Temel Bilgi: 1

Değerli Ebeveynler, aslında sorunlu çocuk yokt;r, sorunlu aile vardır. Balık ne kadar sağlıklı olursa olsun, eğer akvaryumun suyu sağlıksız ise balık da sağlığını kısa bir süre içersinde kaybedecektir. Ailenin sorunlu olması demek, anne - babanın çocuğa yaklaşımlarının, tutum ve davranışlarının hatalı olması demektir.

Temel Bilgi: 2


Nasılki bir makina (örneğin çamaşır makinası, buzdolabı gibi) fabrikadan ilk çıktığında kolay kolay bozuk olmaz. Bütün makinalar ekseriyetle kullanma klavuzuna uygun kullanmama sonucu zaman içersinde insanlar tarafından bozulurlar. Aynı şekilde çocuklar da bu dünyaya sorunlu davranışlarıyla beraber kusurlu bir varlık olarak gelmezler. Onlar bu dünyaya kusursuz işleyen harikulade bir canlı, her türlü işlemeye müsait bembeyaz bir sayfa olarak gelirler. Bahsini etmeye çalıştığımız sorunlu davranışları aile ortamı / akvaryumu içinde, "gizil öğrenme" dediğimiz bir yaşantı süreci sonunda farkında bile olmadan sonradan kazanırlar.

Çoğumuzun zannettiği üzere öğrenme sadece okul yaşamında, öğrenciler tarafından, öğretmenlerince tahtaya yazılanları deftere geçirmeleri veya kitaplar okumaları sonucu gerçekleşmez. Aslında hayatın her alanında, herkes için, herzaman "öğrenme" sözkonusudur. Mesela ev sahibi yüzünü astığında misafir olarak istenmediğimizi, kullandığımız kelimelerle çevremizdekileri incittiğimizi görünce seçtiğimiz konuşmalara dikkat etmemiz gerektiğini öğreniriz. Aynı şekilde sorunlu çocuk davranışları da çocuk tarafından, aile içinde, anne - babaların hatalı tutum ve davranışları sonucunda, farkında bile olunmayan bir öğrenme süreci içersinde sonradan kazanılır.


Temel Bilgi: 3


Değerli ebeveynler, çocuğun sorunlu davranışları onun kan değerlerindeki herhangi bir düşüşten, hormonal bir değişimden veya vücudundaki şeker vb. bir maddenin oranındaki herhangi bir eksiklikten kaynaklanmaz. Çocuğun sorunlu olarak adlandırdığımız davranışları genellikle anne - babaların hatalı yaklaşımlarına - davranışlarına bir tepki olarak ortaya çıkar.Çocuk sorunlu davranışlar dili ile aslında anne - babasının kendisini rahatsız eden yanlış tutum ve davranışlarına tepki vermektedir.


Unutmayın, çocuğunuzun davranışlarında bir sorun varsa çok büyük bir olasılıkla çocuğa yaklaşımlarınızda bir sorun var demektir. Oysa çoğu anne – baba sorunun asıl sebebi kendileri değilmiş veya böyle bir şey asla mümkün olamazmış gibi bir tavırla, sebebi sanki gökte ve yerde, yani kendileri dışında aramaktadırlar.


Temel Bilgi: 4


Çocukların temel ihtiyaçlarını başında "ilgi" gelir. Çocukların ilgi dilleri biz yetişkinlerinkinden biraz farklıdır. Dolayısı ile, onların anlayabileceği bir dilde ilgi sunumunda bulunmazsanız onlar bu ilginizi hiç bir zaman tam olarak anlamayacaklar, böylece de yeterli ilgi doyumuna asla ulaşamayacaklardır. Bu durumda bütün davranışları ilgi çekme amacına dönük olacaktır.


Sevgili anne ve babalar!

İlgi, anne ya da babadan herhangi birisinin göstermiş olmasıyla giderilebilecek alelade bir ihtiyaç değildir. Çocukların hem annenin hem de babanın ilgisine ayrı ayrı ihtiyaçları vardır. Örneğin annenin ilgisi açlığı, babanın ilgisi ise susuzluğu giderir. Anne ne kadar çok ilgili olursa olsun, bu bir bardak suyun yerini tutmaz. Dolayısı ile de yaşanan susuzluğa en ufak bir derman olmaz. Bu yüzden, bir çok ailede olduğu gibi babaların, ‘"...Nasılolsa anne çocukla yeteri kadar ilgileniyor, benim ilgime gerek kalmıyor" diye düşünmemeleri gerekmektedir. Aksi takdirde, ilgi eksikliğinden kaynaklı birtakım problemlerin ortaya çıkması kaçınılmaz olacaktır. Bu konudan bahsederken bazı veliler, "Hocam, iyi hoş diyorsunuz da, komşumuz filan kişi çocuklarına karşı bizim kadar bile ilgili değil. Peki onların çocukları aynı sorunları niye yaşamıyor" diye sormaktadırlar. Bu anne - babalara cevaben derim ki: Soğuğa maruz kalan dört kişi düşününüz. Birisi sadece nezle olur, diğeri grip, üçüncüsüyse zatürre... Sonuncusuna ise hiç bir şey olmayabilir. Olaya böyle bakınız. Sonucun her kişide farklı farklı tezahür etmesi temeldeki nedenin soğuk - üşütme olması gerçeğini değiştirmez.

