Duyu Bütünleme ile İlgili Öğrenmek İstedikleriniz
Ailelerin Sık Sorduğu Sorular
Duyu Bütünleme Nedir?
Duyu bütünleme, duyuların kullanılmak üzere organize olmasıdır(düzenlenmesi).Duyu bütünleme, terapi prensiplerini kendinden referans alan ve geliştiren, hem bir teori ve hem de bir çerçevedir.Kişilerin nörobiyolojik yeteneklerini hesaba katarak ,duysal bilgileri işler ve entegre eder ve bu yeteneklerin değişik/geniş çevresel koşullarda genellenmesine izin verir.
Duyu bütünleme teorisinin arıtılıp, geçerli kılınma çalışmaları, devam etmekte olan araştırmalar ile sürdürülmektedir.
Çocuğum yemek masasında durmakta, sandalyesinde ve yerinde kıpırdamadan oturmakta, neden zorluk çekiyor?
Terapistler, zayıf vestibüler ve proprioseptif sistem(hiposensitif) süreçlerine sahip çocukların yerçekimine karşı kendilerini kıpırdamadan tutmakta zorlandığını sıkça gözlemlemektedir.Bu çocuklar sıkça değişik fiziksel aktiviteler yapmaktan ve hareket etmelerini sağlayan şeylerden(egzersiz topları, salıncak…) hoşlanırlar.
Böyle bir çocukta oturması konusunda ısrar etmek yerine,sessizce oturarak ona daha çok yardımcı olmuş olursunuz.
Çocuğum ödevlerini yapmakta neden zorluk çekiyor? Beraberce el yazısına çalıştık ve epey yol aldık, ama ödevlerini hatırlamakta , eşyalarını toparlamakta ve aslında tek başına çalışmaya başlamakta epey zorluk çekiyor.
Çocuğunuz motor planlama veya uygulamada problem yaşıyor olabilir.Çocuğunuzun motor becerileri hazır fakat dışardan yardım almadan kendini organize edemiyorsa, bunun nedeni çocuğunuzun bir olayı/projeyi planlama, düzenleme ve önceden tahmin etme konusunda zorluk yaşamsı olabilir.
Terapi stratejileri, çocuklara aktivitelerin nasıl yaratılacağı fikrini , materyalleri /ortamı düzenlemeyi ve gerekli basamakları öğretir ve efektif bir şekilde planlamayı dışarı taşımasını sağlar.
Çocuğum neden yerde tek başına oynuyor ve kucağımda oturmayı diğer çocuklarla oynamaya tercih ediyor?
Çocuğunuz boşlukta hareket ederken kendini güvende hissetmiyor olabilir veya diğer çocukların hareketlerindeki hızlı ve beklenmedik değişimler ile ortama adapte olmakta zorluk yaşıyor olabilir.
Ailelerin bu çocukları, fiziksel aktivite yaparken, oyun oynarken( kaydıraktan kayma,salıncakta sallanmak,top oynamak) ve diğer çocuklarla oynamaya çalışırken destekleyip ve onların kendilerini (uzayda/boşlukta) güvende hissetmesini sağlamalı.
Çocuğum neden çorap veya yeni elbiseler giyinirken ve saçlarını tararken/yıkarken/keserken rahatsız oluyor?
Bazı çocuklar dokunulmaya veya bazı dokudaki materyallere dokunmaya karşı normalin üstünde hassas olabilirler.Bunun nedeni dokundukları veya onlara dokunan şeyleri iyi bir duysal organizasyon ile değerlendirmekte zorlanmalarıdır. Yani dokundukları şeyin tam olarak ne-nasıl-neye benzediğini agılayamamalarıdır. Böyle çocukların saçlarını tararken, giyinirken vb. durumlarda ayna kullanılabilirsiniz veya önceden ne yapılacağı(giyinme,saçı tarama,dokunma,duş vb.) ile ilgili çocuklara bilgi vermek faydalı olacaktır.
Çocuğum zeki, çalışkan ama beceriksiz ve dikkati dağınık davranışlar gösteriyor.Ders çalışırken dikkatini toparlayamıyor, eşyalarını dağınık bırakıyor,top oynamakta zorlanıyor.Nedeni nedir?
Bazı çocuklar gün boyu bütün enerjilerini denge,yerçekimine karşı kendini pozisyonlama, göz kontrolü ve bir sonraki adımı düşünmek için harcarlar.Bu da onların dikkatini toparlamaları, odalarını ve çevrelerini düzene sokmalarında zorluk yaşamalarına sebep olur.
Duyu bütünleme birçok şeyi yapmayı kolaylaştırır.Böylece çocukların otamatik gerçekleşen hareketleri(oturmak,kalkmak,kalemi almak…) için ekstra bir efor/dikkat harcamalarına gerek kalmaz.
