bozukluğu veya uyum sorunu gösteren öğrencilerin izin sorunları ile meşgul olunuz. Ancak bu taktirde sınıfınızda başarılı bir öğrenme ortamı oluşturabilirsiniz.
4)Çocuğun aşırı hareketliliğini ortadan kaldırmaya çalışmak, çocuğu aşağılamak, eleştirmek diğer çocukları örnek göstermek doğru değildir. Çocuğun güven duygusu ve benlik saygısını örseleyecek bu davranışlardan kaçınılmalıdır.
5)Çocuğun enerjisini boşaltabileceği doyum sağlayabileceği bazı uğraşlar edinmesine olanak tanınmalıdır. Çocuğu aşırı derecede yormayacak spor aktiviteleri, ev işlerine yardım ve bunun gibi etkinlikler olmalıdır.
6)Çocuğun yemek, yatmak, oyun çalışma ve bunun gibi saatleri düzenli olmalıdır. Bu tür düzenlemeler çocuğun uyumunu kolaylaştırır.
7)Çocuğa yaşına, gelişimine uygun kurallar koymalıdır. Bu kurallar açık net, tutarlı, uygulanabilir ve denetlenebilir olmalıdır. Koyulan kurallar kesinlikle uygulanmalı, ödün verilmemelidir.
8)Çocuğun ilgi çekmek için yaptığı olumsuz davranışlara izin verilmemelidir. Aşırı hareketli olmayan davranışlarına ilgi gösterilmeli, ödüllendirilmelidir.
9) Çocuğun öfke ve saldırganlığını kontrol etmeyi öğrenmesi açısından aile üyeleri uygun birer model olmalıdır. Örneğin; disiplin uygularken fiziksel cezalardan, saldırganlıktan kaçınmak gibi.
10)Hem dikkat süresini ve yoğunluğunu artıracak hem de eğlendirecek etkinlikler yapılmalıdır. Bul tak oyunları, yap bozlar resim eşleştirme, kitap okumak ve bunun gibi. Oyuncakları çok fazla sayıda olmalarına, sağlam ve güvenliği tehdit edici unsurlar taşımamasına özen göstermelidir. Yaratıcılığı geliştirecek nitelikte olan oyuncaklar tercih edilmelidir.
11) DEHB’li çocuklar sizin söylediklerinizi dinlerken başlarını sallarlar ve yüzünüze bakarlar. Ama zihinleri başka yerdedir. Göz temasını sürdürerek söylenileni anlayıp anlamadığını onu gücendirmeden sınayın.
12) Kendini gözlemesini öğretin; Düşüncelerine nasıl takılıp kaldığının farkına varmasını sağlayın.
13)Yaptığı çalışmalarda verdiğiniz sürenin yeterli olup olmadığı olmadığına dikkat edin. Yetersiz süreden dolayı başarısızlık çocuğun yeteneklerinden şüphe etmesine yol açar.
14)Yapacağınız tüm işlerde okul yönetiminin ve velilerin sizi desteklemesini sağlayın. Psikolojik danışman ve çocuk psikiyatrisine danışın.
15)Sınırlıklarınızı bilin. Tanı koymak sizin işiniz değildir. Bu konuda yardım istemekten korkmayın.
16)Bu çocuklar, genellikle çok sezgiseldirler. Çocukların öğrenmeleri konusunda en iyi bilen yine çocuğun kendisidir.
17)DEHB’li çocuklar yönlendirilmeye ve planlamaya ihtiyaç duyarlar.
18)Hatırlatıcı materyallere gereksinim duyarlar. Talimatlara ihtiyaç duyarlar.
19)Öğrenmenin duyusal boyutunu ihmal etmeyin. Duyusal eğitim davranışların kalıcı kılınması açısından oldukça önemlidir. Bir öğrenci duyusal giriş davranışları açısından eksikse, öğrenme açısından bir sorun ortaya çıkacaktır demektir.
20)Öğrencilerin katılım, ait olma ve eğlence ihtiyaçlarının öğretimsel etkinlikler esnasında karşılanması gerekir.
