Tat Duyusu ve Zayıflama
TAT DUYUSU VE ZAYIFLAMA
TAT DUYUSU NASIL ALGILANIR?
Bir gıdanın vücut için uygun olup olmadığını anlamayı sağlayan mekanizmalardan en önemlisi tat alma duyusudur. Tatlı tat duyusunu algılamaya yarayan 2 adet reseptör saptanmıştır ve bunlar T1R2 ve T1R3 reseptörleridir. Bu reseptörler birlikte çalışmakta ve uyarılınca hücre içinde alfa-Gustducin isimli bir protein oluşmakta ve bunun da sinirleri uyarmasıyla beynimiz tat duyusunu algılamaktadır.
BAĞIRSAKLAR DA TATLIYI AYIRT EDEBİLİYOR
Tat duyusunun eskiden sadece ağızda bulunan tat hücrelerinde bulunduğu sanılırdı. Son araştırmalar ise bağırsaklarımızın da tat duyusuna sahip olduğunu ortaya koydu. Bağırsaklarda bulunan ve hormon salgılama özelliğine sahip enteroendokrin hücrelerinde tat duyusunu sağlayan T1R2 ve T1R3 reseptörlerin bulunduğu artık ortaya konmuş durumda. Tatlıların bu şekilde algılanması iştah üzerinde etki yapmakta ve beslenmenin devamı veya kesilmesinde etkili olmaktadır. Beyinden Vagus siniri ile gönderilen uyarılar da bağırsakların hareketi, sindirim ve iştah üzerinde etkili olmaktadır. İştah üzerinde etkili olan ayrıca leptin, insülin, Ghrelin, Aguiti related peptid, NPY, kolesistokinin gibi hormonlar da vardır.
YAPAY TATLANDIRICILAR BAĞIRSAKLARI NEDEN ALDATAMAZ?
Liverpool Üniversitesi profesörü Soraya Shirazi –Beechey ve arkadaşlarının fareler üzerinde yaptıkları çalışmada tatlı tat algılamasını yapan T1R2 ve T1R3 reseptörlerinin sadece ağızda değil aynı zamanda bağırsaklarda da mevcut olduğu ve şeker emilimini kolaylaştırdığı ortaya kondu. Bağırsaklarımızın da ağzımız gibi tat duyusuna sahip olduğu böylece ispatlandı. Bağırsaklarda tatlı tadından başka ekşi ve umami tatlarını algılayan reseptörler olduğu da saptanmış durumda. Bağırsaklardaki şeker yani glikozun emilimi SGLT1 adlı bir protein tarafından yapılır. Bağırsak hücresindeki glikoz ise GLUT-2 adlı bir protein tarafından taşınarak vücudun diğer organlarına gönderilir. SGLT1 proteininin şekeri emme miktarı T1R2 ve T1R3 reseptörleri tarafından ayarlanmaktadır. Bağırsakta şeker olduğunu bu reseptörler algılamakta ve ona göre de SGLT1 proteini bağırsak boşluğundaki şekerin emilmesini sağlamaktadır. Bu çalışmada ayrıca tat reseptörlerinin enterosit denilen bağırsak hücrelerinde değil hormon salgılama kapasitesine sahip enteroendokrin hücrelerinde bulunduğu da gösterilmiştir. Enteroendokrin hücreleri ise GLP-1 ve GIP isimli iki hormon salgılar ve bunlar şeker emilimini, bağırsak hareketlerini ve metabolizmayı ayarlarlar. Aynı araştırıcılar şekerlerin yanı sıra yapay tatlandırıcıların da bağırsaklar tarafından şeker gibi algılandığını ve GLP-1 ve GIP hormonlarını salgılattıklarını gösterdi. Bu hormonların artması ise bağırsaklardan şeker emilimini artırmaktadır. Neticede alınan yapay tatlandırıcıların bağırsaklardan şeker emilimini artırarak kilo alınmasına neden olabileceği ortaya konmuştur. Bu buluşun diğer önemli yanı diyabet ve şişmanlık tedavisi için yeni ilaç gelişmelerine neden olabilecek olmasıdır. Ancak bağırsaklarda ve diğer organlarda şeker algılamasını sağlayan başka mekanizmaların olma olasılığı vardır.