Duyu bütünleme çocuğun dikkatini çevresine ve olaylara vermesini sağlar.Ayrıca derslerine, oyuna …yoğunlaşmasını kolaylaştırır.İyi bir duyu bütünlemeye sahip çocuk kendi vücudunda ve çevresinde onu etkileyen duysal faktörlerle uğraşmaz(otamatik gerçeklerşir), bu da onun dikkatini toparlamasını sağlar.Bazı çocuklar çok güzel okuyabilir ama elbisesini düğümlemek yada topu tutmakta zorluk yaşayabilir.Bu da onların yaşıtlarından uzaklaştırır.Böylece fiziksel problem ,sosyal problemlere de neden olmuş olur.
Çocuğumda duyu bütünleme disfonksiyonu/bozukluğu olduğunu nasıl anlarım?
Ailelerin duyu bütünleme konusunda yetkin eğitim almış bir fizyoterapist/ergoterapist den doğru teşhis için yardım almaları gerekmektedir.Duyu bütünleme disfonksiyonu/bozukluğu olan çocuklarda duysal uyaranlara normalin altında veya üstünde tepki vermek en belirgin özelliklerdendir.Ya duysal uyaran arayışı içinde olurlar ya da duysal uyarandan kaçma davranışı gösterirler.Bununla birlikte bazı çocuklar göze çarpmayan öğrenme güçlükleri ve davranış problemleri gösterecektir.Duyu bütünleme problemleri çocukların yaşadığı bu sorunların nedeni olabilir.
Otizm, Asperger ve Yaygın Gelişimsel Bozukluk sendromu teşhisli çocuklarda duyu bütünleme bozukluğu var mıdır?
Otizm, Asperger ve Yaygın Gelişimsel Bozukluk teşhisli olan çocuklar olağandışı duysal reaksiyonlar ve yetersiz duysal işleyiş gösterirler.Bununla birlikte duysal işlemlerdeki defisitler bu teşhis gurubunu tanımlayan kesin özelliklerden değildir.
Eğer bir çocuk atipik duysal reaksiyonlar gösteriyorsa “bazı duyulara karşı zayıf farkındalık/cevaplar –hiposensitif ise (ağrıya tolerans…), hipersensitif reaksiyonlar gösteriyorsa(ses veya dokunmada…) ya da yavaş veya tam olmayan duysal bilgi ilerleyiş gösteriyorsa(özellikle vücut farkındalığında ve uzamsal farkındalıkta)” duyu bütünleme terapisinden fayda görecektir.
Bu teşhise sahip çocuklar sadece duyu bütünle bozukluğu ile izah edilemez. Böyle çocuklar multidisipliner bir tedavi ekibinden daha çok fayda görecektir.Bunun ekip ve çalışmaların içinde nörologlar(ilaçlar ve prognozun takibi için), psikologlar, özel eğitim uzmanları, ergoterapistler/fizyoterapistler(duyu bütünleme terapistleri), dil ve konuşma terapistleri, sosyal beceri çalışmaları bulunmaktadır.
Yemek zamanlarım neden çok stresli/zorlu geçiyor?
Yemek zamanınızı zorlaştıran birçok neden olabilir.Çocuğunuz koku,tat ve yemeklerin dokusuna karşı normalin dışında hassas(hipersensitif) olabilir.Bu da çocuğunuzun pişen yemeklerin kokusunu tat ve dokusunu tolere etmesini zorlaştırabilir.Bu çocuklar bazen üzerlerine yemek döküp, elbiselerini kirletebilirler.Bunun nedeni hem çocukların döktüklerinin farkında olmaması hem de çatal-bıçak-kaşık-tabakları kullanmalarındaki beceriksizlik olabilir.Dışarıda yemeğe gidince çocuğun var olan sorunları daha çok artar.
Terapi çocuğun aromalara, kokulara yiyeceklerin dokusuna toleransını arttırır.Ayrıca ince motor becerilerini geliştirerek, sandalyede oturma süresini arttırmasını sağlar.Dolayısıyla terapi yemek yeme saatleri ve günün diğer bölümlerini de kolaylaştırır.
Duyu bütünleme bozukluğunun sebebi nedir?
Duyu bütünleme bozukluklarının nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, zayıf beslenme,yemeklerimizdeki ve havadaki kimyasallar, doğumsal problemler veya kişilerin gelişimini tehlikeye atan ve duysal bütünleme problemlerine meyilli genlere sahip olmak, buna neden olan faktörlerden bazılarıdır.Toplumsal eğilimler duyu bütünleme problemlerini etkilemektedir.Örneğin toplumdaki televizyon izleme, bilgisayar kullanmadaki artış ve çocuğun koşmayı ,zıplamayı ve tırmanmayı keşfettiği ev dışında yapılan aktivitelerin azalması duyu bütünleme problemlerini arttırmaktadır.Bununla birlikte duyusal bütünlemeyi ve çocuğun gelişimini sağlayacak fiziksel aktivitelerin yapılmasına imkan sağlayacak çevresel yetersizlikler de duyu bütünleme bozukluklarının oluşmasının sebeplerindendir.
