Yiyeceklerin Satın Alınması, Saklanması ve Pişirilmesi Aşamasında Dikkat Edilmesi Gereken Konular
Yiyeceklerin Satın Alınması, Saklanması ve Pişirilmesi Aşamasında Dikkat Edilmesi Gereken Konular
Beslenmek için öncelikle besinin temin edilmesi gerekir. İster pazardan, ,ister marketten, isterseniz bir restorandan besin satın alın. Her nereden alırsanız alın besinleri satın alırken bazı kuralları aklınızdan çıkarmayın.
Eğer besinleri satın almadan önce gerekli planlamaları yapmazsanız, size çok pahalıya mal olabilir. Örneğin bayat balıktan zehirlenebilir, tüketeceğinizden fazla aldığınız ekmeği çöpe atarak israfa neden olabilirsiniz. Ekonomik açıdan, zaman açısından, yeterli ve dengeli beslenme açısından planlanarak yapılan her alışveriş size kar getirir. Bu nedenle bir an önce besin satın alma ilkelerini öğrenerek hayata geçirin.
Besinleri satın alırken nelere dikkat etmeliyiz?
1- Beş temel besin grubundan yeteri kadar besin satın alın.
Her Grup Besinden İhtiyaçlarınızı belirleyin. Aylık olarak ayırdığınız bütçeyi çok iyi dengeleyin. Örneğin ayırdığınız parayla süt ve süt ürünlerini hiç almadıysanız, ekmek ve tahıl grubu besinleri ihtiyacınızdan fazla almışsanız sağlıklı beslenmeniz açısından bir dengesizlik yaratmış olursunuz.
Bildiğiniz gibi beş temel besin grubu var, bunlar;
· Et-tavuk-balık-yumurta-hindiden oluşan et grubu besinler
· Süt-yoğurt-peynir grubu besinler
· Sebze ve Meyveler
· Tahıllar-Kurubaklagiller (ekmek vb)
· Yağ grubu besinler (zeytin vb)
2-Bütçe dengesini iyi sağlayın.
Her besin grubunun içinde pahalıdan ucuza bir çok besin bulunur. Örneğin et grubu besinlerden kırmızı et çok pahalıyken, tavuk daha ucuz olan besleyici bir besindir. Yine peynir alırken kaşar peynir pahalı olabilir ama lor peyniri ucuz ve daha az kalori içerir.
Her besin grubundan çeşitli fiyattaki besinleri dengeleyerek satın alırsanız, hem sağlıklı beslenmeniz hem de ekonomik açıdan daha rahat edersiniz.
3- Sadece fiyatına bakarak besin satın almayın.
Bir besinin satın alınması için ucuz olması yeterli değildir. Örneğin ucuza satılan ıspanaklar fazla hırpalanmış, çamurlu, tarladan 3- gün önce koparılmış olabilir. Dolayısıyla yemeğini yapmak için yarısını çöpe atmak durumunda kalabilirsiniz. Ayrıca sebze ve meyvelerin hasad edildikten sonra en geç 2- 3 gün içinde tüketiciyle buluşması gerekir.
Uzun süre dayanmayacak besinlerin çok fazla miktarda alınması da yine israfa neden olacağı için uygun fiyatlı bile olsa alınmaması gereklidir.
4- Sebze-Meyve-Balık Gibi besinleri mevsiminde tüketmeye özen gösterin.
Turfanda dediğimiz sera ürünü sebze ve meyveler oldukça pahalıya satılmaktadır. Ayrıca normal mevsimindeki koku ve lezzette olmayabilirler. Dilerseniz bası besinleri mevsiminde ucuza satın alıp konserve yapma , derin dondurucuda saklama, kurutma gibi bazı işlemlerden geçirerek daha sonraki mevsimlerde kullanabilirsiniz.
Yaz mevsiminde balık çeşitleri oldukça azdır. Örneğin yaz mevsiminde hamsi bulmak çok zordur bulunsa dahi ya dondurulmuş yahut çok pahalıdır. Bu nedenle hangi balığın hangi ayda bol bulunduğunu öğrenin ve alışveriş listenizi buna göre hazırlayın.
5- Kışlık yiyecek hazırlamak için yaz aylarını fırsat bilin.
