2007'den Bugüne 92,262 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Okul Öncesi ve İlköğretim Döneminde Okuma Becerilerinin Gelişimi ve Çocuğa Okuma Alışkanlığı Kazandırmak
MAKALE #3833 © Yazan Uzm.Psk.Tuğba DEMİRÖZ | Yayın Kasım 2009 | 10,467 Okuyucu
OKUL ÖNCESİ VE İLKÖĞRETİM DÖNEMİNDE OKUMA BECERİLERİNİN GELİŞİMİ

Düşünsel gelişme, dil kazanımı ile başlar. Anne veya bebeğin bakımını üstlenen kişi, bebekle düzgün, doğru ve sevecen bir şekilde konuşursa, bebek ortalama 2 yaşından itibaren benzer bir dil kullanarak konuşmaya başlayacaktır. Bu doğru başlangıç, daha sonra iletişim kurulan kişiler ve okunan kitaplarla birlikte düşünsel gelişimin temellerini oluşturacaktır.

Bebeğin; duyduğu sesleri, seslerden oluşan sözcükleri, bu sözcüklerden oluşan cümleleri öğrenebilmesi için; daha ilk günlerden itibaren anlamasa bile onunla sık sık konuşmak, onun sözcükleri yineleme yoluyla öğrenmesine yardımcı olmak gerekir. Çocuk hangi dili duyarsa, düşünme ve mantığı da o dilin yapısına uygun olarak gelişir. Bazı faktörler, çocuğun düşünsel gelişiminde büyük rol oynar.

Düşünsel Gelişimi Etkileyen Faktörler

* Aile bireylerinin okumaya karşı tutumları
* Aile bireylerinin bilgi ve bilgiyi aktarma düzeyleri
* Aile bireylerinin kitap, dergi, gazete, makale gibi yazılı malzemelerle olan ilişkileri
* Ev ve okuldaki yazılı ve işitsel malzemelerin (Masal kasetleri, edebi çocuk filmleri, şarkılar…) zengin olması ve söz konusu malzemelerin çocuğun kullanımına açık olması
* Çocuğun erken zamanlarda kağıt-kalem ile tanıştırılması
* Çocuğa kitap okunması, okuma anlama çalışmaları yapılması
* Çocuğun kitapçılarla erkenden tanışması, kitap seçmeyi ve almayı öğrenmesi
* Aile bireylerinin sanat ve eğlence faaliyetlerine verdikleri önem


Bebeğin kitapla ilişkisi 1 yaşına doğru başlar. Bu ilişki bebekten bebeğe değişmekte bazen daha erken bazen daha geç ortaya çıkabilmektedir. Bununla beraber, bebeğin kitapla ilk tanışıklığı onu zorlamamak şartıyla ne kadar erken başlarsa o kadar iyidir. İlk dönemde kitap, bebek ve çocuk için, eğlendirici bir oyuncaktan farksızdır. Renkli kitaplar en az oyuncaklar kadar ilgisini çeker. Bebeğin kitapla karşılaşması, önce sadece resimler aracılığıyla olduğundan ilk kitapları kalın kartondan hazırlanmış, renkli, genellikle bir sayfada bir nesnenin bulunduğu kitaplardır. 2 ve 3 yaşlarına geldiğinde yine renkli resimlerden oluşan bununla beraber bir sayfada birden fazla nesne ve kavramın bir arada sunulduğu kitaplarla beraber resim ve sözcük içeren kitaplarla tanışırlar. 3 yaştan itibaren resim cümle ve resim cümlelerden oluşan kitaplarda ilgilerini çekmeye başlar. 4 yaşından ilköğretim 5. sınıfa kadar resim öykü kitaplarına ilgileri yoğunlaşırken 7.sınıftan itibaren az resim çok öykü ve nihayet resimsiz kitaplara doğru bir gelişim gösterirler.

Kitabın çocuk için faydası saymakla bitmez. Bebek ve çocuklar kitap sayesinde, hem duyarak öğrendiği sözcükleri (kavramları) görsel olarak tanır, hem aynı nesneyi farklı görselliklerde tanıyabilme (örneğin masayı birçok kitapta görür, her bir resim birbirinden farklı olsa da benzer yanlarını soyutlayarak hepsine masa demeye başlar) yeteneklerini geliştirir, hem de duymadığı sözcükleri görerek öğrenirler. Çocuğun duyduğu ile gördüğü arasındaki ilişkileri kurması, düşünmeye başladığının en büyük delilidir.