Bir terapi yöntemi olarak duyu bütünleme yaklaşımını kullanmanın farkı nedir?
Profesyonel değerlendirmenin verileri sonucunda, saklı bir duyu bütünleme problemi varsa tespit edilir, ya da duyu bütünleme stratejilerinin faydalı olup olmayacağı belirlenir.Duyu bütünleme stratejileri tavsiye edilirse, terapi bu konuda ileri derecede kurs almış ergoterapist, fizyoterapist veya dil ve konuşma terapisti tarafından sağlanır.Terapi, çocuğun kendi aktivitelerini planlamasını sağlayan, duysal deneyimlerin temellerini dokunma ve hareket ile inşa eden, oyun içeren ,çocuk merkezli bir yöntemdir.Duyu bütünleme terapisini uygulamak için özel materyaller ile özel hazırlanmış ortamlar oluşturulur.Bu ortamlarda çocuğun vücut hareketlerini deneyimlemesi, bazı duyuları normalleştirmesi ve aktiviteleri planlaması için fırsat tanınır.
Bu terapiyi evde/bahçede kendim yapamaz mıyım?
Çocuğunuzun evde salıncak, kaydırak vb. ekipmanlarla oynaması ile terapide yapılanlar arasında farklılıklar vardır.Çocuğunuz evde kendi yapabildiği aktiviteleri yapacaktır, bunun ona tabi ki faydası vardır.Çoğu çocukta bu onların gelişimini desteklemek için yeterlidir.Bununla birlikte, duyu bütünle bozukluğu ve zayıf duyu bütünleme işlemi , çocuğun vücudunun nasıl ve nerde hareket ettiğini, vücudunu nasıl hissettiğini ve diğerleriyle nasıl oynayacağını anlamasını zorlaştıracaktır.Duyu bütünleme problemleri olan çocuklar sadece yapabildiklerini yaparak kendilerine gerekli olan her türlü deneyimi edinememiş olurlar.
Terapist çocuğun oyun sırasında duyusal bilgileri organize etmesini ve daha büyük riskler almasını ve daha iyi beceriler üretmesini sağlar.Bütün bunların ışığında evde sallanma, tırmanma vb. aktivitelere devam etmek faydalı olacaktır .
Terapi esnasında çocuğum neden çalışıyormuş gibi değil de oynuyormuş gibi görünüyor?
Terapi esnasında çocuklar taktil, vestibüler ve proprioseptif duyu sağlayan bir çok şey yaparlar.Bu duyular tipik bir oyunun içinde, birçok çocuk tarafından düzenli olarak deneyimlenen duyulardır.Bununla birlikte duyu bütünleme problemi olan çocuklarda, genellikle bir aktivitenin duysal nitelikleri normal bir oyundan daha fazla veya daha az kullanılır.Eğer bir çocuk her şeyi, yardımsız kediliğinden geliştirebilmişse,tedaviye ihtiyacı olmayacaktır.Ama terapiye nörolojik sisteminin daha iyi çalışmasını sağlamak için gelebilir.
Terapistler çalıştıkları çocukların zayıf gelişen duyu-motor fonksiyonlarının farkındadırlar.Terapistler çocukları ihtiyaçlarını kapsayan aktivitelere katmaya çalışırlar ve böylece çocuğa yaşamını kolaylaştıracak adaptif cevaplar geliştirmelerini sağlarlar.eğer terapi oyun şeklinde yapılmaz ise, çocuk terapiyi efektif kılacak bir istekle katılmayacaktır.Kimse bir çocuğun beynini organize edemez.Çocuk bunu kendi başına ancak “oyun” diye tanımladığı durumla sağlar.Terapiyi doğal/rasgele yapmak için çok miktarda beceri gerekmektedir.Size bir oyun gibi görünebilir ama çocuk ve terapist ciddi bir şekilde çalışmaktadırlar.Bütün aktiviteler bir amaca yöneliktir.Ve en büyük amaç/hedef duysal gelişim ve duysal organizasyonun kişinin kedisinin sağlanmasıdır.
Kendini organize etmek (Self-Organization) nedir?
Bir çocuğun kendini organize etmesi, ancak bir oyunu makul bir sürede anlamlı/yapısal bir şekilde oynadığında mümkün olur.Eğer bir şey ile ilgilenirken, hızlı bir şekilde başka bir şeyle ilgilenmeye başlıyorsa burada “self-organizasyon” yoktur(Makul bir süre boyunca oyuncakla oynamak yerine dağınık bir şekilde başka oyuncaklara geçmek). Yapısal bir şekilde oynamıyorsa; legoları birleştirmek yerine atıyorsa, burada da “self-organizasyon”(kendini organize etmek)yoktur.Sürekli takip ve destek ihtiyacı olan çocuklar kendini organize edemeyen çocuklardır.Bu çocukların günlük rutinlerini şekillendirmek, geçişler yapabilmek ve diğer çocuklarla nerde-nasıl iletişim kurabileceğini öğrenmek için onları sürekli gözlemleyen, yönlendiren bir yetişkine ihtiyaçları duyarlar.
