Tüp Bebek - Mikroenjeksiyon
Hiç korunmadan, düzenli cinsel ilişki olmasına karşın 1 yıl içerisinde gebelik elde edilememesine infertilite denir. Korunmamaya rağmen bu süre içinde gebelik olmaması, % 30-40 oranında erkek, % 30-40 oranında kadına ait nedenlerle ortaya çıkmaktadır. Çiftlerin % 20-25’inde hem erkek hem de kadında problem bulunmaktadır. Çiftlerin % 10-15’inde ise tüm araştırmalara karşın sebebi izah edebilecek bir bulgu yoktur.
Erkeğe Ait Nedenler:
Varikosel
Hormonal
Sperm Kanalında Tıkanıklık
Enfeksiyon
İnmemiş Testis
Sertleşme bozukluğu
İmmünolojik Nedenler
Yapısal Bozukluk
Sperm Çıkarma Bozukluğu
Sperm Üretim Yokluğu
Testiküler Yetmezlik
Testis Kanseri
Ilaç / Radyasyon
Genetik Faktörler
Bilinmeyen Nedenler
Kadına ait Nedenler:
Yaş Faktörü
Tüplere Ait Nedenler
Yumurtlama Problemleri
Rahim Ağzı Problemleri
Rahim Faktörü
Karın İç Zarı Faktörü
Bilinmeyen Nedenler
Sebebi Bilinmeyen (unexplained) Infertilite:
Infertil çiftlerin yaklaşık % 10 – 15’inde tüm testler normal bulunmaktadır. Çiftlerin birçoğu nedeni ortaya çıkarabilmek amacı ile yoğun testlere maruz kalmıştır. Ancak bilinen tüm araştırmalara rağmen kısırlığı oluşturan neden ortaya çıkarılamamıştır. Hernekadar, sebep bilinmese de, açıklanamayan infertilitede uygulanacak tedavi yöntemleri belli kurallara bağlanmış durumdadır. Merkezden merkeze değişmekle beraber 3 kez aşılama tedavisine rağmen gebelik oluşmamışsa tüp-bebek veya mikroenjeksiyon tedavilerine geçilir.
İLK MUAYENE: Geçmişte yapılan tetkik ve tedavilerin ayrıntılı bir anemnezi alınır. Detaylı sorular sorularak aynı tetkiklerin tekrar tekrar yapılması önlenmiş olur. Çiftin, gelirken yapılmış bütün tetkiklerini işe yarar- yaramaz şeklinde ayırmadan hepsini getirmesi, boşa zaman kaybını önleyecektir. Hormon tetkikleri, ilaçlı rahim filmi, sperm sayımı, eski tedavilerdeki ilaç dozları, kısacası geçmişle ilgili, sebebe ve tedaviye ışık tutabilecek her türlü veri klinisyen açısından önem taşımaktadır. Bu yüzden ailelerin eğer mümkün ise geçmişte yapılan tedavi ve test sonuçlarının yer aldığı bir epikrizi önceden faxlamaları ya da yanlarında getirmeleri kolaylık sağlayacaktır.
Muayene için adetin belirli günlerinde gelme kuralı artık uygulanmamaktadır. Adetin 2 veya 3. günlerinde yapılan hormon tetkiklerinin yerini özel bir ultrason bakma yöntemi almıştır. Bu nedenle muayeneye gelen kadın adetli veya adetsiz olabilir, gerekli bilginin elde edilmesi açısından herhangi bir fark bulunmamaktadır.
AŞILAMA (Intra-uterin Inseminasyon) (IUI) :
Anatomik, mekanik engeller olduğunda, nedeni bilinmeyen infertilitede, rahim ağzında sperm öldüren salgı varlığında tercih edilir.
Öncelikle yumurta büyüten ilaçlar yardımı ile kadında 2 ila 3 yumurta büyütülür. Bu amaçla haplar veya iğneler kullanılmaktadır. Yumurtalar yeterince olgunlaşınca çatlatma iğnesi yapılarak yaklaşık 2 gün sonra kocadan alınan sperm yıkanır, temizlenir ve rahim içine verilir. Bu tedavi yardımı ile, öncelikle yumurta sayısı fazlalaştırılarak spermin yumurtaya rastlama olasılığı arttırılır. İkinci olarak da sperm rahmin içine verilerek gideceği yol kısaltılır, rahim ağzında spermin ölmesi önlenmiş olur.