2 yaşlarındaki çocuklar, kelime-nesne bağlantısı kurma yoluyla kelime haznelerini geliştirirler. 3 yaşlarına geldiklerinde kelime-nesne-rakam bağlantıları kurabilir, 4 yaşlarında harfleri yazmaya çabalarlar. Bundan dolayı 4 yaşına kadar olan çocuklara eliyle tutabileceği ağırlıkta, yırtılmaya karşı dayanıklı, bazen de bezden veya plastikten özel olarak hazırlanmış kitaplar verilmelidir. Bu yaşa kadar olan çocuklar yırtmanın çıkardığı sesten ve yırtma eyleminden büyük keyif aldıklarından, korunması gereken malzemeleri onlardan uzak tutmak da yarar olduğunu düşünüyorum. Çünkü çocuklar ancak 4 yaş civarında kitapları koruma bilincine ererler. En azından çocuk 4 yaşına gelene kadar, yırtılmasında sakınca olmayan kağıtlar, broşürler oynamaları için onlara verilmeli. Kazara bir kitaba zarar verirse, kolay olmasa da olan olmuş diyerek kızmaktan ya da aşırı tepkiden kaçınmak gerekir. Üniversitede 2. sınıfta öğrenciyken hazırladığım bir ödevin tüm sayfalarına 2 yaşındaki kardeşim resimler çizmiş ve neşe içinde bana göstermişti. Berbat bir duyguydu, tüm ödevi el yazısıyla yazmıştım; ama o sadece bir şeyler başardığını bana göstermeye çalışıyordu, sadece başarılarını gösterme zemini benim ödevim olmuştu o kadar.

ÇOCUKLARIN KİTAPLIKLARINDA BULUNMASI GEREKEN KİTAPLAR

Çocuklardaki bu hızlı düşünsel gelişimi desteklemek için onlara yaş ve gelişim düzeylerine uygun olarak hazırlanmış

Resimli Kavram Kitapları: Çok küçük ve henüz okuyamayan çocuklar
için hazırlanan, çoğunlukla kalım mukavva, bez ya da plastik malzemeden yapılan, bir konusu olduğu halde cümle içermeyen, her sayfada bir sözcükle tanıtılan bir resmin bulunduğu kitaplardır.

Geleneksel Çocuk Edebiyatı Kitapları: Çocuklar için hazırlanmış tekerlemeler, peri masalları, halk hikayeleri, fabllar ve sözsüz edebiyata ait öyküleri içeren kitaplardır.

Resimli Hikaye Kitapları: Hikaye ve resimlerin birbiriyle çok ilgili olduğu kitaplardır.

Gerçekçi Edebiyat: Gerçek hayatla ilgili hikayeler içeren, resimli kitaplardır.

Bilgi Verici Kitaplar: Bitkiler, hayvanlar, çevre…gibi konularda gerçek bilgiler sunan kitaplardır. Çocukların yeni keşiflerde bulunmasını destekler.

Sözsüz Kitaplar: Sözcük kullanılmadan, çocukların resimlere bakarak hikayeyi anlatmaya çalıştığı, 3 yaş ve üzeri çocuklar için hazırlanmış kitaplardır. Çocukların ifade etme becerilerini geliştirir.

Şiir Kitapları: Çocuk şiirlerinden oluşmuş kitaplardır.

Romanlar: Uzun ve konulu kitaplardır. Küçük çocuklara roman okumak onların okumaya özenmeleri için çok etkilidir.

Biyografiler: Bazı tarihi kişilerin ve ünlü kişilerin hayatlarını ve yaptıkları işleri anlatan kitaplardır.
Ansiklopediler: Konulara göre düzenlenen bu kitaplarla çocuk merak ettiği şeylerin nasıl araştırılacağını öğrenir.

Boyama Kitapları: Boyanmamış resimleri içeren bu kitaplar yaşa uygun olarak basitten karmaşık resimlere çeşitli formlardadır. El göz koordinasyonunu, el becerilerini, ince el kaslarını, özgüveni ve estetik duygusunu geliştirir.

Labirent Kitapları: Çeşitli labirentlerin bulunduğu bu kitaplar yaşa uygun olarak basitten karmaşık labirentlere doğru hazırlanmıştır. El göz koordinasyonunu, el becerilerini, kalem tutma becerilerini, ince el kaslarını, özgüveni, problem çözme becerilerini, yön bulma yeteneğini geliştirir.