Çocuklar kendilerini organize etmeyi oyunla, özellikle sosyal oyunlarla öğrenebilirler.
Duyu bütünleme terapisi, çocuğumun aktivite seviyesini ve dikkatini kontrol etmek için ilaca bir alternatif midir?
Duyu bütünleme terapisi çocuklardaki bu problemleri tedavi etmenin ilaçsız bir yoludur.Bir ekip şeklinde yapılan değerlendirme, çocuğunuzun ihtiyacı olan diğer terapi yöntemleri, ilaç, diyet vb. belirlenmesinde çok önem taşır.Dolayısıyla bazı çocuklarda ilaçla birlikte, bazılarında tek başına, bazı çocuklarda ise diğer tedavilerle birlikte uygulanabilir bir yöntemdir.
Bu çocuklar duyu bütünleme problemlerini yaşamadan büyüyemez mi?
Eğer bir çocuğun duyu bütünleme problemi varsa, bu problemleri ile büyüyecektir.Böyle çocuklar ne kadar çok pratik yapıp, efor sarfetseler de, ancak zayıf duysal bütünleme işleyişini kompanse eden ve gizleyen dağınık/tam olmayan becerileri öğrenebilirler.Disorganize postür ve göz kontrolü olan çocuklar basketbol oynamayı, kalemle yazı yazmayı öğrenebilirler, ama bunu temel zorluklara rağmen yapmaları gerekmektedir.Bölünmüş/dağınık beceriler öğrenerek yapılan aktiviteler, çocuğu bir sonraki aktiviteyi yapamayacak kadar yorar.Çocuk bazen diğer çocukların yaptığı aktvitelerden kaçabilir, bunun nedeni bu aktivitenin onun için çok zor olmasıdır.Terapideki amacımız bu aktiviteleri çocuk için kolay ve zevkli hale getirmektir.Bu da çocuk daha iyi entegre olursa mümkün olabilir.
Çocuğumun market gibi kalabalık ortamlarda huzursuz.Bunun nedeni nedir?
Çocuğunuzun sinir sistemi normalin dışında/altında çalışıyor olabilir.Sinir sistemi normalin dışında çalışan çocuklar dışarıdaki ortamları her zaman tolere etmekte zorlanabilirler.Terapi çocuğunuzun toplumsal ortamları tolere etmesine yardımcı olur.Terapi hem ailenin hem de çocuğun hayatı kolaylaştırmaya yardımcı olur.
Çocuğumun diğer çocuklar ile anlaşabilmesi/geçinebilmesi için ne yapmalıyım?
Çocuğunuz için yapabileceğiniz en iyi şey ona olduğu gibi sevildiğini hissetirmektir.Eğer evde sevgi ve anlayış varsa çocuğunuz kendine güvenmeyi geliştirecektir.Özgüven çocuğunuz kendini arkadaşlarına karşı ifade etmesini ve hayatın tamamına bunu genellemesini kolaylaştıracaktır.Çocuğunuz kötü bir gün geçirmişse, problemi görmezden gelmeden ve çocuğunuzun kötü olduğunu unutmadan onu başarılı olduğu bir aktiviteye yönlendirin.
Hamile iken çocuğumun duyusal bütünlemesinin iyi olması için yapabileceğim neler
var?
Hamile olduğunuzu öğrendikten hemen sonra hayatınızdaki stresi , toksik yiyecek, içecek ve kimyasalları azaltarak çocuğunuz için en iyisini yapmayı başlatmış olursunuz.Kendinize iyi bakmanız gerekmektedir.Her fırsatta sallanan sandalyeye oturun.Hayatın herhangi bir anında sallanmak rahatlamanın güzel bir yoludur, bunun yanında vestibüler sistemi pozitif şekilde etkiler.Hamilelik boyunca sallanmak çocuğunuzun da rahatlayıp duysal organizasyonunu geliştirmesi için önemli bir yol.Klasik müzik dinlemek sizi ve doğmamış bebeğinizi sakinleştirebilir.Uzun yürüyüşler, temiz hava ve rahatlatıcı masaj siz ve bebeğiniz için çok faydalıdır.Çok ütopik görünse de her gün birkaç dakika da olsa sağlık için duyu bütünleme stratejilerini kullanmak size çok faydalı olacaktır.
Duyu Bütünleme Nedir?