Tarhana, reçel, salça, turşu, konserveler ve derin dondurucuya konulan sebze ve meyveler yaz aylarında malzemeleri ucuzken yapılmalıdır. Uzun süre saklanacak besinlerin saklama koşullarına dikkat edilmelidir.
6-Son kullanma tarihini kontrol etmeden hiçbir besini satın almayın.
Mutlaka son kullanma tarihine bakın. Ambalajın üzerinde eğer silinmiş yada yazmıyorsa mutlaka bir yetkiliye durumu bildirin. Tarihi geçmiş yada belirtilmemiş hiçbir ürünü satın almayın.
7- Ambalajsız ve açıkta satılan besinleri satın almayın.
Sebze ve meyve dışındaki tüm besinler ambalajlı ve etiketlenmiş olarak satılmak zorundadır. Bu nedenle üzerinde etiketi bulunan, ambalajı yırtılmamış, patlamamış, bombeleşmemiş, soğukta saklanması gerekenlerin dolapta bulunduğu besinleri satın alın.
BESİNİNLERİN TÜRÜNE GÖRE SATIN ALINIRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN BAZI HUSUSLAR
Sebzeleri ve meyveleri satın alırken
Süt ve süt ürünlerini satın alırken
Et-Tavuk-Hindi-Balık Alırken
Tahıl grubu besinleri satın alırken
Besinlerin Saklama, Hazırlama, Pişirme Koşulları Nasıl Olmalıdır?
Aldığınız yiyecek ve içecekleri eğer doğru şekilde depolar, hazırlar ve pişirirseniz besin değerini koruyarak sağlıklı beslenmiş olursunuz.
Ülkemizde ve dünyada ölümlerin birinci nedeni kalp ve damar hastalıklarıdır. Kalp ve damar hastalıklarının en önemli nedenlerinden olan beslenme faktörü, yiyeceklerin pişirme yöntemleri ile doğrudan ilintilidir. Özellikle kızartılarak ve kavrularak yapılmış yemeklerde oluşan bazı zararlı maddeler kalp damar sağlığı başta olmak üzere sağlığa zarar verebilir.
Yine vitamin, mineral ve diğer besin öğelerinin hazırlama ve pişirme esnasında kayba uğraması yeterli ve dengeli beslenememe ile sonuçlanır. Bunun sonunda da yine önemli sağlık sorunlarıyla karşı karşıya gelebiliriz.
Tüm yiyecek gruplarını ayrı ayrı irdeleyerek en doğru saklama, hazırlama ve pişirme yöntemlerini bir sonraki makalemde irdeleyeceğim.
Not: Bu makale www.beslenmevediyet.org ve www.aysenarican.com sitelerinde de yayınlanmaktadır.
Beslenmek için öncelikle besinin temin edilmesi gerekir. İster pazardan, ,ister marketten, isterseniz bir restorandan besin satın alın. Her nereden alırsanız alın besinleri satın alırken bazı kuralları aklınızdan çıkarmayın.
Eğer besinleri satın almadan önce gerekli planlamaları yapmazsanız, size çok pahalıya mal olabilir. Örneğin bayat balıktan zehirlenebilir, tüketeceğinizden fazla aldığınız ekmeği çöpe atarak israfa neden olabilirsiniz. Ekonomik açıdan, zaman açısından, yeterli ve dengeli beslenme açısından planlanarak yapılan her alışveriş size kar getirir. Bu nedenle bir an önce besin satın alma ilkelerini öğrenerek hayata geçirin.
Besinleri satın alırken nelere dikkat etmeliyiz?
1- Beş temel besin grubundan yeteri kadar besin satın alın.
Her Grup Besinden İhtiyaçlarınızı belirleyin. Aylık olarak ayırdığınız bütçeyi çok iyi dengeleyin. Örneğin ayırdığınız parayla süt ve süt ürünlerini hiç almadıysanız, ekmek ve tahıl grubu besinleri ihtiyacınızdan fazla almışsanız sağlıklı beslenmeniz açısından bir dengesizlik yaratmış olursunuz.
Bildiğiniz gibi beş temel besin grubu var, bunlar;
· Et-tavuk-balık-yumurta-hindiden oluşan et grubu besinler
· Süt-yoğurt-peynir grubu besinler
· Sebze ve Meyveler
· Tahıllar-Kurubaklagiller (ekmek vb)
· Yağ grubu besinler (zeytin vb)
2-Bütçe dengesini iyi sağlayın.
