2007'den Bugüne 92,262 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Diş Çürüğü ve Epidemiyolojik İndeksleri
MAKALE #4156 © Yazan Dr.Dt. Mert Kafkas ŞAHİN | Yayın Aralık 2009 | 27,756 Okuyucu
DİŞ ÇÜRÜĞÜ VE EPİDEMİYOLOJİK İNDEKSLERİ


Diş çürüğü, diş yüzeyinde mikrobiyal aktivite ile başlayan mine, dentin ve sement dokularının progresif yıkımı ile karakterize multifaktöriyel bir hastalıktır.
Çürük oluşma şartları:
1-Host ( çürüğe yatkın diş)
2-Karyojenik ağız florası
3-Substrat (besinler)
4-Zaman

Besin:

Monosakkaritler (glükoz, früktoz, galaktoz) bakteriler tarafından kolaylıkla fermente edilirler ve organik asitler ( asetik asit,formik asit, laktik asit, propiyonik asit, maleik asit ) meydana gelir. Tüketilen şeker yapışkan formda ise ve ana öğün saatleri arasında tüketiliyor ise tehlike daha da artar.
Diş minesi üzerindeki demineralizasyon ve remineralizasyon tükrükte bulunan tamponlayıcı sistemler sayesinde dengededir. Asit atakları ile mine yüzeyinden ayrılan kalsiyum, tamponlayıcı sistemler ile tekrar mine yüzeyine döner. Ancak remineralizasyona fırsat bulamayacak şekilde asit saldırısı sürerse önce mikroskopik sonra makroskopik olarak demineralizasyon görülür. pH: 5.5 (izoelektrik nokta) olduğunda minenin organo-inorganik yapısı çözünmeye başlar ve çürük oluşur. Oklüzal fissürler plak birikimine dolayısıyla çürük oluşumuna yatkındır.

Diş fırçalamadan 1 saat kadar sonra diş üzerinde akkiz Pellikül (kazanılmış pelikül) oluşur. Tükrükteki glükoproteinlerden müsin diş üzerine yapışır. 24 saat sonra koklar ve filamentöz tarzda bakteriler görülmeye başlar. Akkiz pelikül çok sayıda sülfat ve karboksil grupları içerir. Bu, diş yüzeyini dış ortamdan korur, diş yüzeyine selektif permeabilite özelliği kazandırır. Ancak karyojenik bakterilerin yapışmasına kolaylık sağlar. Bu yapı üzerine yiyecek artıkları, epitel artıkları, lökosit vs. birikimiyle uzaklaştırılamayan beyaz renkteki materia alba oluşur.


Karyojenik flora:

-Oral streptokoklar ( S.sangius, S.mitior, S.milleri, S.salivarius, Mutans streptokoklar)
-Oral laktobasiller
-Oral aktinomiçesler

S.sanguis: Plak florasında en yaygın bulunan bakteridir. 0.5-1 µ çapında gram(+) koklardır. Şekeri (sükroz) kullanıp ekstrasellüler polisakkaritler (glukan) oluşturur. Glukan, glikoz kullanımı sonucu oluşurken, levan, fruktoz kullanımı sonucu oluşur. Bunlar diğer karyojenik bakterilerin birbirine ve diş yüzeyine tutunmalarını sağlarlar.

S.mitior: Daha az karyojeniktir. Dental plakta yaygın olarak bulunur.

S.milleri: Sükrozu kullanıp ekstrasellüler polisakkarit oluştururlar ancak plak içinde çok yoğun bulunmazlar.

S.salivarius: Tükrükte yoğun olarak bulunmaktadır. Karyojenik potansiyelleri çok zayıftır.

Mutans streptokoklar: Karyolojk açıdan en önemli grubu oluştururlar.

Bu grupta 7 farklı bakteri vardır.

-serotip a----> S.cricetus
-serotip b----> S.rattus
-serotip c/d/e----> S.mutans
-serotip d/g----> S.sobrinus
-serotip c----> S.ferus
-serotip e----> S.macacae
-serotip h----> S.downei

S.mutans 0.5-1µ çapında gram(+) koklardır. Özellikle oklüzal fissürlere penetre olur ve bu çürüklerden sorumlu bakteri türüdür.

S.sobrinus’ un özellikle arayüz çürüklerinden sorumlu olduğu düşünülmektedir. İskandinav ülkelerinde bulunma sıklığı % 0.0, ABD’de 7-8 yaş grubunda %7-10, Suudi Arabistan’da erişkinlerde %57 oranında bulunmuştur. Türkiye’de 7-12 yaş grubunda %15 oranında bulunduğu Alpöz ve ark., tarafından belirtilmektedir.
Mine yıkımından sonra dentin yıkımından sorumlu bakteriler laktobasillerdir. 5 farklı laktobasil türü vardır. En sık görülenler L.casei, L.acidophilus, L.plantarum, L.salivarius, L.fermentum dur. Şekerleri fermente edip organik asit oluştururlar, asit yapıcı bakterilerdir.
Aktinomiçesler, filamentöz bakterilerdir. Plak içinde bulunurlar ve zayıf asit oluştururlar. Kök yüzeyi çürüklerinden A.naeslundi ve A.viscosus’un sorumlu olabilecekleri bildirilmektedir.