Duyu bütünleme, duyuların kullanılmak üzere organize olmasıdır(düzenlenmesi).Duyu bütünleme, terapi prensiplerini kendinden referans alan ve geliştiren, hem bir teori ve hem de bir çerçevedir.Kişilerin nörobiyolojik yeteneklerini hesaba katarak ,duysal bilgileri işler ve entegre eder ve bu yeteneklerin değişik/geniş çevresel koşullarda genellenmesine izin verir.
Duyu bütünleme teorisinin arıtılıp, geçerli kılınma çalışmaları, devam etmekte olan araştırmalar ile sürdürülmektedir.
Çocuğum yemek masasında durmakta, sandalyesinde ve yerinde kıpırdamadan oturmakta, neden zorluk çekiyor?
Terapistler, zayıf vestibüler ve proprioseptif sistem(hiposensitif) süreçlerine sahip çocukların yerçekimine karşı kendilerini kıpırdamadan tutmakta zorlandığını sıkça gözlemlemektedir.Bu çocuklar sıkça değişik fiziksel aktiviteler yapmaktan ve hareket etmelerini sağlayan şeylerden(egzersiz topları, salıncak…) hoşlanırlar.
Böyle bir çocukta oturması konusunda ısrar etmek yerine,sessizce oturarak ona daha çok yardımcı olmuş olursunuz.
Çocuğum ödevlerini yapmakta neden zorluk çekiyor? Beraberce el yazısına çalıştık ve epey yol aldık, ama ödevlerini hatırlamakta , eşyalarını toparlamakta ve aslında tek başına çalışmaya başlamakta epey zorluk çekiyor.
Çocuğunuz motor planlama veya uygulamada problem yaşıyor olabilir.Çocuğunuzun motor becerileri hazır fakat dışardan yardım almadan kendini organize edemiyorsa, bunun nedeni çocuğunuzun bir olayı/projeyi planlama, düzenleme ve önceden tahmin etme konusunda zorluk yaşamsı olabilir.
Terapi stratejileri, çocuklara aktivitelerin nasıl yaratılacağı fikrini , materyalleri /ortamı düzenlemeyi ve gerekli basamakları öğretir ve efektif bir şekilde planlamayı dışarı taşımasını sağlar.
Çocuğum neden yerde tek başına oynuyor ve kucağımda oturmayı diğer çocuklarla oynamaya tercih ediyor?
Çocuğunuz boşlukta hareket ederken kendini güvende hissetmiyor olabilir veya diğer çocukların hareketlerindeki hızlı ve beklenmedik değişimler ile ortama adapte olmakta zorluk yaşıyor olabilir.
Ailelerin bu çocukları, fiziksel aktivite yaparken, oyun oynarken( kaydıraktan kayma,salıncakta sallanmak,top oynamak) ve diğer çocuklarla oynamaya çalışırken destekleyip ve onların kendilerini (uzayda/boşlukta) güvende hissetmesini sağlamalı.
Çocuğum neden çorap veya yeni elbiseler giyinirken ve saçlarını tararken/yıkarken/keserken rahatsız oluyor?
Bazı çocuklar dokunulmaya veya bazı dokudaki materyallere dokunmaya karşı normalin üstünde hassas olabilirler.Bunun nedeni dokundukları veya onlara dokunan şeyleri iyi bir duysal organizasyon ile değerlendirmekte zorlanmalarıdır. Yani dokundukları şeyin tam olarak ne-nasıl-neye benzediğini agılayamamalarıdır. Böyle çocukların saçlarını tararken, giyinirken vb. durumlarda ayna kullanılabilirsiniz veya önceden ne yapılacağı(giyinme,saçı tarama,dokunma,duş vb.) ile ilgili çocuklara bilgi vermek faydalı olacaktır.
Çocuğum zeki, çalışkan ama beceriksiz ve dikkati dağınık davranışlar gösteriyor.Ders çalışırken dikkatini toparlayamıyor, eşyalarını dağınık bırakıyor,top oynamakta zorlanıyor.Nedeni nedir?
Bazı çocuklar gün boyu bütün enerjilerini denge,yerçekimine karşı kendini pozisyonlama, göz kontrolü ve bir sonraki adımı düşünmek için harcarlar.Bu da onların dikkatini toparlamaları, odalarını ve çevrelerini düzene sokmalarında zorluk yaşamalarına sebep olur.
Duyu bütünleme birçok şeyi yapmayı kolaylaştırır.Böylece çocukların otamatik gerçekleşen hareketleri(oturmak,kalkmak,kalemi almak…) için ekstra bir efor/dikkat harcamalarına gerek kalmaz.
Duyu bütünleme çocuğun dikkatini çevresine ve olaylara vermesini sağlar.Ayrıca derslerine, oyuna …yoğunlaşmasını kolaylaştırır.İyi bir duyu bütünlemeye sahip çocuk kendi vücudunda ve çevresinde onu etkileyen duysal faktörlerle uğraşmaz(otamatik gerçeklerşir), bu da onun dikkatini toparlamasını sağlar.Bazı çocuklar çok güzel okuyabilir ama elbisesini düğümlemek yada topu tutmakta zorluk yaşayabilir.Bu da onların yaşıtlarından uzaklaştırır.Böylece fiziksel problem ,sosyal problemlere de neden olmuş olur.