Yöntem, spermdeki zayıflık durumlarında ve kadın yaşı ileri olduğunda nisbeten düşük gebelik oranları sağlamaktadır. Bu tür problemler varlığında tüp bebek veya mikroenjeksiyon tedavilerine geçmek daha mantıklı olacaktır.
Tüp bebek (IVF) ve Mikroenjeksiyon (ICSI) tedavilerinin başlangıcı ortaktır. Her ikisi de yumurta büyütme aşaması ile başlar. Yumurta geliştirici ilaçlar kullanılarak her hanımdan 10 ila 15 civarında yumurta alınmaya çalışılır Yumurta sayısı gebelik şansını belirlemede en az kadın yaşı kadar önemlidir.
İki üç günde bir yapılan östrojen ve USG kontrolleri ile yumurta büyütme aşaması yaklaşık 2 hafta sürmektedir. . Yumurtalar istenen boyutlara geldikten sonra yumurta toplama işlemine geçilmektedir. Yumurta toplama işlemi yüzeyel bir genel anestezi altında, hazneden (vajinal yolla) ve ultrason klavuzluğunda yapılmaktadır. Bundan sonraki aşamalar tüp bebek ve mikroenjeksiyon işlemleri için farklı şekilde yürütülür...
Tüp Bebek Yöntemi: Hanımdan alınan yumurtalar ile beyden alınan spermler biraraya koyularak döllenmenin olması beklenir. Bilindiğinin aksine döllenme işlemi tüpün içinde değil dish denilen küçük plastik tabakcıkların içinde gerçekleşir. Yumurtanın etrafında yüzen spermlerden, yumurtanın kabuğunu delerek içeri girebilen sperm yumurtayı döller. Spermde hareket, sayı veya şekil bozukluğu varsa dölleme işlemi gerçekleşemeyeceğinden bu tip spermler ile tüp bebek uygulanamaz. Mikroenjeksiyon işlemi uygulamak gerekir.
Mikroenjeksiyon Yöntemi: lk olarak erkek kısırlığı tedavisi için geliştirilmiş bir yöntemdir. Spermin normal dölleme özelliğine sahip olmaması durumunda döllenmenin sağlanması amacı ile uygulanır. Şiddetli erkek kısırlığına yol açan durumlarda tüp bebek yöntemi de dahil olmak üzere bilinen diğer tedavi yöntemleri ile döllenme olmamakta veya çok düşük oranda gerçekleşmektedir. Mikroenjeksiyon, son yıllarda kısırlık tedavisinde devrim yaratmış olup, daha önceden tedavi şansı verilmeyen birçok çift bu yöntemle çocuk sahibi olmuştur. Mikroenjeksiyon yönteminde, sperm bir mikroenjektör yardımı ile yumurtanın içine enjekte edilmektedir. Bu sayede zayıf hareketli ve şekli bozuk spermlerin bile yumurtayı döllemesi sağlanır. Zira döllenme işlemi asıl olarak spermin yumurta içine girmesidir. Sağlıklı spermler bunu kendileri yapabilirken, problemli spermlere mikroenjeksiyon işlemi sayesinde yardım edilmektedir. Şekli bozuk spermler ile oluşan gebeliklerin sakat olup olmayacağı sıkça sorulan sorular arasındadır. Bugüne kadar yapılan araştırmalar göstermektedir ki, bu tür bir risk artışı söz konusu değildir. Tüp bebek ve mikroenjeksiyon işlemleri sonucu elde edilen bebeklerin küçük veya büyük bir sakatlığa sahip olma riskleri kendiliğinden olan gebeliklerdeki ile aynıdır.
Dışarı çıkan spermin hiç olmadığı durumlarda testisten iğne ile çekilerek (TESA) veya parça alınarak (TESE) bu parçalarda sperm aranır ve sperm bulunur ise yumurtaya enjekte edilerek mikroenjeksiyon işlemi yapılır.
