Avrupada Resmi (Yetkilendirilmiş) Veteriner Hekimlik Kavramı
Avrupa'da Resmi (Yetkilendirilmiş) Veteriner Hekim
- Özel (serbest) veteriner hekimler
- Devletin veteriner hizmetlerinde çalışan memur veteriner hekimler bulunmaktadır (1) .
Bunların her ikisi de, üye ülkenin ilgili merkezi otoritesi tarafından Resmi (Yetkilendirilmiş) Veteriner Hekim olarak görev yapmak üzere görevlendirilebilir. Bu tanımlama ışığında Resmi (Yetkilendirilmiş) Veteriner Hekim, kendisine, belli bir Devletin ilgili idaresi namına hareket etme hak ve yükümlülüğü lütfedilen bir veteriner hekimdir. Resmi (Yetkilendirilmiş) Veteriner Hekim; hayvan sağlığı, hayvan refahı, halk sağlığı veya çevre koruma ile ilgili görevler verilen ve ilgili otorite tarafından işe alınan ya da kendisi ile mukavele yapılan veteriner hekimdir.
Ancak, Avrupa Birliği üye ülkeleri, resmi (yetkilendirilmiş) Veteriner hekimliği görevlerine, devlet memuru veteriner hekimlerin yürütmesi gereken görevleri Devlet adına hareket etme yetkisi verilecek özel veteriner hekimlere yüklemek şeklinde değişik yaklaşımlarda bulunmuşlardır.
Üye ülkelerdeki Devlet Veteriner Hizmetleri, yapılanma ve görevler açısından uyum içerisinde olmadığından bu farklı yaklaşımlar saygıyla karşılanabilir, ancak aşağıdaki prensipler kesinlikle gözlenmelidir.
1. Resmi (Yetkilendirilmiş) veteriner hekimler, 78/1026/EEC (2) direktifinin 4. maddesine göre bir diploma, sertifika ya da formal kalifikasyonlarını tevsik ederek başka bir belgeye sahip olmalıdır.
2. Devlet tarafından Resmi (Yetkilendirilmiş) Veteriner Hekime tevdi edilecek olan görevin uzmanlık bilgisi ya da hususi yetenek gerektirmesi halinde, Devlet bu ilave bilgi ve yeteneklerin teminini(edinilmesini) talep edebilir. Uzmanlık eğitimi, gerektiğinde Devlet tarafından sağlanmalıdır.
3. Resmi (Yetkilendirilmiş)Veteriner Hekimler, kendilerine tevdi edilen resmi görevlerini ifa ederken ilgili otoriteye karşı sorumludurlar.
4. Resmi görevlerin ifası esnasında, veteriner hekim yeterli mesleki yönetimin gerektirdiği tüm mesleki yükümlülüklerinin bağlayıcılığını taşımaya devam eder.
5. Devlet, bireyleri kendi adına hareket etmeye selahiyetli kılarken potansiyel hak çatışmalarına meydan vermemelidir.
6. Böyle bir potansiyel hak çatışmasının ortaya çıkması durumunda Resmi (Yetkilendirilmiş)Veteriner Hekim ilgili makama keyfiyeti arzetmeli, ve böyle bir durumda görevden feragat etmesine müsaade edilmelidir. Bu, özellikle özel veteriner hekimlerin, Devlet memuru veteriner hekimlerin sorumluluk sahalarında görevlendirilmesi halinde ortaya çıkması muhtemel bir durumdur.
7. Resmi Sertifikasyon gerektiren işlerde görev alınması halinde, Resmi (Yetkilendirilmiş)Veteriner hekim olarak atanmamış olan veteriner hekimler sadece ön sertifikalı addedilir. Bu duruma örnek olarak; Brucellosis testleri yürütülen bir laboratuvarda görevli veteriner hekimler ya da resmi sürü sağlığı programlarının bir parçası olarak yürütülen testleri yapan veteriner hekimler,
8. Herhangi bir veteriner hekim tarafından yürütülen tüm sertifikasyon işlemleri 96/93/EC (3) konsey direktifine uygun yapılmalıdır.