Çocuğumda duyu bütünleme disfonksiyonu/bozukluğu olduğunu nasıl anlarım?
Ailelerin duyu bütünleme konusunda yetkin eğitim almış bir fizyoterapist/ergoterapist den doğru teşhis için yardım almaları gerekmektedir.Duyu bütünleme disfonksiyonu/bozukluğu olan çocuklarda duysal uyaranlara normalin altında veya üstünde tepki vermek en belirgin özelliklerdendir.Ya duysal uyaran arayışı içinde olurlar ya da duysal uyarandan kaçma davranışı gösterirler.Bununla birlikte bazı çocuklar göze çarpmayan öğrenme güçlükleri ve davranış problemleri gösterecektir.Duyu bütünleme problemleri çocukların yaşadığı bu sorunların nedeni olabilir.
Otizm, Asperger ve Yaygın Gelişimsel Bozukluk sendromu teşhisli çocuklarda duyu bütünleme bozukluğu var mıdır?
Otizm, Asperger ve Yaygın Gelişimsel Bozukluk teşhisli olan çocuklar olağandışı duysal reaksiyonlar ve yetersiz duysal işleyiş gösterirler.Bununla birlikte duysal işlemlerdeki defisitler bu teşhis gurubunu tanımlayan kesin özelliklerden değildir.
Eğer bir çocuk atipik duysal reaksiyonlar gösteriyorsa “bazı duyulara karşı zayıf farkındalık/cevaplar –hiposensitif ise (ağrıya tolerans…), hipersensitif reaksiyonlar gösteriyorsa(ses veya dokunmada…) ya da yavaş veya tam olmayan duysal bilgi ilerleyiş gösteriyorsa(özellikle vücut farkındalığında ve uzamsal farkındalıkta)” duyu bütünleme terapisinden fayda görecektir.
Bu teşhise sahip çocuklar sadece duyu bütünle bozukluğu ile izah edilemez. Böyle çocuklar multidisipliner bir tedavi ekibinden daha çok fayda görecektir.Bunun ekip ve çalışmaların içinde nörologlar(ilaçlar ve prognozun takibi için), psikologlar, özel eğitim uzmanları, ergoterapistler/fizyoterapistler(duyu bütünleme terapistleri), dil ve konuşma terapistleri, sosyal beceri çalışmaları bulunmaktadır.
Yemek zamanlarım neden çok stresli/zorlu geçiyor?
Yemek zamanınızı zorlaştıran birçok neden olabilir.Çocuğunuz koku,tat ve yemeklerin dokusuna karşı normalin dışında hassas(hipersensitif) olabilir.Bu da çocuğunuzun pişen yemeklerin kokusunu tat ve dokusunu tolere etmesini zorlaştırabilir.Bu çocuklar bazen üzerlerine yemek döküp, elbiselerini kirletebilirler.Bunun nedeni hem çocukların döktüklerinin farkında olmaması hem de çatal-bıçak-kaşık-tabakları kullanmalarındaki beceriksizlik olabilir.Dışarıda yemeğe gidince çocuğun var olan sorunları daha çok artar.
Terapi çocuğun aromalara, kokulara yiyeceklerin dokusuna toleransını arttırır.Ayrıca ince motor becerilerini geliştirerek, sandalyede oturma süresini arttırmasını sağlar.Dolayısıyla terapi yemek yeme saatleri ve günün diğer bölümlerini de kolaylaştırır.
Duyu bütünleme bozukluğunun sebebi nedir?
Duyu bütünleme bozukluklarının nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, zayıf beslenme,yemeklerimizdeki ve havadaki kimyasallar, doğumsal problemler veya kişilerin gelişimini tehlikeye atan ve duysal bütünleme problemlerine meyilli genlere sahip olmak, buna neden olan faktörlerden bazılarıdır.Toplumsal eğilimler duyu bütünleme problemlerini etkilemektedir.Örneğin toplumdaki televizyon izleme, bilgisayar kullanmadaki artış ve çocuğun koşmayı ,zıplamayı ve tırmanmayı keşfettiği ev dışında yapılan aktivitelerin azalması duyu bütünleme problemlerini arttırmaktadır.Bununla birlikte duyusal bütünlemeyi ve çocuğun gelişimini sağlayacak fiziksel aktivitelerin yapılmasına imkan sağlayacak çevresel yetersizlikler de duyu bütünleme bozukluklarının oluşmasının sebeplerindendir.
Bir terapi yöntemi olarak duyu bütünleme yaklaşımını kullanmanın farkı nedir?