ÖĞRENCİ DESTEK EKİBİ
Bu ekip okul yönetiminin bilgisinde, çocuğun sınıf öğretmeni ve okul danışmanından oluşturulur. Ana-baba gerektiğinde bu ekibe dahil olur.
¨Bu ekip öğrenciyi her yönüyle tanır. Davranış sorunları için o öğrenciye özel müdahale planı oluşturulur.
¨Öğrenci, doktor, aile okul yönetimi ve diğer öğretmenler arasında bağlantıyı sağlar.
¨Okulda herhangi bir sorun yaşandığı zaman bu ekibe başvurulur. Olumsuz davranış gözlemlendiği zaman; tepkisel davranmak, azarlamak, ceza vermek yerine önce destek ekibi ile görüşme yapması sağlanmalıdır.
¨Aileye çocukla ilgili bilgi vermek ve aileden bilgi almak bu ekibin üyeleri tarafından gerçekleştirilir.
¨Sınıf öğretmeni dışındaki öğretmenlerin derslerinde yaşanan sorunlarda da branş öğretmeni destek ekibi ile işbirliği yapmalıdır.
DAVRANIŞ ANALİZİNDE ÜZERİNDE DURULAN KONULAR
- Davranış (Sorun olan davranış nedir?)
- Bağlantı (davranış nerede ne zaman ve kimle ilişki içindeyken oldu?)
- Öncül ya da tetikleyici (davranıştan hemen önce onu tetikleyen ne oldu?)
- İlişkili faktörler (Davranışla ilişki olabilecek faktörler, ev ortamı ilaç saati ilaç dozu)
- Davranışın işlevi (Davranışın amacı nedir? Çocuğa ne sağlamalıdır?)
- Öğretmenin yanıtı (Davranışın karşısında öğretmen ne yaptı?)
- Çocuğun tepkisi (Öğretmenin tepkisinden sonra çocuk ne yaptı?)
- Davranışın sürekliliği (Davranışın sürekli olmasının nedenleri nelerdir?)
- Ödüller (Davranışın oluşmasını önleyebilecek sonuçlar, olumlu pekiştireçler nelerdir?)
- Daha önceki uygulamalar (benzer davranışlar için daha önce hangi yaklaşımlar denendi, hangileri en fazla işe yaradı?)
DAVRANIŞ SORUNLARINI ÖNLEYİCİ YAKLAŞIMLAR UYUM VE DAVRANIŞ SORUNLARI İÇİN ÖNERİLER
AŞIRI HAREKETLİLİK :
Fiziksel hareket için öğrenciye gün boyu fırsat sağlayın. Bu öğrencinin aşırı hareketliğini azaltır. ( Bir diğer öğretmene not götürmek, tahtayı silmek vb.)
Tüm sınıfın fiziksel hareketi için belli aralıklarla faaliyetlere ara verin. (Örneğin öğrenciler ayağa kalkabilir, gökyüzüne uzanmaya çalışabilir, ayak ucuna
dokunabilir, belini kıvırabilir vs.) Organizasyonun bozulmaması için uygun hareket seçeneklerini önceden belirlemekte yarar vardır.
Öğrencinin sınıfa ilişkin görevlerini tamamlarken yaptığı ufak hareketlere, kıpırdanmalara, ayaklarını sallamasına, ileri geriye sallanmasına izin verin.
Sınıfta ayağa kalkmak dolaşmak gibi davranışları azaltmak için ince motor davranışları, görmezden gelin. (Parmakları ile sıraya hafifçe vurma, sıranın üstündeki kağıt parçaları ile oynama, küçük objelerle oynama, karalama yapma gibi)
Sınıf tartışması, grup projeleri, tahta çalışmaları gibi interaktif öğrenme stratejilerini kullanın. Daha sakin etkinliklere geri dönerken öğrencilere ek bir süre tanıyın.