(1) 26 Haziran 1964 tarih ve 64/432/EEC sayılı, topluluk içi sığır ve domuz ticaretini etkileyen hayvan sağlığı problemlerine ilişkin konsey direktifi,
(2) 18 Aralık 1978 tarih ve 78/1026/EEC sayılı, Veteriner hekimlikte, diploma, sertifika ve formal kalifikasyonu tevsik edici sair vesaikin müştereken geçerli kabul edilmesi (hizmetlerin yürütülmesi hakkı ve hizmet verme özgürlüğü de dahil olmak üzere)
(3) 17 Aralık 1996 gün ve 96/93/EC sayılı hayvan ve hayvan ürünleri sertifikasyonu konulu konsey direktifi.
AVRUPA'DA RESMİ (YETKİLENDİRİLMİŞ) VETERİNER HEKİMLER
Avrupa'da Serbest veteriner hekimlerin ülkelerindeki resmi görevleri ifaları sırasındaki haklarının ana hatları aşağıda verilmiştir.
Bu bilgiler FVE üyesi ülkelerdeki kuruluşlardan derlenmiştir.
Avusturya : Resmi görevlerin çoğunluğu tamgün çalışan Devlet memuru veteriner hekimlerce (State Veterinary Officer = Devlet Memuru Veteriner Hekim) yürütülmektedir. Bazı durumlarda DMV'ler bazı özel gayeler için ya da diğer tam gün çalışan DMV'lere destek için yarım gün esası ile çalıştırılmaktadır. Sertifikasyon isimleri sadece DMV'lerce yapılabilmektedir.
Serbest Veteriner Hekimler bazı belli görevler için atanabilmektedir. Bu görevler ön sertifikasyon için numune almak (tb-testi, kan örneği.....gibi). Bu durumlarda atanan serbest veteriner hekimlere ödemeler doğrudan Devlet tarafından veya hayvan sahiplerince yapılmaktadır. Ödenecek miktarlar yasalarla tespit edilmiştir.
Avusturya'da et muayeneleri, devlet tarafından özel olarak atanan serbest veteriner hekimlerce yapılmaktadır. Bu veteriner hekimler tamamen tam gün çalışan DMV'lerin kontrolündedir.
Belçika : Resmi görevler genel olarak tamgün çalışan DMV'lerce yürütülür. Bazı görevler için bazı zamanlar serbest veteriner hekimler atanır. Atanan serbest veteriner hekimler Devlet'ten saat başına ücret alırlar. Serbest veteriner hekimler Devlet tarafından mezbahalarda rutin görevlere atandıklarında belli ücretle ödeme yapılır.
Çek Cumhuriyeti : Serbest veteriner hekimler, devletle yaptıkları bir özel mukavele ile, bazı resmi görevleri yürütme yetkisi alabilirler. Bu görevler kan örneği almak ve tb-testi yapmak gibi görevlerdir. Bazı serbest veteriner hekimler küçük mezbahalarda görevlendirilebilirler. Resmi veteriner sertifikalarını inceleme yetkisi sadece DMV'lere aittir.
Danimarka : Danimarka'da yeni bir merkezi genel müdürlük vasıtasıyla-Gıda maddeleri Genel Müdürlüğü – yeni bir yapı kurulmuştur. Bu Genel Müdürlük Kopenhag'dadır ve 50 kadar veteriner hekim çalışmaktadır. Ülkenin geri kalanında, bu Genel Müdürlüğe bağlı 11 adet Bölge Veteriner ve Gıda Kontrol İdareleri kurulmuştur.
Balık ve balık ürünleri dışında Avrupa Birliği üye ülkelerine yönelik tüm sertifikasyon islemleri resmi (yetkilendirilmiş) veteriner hekimlerce yapılmaktadır. Balık ve balık ürünlerinde sertifikasyon belgelerinin imzalanması izni ilgili yetkililere (Balıkçılık Genel Müdürlüğü Yetkilileri) verilmiştir. Üçüncü ülkelere yönelik sertifikasyon işlemleri uzman veteriner hekimlerce yürütülebilir ancak bu işlemler ancak bir resmi (yetkilendirilmiş) veteriner hekimce verilen sertifikasyon ile birlikte geçerlidir.