Profesyonel değerlendirmenin verileri sonucunda, saklı bir duyu bütünleme problemi varsa tespit edilir, ya da duyu bütünleme stratejilerinin faydalı olup olmayacağı belirlenir.Duyu bütünleme stratejileri tavsiye edilirse, terapi bu konuda ileri derecede kurs almış ergoterapist, fizyoterapist veya dil ve konuşma terapisti tarafından sağlanır.Terapi, çocuğun kendi aktivitelerini planlamasını sağlayan, duysal deneyimlerin temellerini dokunma ve hareket ile inşa eden, oyun içeren ,çocuk merkezli bir yöntemdir.Duyu bütünleme terapisini uygulamak için özel materyaller ile özel hazırlanmış ortamlar oluşturulur.Bu ortamlarda çocuğun vücut hareketlerini deneyimlemesi, bazı duyuları normalleştirmesi ve aktiviteleri planlaması için fırsat tanınır.
Bu terapiyi evde/bahçede kendim yapamaz mıyım?
Çocuğunuzun evde salıncak, kaydırak vb. ekipmanlarla oynaması ile terapide yapılanlar arasında farklılıklar vardır.Çocuğunuz evde kendi yapabildiği aktiviteleri yapacaktır, bunun ona tabi ki faydası vardır.Çoğu çocukta bu onların gelişimini desteklemek için yeterlidir.Bununla birlikte, duyu bütünle bozukluğu ve zayıf duyu bütünleme işlemi , çocuğun vücudunun nasıl ve nerde hareket ettiğini, vücudunu nasıl hissettiğini ve diğerleriyle nasıl oynayacağını anlamasını zorlaştıracaktır.Duyu bütünleme problemleri olan çocuklar sadece yapabildiklerini yaparak kendilerine gerekli olan her türlü deneyimi edinememiş olurlar.
Terapist çocuğun oyun sırasında duyusal bilgileri organize etmesini ve daha büyük riskler almasını ve daha iyi beceriler üretmesini sağlar.Bütün bunların ışığında evde sallanma, tırmanma vb. aktivitelere devam etmek faydalı olacaktır .
Terapi esnasında çocuğum neden çalışıyormuş gibi değil de oynuyormuş gibi görünüyor?
Terapi esnasında çocuklar taktil, vestibüler ve proprioseptif duyu sağlayan bir çok şey yaparlar.Bu duyular tipik bir oyunun içinde, birçok çocuk tarafından düzenli olarak deneyimlenen duyulardır.Bununla birlikte duyu bütünleme problemi olan çocuklarda, genellikle bir aktivitenin duysal nitelikleri normal bir oyundan daha fazla veya daha az kullanılır.Eğer bir çocuk her şeyi, yardımsız kediliğinden geliştirebilmişse,tedaviye ihtiyacı olmayacaktır.Ama terapiye nörolojik sisteminin daha iyi çalışmasını sağlamak için gelebilir.
Terapistler çalıştıkları çocukların zayıf gelişen duyu-motor fonksiyonlarının farkındadırlar.Terapistler çocukları ihtiyaçlarını kapsayan aktivitelere katmaya çalışırlar ve böylece çocuğa yaşamını kolaylaştıracak adaptif cevaplar geliştirmelerini sağlarlar.eğer terapi oyun şeklinde yapılmaz ise, çocuk terapiyi efektif kılacak bir istekle katılmayacaktır.Kimse bir çocuğun beynini organize edemez.Çocuk bunu kendi başına ancak “oyun” diye tanımladığı durumla sağlar.Terapiyi doğal/rasgele yapmak için çok miktarda beceri gerekmektedir.Size bir oyun gibi görünebilir ama çocuk ve terapist ciddi bir şekilde çalışmaktadırlar.Bütün aktiviteler bir amaca yöneliktir.Ve en büyük amaç/hedef duysal gelişim ve duysal organizasyonun kişinin kedisinin sağlanmasıdır.
Kendini organize etmek (Self-Organization) nedir?
Bir çocuğun kendini organize etmesi, ancak bir oyunu makul bir sürede anlamlı/yapısal bir şekilde oynadığında mümkün olur.Eğer bir şey ile ilgilenirken, hızlı bir şekilde başka bir şeyle ilgilenmeye başlıyorsa burada “self-organizasyon” yoktur(Makul bir süre boyunca oyuncakla oynamak yerine dağınık bir şekilde başka oyuncaklara geçmek). Yapısal bir şekilde oynamıyorsa; legoları birleştirmek yerine atıyorsa, burada da “self-organizasyon”(kendini organize etmek)yoktur.Sürekli takip ve destek ihtiyacı olan çocuklar kendini organize edemeyen çocuklardır.Bu çocukların günlük rutinlerini şekillendirmek, geçişler yapabilmek ve diğer çocuklarla nerde-nasıl iletişim kurabileceğini öğrenmek için onları sürekli gözlemleyen, yönlendiren bir yetişkine ihtiyaçları duyarlar.