Daha az yapılandırılmış organizasyonun olmadığı, yüksek sesli ve kalabalık olan durumlarda (kafeteryada yemek yemek, servise binmek, koridorda dolaşmak gibi) öğrencinin hareketliği artmaya eğilimlidir. Bu gibi durumlarda öğrencinin yakın takibe alınmasında yarar vardır.
DÜRTÜSELLİK VE SALDIRGAN DAVRANIŞLAR
Kuralların bozulması durumunda uygulanacak doğal ve mantıklı sonuçları düzenleyin. Örneğin, eğer duvarı boyamışsa, ya okulda bir süre daha kalarak, ya da ertesi gün erken gelerek duvarı siler ya da boyar. Bu sonuçları, öğrenci veya sınıfla, problem meydana gelmediği zamanlarda tartışın.
Davranış bildirim kartları kullanın.
Adil ve tutarlı olun. Aynı yanlış davranışa daima aynı şekilde tepki verin.
Suçlama olmaksızın duygularını ifade ederek kontrollü davranışa model olun. Öğrenci ile tartışarak güç mücadelesine girmeyin.
Öğrenciye, öfkesinin kontrolünü kaybetmeye başladığının işaretlerini tanımayı öğretin (kızgın yüz ifadesi, inatçılık ve bunun gibi)
Öğrenciye kontrolünü yakında kaybedeceğini gösteren işaretlerini tanımayı öğretin. (Kalbin çarpması, midenin sıkışması)
Kontrolünü kaybetmeden önce, düşüncelerini ve duygularını sözelleştirmeyi çocuğa öğretin. (bu çalışmayı anlamadım vb.)
Harekete geçmeden önce düşünmesini, durmasını çocuğa hatırlatmak için not defterine ya da sıranın üstüne basit görsel ipuçları verin.
Öğrenciye ses tonundan, vücut dili ve yüz ifadesinden duyguları tanımayı ve tepki vermeyi öğretin.
Kontrolsüz davranışlarından ötürü arkadaşları ona kızgınlarsa, onu dışlıyorlarsa, bozulan ilişkilerini düzeltmek için yapabileceklerini konuşun. Cesaret verin. Rutin işleyişteki değişiklikler stresi artırıp, kaygı ve öfkeye yol açabilir. Uyumu kolaylaştırmak için değişikliklerle ilgili bilgiyi önceden öğrenciye bildirin.
Gerilimi azaltmak için mizahı kullanın. Mizahın kullanımı öğrencinin ilgisini başka yöne çeker, öfke patlaması ve kontrolsüz davranışları önler.
Uygun dürtü kontrolünü yansıtan davranışlarda ve yeniden kontrol sağlandığında öğrenciyi ödüllendirin.
Stres altındaki bir çocuk kendiliğinden ve kolaylıkla seçenekleri üretemez.
Problem durumlarında kullanılan etkili stratejileri öğrenci ile tartışın.
ÖĞRETMENLERE GENEL ÖNERİLER
1)DEHB’li çocuklar genellikle okula başladıktan sonra teşhis edilirler. Çoğunlukla öğretmenler, DEHB’li çocukları fark eder ve tanı sürecini başlatır. Her şeyden önce uğraştığınız, çocuğun gerçekten bir DEHB’li olup olmadığından emin olun. DEHB tanısını koymak elbette öğretmenin görevinden değildir. Ancak öğretmen tanı sürecindeki zincirin ilk halkalarından biridir. Ailesini tıbbi muayene için uyarın.
2)Öğrencilerinizi ayrı ayrı tanıyarak onları farklı sosyo-ekonomik ve kültürel dünyalardan gelen farklı potansiyele sahip bağımsız bireyler olarak kabul ediniz.
3) Öncellikle davranış bozukluğu veya uyum sorunu gösteren öğrencilerin izin sorunları ile meşgul olunuz. Ancak bu taktirde sınıfınızda başarılı bir öğrenme ortamı oluşturabilirsiniz.