Birçok görev tamgün çalışan DMV'ler tarafından yerine getirilir. Bu, topluluk içi hayvan ürünleri ve canlı hayvan ticaretinde ve üçüncü ülkelerle yapılan ithalat/ihracat kontrol noktalarında yapılacak muayenelerde de geçerlidir.
Avrupa topluluğu tarafından onaylanmış kesimhanelerdeki ulusal kontrol ve gıda maddeleri kontrolu tamgün çalışan veteriner hekimler tarafından yürütülür. Özel sektöre ait küçük kesimhanelerde et kontrolü görevi ile Pazar yerleri ve hayvanların topluca bulunduğu ihracat depoları, boğa istasyonları, domuz istasyonları, aygır istasyonları, zooloji bahçeleri, ziyarete açık çiftlikler, yetkili kümes hayvanı kesimhaneleri ve benzeri yerlerin muayenesi görevi yarım gün çalışan yetkilendirilmiş serbest veteriner hekimlerce yürütülebilir.
İlgili idareler her zaman serbest veteriner hekimleri atayabilirler ve özellikle konu et kontrolü, Pazar yerleri ve ihracat depoları olduğunda, serbest veteriner hekimlere ödemeleri, atamayı yapan ilgili idare doğrudan yapar.
Yukarıdan beri bahsedilen görevlerin çoğunun ifasının DMV'lere aktarılması gittikçe daha normal bir uygulama olmaktadır.
Netice olarak, resmi görevlerin çoğunluğu tam gün çalışan DMV'ler tarafından yerine getirilmektedir. Ancak özel veteriner hekimler, bazı resmi görevleri yerine getirmek için Devlet tarafından görevlendirilmektedir. Tb-testi gibi görevlerde tüm veteriner hekimler resmi kimlikli sayılır. Özel serbest veteriner hekimlerin müşterileri için resmi kontrolleri yapmaktan alıkoyan bir husus yoktur ancak bu işler için ödeme devlet tarafından yapılır.
Fransa : Fransa'da yaklaşık 450 DMV vardır. Mezbahalarda çalışan veteriner hekimlerin çoğu yarımgün esası ile çalışır. Diğer yarım günde ise serbest olarak çalışırlar. Resmi veteriner sertifikalarını imzalama müsaadeleri vardır.
Canlı hayvanlara ait sertifikalar sadece tamgün çalışan DMV'ler tarafından verilebilir. Artık uygulamaya başlayan bir yeni husus, tb-testi ve kan örneği almak gibi işlemler yetkilendirilmiş veteriner hekimler tarafından yapılabilmektedir. Bunların ücretleri görüşülerek belirlenmiş tarife üzerinden çiftçiler tarafından ödenmelidir. Veteriner hekimin yetkilendirilmesi, veteriner hekimin kayıtlı olması ve daha önce bir suç işlememiş olması şartıyla devlet tarafından yapılır. Ayrıca serbest veteriner hekim, resmi talimatlara uyacağına dair bir taahhütname verir. Resmi talimatlara uymayan veteriner hekimlerin yetkileri iptal edilir. Çiftçiler hangi veteriner hekimi seçeceklerine kendileri karar verirler ancak veteriner hekimlerini değiştirmeleri durumunda keyfiyeti Devlet Veteriner Hizmetleri İdaresine bildirmekle yükümlüdürler.
Almanya : Almanya'da çok fazla sayıda serbest veteriner hekim olması nedeniyle yaşanan bir problem vardır. Bu nedenle serbest veteriner hekimler Devlet hizmetinde çalışmak istemektedirler. Özel veteriner hekimler, belli görevlerin ifası için devlet tarafından yarım gün esasına göre görevlendirilebilirler. Yeni uygulamaya konan bir yöntemle, serbest veteriner hekim bazı görevleri yerine getirmek için görevlendirme yapılmadan yetkilendirilmektedir. Bunların ödemeleri doğrudan çiftçi tarafından yapılmaz fakat devlet tarafından yönetilen bir sigorta sistemi tarafından ödemeler yapılır. Yetkilendirilmiş veteriner hekimler, örneğin domuzlarda humma şüphesi olduğunda numuneler almak zorundadırlar. Daha önceden bu işlemi yapma yetkisi sadece görevlendirilmiş serbest veteriner hekimlerde vardı.