Bağırsak boşluğunda şeker yani glikoz olduğunda bağırsaklardaki L hücreleri (bunlara enteroendokrin hücreler denir) ‘’ Glukagon Like Peptid-1 ‘’ veya kısaltılmış haliyle GLP-1 ve GIP isimli iki hormon salgılarlar. Bu hormonlar ise daha sonra pankreas bezinden aşırı şekilde insülin hormonu salgılatır. Ayrıca bu hormonlar bağırsak hücrelerindeki SGLT1 isimli proteini artırarak şeker emilimini artırırlar. Görüldüğü gibi yapay tatlandırıcılar bağırsakları aldatamaz ve gerçek şeker gibi hormon salgılanmasına ve metabolizma değişikliğine neden olur.
TATLANDIRICI NEDİR?
Şeker hastalarının tatlandırıcı ihtiyacını sağlamak üzere kullanılan kimyasal maddelere tatlandırıcı denir. Bunların kalorisi yoktur, şeker tadı verirler. Gebe iken tatlandırıcı kullanılmamalıdır. Mecbur değilseniz tatlandırıcı kullanmayınız. Ancak kullanmak istiyorsanız daha çok tercih edilmesi gerekenler aspartam içeren tatlandırıcılardır. Ancak yukarıda verilen yeni bilimsel gelişmeler bize yapay tatlandırıcıların kullanılmaması gerektiğini önermektedir.
Sorbitol, mannitol ve fruktoz sofra şekeri kadar olmasa da kaloriye sahiptir. Piyasada satılan diyabetik gıdalara katılırlar. Fazla yenirse kilo aldırır ve ishal yapabilirler.
Aspartam: Sofra şekerinin 200 katı kadar tat verir. Isıtıldığında tat verme özelliğini kaybeder.
Sakkarin: Şekerden 200 -300 kat daha tatlıdır
Siklamat: Şekerden 30 kat daha tatlıdır. Isıya dayanıklıdır.
Diyabetik Gıdalar Zayıflatmaz
Üzerinde veya etiketinde ‘’Diyet’’, ‘’Light’’ veya ‘’ Diyabetik’’ yazan gıdaların esas özelliği düşük kalorili olmalarıdır. Diyabetik olanlar tatlandırıcı ile yapılır. Bunların da kalorisi vardır. Bu nedenle yiyeceklere ilave etmek yerine yiyeceğiniz bir gıda yerine yenmesi gerekir. Diyabetik reçelin 100 gramında 208 kalori, diyabetik çikolatanın 100 gramında 569 kalori ve diyabetik bisküvinin 100 gramında 538 kalori olduğunu unutmayınız.
ZAYIFLAMAK İÇİN Gİ DİYETİ YAPINIZ
Zayıflamak için tatlandırıcı veya diyet gıda yerine glisemik indeks diyeti denilen beslenme tarzını seçiniz. Glisemik indeks (Gİ), karbonhidratların kan şekerini yükseltme gücünü gösteren bir kavramdır. Önceleri şeker hastaları için geliştirilmiş ise de daha sonra yapılan bilimsel çalışmalar glisemik indekse dayalı beslenmenin kilo kontrolü sağladığı ve kronik hastalıklardan bizi koruduğunu ortaya koymuştur. Zayıflamak ve sağlıklı olmak için’’Gİ diyeti’’ dediğimiz bu beslenme tarzının herkese faydalı olacağı açıktır. Özellikle kilo vermek isteyenler, atıştırma atakları olanlar, reaktif hipoglisemi dediğimiz kan şekeri düşüklüğü olanlar, şeker hastaları ve metabolik sendromu olanların mutlaka bu şekilde beslenmesi gerekir. Günlük beslenmenizde yüksek GI’li gıdalar yerine düşük GI’li gıdalar yemek gerekir. Örneğin beyaz ekmek yerine tam buğday ekmeği, pirinç pilavı yerine bulgur pilavı, patates yerine kuru fasulye yenmelidir. Bal, pekmez, reçel yerine ise meyve yenmelidir.
KAYNAKLAR
1.Robert F. Margolskee ve arkadaşları, T1R3 and gustducin in gut sense sugars to regulate expression of Na_-glucose cotransporter 1. PNAS, PNAS September 18, 2007 vol. 104, no. 38, 15075–15080
2.Prof Dr Metin Özata, Diyabetle Kaliteli Yaşam Rehberi, Gürer Yayınları, 2008
3.Prof Dr Metin Özata, Gİ Diyeti, Erko yayıncılık, 2008
4. http://www.zayiflamadr.com
5. http://www.diyetdr.com
6. http://www.drdiyabet.com
7. http://www.reaktifhipoglisemi.com
TAT DUYUSU NASIL ALGILANIR?