Her besin grubunun içinde pahalıdan ucuza bir çok besin bulunur. Örneğin et grubu besinlerden kırmızı et çok pahalıyken, tavuk daha ucuz olan besleyici bir besindir. Yine peynir alırken kaşar peynir pahalı olabilir ama lor peyniri ucuz ve daha az kalori içerir.
Her besin grubundan çeşitli fiyattaki besinleri dengeleyerek satın alırsanız, hem sağlıklı beslenmeniz hem de ekonomik açıdan daha rahat edersiniz.
3- Sadece fiyatına bakarak besin satın almayın.
Bir besinin satın alınması için ucuz olması yeterli değildir. Örneğin ucuza satılan ıspanaklar fazla hırpalanmış, çamurlu, tarladan 3- gün önce koparılmış olabilir. Dolayısıyla yemeğini yapmak için yarısını çöpe atmak durumunda kalabilirsiniz. Ayrıca sebze ve meyvelerin hasad edildikten sonra en geç 2- 3 gün içinde tüketiciyle buluşması gerekir.
Uzun süre dayanmayacak besinlerin çok fazla miktarda alınması da yine israfa neden olacağı için uygun fiyatlı bile olsa alınmaması gereklidir.
4- Sebze-Meyve-Balık Gibi besinleri mevsiminde tüketmeye özen gösterin.
Turfanda dediğimiz sera ürünü sebze ve meyveler oldukça pahalıya satılmaktadır. Ayrıca normal mevsimindeki koku ve lezzette olmayabilirler. Dilerseniz bası besinleri mevsiminde ucuza satın alıp konserve yapma , derin dondurucuda saklama, kurutma gibi bazı işlemlerden geçirerek daha sonraki mevsimlerde kullanabilirsiniz.
Yaz mevsiminde balık çeşitleri oldukça azdır. Örneğin yaz mevsiminde hamsi bulmak çok zordur bulunsa dahi ya dondurulmuş yahut çok pahalıdır. Bu nedenle hangi balığın hangi ayda bol bulunduğunu öğrenin ve alışveriş listenizi buna göre hazırlayın.
5- Kışlık yiyecek hazırlamak için yaz aylarını fırsat bilin.
Tarhana, reçel, salça, turşu, konserveler ve derin dondurucuya konulan sebze ve meyveler yaz aylarında malzemeleri ucuzken yapılmalıdır. Uzun süre saklanacak besinlerin saklama koşullarına dikkat edilmelidir.
6-Son kullanma tarihini kontrol etmeden hiçbir besini satın almayın.
Mutlaka son kullanma tarihine bakın. Ambalajın üzerinde eğer silinmiş yada yazmıyorsa mutlaka bir yetkiliye durumu bildirin. Tarihi geçmiş yada belirtilmemiş hiçbir ürünü satın almayın.
7- Ambalajsız ve açıkta satılan besinleri satın almayın.
Sebze ve meyve dışındaki tüm besinler ambalajlı ve etiketlenmiş olarak satılmak zorundadır. Bu nedenle üzerinde etiketi bulunan, ambalajı yırtılmamış, patlamamış, bombeleşmemiş, soğukta saklanması gerekenlerin dolapta bulunduğu besinleri satın alın.
BESİNİNLERİN TÜRÜNE GÖRE SATIN ALINIRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN BAZI HUSUSLAR
Sebzeleri ve meyveleri satın alırken
- Tazeliğine, yıpranmamış, parçalanmamış, çürümemiş ve kirlenmemiş olmasına dikkat edin.
- Olgun veya ham oluşuna dikkat edin. Olgunlaşmamış bir incir nasıl lezzetli değilse, fazla olgunlaşmış yeşil can erik de bir o kadar yerken zevk vermez.
- Üzerinde çamur, pislik, zirai ilaç kalıntısı olmayanları tercih edin.
- En bol bulunduğu mevsiminde almaya dikkat edin.
Süt ve süt ürünlerini satın alırken
- Kesinlikle açıkta satılan süt satın almayın.
- UHT veya pastörize sütleri satın alın.
- Pastörize sütlerin üretiminden tüketileceği ana kadar soğuk (+2 - +6 ºC ) ortamda yani soğuk zincirde bulunması gerekir. Bu nedenle aldıktan çok kısa süre sonra buzdolabına koyun.