4)Çocuğun aşırı hareketliliğini ortadan kaldırmaya çalışmak, çocuğu aşağılamak, eleştirmek diğer çocukları örnek göstermek doğru değildir. Çocuğun güven duygusu ve benlik saygısını örseleyecek bu davranışlardan kaçınılmalıdır.
5)Çocuğun enerjisini boşaltabileceği doyum sağlayabileceği bazı uğraşlar edinmesine olanak tanınmalıdır. Çocuğu aşırı derecede yormayacak spor aktiviteleri, ev işlerine yardım ve bunun gibi etkinlikler olmalıdır.
6)Çocuğun yemek, yatmak, oyun çalışma ve bunun gibi saatleri düzenli olmalıdır. Bu tür düzenlemeler çocuğun uyumunu kolaylaştırır.
7)Çocuğa yaşına, gelişimine uygun kurallar koymalıdır. Bu kurallar açık net, tutarlı, uygulanabilir ve denetlenebilir olmalıdır. Koyulan kurallar kesinlikle uygulanmalı, ödün verilmemelidir.
8)Çocuğun ilgi çekmek için yaptığı olumsuz davranışlara izin verilmemelidir. Aşırı hareketli olmayan davranışlarına ilgi gösterilmeli, ödüllendirilmelidir.
9) Çocuğun öfke ve saldırganlığını kontrol etmeyi öğrenmesi açısından aile üyeleri uygun birer model olmalıdır. Örneğin; disiplin uygularken fiziksel cezalardan, saldırganlıktan kaçınmak gibi.
10)Hem dikkat süresini ve yoğunluğunu artıracak hem de eğlendirecek etkinlikler yapılmalıdır. Bul tak oyunları, yap bozlar resim eşleştirme, kitap okumak ve bunun gibi. Oyuncakları çok fazla sayıda olmalarına, sağlam ve güvenliği tehdit edici unsurlar taşımamasına özen göstermelidir. Yaratıcılığı geliştirecek nitelikte olan oyuncaklar tercih edilmelidir.
11) DEHB’li çocuklar sizin söylediklerinizi dinlerken başlarını sallarlar ve yüzünüze bakarlar. Ama zihinleri başka yerdedir. Göz temasını sürdürerek söylenileni anlayıp anlamadığını onu gücendirmeden sınayın.
12) Kendini gözlemesini öğretin; Düşüncelerine nasıl takılıp kaldığının farkına varmasını sağlayın.
13)Yaptığı çalışmalarda verdiğiniz sürenin yeterli olup olmadığı olmadığına dikkat edin. Yetersiz süreden dolayı başarısızlık çocuğun yeteneklerinden şüphe etmesine yol açar.
14)Yapacağınız tüm işlerde okul yönetiminin ve velilerin sizi desteklemesini sağlayın. Psikolojik danışman ve çocuk psikiyatrisine danışın.
15)Sınırlıklarınızı bilin. Tanı koymak sizin işiniz değildir. Bu konuda yardım istemekten korkmayın.
16)Bu çocuklar, genellikle çok sezgiseldirler. Çocukların öğrenmeleri konusunda en iyi bilen yine çocuğun kendisidir.
17)DEHB’li çocuklar yönlendirilmeye ve planlamaya ihtiyaç duyarlar.
18)Hatırlatıcı materyallere gereksinim duyarlar. Talimatlara ihtiyaç duyarlar.
19)Öğrenmenin duyusal boyutunu ihmal etmeyin. Duyusal eğitim davranışların kalıcı kılınması açısından oldukça önemlidir. Bir öğrenci duyusal giriş davranışları açısından eksikse, öğrenme açısından bir sorun ortaya çıkacaktır demektir.
20)Öğrencilerin katılım, ait olma ve eğlence ihtiyaçlarının öğretimsel etkinlikler esnasında karşılanması gerekir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunda Davranış Sorunları İçin Okulda Yapılabilecekler" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Veli DERİN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Veli DERİN'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu, okulda davranış sorunları davarnış bozukluğu, problem davranışlar, okulda ne yapılabilir, öğretmen tutumları
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