Bir gıdanın vücut için uygun olup olmadığını anlamayı sağlayan mekanizmalardan en önemlisi tat alma duyusudur. Tatlı tat duyusunu algılamaya yarayan 2 adet reseptör saptanmıştır ve bunlar T1R2 ve T1R3 reseptörleridir. Bu reseptörler birlikte çalışmakta ve uyarılınca hücre içinde alfa-Gustducin isimli bir protein oluşmakta ve bunun da sinirleri uyarmasıyla beynimiz tat duyusunu algılamaktadır.
BAĞIRSAKLAR DA TATLIYI AYIRT EDEBİLİYOR
Tat duyusunun eskiden sadece ağızda bulunan tat hücrelerinde bulunduğu sanılırdı. Son araştırmalar ise bağırsaklarımızın da tat duyusuna sahip olduğunu ortaya koydu. Bağırsaklarda bulunan ve hormon salgılama özelliğine sahip enteroendokrin hücrelerinde tat duyusunu sağlayan T1R2 ve T1R3 reseptörlerin bulunduğu artık ortaya konmuş durumda. Tatlıların bu şekilde algılanması iştah üzerinde etki yapmakta ve beslenmenin devamı veya kesilmesinde etkili olmaktadır. Beyinden Vagus siniri ile gönderilen uyarılar da bağırsakların hareketi, sindirim ve iştah üzerinde etkili olmaktadır. İştah üzerinde etkili olan ayrıca leptin, insülin, Ghrelin, Aguiti related peptid, NPY, kolesistokinin gibi hormonlar da vardır.
YAPAY TATLANDIRICILAR BAĞIRSAKLARI NEDEN ALDATAMAZ?
Liverpool Üniversitesi profesörü Soraya Shirazi –Beechey ve arkadaşlarının fareler üzerinde yaptıkları çalışmada tatlı tat algılamasını yapan T1R2 ve T1R3 reseptörlerinin sadece ağızda değil aynı zamanda bağırsaklarda da mevcut olduğu ve şeker emilimini kolaylaştırdığı ortaya kondu. Bağırsaklarımızın da ağzımız gibi tat duyusuna sahip olduğu böylece ispatlandı. Bağırsaklarda tatlı tadından başka ekşi ve umami tatlarını algılayan reseptörler olduğu da saptanmış durumda. Bağırsaklardaki şeker yani glikozun emilimi SGLT1 adlı bir protein tarafından yapılır. Bağırsak hücresindeki glikoz ise GLUT-2 adlı bir protein tarafından taşınarak vücudun diğer organlarına gönderilir. SGLT1 proteininin şekeri emme miktarı T1R2 ve T1R3 reseptörleri tarafından ayarlanmaktadır. Bağırsakta şeker olduğunu bu reseptörler algılamakta ve ona göre de SGLT1 proteini bağırsak boşluğundaki şekerin emilmesini sağlamaktadır. Bu çalışmada ayrıca tat reseptörlerinin enterosit denilen bağırsak hücrelerinde değil hormon salgılama kapasitesine sahip enteroendokrin hücrelerinde bulunduğu da gösterilmiştir. Enteroendokrin hücreleri ise GLP-1 ve GIP isimli iki hormon salgılar ve bunlar şeker emilimini, bağırsak hareketlerini ve metabolizmayı ayarlarlar. Aynı araştırıcılar şekerlerin yanı sıra yapay tatlandırıcıların da bağırsaklar tarafından şeker gibi algılandığını ve GLP-1 ve GIP hormonlarını salgılattıklarını gösterdi. Bu hormonların artması ise bağırsaklardan şeker emilimini artırmaktadır. Neticede alınan yapay tatlandırıcıların bağırsaklardan şeker emilimini artırarak kilo alınmasına neden olabileceği ortaya konmuştur. Bu buluşun diğer önemli yanı diyabet ve şişmanlık tedavisi için yeni ilaç gelişmelerine neden olabilecek olmasıdır. Ancak bağırsaklarda ve diğer organlarda şeker algılamasını sağlayan başka mekanizmaların olma olasılığı vardır.
Bağırsak boşluğunda şeker yani glikoz olduğunda bağırsaklardaki L hücreleri (bunlara enteroendokrin hücreler denir) ‘’ Glukagon Like Peptid-1 ‘’ veya kısaltılmış haliyle GLP-1 ve GIP isimli iki hormon salgılarlar. Bu hormonlar ise daha sonra pankreas bezinden aşırı şekilde insülin hormonu salgılatır. Ayrıca bu hormonlar bağırsak hücrelerindeki SGLT1 isimli proteini artırarak şeker emilimini artırırlar. Görüldüğü gibi yapay tatlandırıcılar bağırsakları aldatamaz ve gerçek şeker gibi hormon salgılanmasına ve metabolizma değişikliğine neden olur.