- Peynir alırken, lezzetine, kokusuna, küflenmemiş olmasına dikkat edin.
- Açıkta satılan peynirler pastörize edilmemiş sütlerden üretilmiş olabilir. Bu nedenle güvenmediğiniz yerlerden peynir satın almayın.
- Yoğurt alırken ambalajının zarar görmemiş olmasına ve soğuk dolaplarda bulunmasına dikkat edin.
- Bazı marketlerde kampanyalı ürünler açıktaki bir sepete konulmuş olabilir. Eğer bu bölümde yoğurt vb soğukta bulunması gereken bir besin varsa satın almayın, hemen bir yetkiliye bunun yanlış olduğunu bildirin.
Et-Tavuk-Hindi-Balık Alırken
- Etin özelliğine göre damgalanmış olmasına, siz sipariş ettiğinizde parçalanmasına özen gösterin.
- Özellikle et ürünleri alacağınız zaman güvendiğiniz yerden alış veriş edin.
- Etlerin kesildiği tahtalar, bıçaklar ve cihazların tmizliğinden emin olun.
- Tavuk ve hindi alırken ambalajlı olmasına, ambalajın üzerinde üretim yerinin, üretim ve paketleme tarihinin yazmasına, normal renk, koku ve görünümde olmasına dikkat edin.
- Açıkta satılan, markası belirtilmemiş tavukları asla satın almayın.
- Balık alırken renginin parlak olmasına, gözlerinin canlı olamasına, dokunduğunuzda dokunun hemen yerine dönüyor olmasına dikkat edin.
- Dondurulmuş ürün alıyorsanız, eriyip tekrar dondurulmamış olduğundan emin olun.
Tahıl grubu besinleri satın alırken
- Ambalajlı ürünleri almaya özen gösterin.
- İçinde kurt, kelebek, taş, pislik vb yabancı cisimler olmadığından emin olun.
- İhtiyacınız kadar almaya özen gösterin. Çünkü bu tür ürünler üretimden sonra 1 yıl içinde tüketilmelidir. Fazla kullanmadığınız bir ürünü alıp uzun süre bekletmeyin.
- Pişirmek istediğiniz yemeğin türüne göre ürün seçin. Örneğin dolma için pilavlık pirinç almayın, böylece ekonominize katkıda bulunabilirsiniz.
- Ekmek alırken günlük almaya gayret edin. Uzun süre beklemiş, bayatlamış, paketlenmemiş ürünleri satın almayın. Fırından alıyorsanız satıcının elinde eldiven olup olmadığını ve hijyene dikkat edip etmediklerini gözleyin.
Besinlerin Saklama, Hazırlama, Pişirme Koşulları Nasıl Olmalıdır?
Aldığınız yiyecek ve içecekleri eğer doğru şekilde depolar, hazırlar ve pişirirseniz besin değerini koruyarak sağlıklı beslenmiş olursunuz.
Ülkemizde ve dünyada ölümlerin birinci nedeni kalp ve damar hastalıklarıdır. Kalp ve damar hastalıklarının en önemli nedenlerinden olan beslenme faktörü, yiyeceklerin pişirme yöntemleri ile doğrudan ilintilidir. Özellikle kızartılarak ve kavrularak yapılmış yemeklerde oluşan bazı zararlı maddeler kalp damar sağlığı başta olmak üzere sağlığa zarar verebilir.
Yine vitamin, mineral ve diğer besin öğelerinin hazırlama ve pişirme esnasında kayba uğraması yeterli ve dengeli beslenememe ile sonuçlanır. Bunun sonunda da yine önemli sağlık sorunlarıyla karşı karşıya gelebiliriz.
Tüm yiyecek gruplarını ayrı ayrı irdeleyerek en doğru saklama, hazırlama ve pişirme yöntemlerini bir sonraki makalemde irdeleyeceğim.
Not: Bu makale www.beslenmevediyet.org ve www.aysenarican.com sitelerinde de yayınlanmaktadır.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Yiyeceklerin Satın Alınması, Saklanması ve Pişirilmesi Aşamasında Dikkat Edilmesi Gereken Konular" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Dyt.Aysen ARICAN ÖZ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Dyt.Aysen ARICAN ÖZ'ün izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