Kıymetli anne - babalar! Yine ilgi, arabanın deposuna konulan yakıt gibidir. Bu yakıt yoksa araba asla çalışmayacaktır. Bu durumda arabayı çalışmıyor diye sanayiye - ustaya (hastaneye - psikoloğa) götürmeniz fazla bir çözüm getirmeyecektir. Böylesi bir durumda yapılması gereken tamir değil, depoyu ilgi yakıtıyla doldurmaktır. Ancak ne yazıkki bir çok aile bu tür durumlarda çözümü depoyu ilgi ile doldurmakta değil (bu zahmetli ya da pahalı geldiğinden olsa gerek), ustada / tamirde aramaktadırlar. Depoyu boş bırakmakta, sonra da "Hocam çocuğumuzun sorunları şunlar şunlar, hadi hemen çözüverin de gidelim" demektedirler.


Temel Bilgi: 5


Sorun eğer çocuklarınızın olumsuz davranışlarıysa çözüm sürekli nasihat edip konuşmak, anlatmak, geniş geniş izahlarda bulunmak değildir. Çoğu anne - baba çocuklarında gözlemledikleri sorunlu davranışları sadece ve sadece güzelce konuşarak, onları ikide bir ikaz edip uyararak ortadan kaldırmaya çalışırlar. Bu nedenle de, "Suya kursun sıkmak" misali her defasında başarısız olurlar, istedikleri sonucu hiç bir zaman tam olarak elde edemezler. Uygun olmayan bu yaklaşımla istedikleri sonucu elde edemedikçe ve akıllarına çözüm olabilecek başka bir yol da gelmedikçe çocukları üzerine daha yanlış, daha hatalı tutum ve davranışlarla gitmeye, böylece çocuklarını ve kendilerini daha çok etkilemeye başlamaktadırlar.


Değerli ebeveynler, beyindeki bir "tümör" nasıl ki konuşmakla alınamıyorsa, bu nasıl ki ancak cerrahi bir operasyonla mümkünse, aynı şekilde çocuklarınızın sorunlu davranışları da ancak anne ve babaların uygun davranışsal müdahaleleriyle ortadan kaldırılabilir. Bu nedenle, "Ne konuştuysak olmadı, ne dediysek fayda etmedi" diye düşünüp boş yere hayıflanmayın. "Lafla peynir gemisi yürümüyor", bunu artık anlayın! Eğer sorun çocuğunuzun davranışlarındaysa, çözüm çocuğunuza yönelik davranışlarınızdadır, bunu sakın unutmayın.


Temel Bilgi: 6


Kıymetli veliler, şu gerçeği hiç bir zaman aklınızdan çıkarmayın: Çocuğunuzda gözlemlediğiniz ve hoşunuza gitmeyen her olumsuz davranış psikolojik bir sorun demek değildir.

Dikkat: Her sorun, psikolojik bir sorun demek değildir. Asıl sorun, çocuğunuzda gözlemlediğiniz her sorunu psikolojik bir sorunmuş gibi algılamanızdır.

"Kardeşine vuruyor, abisini kıskanıyor, misafir gelince yerinde oturmaz oluyor, yemek yerken sofradan kalkmak bilmiyor, hiç ders çalışmak istemiyor" gibi her çocukta üç aşağı - beş yukarı yaşanabilen ve son derece doğal, bir okadar insani olan bir takım davranışları bile sırf "hoşunuza gitmiyor" diye bir sorunmuş gibi algılamamaya dikkat edin. Çocuklarınızın istemediğiniz bazı davranışlara sahip olması ayrı şeydir, gerçek manada sorunlara sahip olması ise apayrı bir şeydir.


Malaesef ki çoğu anne - babanın beyin dedektörleri algıladıkları her metalde sinyal vermekte, böylece sinyal aldıkları her metali mayın sanıp imha etmeye çalışırken gerek kendilerine gerekse çocuklarına zarar vermektedirler.


Eğer iyi bir insanın son derece dostane niyet taşıyan bazı hatalı davranışlarını bir düşmanın hasmane hareketleri gibi algılarsanız (yanlış algı sonucu) başvuracağınız davranışlarınızla bu iyi insanı bile kendinize düşman yapabilirsiniz, bunu sakın unutmayın. Bir çok ailenin yaptığı işte tam anlamıyla budur.


Kıymetli ebeveynler! Şu halde, çocuklarınıza yönelik genel tutum ve davranışlarınızı bu kitapta bahsi edilen temel bilgiler ışığında gözden geçirmeniz gerekmektedir. Bu belki zahmetli bir iştir. Ancak göreceksiniz, buna fazlasıyla değecektir. Çünkü bir insanın dünyadaki en önemli varlığı, hiç şüphesiz ki çocuklarıdır. Unutmayalım ki günde üç öğün yemek yiyebilmek için bile sabahtan akşama kadar çalışıyoruz. Karnımızı doyurabilmek için bile bu kadar emek sarfediyorsak, dünyaya bembeyaz bir sayfa olarak getirdiğimiz ve elimize emanet olarak verilmiş olan ufacık yavrularımızın sağlıklı ve mutlu bireyler olarak yetişmesi için de birazcık zahmete katlanmalıyız.

Psk. İzzet Güllü

(Bu makale, Cumhurbaşkanlığının başlattığı "Türkiye Okuyor" Projesinin Malatya Ayağı Olan ve İl Valiliği Öncülüğünde Yürütlen "Biz Okuyan Bir Aileyiz" projesi Kapsamında Seçilen 20 Eser Arasında da Yer Alan "UZMAN EBEVEYN: Kendi Çocuğunuzun Uzmanı Olun" Adlı Kitabımdan Kısaltılarak Alınmıştır.)