Resmi Veteriner sertifikalarını imzalama yetkisi sadece DMV'lerde vardır. Özel serbest veteriner hekimler sadece ön sertifika imzalayabilirler. Almanya'daki serbest veteriner hekim resmi sertifikaları imzalama hakkı talepleri, bu hususla anlaşmazlığa sebep olmaktadır.
Yunanistan : Serbest veteriner hekimler hiçbir resmi görev ya da işlemi ifa etme yetkisine sahip değildirler. Tüm resmi görevler, özel olarak çalışma yetkileri olmayan DMV'ler tarafından yürütülür. DMV'ler genelde domuz çiftlikleri ile ilgilenirler zira Yunanistan'da domuz mütehassısı çok sayıdadır. Çiftçiler bu çalışmalara karşılık bir ücret ödemezler. Bu işlemler DMV'lerin normal görevleri arasındadır.
İzlanda : Veteriner ve hayvan sağlığı hizmetleri konusunda Aralık 1999'dan itibaren yeni bir yönetmelik yürürlüktedir. Buna göre; Baş Veteriner Hekim'e bağlı DMV'ler 4 ayrı kategoriye ayrılmaktadır.
1. Uzman DMV'ler: Hayvan türlerine (species) göre et ve et ürünlerinin ithalat ihracatında uzmanlaşmış veteriner hekimler.
2. Bölge Veteriner Hekimleri: (Devlet Memuru) (A)(3) tamgün DMV'ler olarak görevlidirler ve klinik hizmeti vermeleri yasaktır.
3. Bölge Veteriner Hekimleri(Devlet memuru)(B) Tamgün DMV'ler olarak görevlidirler ancak resmi görevlerinin yanı sıra çiftçilere ve hayvan sahiplerine serbest veteriner hekimler gibi hizmet vermekle yükümlüdürler. Bunlar serbest veteriner hekimlerin olmadığı (hayvan sayısı az ve uzak olan yerlerde) görevlendirilirler.
4. Bölge Veteriner Hekimi kontrolünde çalışan DMV'ler. Bunlar yarım gün esasına göre çalıştırılabilirler. Görevde olmadıkları zaman klinik hizmeti verebilirler.
Et muayeneleri DMV'ler tarafından yapılır.
Resmi veteriner sertifikaları DMV'ler tarafından imzalanır.
İrlanda : İrlanda da Devlet Veteriner Hizmetleri tek elden yürütülmektedir. Bu servis, tam gün DMV'lerin çalıştığı laboratuvarlardan sorumludur. DMV'lerin laboratuar dışında herhangi bir veteriner hekimliği faaliyeti yasaktır. Tüm AB-et tesislerinde tamgün DMV'ler çalışmaktadır. Et tesislerinde DMV'ler yanı sıra serbest veteriner hekimler de çalışmaktadır. Bunlar tesiste çalıştıkları saat başına ücret alırlar. Resmi veteriner sertifikasını imzalamaya DMV'ler yetkilidir.
Laboratuvarlar ve et tesislerinde çalışan DMV'ler dışında, ülkede 27 Bölge Veteriner Hekimi vardır. Bunlar tamgün esasına göre çalışan devlet memurlarıdır ve sözleşmeleri, devlet görevi dışında herhangi bir veteriner hekimliği çalışması yapmasını yasaklar. Ülkede yine tam gün çalışan ve sadece tb-testleri ve brusella testlerini yapmakla görevli olan 20-25 kadar bölge veteriner hekimi de vardır. Ancak bu ikisi ve diğer hastalıklarla ilgili testlerin çoğunluğu serbest veteriner hekim tarafından yürütülmektedir. Bu serbest veteriner hekimler önceden devletten para alırlardı; şimdi ise ödemeler sadece ilk test için çiftçiler tarafından yapılmaktadır. Birinci testten sonra testlere devam etmek gerekirse ödemelere devlet devam eder. Ancak çalışmaları serbest veteriner hekim yürütmeye devam eder. Tüm resmi veteriner sertifikaları tam gün çalışan DMV'ler tarafından imzalanır.
İtalya : Resmi işlemlerin çoğunluğu, ücretleri devlet tarafından ödenen DMV'ler tarafından yürütülür.