Diş çürüğüne ait epidemiyolojik indeksler:

Epidemiyoloji, bir toplumdaki hastalıkların, salgınların dağılımını, sıklığını, toplumlar arasındaki farklılığını inceleyen bir bilim dalıdır. WHO (dünya sağlık örgütü), dişhekimliğine ait epidemiyolojik indekslerde standardizasyonu sağlamak amacıyla bir genelge yayınlamıştır. Buna göre; mine üzerindeki beyaz tebeşirimsi renklenmeler, kahverengi-siyah arası değişen renklenmeler, okluzal fissürlerde yumuşamış bir tavan varlığı veya kenarların bulunduğu lezyonlar çürük olarak tanımlanmıştır.

A) Çürük prevalans hızı

Bir toplumda ağızda çürük veya sonuçlarını taşıyan birey sayısı
Çürük prevalans hızı = ----------------------------------------------------------------------------- X 100
Toplam muayene edilen birey sayısı


Bulunan değer yüzde olarak ifade edilir.


B) Çürüğün şiddet derecesini ölçen indeksler toplumun çürük ve sonuçlarından ne sıklıkla etkilendiğini gösterirler.

-DMFT
-DMFS
-dft
-dfs bu grupta yer alan indekslerdir.

DMF indeksi (D=decay,çürük M=missing,eksik F=filled,dolgulu)

Muayene edilen bireylerdeki toplam çürük, dolgulu ve eksik diş sayısı
DMFT = ----------------------------------------------------------------------------------------
Toplam muayene edilen birey sayısı

(yüzde olarak ifade edilmez)


Muayene edilen bireylerde saptanan çürük, dolgulu ve eksik diş yüzeylerinin sayısı
DMFS = ----------------------------------------------------------------------------------------
Toplam muayene edilen birey sayısı

Azı ve küçük azı dişleri için toplam 5 yüzey varken, kanin ve kesici dişler için toplam 4 yüzey hesaplanır. Yetişkin bir insanda çürükten etkilenebilecek toplam 128 yüzey vardır. (20 yaş dişleri hariç)

dft; DMFT indeksinin süt dişleri için hesaplanan formudur. Sadece DMFT de kullanılan M(missing) bileşeni kullanılmaz, çünkü süt dişinin fizyolojik kök rezorbsiyonu nedeniyle mi yoksa çürüğe bağlı olarak mı kaybedildiği bilinmez. Diş hekimi ziyaretlerinin çok sıkı kayıt altında olduğu gelişmiş ülkelerde dmf

dfs; DMFS indeksinin süt dişleri için hesaplanan formudur. Süt dişi yüzeyleri ile ilgilidir.

C) Çürük insidans hızı
Belirli bir zaman periyodunda yeni oluşan çürük lezyonlarının toplam muayene edilen bireylerin sayısına bölünmesiyle hesaplanır. Yüzde olarak hesaplanmaz.

Belirli bir zaman periyodu içerisinde yeni meydana gelmiş olan çürük lezyonu sayısı

Muayene edilen birey sayısı

D) Laboratuar bulguları ile ilgili indeksler

a) çürük aktivite testleri
- tükrükteki laktobasillus sayımı
- synder testi: sulandırılmış tükrüğün 48-72 saat 37 0 C de enkübe edilmesinden sonra oluşan asit miktarının değerlendirilmesine dayanır.

b) plak pH nın ölçülmesi: çürüğe yatkınlık hesaplanabilir.

c) beklenen çürük aktivitesini belirleyen parametreler

Hastada herhangi bir nedenle tükrük akış hızı azalırsa dental plak içindeki asitler nötralize edilemezler. Akış hızının fazlalığı yeni çürük oluşumunun çok az olacağını gösterir. Tükrüğün uyarılmasıyla toplanmış olan örnekte s.mutans’ın sayısını kantitatif olarak saptarsak kişinin çürüğe yatkınlığı hakkında fikir edinilir.
-tükrüğün tamponlama kapasitesi
-uyarılmış tükrükteki s.mutans titrasyonu

d) SMAPPI: streptococcus mutans aproximal plak index

Ara yüz bölgelerindeki dental plak içerisindeki s.mutans varlığını, miktarını gösteren bir indekstir.

E) Uygulanması gereken indeksler
a) UGTİ (uygulanması gereken tedavi indeksi) Bu indeksin değerinin sıfıra doğru azalması toplumdaki diş tedavi hizmetlerinin iyi olduğunu gösterir.

D
UGTİ = ---------- X 100
DMFT


b) UTİ (uygulanan tedavi indeksi) Toplumda uygulanmış olan tedavilerin yüzdesini belirler. % 100 ‘e yakın olması istenir.

F
UTİ = ----------- X 100
DMFT

c) Tİ (tedavi indeksi)
indeksi olarak hesaplanabilmektedir.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Diş Çürüğü ve Epidemiyolojik İndeksleri" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dr.Dt. Mert Kafkas ŞAHİN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dr.Dt. Mert Kafkas ŞAHİN'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     3 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Dr.Dt. Mert Kafkas ŞAHİN'in Yazıları
► Biberon Çürüğü Dr.Dt. Taner AKÇA
► Diş Çürüğü Oluşum Süreci Dr.Dt. Taner AKÇA
► Çürüğü Önlemede Son Yöntemler Dt.Ülkü KOLOĞLU
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Diş Çürüğü ve Epidemiyolojik İndeksleri' başlığıyla benzeşen toplam 7 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Temporomandibular Eklem Aralık 2009
► Post-Core Sistemler Eylül 2009
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


16:54
Top