Kes-Yapıştır Kitapları: Makas ve yapıştırıcı kullanmayı gerektiren bu kitaplar yaşa uygun olarak basitten karmaşık resimleri kesmeye doğru hazırlanmıştır. El göz koordinasyonunu, el becerilerini, ince el kaslarını, makas kullanmayı, özgüveni, estetik duygusunu, problem çözme becerilerini geliştirir.

Origami Kitapları: Çocukların bakarak aynısını yapmaya çalıştığı origami çalışmalarından oluşur. El göz koordinasyonunu, el becerilerini, ince el kaslarını, makas kullanmayı, özgüveni, estetik duygusunu, problem çözme becerilerini geliştirir.


Kitaplar onların sayıları, nesneleri, renkleri, kavramları, canlıları, harfleri öğrenmelerine yardımcı olmasının yanında oyun ihtiyaçlarını da karşılar, birikmiş enerjilerini sağlıklı bir şekilde değerlendirmelerine olanak tanır. El göz koordinasyonunu ve el becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur. Yeteneklerinin farkına varmalarını sağlayarak özgüven gelişimlerini destekler. Kendini daha rahat ve açık ifade edebilmesini kolaylaştırır. Telaffuz yanlışlarının düzeltilebilmesine yardımcı olur. Kelime hazinesini geliştirir. Dikkati odaklamayı öğretir. En güzeli de birlikte kitap okuduğu kişiyle sağlıklı bir iletişim geliştirir. Dinlemeyi, sıra almayı, soru sormayı, yorum yapmayı, esnek düşünmeyi, hayal gücünü geliştirmesini destekler.

0-6 yaş arasındaki çocukların kitapla ilgili deneyimleri, okul yıllarında okuma ve yazmaya karşı geliştirecekleri duygu ve tutumlarının belirleyicisidir. İlköğretimin başlamasıyla beraber, dili sözcük ve seslere ayırmaya ve yazılı sözcüklerin sesli okunuşlarını öğrenmeye başlayan çocuk, giderek artan sayıda kelimeyi otomatik olarak tanır. Aslında ilköğretimin ilk sınıflarında ulaşılacak amaç okuduğunu anlamak ve okuyarak öğrenmektir. 6, sınıftan itibaren ise zevk için okuma, yeni kitaplar keşfetme, keşiflerini arkadaşlarıyla paylaşmaya başlayan çocuklar, lise dönemine geldiklerinde farklı amaçlar için okumaya başlarlar.

OKUMAYA KARŞI POZİTİF TUTUM GELİŞTİRME STRATEJİLERİ

· Okuma malzemelerinin zengin olduğu bir ortam hazırlanmalı
· Okumaya özendirmek için onlara model olunmalı
· Okuma faaliyetlerine gönüllü olarak katılma fırsatı verilmeli
· Katılacakları okuma faaliyetini seçme fırsatı verilmeli
· Bireysel ya da grupla çalışma fırsatı verilmeli
· Rahat ve huzurlu okuma ortamı hazırlanmalı
· Öğretmenlerden tarafından okunan hikayeleri dinleme ortamı hazırlanmalı
· Hikayeleri konuşmaya ve tartışmaya özendirilmeli
· Hikayeleri drama ve kukla kullanarak canlandırma yoluyla yeniden ifade etme fırsatı verilmeli
· Okul kitaplığından ya da kütüphanesinden eve kitap götürmesine izin verilmeli








Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Okul Öncesi ve İlköğretim Döneminde Okuma Becerilerinin Gelişimi ve Çocuğa Okuma Alışkanlığı Kazandırmak" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Tuğba DEMİRÖZ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Tuğba DEMİRÖZ'ün izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Tuğba DEMİRÖZ Fotoğraf
Uzm.Psk.Tuğba DEMİRÖZ
İstanbul
Uzman Psikolog
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi244 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Uzm.Psk.Tuğba DEMİRÖZ'ün Yazıları
► Çocukta Okuma Alışkanlığı Psk.Barış ÜLKÜMEN
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Okul Öncesi ve İlköğretim Döneminde Okuma Becerilerinin Gelişimi ve Çocuğa Okuma Alışkanlığı Kazandırmak' başlığıyla benzeşen toplam 22 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Manüplasyon Ocak 2017
► Empati Kasım 2016
◊ Kıyamet Senaryoları Temmuz 2013
◊ Ticari Zeka Haziran 2013
◊ Hey Tuğba Naber? Nisan 2013
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


15:43
Top