Letoya : Tüm resmi veteriner işleri, Tarım Bakanlığına bağlı Devlet Veteriner Hizmetleri biriminin sorumluluğundadır. Teşkilat merkez (Devlet Veteriner Dairesi) buna bağlı bölgeler (Veteriner Bölge Ofisleri), bir merkez laboratuar ve bölge ofislerine bağlı bir dizi laboratuardan oluşur. 27 Bölge ofisinde 123 veteriner hekim tam gün DMV olarak çalışmaktadır. Bunların yanı sıra mezbahalarda et muayenesi ve açık pazar yerlerinde gıda muayenesi için veteriner hekimler çalışmaktadır. Hayvanlarda verem, brusella, sığır löykozu gibi hastalıklar ve bazı zorunlu önlemler Bölge Veteriner Ofisleri'nce yetkilendirilen serbest veteriner hekimlerce yürütülmektedir.
Litvanya : Resmi görevler tam gün esasına göre çalışan DMV'lerce yürütülür. Bu DMV'ler beyanı zorunlu hastalıklar v.s. dan da mesuldur. Bazı bölgelerde devlet serbest veteriner hekimleri çalıştırır. Küçük mezbahalarda veteriner hekimler, mezbaha sahibi tarafından işe alınır ve ücretleri devlet tarafından ödenir (mezbahadan alınan bir harca dayalı). Serbest veteriner hekimler rutin tb-testi ve kan örneği alma gibi işlemleri yürütürler. Genel olarak ücretleri çiftlikler tarafından ödenir ancak bazı prosedürler için devlet ödeme yapar.
Hollanda : Tüm resmi görevler tam gün çalışan DMV'ler tarafından yürütülür. Bazı durumlarda (örneğin ateşli domuz hastalığı) gibi durumlarda çok az sayıda pratisyen atanabilir. Bu atananların ücretleri saat bazında devlet tarafından ödenir. Tb-testi işlemi serbest veteriner hekim tarafından yapılır ve ücreti hayvan sağlığı dernekleri tarafından ödenir. (Hayvan sağlığı derneklerinin finansmanının % 50'si devlet, % 50 si çiftçi birlikleri tarafından karşılanır).
Norveç: Resmi görevlerin birçoğu tam gün ya da yarım gün esasına göre çalışan DMV'ler tarafından (Bölge Veteriner Hekimleri) yürütülür. Halihazırda 60'ı tam gün ve 130'u da yarım gün çalışan 190 DMV çalıştırılmaktadır. Yarım gün çalışan bölge veteriner hekimleri mesaileri dışında özel olarak çalışabilmektedir. Serbest veteriner hekimler, kan örneği almak gibi işlemler için görevlendirilebilirler. 2001 yılında parlamento tarafından kabul edilmesi beklenen bir düzenleme ile yarım gün çalışan DMV'lerde indirime gidilmesi mümkün olacaktır.
Et kontrolü, büyük mezbahalarda tam gün çalışan, küçük mezbahalarda ise yarım gün çalışan DMV'lerce yapılmaktadır. Et muayene görevlileri yerel yönetimlerce işe alınır.
Portekiz : Denetleme, kamu sağlığı ve sertifikasyon (ithalat/ihracaat) işlemleri serbest veteriner hekimlerce yürütülmektedir. Bu işlemleri yapabilmek için serbest veteriner hekimlerin devlet tarafından verilen izin belgeleri olması gereklidir. Serbest veteriner hekimlerin, sertifikasyon işlerinde kendi müşterilerine sertifika vermemesi için azami itina gösterilmektedir.
Romanya : Romanya'da 1998 yılında yürürlüğe giren 160 sayılı yasa ile tüm veteriner hekimler serbest veteriner hekim statüsü almışlardır. Serbest veteriner hekimler, hastalık kontrolü ve proflaksi stratejik programları içerisinde ve Bölge Veteriner İdaresi Yönetimi altında bazı resmi görevleri yürütme yetkisi ile teçhiz edilir. Bu görevler tb-testi, kan numunesi, aşılama ve koruyucu tedavilerdir.
Kırsal alanda bu yetkiler gıda kontrolu, hayvan ve hayvansal ürünlerin dahili nakliyesi için sertifikasyon ve veteriner cezalarını da kapsar.