Yapılan işlem ister tüp bebek ister mikroenjeksiyon olsun, işlemden 16-18 saat sonra kaç yumurtanın döllendiği kontrol edilir. Bu kontrolde anneden ve babadan gelen kromozomların biraraya geldiği döllenmiş yumurta görülmelidir. Bundan sonraki günlerde günlük bilgilendirmeye devam edilerek, transfer için en uygun zaman gelene kadar beklenir. Transfer günü bazı çiftler için üçüncü, bazı çiftler için dördüncü, beşinci veya altıncı gün olabilir. Beşinci veya altıncı gün gibi geç transferler tercih edilmektedir. Bu sayede, bekledikçe kalitesiz ve bozuk embryolar elenmekte, en sona kalan sağlam ve tutunmaya yatkın embryolar transfer edilmekte, gebelik şansı daha yüksek olmaktadır. Genetik bozukluğu olan bazı embriyolar da bu bekleme esnasında ilerlemesini durdurur veya dejenere olarak kendiliğinden ayıklanır.
Transfer edilecek embryoların dış duvarları enzim, tıbbi asit, veya lazer yardımı ile eritilerek rahim içine tutunmaları kolaylaştırılır. Bu yöntem halk arasında yuvalama, tomurcuklanma yöntemi olarak bilinmektedir. Merkezimizde transfer gününde belli kriterlere uyan bütün embryolara bu tür tutunmayı arttırıcı işlemler otomatikman uygulanmaktadır.
Uygun büyüklüğe gelen embryolar, bir kanül yardımı ile rahim ağzından geçilerek rahim içine yerleştirilir. (Resim 1). Transfer kateteri yumuşak plastik veya silikondan yapıldığı için genel veya lokal anesteziye ihtiyaç yoktur. Ultrason yardımı ile rahim içinde uygun yer tesbit edildikten sonra embryolar yavaşça içeri bırakılmaktadır. Transfer fazlası embryolar ise daha sonra kullanılmak üzere dondurularak saklanır.
Transfer için gerekli olan sayıdan daha fazla embriyo oluşmuş ise, ihtiyaç fazlası embriyolar dondurularak saklanabilmektedir.(Resim1) Embriyolar, gelişimlerinin her evresinde dondurulabilmekle beraber en başarılı sonuçlar pronükleus dönem ve ikinci-üçüncü gün embriyolarının dondurulması ile alınmaktadır. Bu yöntem sayesinde tekrar yumurta büyütme ve toplama işlemleri uygulamadan ve maddi olarak çok daha mütevazi bir harcama ile yeni bir gebelik şansı elde edilmektedir. Dondurulan embryolar Tüp Bebe yönetmeliği gereğince 3 yıldan sonra imha edilmektedir.
Erkeğe Ait Nedenler:
Varikosel
Hormonal
Sperm Kanalında Tıkanıklık
Enfeksiyon
İnmemiş Testis
Sertleşme bozukluğu
İmmünolojik Nedenler
Yapısal Bozukluk
Sperm Çıkarma Bozukluğu
Sperm Üretim Yokluğu
Testiküler Yetmezlik
Testis Kanseri
Ilaç / Radyasyon
Genetik Faktörler
Bilinmeyen Nedenler
Kadına ait Nedenler:
Yaş Faktörü
Tüplere Ait Nedenler
Yumurtlama Problemleri
Rahim Ağzı Problemleri
Rahim Faktörü
Karın İç Zarı Faktörü
Bilinmeyen Nedenler
Sebebi Bilinmeyen (unexplained) Infertilite:
Infertil çiftlerin yaklaşık % 10 – 15’inde tüm testler normal bulunmaktadır. Çiftlerin birçoğu nedeni ortaya çıkarabilmek amacı ile yoğun testlere maruz kalmıştır. Ancak bilinen tüm araştırmalara rağmen kısırlığı oluşturan neden ortaya çıkarılamamıştır. Hernekadar, sebep bilinmese de, açıklanamayan infertilitede uygulanacak tedavi yöntemleri belli kurallara bağlanmış durumdadır. Merkezden merkeze değişmekle beraber 3 kez aşılama tedavisine rağmen gebelik oluşmamışsa tüp-bebek veya mikroenjeksiyon tedavilerine geçilir.