Çocuklar kendilerini organize etmeyi oyunla, özellikle sosyal oyunlarla öğrenebilirler.
Duyu bütünleme terapisi, çocuğumun aktivite seviyesini ve dikkatini kontrol etmek için ilaca bir alternatif midir?
Duyu bütünleme terapisi çocuklardaki bu problemleri tedavi etmenin ilaçsız bir yoludur.Bir ekip şeklinde yapılan değerlendirme, çocuğunuzun ihtiyacı olan diğer terapi yöntemleri, ilaç, diyet vb. belirlenmesinde çok önem taşır.Dolayısıyla bazı çocuklarda ilaçla birlikte, bazılarında tek başına, bazı çocuklarda ise diğer tedavilerle birlikte uygulanabilir bir yöntemdir.
Bu çocuklar duyu bütünleme problemlerini yaşamadan büyüyemez mi?
Eğer bir çocuğun duyu bütünleme problemi varsa, bu problemleri ile büyüyecektir.Böyle çocuklar ne kadar çok pratik yapıp, efor sarfetseler de, ancak zayıf duysal bütünleme işleyişini kompanse eden ve gizleyen dağınık/tam olmayan becerileri öğrenebilirler.Disorganize postür ve göz kontrolü olan çocuklar basketbol oynamayı, kalemle yazı yazmayı öğrenebilirler, ama bunu temel zorluklara rağmen yapmaları gerekmektedir.Bölünmüş/dağınık beceriler öğrenerek yapılan aktiviteler, çocuğu bir sonraki aktiviteyi yapamayacak kadar yorar.Çocuk bazen diğer çocukların yaptığı aktvitelerden kaçabilir, bunun nedeni bu aktivitenin onun için çok zor olmasıdır.Terapideki amacımız bu aktiviteleri çocuk için kolay ve zevkli hale getirmektir.Bu da çocuk daha iyi entegre olursa mümkün olabilir.
Çocuğumun market gibi kalabalık ortamlarda huzursuz.Bunun nedeni nedir?
Çocuğunuzun sinir sistemi normalin dışında/altında çalışıyor olabilir.Sinir sistemi normalin dışında çalışan çocuklar dışarıdaki ortamları her zaman tolere etmekte zorlanabilirler.Terapi çocuğunuzun toplumsal ortamları tolere etmesine yardımcı olur.Terapi hem ailenin hem de çocuğun hayatı kolaylaştırmaya yardımcı olur.
Çocuğumun diğer çocuklar ile anlaşabilmesi/geçinebilmesi için ne yapmalıyım?
Çocuğunuz için yapabileceğiniz en iyi şey ona olduğu gibi sevildiğini hissetirmektir.Eğer evde sevgi ve anlayış varsa çocuğunuz kendine güvenmeyi geliştirecektir.Özgüven çocuğunuz kendini arkadaşlarına karşı ifade etmesini ve hayatın tamamına bunu genellemesini kolaylaştıracaktır.Çocuğunuz kötü bir gün geçirmişse, problemi görmezden gelmeden ve çocuğunuzun kötü olduğunu unutmadan onu başarılı olduğu bir aktiviteye yönlendirin.
Hamile iken çocuğumun duyusal bütünlemesinin iyi olması için yapabileceğim neler
var?
Hamile olduğunuzu öğrendikten hemen sonra hayatınızdaki stresi , toksik yiyecek, içecek ve kimyasalları azaltarak çocuğunuz için en iyisini yapmayı başlatmış olursunuz.Kendinize iyi bakmanız gerekmektedir.Her fırsatta sallanan sandalyeye oturun.Hayatın herhangi bir anında sallanmak rahatlamanın güzel bir yoludur, bunun yanında vestibüler sistemi pozitif şekilde etkiler.Hamilelik boyunca sallanmak çocuğunuzun da rahatlayıp duysal organizasyonunu geliştirmesi için önemli bir yol.Klasik müzik dinlemek sizi ve doğmamış bebeğinizi sakinleştirebilir.Uzun yürüyüşler, temiz hava ve rahatlatıcı masaj siz ve bebeğiniz için çok faydalıdır.Çok ütopik görünse de her gün birkaç dakika da olsa sağlık için duyu bütünleme stratejilerini kullanmak size çok faydalı olacaktır.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Duyu Bütünleme ile İlgili Öğrenmek İstedikleriniz" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Fzt.Aymen BALIKÇI'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Fzt.Aymen BALIKÇI'nın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
6 Beğeni 
Yazan Uzman
|
otizm, duyu bütünleme, hiperaktivite, dikkat dağınıklığı, sakarlık, beceriksizlik, yeme problemleri, davranış problemleri, duyu bütünleme nedir, duyu bütünleme bozukluğu, duyu bütünleme terapisi
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