Bu çalışmalar için serbest veteriner hekimlere ödemeler devlet tarafından yapılır ve ödeme miktarı Veteriner Fakültesi ile Romanya Veteriner Hekimler Birliği tarafından belirlenir.
İspanya : İspanya'da resmi veteriner hekimliği düzenleyen bir yasa yoktur. 17 yerel hükümetin her birinin ayrı bir yönetmeliği vardır. Tüm İspanya'da 4000 DMV vardır. Resmi görevlerin çoğu bunlar tarafından yürütülür. Tb-testi, çiftçiler birliğine ait veteriner hekimlerce yapılır ve finansmanını devlet sağlar. Sertifikasyon işlemleri normalde DMV'ler tarafından yapılır ancak bir yere kadar serbest veteriner hekimlerce de yürütülür.
İsveç : Resmi işlemlerin çoğunluğu, mezbahalarda ya da Bölge Veteriner İdarelerinde çalışan DMV'lerce yürütülür. Devlet görevlisi olan bölge veteriner hekimleri de resmi işlem yapmaya ve resmi veteriner sertifikalarını imzalamaya yetkilidirler.
Daha önceleri tüm çiftlik hayvanlarına ilişkin çalışmalar Bölge veteriner hekimlerince yürütülmekte idi. 1995 yılında bölge veteriner sisteminde yapılan yeni bir düzenleme, bu bölge veteriner hekimlerinin yaklaşık olarak 1/3' ünün istifa ederek serbest veteriner hekim olarak çalışmaya başlamalarına yol açmıştır. Her ne kadar Tarıms Borsaları bu serbest veteriner hekimlerin haklarını gözetirse de (serbest veteriner hekim sayısının ihtiyaca yeterli olduğu bölgelerde bölge veteriner hekimleri çalıştırılmamaktadır), bu serbest veteriner hekimin resmi işlemleri yürütme yetkisi yoktur.
Birleşik Krallık (İngiltere, İskoçya, Galler): Birleşik krallıkta 12.000'in üzerinde aktif veteriner hekim vardır. Bunlardan 10.400'ü serbest veteriner hekimdir. 478'i Tarım, Balıkçılık ve Gıda Bakanlığında (MAFF)' görevlidir. 137'si Kuzey İrlanda Tarım ve Köyişleri Dairesinde, 44'ü de İskoçya Tarım Bakanlığında görevlidir. Mezbahalardaki resmi işler, sözleşmeli çalışan serbest veteriner hekimlerce yürütülmektedir.
Çiftliklerdeki hizmetlerin yürütülmesi için 7000 yerel veteriner kontrolör çalışmaktadır. Bunlar Devlet Bölgesel Veteriner Hizmetleri tarafından, özellikli işlemler için eğitilen ve atanan serbest veteriner hekimlerdir. İhracat sertifikalarının çoğunluğu, ilgili çiftlikten sorumlu kontrolör veteriner hekim tarafından tanzim edilir. Kontrolör Veteriner Hekimlerin(İnspector) bazı hizmetlerinin bedeli doğrudan Tarım Bakanlığı tarafından ödenir. Bazı hizmetler için tesbit edilmiş sabit fiyatlar vardır. Sabit fiyat olmayan işlerde fiyat veteriner hekimle müşteri arasında pazarlık ile tespit edilir. DMV'ler karışıklıklara neden olduğu için sistemi değiştirmeye çalışmaktadır.
Kaynak
Federation of Veterinarians of Europa (FVE/01-rev1 Draft)
*Dr.Mustafa ALTUNTAŞ, TVHB Dergisi 2002,1-2 yayınlanmıştır.
www.turkvet.biz
http://www.turkvet.biz/veteuropa/avrupa_resmi_vet.htm
Avrupa Birliğine üye olan her ülkede;(Official Veterinarian)*
- Özel (serbest) veteriner hekimler
- Devletin veteriner hizmetlerinde çalışan memur veteriner hekimler bulunmaktadır (1) .