İLK MUAYENE: Geçmişte yapılan tetkik ve tedavilerin ayrıntılı bir anemnezi alınır. Detaylı sorular sorularak aynı tetkiklerin tekrar tekrar yapılması önlenmiş olur. Çiftin, gelirken yapılmış bütün tetkiklerini işe yarar- yaramaz şeklinde ayırmadan hepsini getirmesi, boşa zaman kaybını önleyecektir. Hormon tetkikleri, ilaçlı rahim filmi, sperm sayımı, eski tedavilerdeki ilaç dozları, kısacası geçmişle ilgili, sebebe ve tedaviye ışık tutabilecek her türlü veri klinisyen açısından önem taşımaktadır. Bu yüzden ailelerin eğer mümkün ise geçmişte yapılan tedavi ve test sonuçlarının yer aldığı bir epikrizi önceden faxlamaları ya da yanlarında getirmeleri kolaylık sağlayacaktır.
Muayene için adetin belirli günlerinde gelme kuralı artık uygulanmamaktadır. Adetin 2 veya 3. günlerinde yapılan hormon tetkiklerinin yerini özel bir ultrason bakma yöntemi almıştır. Bu nedenle muayeneye gelen kadın adetli veya adetsiz olabilir, gerekli bilginin elde edilmesi açısından herhangi bir fark bulunmamaktadır.
AŞILAMA (Intra-uterin Inseminasyon) (IUI) :
Anatomik, mekanik engeller olduğunda, nedeni bilinmeyen infertilitede, rahim ağzında sperm öldüren salgı varlığında tercih edilir.
Öncelikle yumurta büyüten ilaçlar yardımı ile kadında 2 ila 3 yumurta büyütülür. Bu amaçla haplar veya iğneler kullanılmaktadır. Yumurtalar yeterince olgunlaşınca çatlatma iğnesi yapılarak yaklaşık 2 gün sonra kocadan alınan sperm yıkanır, temizlenir ve rahim içine verilir. Bu tedavi yardımı ile, öncelikle yumurta sayısı fazlalaştırılarak spermin yumurtaya rastlama olasılığı arttırılır. İkinci olarak da sperm rahmin içine verilerek gideceği yol kısaltılır, rahim ağzında spermin ölmesi önlenmiş olur.
Yöntem, spermdeki zayıflık durumlarında ve kadın yaşı ileri olduğunda nisbeten düşük gebelik oranları sağlamaktadır. Bu tür problemler varlığında tüp bebek veya mikroenjeksiyon tedavilerine geçmek daha mantıklı olacaktır.
Tüp bebek (IVF) ve Mikroenjeksiyon (ICSI) tedavilerinin başlangıcı ortaktır. Her ikisi de yumurta büyütme aşaması ile başlar. Yumurta geliştirici ilaçlar kullanılarak her hanımdan 10 ila 15 civarında yumurta alınmaya çalışılır Yumurta sayısı gebelik şansını belirlemede en az kadın yaşı kadar önemlidir.
İki üç günde bir yapılan östrojen ve USG kontrolleri ile yumurta büyütme aşaması yaklaşık 2 hafta sürmektedir. . Yumurtalar istenen boyutlara geldikten sonra yumurta toplama işlemine geçilmektedir. Yumurta toplama işlemi yüzeyel bir genel anestezi altında, hazneden (vajinal yolla) ve ultrason klavuzluğunda yapılmaktadır. Bundan sonraki aşamalar tüp bebek ve mikroenjeksiyon işlemleri için farklı şekilde yürütülür...
Tüp Bebek Yöntemi: Hanımdan alınan yumurtalar ile beyden alınan spermler biraraya koyularak döllenmenin olması beklenir. Bilindiğinin aksine döllenme işlemi tüpün içinde değil dish denilen küçük plastik tabakcıkların içinde gerçekleşir. Yumurtanın etrafında yüzen spermlerden, yumurtanın kabuğunu delerek içeri girebilen sperm yumurtayı döller. Spermde hareket, sayı veya şekil bozukluğu varsa dölleme işlemi gerçekleşemeyeceğinden bu tip spermler ile tüp bebek uygulanamaz. Mikroenjeksiyon işlemi uygulamak gerekir.