TATLANDIRICI NEDİR?
Şeker hastalarının tatlandırıcı ihtiyacını sağlamak üzere kullanılan kimyasal maddelere tatlandırıcı denir. Bunların kalorisi yoktur, şeker tadı verirler. Gebe iken tatlandırıcı kullanılmamalıdır. Mecbur değilseniz tatlandırıcı kullanmayınız. Ancak kullanmak istiyorsanız daha çok tercih edilmesi gerekenler aspartam içeren tatlandırıcılardır. Ancak yukarıda verilen yeni bilimsel gelişmeler bize yapay tatlandırıcıların kullanılmaması gerektiğini önermektedir.
Sorbitol, mannitol ve fruktoz sofra şekeri kadar olmasa da kaloriye sahiptir. Piyasada satılan diyabetik gıdalara katılırlar. Fazla yenirse kilo aldırır ve ishal yapabilirler.
Aspartam: Sofra şekerinin 200 katı kadar tat verir. Isıtıldığında tat verme özelliğini kaybeder.
Sakkarin: Şekerden 200 -300 kat daha tatlıdır
Siklamat: Şekerden 30 kat daha tatlıdır. Isıya dayanıklıdır.
Diyabetik Gıdalar Zayıflatmaz
Üzerinde veya etiketinde ‘’Diyet’’, ‘’Light’’ veya ‘’ Diyabetik’’ yazan gıdaların esas özelliği düşük kalorili olmalarıdır. Diyabetik olanlar tatlandırıcı ile yapılır. Bunların da kalorisi vardır. Bu nedenle yiyeceklere ilave etmek yerine yiyeceğiniz bir gıda yerine yenmesi gerekir. Diyabetik reçelin 100 gramında 208 kalori, diyabetik çikolatanın 100 gramında 569 kalori ve diyabetik bisküvinin 100 gramında 538 kalori olduğunu unutmayınız.
ZAYIFLAMAK İÇİN Gİ DİYETİ YAPINIZ
Zayıflamak için tatlandırıcı veya diyet gıda yerine glisemik indeks diyeti denilen beslenme tarzını seçiniz. Glisemik indeks (Gİ), karbonhidratların kan şekerini yükseltme gücünü gösteren bir kavramdır. Önceleri şeker hastaları için geliştirilmiş ise de daha sonra yapılan bilimsel çalışmalar glisemik indekse dayalı beslenmenin kilo kontrolü sağladığı ve kronik hastalıklardan bizi koruduğunu ortaya koymuştur. Zayıflamak ve sağlıklı olmak için’’Gİ diyeti’’ dediğimiz bu beslenme tarzının herkese faydalı olacağı açıktır. Özellikle kilo vermek isteyenler, atıştırma atakları olanlar, reaktif hipoglisemi dediğimiz kan şekeri düşüklüğü olanlar, şeker hastaları ve metabolik sendromu olanların mutlaka bu şekilde beslenmesi gerekir. Günlük beslenmenizde yüksek GI’li gıdalar yerine düşük GI’li gıdalar yemek gerekir. Örneğin beyaz ekmek yerine tam buğday ekmeği, pirinç pilavı yerine bulgur pilavı, patates yerine kuru fasulye yenmelidir. Bal, pekmez, reçel yerine ise meyve yenmelidir.
KAYNAKLAR
1.Robert F. Margolskee ve arkadaşları, T1R3 and gustducin in gut sense sugars to regulate expression of Na_-glucose cotransporter 1. PNAS, PNAS September 18, 2007 vol. 104, no. 38, 15075–15080
2.Prof Dr Metin Özata, Diyabetle Kaliteli Yaşam Rehberi, Gürer Yayınları, 2008
3.Prof Dr Metin Özata, Gİ Diyeti, Erko yayıncılık, 2008
4. http://www.zayiflamadr.com
5. http://www.diyetdr.com
6. http://www.drdiyabet.com
7. http://www.reaktifhipoglisemi.com
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Tat Duyusu ve Zayıflama" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Prof.Dr.Metin ÖZATA'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Prof.Dr.Metin ÖZATA'nın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
tat duyusu, zayıflama, diyet, tatlandırıcı, yapay tatlandırıcılar, zayıflamak, kilo vermek, diyabet, gizli şeker, obezite, şişmanlık
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