Bunların her ikisi de, üye ülkenin ilgili merkezi otoritesi tarafından Resmi (Yetkilendirilmiş) Veteriner Hekim olarak görev yapmak üzere görevlendirilebilir. Bu tanımlama ışığında Resmi (Yetkilendirilmiş) Veteriner Hekim, kendisine, belli bir Devletin ilgili idaresi namına hareket etme hak ve yükümlülüğü lütfedilen bir veteriner hekimdir. Resmi (Yetkilendirilmiş) Veteriner Hekim; hayvan sağlığı, hayvan refahı, halk sağlığı veya çevre koruma ile ilgili görevler verilen ve ilgili otorite tarafından işe alınan ya da kendisi ile mukavele yapılan veteriner hekimdir.
Ancak, Avrupa Birliği üye ülkeleri, resmi (yetkilendirilmiş) Veteriner hekimliği görevlerine, devlet memuru veteriner hekimlerin yürütmesi gereken görevleri Devlet adına hareket etme yetkisi verilecek özel veteriner hekimlere yüklemek şeklinde değişik yaklaşımlarda bulunmuşlardır.
Üye ülkelerdeki Devlet Veteriner Hizmetleri, yapılanma ve görevler açısından uyum içerisinde olmadığından bu farklı yaklaşımlar saygıyla karşılanabilir, ancak aşağıdaki prensipler kesinlikle gözlenmelidir.
1. Resmi (Yetkilendirilmiş) veteriner hekimler, 78/1026/EEC (2) direktifinin 4. maddesine göre bir diploma, sertifika ya da formal kalifikasyonlarını tevsik ederek başka bir belgeye sahip olmalıdır.
2. Devlet tarafından Resmi (Yetkilendirilmiş) Veteriner Hekime tevdi edilecek olan görevin uzmanlık bilgisi ya da hususi yetenek gerektirmesi halinde, Devlet bu ilave bilgi ve yeteneklerin teminini(edinilmesini) talep edebilir. Uzmanlık eğitimi, gerektiğinde Devlet tarafından sağlanmalıdır.
3. Resmi (Yetkilendirilmiş)Veteriner Hekimler, kendilerine tevdi edilen resmi görevlerini ifa ederken ilgili otoriteye karşı sorumludurlar.
4. Resmi görevlerin ifası esnasında, veteriner hekim yeterli mesleki yönetimin gerektirdiği tüm mesleki yükümlülüklerinin bağlayıcılığını taşımaya devam eder.
5. Devlet, bireyleri kendi adına hareket etmeye selahiyetli kılarken potansiyel hak çatışmalarına meydan vermemelidir.
6. Böyle bir potansiyel hak çatışmasının ortaya çıkması durumunda Resmi (Yetkilendirilmiş)Veteriner Hekim ilgili makama keyfiyeti arzetmeli, ve böyle bir durumda görevden feragat etmesine müsaade edilmelidir. Bu, özellikle özel veteriner hekimlerin, Devlet memuru veteriner hekimlerin sorumluluk sahalarında görevlendirilmesi halinde ortaya çıkması muhtemel bir durumdur.
7. Resmi Sertifikasyon gerektiren işlerde görev alınması halinde, Resmi (Yetkilendirilmiş)Veteriner hekim olarak atanmamış olan veteriner hekimler sadece ön sertifikalı addedilir. Bu duruma örnek olarak; Brucellosis testleri yürütülen bir laboratuvarda görevli veteriner hekimler ya da resmi sürü sağlığı programlarının bir parçası olarak yürütülen testleri yapan veteriner hekimler,
8. Herhangi bir veteriner hekim tarafından yürütülen tüm sertifikasyon işlemleri 96/93/EC (3) konsey direktifine uygun yapılmalıdır.
(1) 26 Haziran 1964 tarih ve 64/432/EEC sayılı, topluluk içi sığır ve domuz ticaretini etkileyen hayvan sağlığı problemlerine ilişkin konsey direktifi,
(2) 18 Aralık 1978 tarih ve 78/1026/EEC sayılı, Veteriner hekimlikte, diploma, sertifika ve formal kalifikasyonu tevsik edici sair vesaikin müştereken geçerli kabul edilmesi (hizmetlerin yürütülmesi hakkı ve hizmet verme özgürlüğü de dahil olmak üzere)
(3) 17 Aralık 1996 gün ve 96/93/EC sayılı hayvan ve hayvan ürünleri sertifikasyonu konulu konsey direktifi.