Mikroenjeksiyon Yöntemi: lk olarak erkek kısırlığı tedavisi için geliştirilmiş bir yöntemdir. Spermin normal dölleme özelliğine sahip olmaması durumunda döllenmenin sağlanması amacı ile uygulanır. Şiddetli erkek kısırlığına yol açan durumlarda tüp bebek yöntemi de dahil olmak üzere bilinen diğer tedavi yöntemleri ile döllenme olmamakta veya çok düşük oranda gerçekleşmektedir. Mikroenjeksiyon, son yıllarda kısırlık tedavisinde devrim yaratmış olup, daha önceden tedavi şansı verilmeyen birçok çift bu yöntemle çocuk sahibi olmuştur. Mikroenjeksiyon yönteminde, sperm bir mikroenjektör yardımı ile yumurtanın içine enjekte edilmektedir. Bu sayede zayıf hareketli ve şekli bozuk spermlerin bile yumurtayı döllemesi sağlanır. Zira döllenme işlemi asıl olarak spermin yumurta içine girmesidir. Sağlıklı spermler bunu kendileri yapabilirken, problemli spermlere mikroenjeksiyon işlemi sayesinde yardım edilmektedir. Şekli bozuk spermler ile oluşan gebeliklerin sakat olup olmayacağı sıkça sorulan sorular arasındadır. Bugüne kadar yapılan araştırmalar göstermektedir ki, bu tür bir risk artışı söz konusu değildir. Tüp bebek ve mikroenjeksiyon işlemleri sonucu elde edilen bebeklerin küçük veya büyük bir sakatlığa sahip olma riskleri kendiliğinden olan gebeliklerdeki ile aynıdır.
Dışarı çıkan spermin hiç olmadığı durumlarda testisten iğne ile çekilerek (TESA) veya parça alınarak (TESE) bu parçalarda sperm aranır ve sperm bulunur ise yumurtaya enjekte edilerek mikroenjeksiyon işlemi yapılır.
Yapılan işlem ister tüp bebek ister mikroenjeksiyon olsun, işlemden 16-18 saat sonra kaç yumurtanın döllendiği kontrol edilir. Bu kontrolde anneden ve babadan gelen kromozomların biraraya geldiği döllenmiş yumurta görülmelidir. Bundan sonraki günlerde günlük bilgilendirmeye devam edilerek, transfer için en uygun zaman gelene kadar beklenir. Transfer günü bazı çiftler için üçüncü, bazı çiftler için dördüncü, beşinci veya altıncı gün olabilir. Beşinci veya altıncı gün gibi geç transferler tercih edilmektedir. Bu sayede, bekledikçe kalitesiz ve bozuk embryolar elenmekte, en sona kalan sağlam ve tutunmaya yatkın embryolar transfer edilmekte, gebelik şansı daha yüksek olmaktadır. Genetik bozukluğu olan bazı embriyolar da bu bekleme esnasında ilerlemesini durdurur veya dejenere olarak kendiliğinden ayıklanır.
Transfer edilecek embryoların dış duvarları enzim, tıbbi asit, veya lazer yardımı ile eritilerek rahim içine tutunmaları kolaylaştırılır. Bu yöntem halk arasında yuvalama, tomurcuklanma yöntemi olarak bilinmektedir. Merkezimizde transfer gününde belli kriterlere uyan bütün embryolara bu tür tutunmayı arttırıcı işlemler otomatikman uygulanmaktadır.
Uygun büyüklüğe gelen embryolar, bir kanül yardımı ile rahim ağzından geçilerek rahim içine yerleştirilir. (Resim 1). Transfer kateteri yumuşak plastik veya silikondan yapıldığı için genel veya lokal anesteziye ihtiyaç yoktur. Ultrason yardımı ile rahim içinde uygun yer tesbit edildikten sonra embryolar yavaşça içeri bırakılmaktadır. Transfer fazlası embryolar ise daha sonra kullanılmak üzere dondurularak saklanır.
Transfer için gerekli olan sayıdan daha fazla embriyo oluşmuş ise, ihtiyaç fazlası embriyolar dondurularak saklanabilmektedir.(Resim1) Embriyolar, gelişimlerinin her evresinde dondurulabilmekle beraber en başarılı sonuçlar pronükleus dönem ve ikinci-üçüncü gün embriyolarının dondurulması ile alınmaktadır. Bu yöntem sayesinde tekrar yumurta büyütme ve toplama işlemleri uygulamadan ve maddi olarak çok daha mütevazi bir harcama ile yeni bir gebelik şansı elde edilmektedir. Dondurulan embryolar Tüp Bebe yönetmeliği gereğince 3 yıldan sonra imha edilmektedir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Tüp Bebek - Mikroenjeksiyon" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Op.Dr.Gurur POLAT'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Op.Dr.Gurur POLAT'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden |
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