AVRUPA'DA RESMİ (YETKİLENDİRİLMİŞ) VETERİNER HEKİMLER
Avrupa'da Serbest veteriner hekimlerin ülkelerindeki resmi görevleri ifaları sırasındaki haklarının ana hatları aşağıda verilmiştir.
Bu bilgiler FVE üyesi ülkelerdeki kuruluşlardan derlenmiştir.
Avusturya : Resmi görevlerin çoğunluğu tamgün çalışan Devlet memuru veteriner hekimlerce (State Veterinary Officer = Devlet Memuru Veteriner Hekim) yürütülmektedir. Bazı durumlarda DMV'ler bazı özel gayeler için ya da diğer tam gün çalışan DMV'lere destek için yarım gün esası ile çalıştırılmaktadır. Sertifikasyon isimleri sadece DMV'lerce yapılabilmektedir.
Serbest Veteriner Hekimler bazı belli görevler için atanabilmektedir. Bu görevler ön sertifikasyon için numune almak (tb-testi, kan örneği.....gibi). Bu durumlarda atanan serbest veteriner hekimlere ödemeler doğrudan Devlet tarafından veya hayvan sahiplerince yapılmaktadır. Ödenecek miktarlar yasalarla tespit edilmiştir.
Avusturya'da et muayeneleri, devlet tarafından özel olarak atanan serbest veteriner hekimlerce yapılmaktadır. Bu veteriner hekimler tamamen tam gün çalışan DMV'lerin kontrolündedir.
Belçika : Resmi görevler genel olarak tamgün çalışan DMV'lerce yürütülür. Bazı görevler için bazı zamanlar serbest veteriner hekimler atanır. Atanan serbest veteriner hekimler Devlet'ten saat başına ücret alırlar. Serbest veteriner hekimler Devlet tarafından mezbahalarda rutin görevlere atandıklarında belli ücretle ödeme yapılır.
Çek Cumhuriyeti : Serbest veteriner hekimler, devletle yaptıkları bir özel mukavele ile, bazı resmi görevleri yürütme yetkisi alabilirler. Bu görevler kan örneği almak ve tb-testi yapmak gibi görevlerdir. Bazı serbest veteriner hekimler küçük mezbahalarda görevlendirilebilirler. Resmi veteriner sertifikalarını inceleme yetkisi sadece DMV'lere aittir.
Danimarka : Danimarka'da yeni bir merkezi genel müdürlük vasıtasıyla-Gıda maddeleri Genel Müdürlüğü – yeni bir yapı kurulmuştur. Bu Genel Müdürlük Kopenhag'dadır ve 50 kadar veteriner hekim çalışmaktadır. Ülkenin geri kalanında, bu Genel Müdürlüğe bağlı 11 adet Bölge Veteriner ve Gıda Kontrol İdareleri kurulmuştur.
Balık ve balık ürünleri dışında Avrupa Birliği üye ülkelerine yönelik tüm sertifikasyon islemleri resmi (yetkilendirilmiş) veteriner hekimlerce yapılmaktadır. Balık ve balık ürünlerinde sertifikasyon belgelerinin imzalanması izni ilgili yetkililere (Balıkçılık Genel Müdürlüğü Yetkilileri) verilmiştir. Üçüncü ülkelere yönelik sertifikasyon işlemleri uzman veteriner hekimlerce yürütülebilir ancak bu işlemler ancak bir resmi (yetkilendirilmiş) veteriner hekimce verilen sertifikasyon ile birlikte geçerlidir.
Birçok görev tamgün çalışan DMV'ler tarafından yerine getirilir. Bu, topluluk içi hayvan ürünleri ve canlı hayvan ticaretinde ve üçüncü ülkelerle yapılan ithalat/ihracat kontrol noktalarında yapılacak muayenelerde de geçerlidir.
Avrupa topluluğu tarafından onaylanmış kesimhanelerdeki ulusal kontrol ve gıda maddeleri kontrolu tamgün çalışan veteriner hekimler tarafından yürütülür. Özel sektöre ait küçük kesimhanelerde et kontrolü görevi ile Pazar yerleri ve hayvanların topluca bulunduğu ihracat depoları, boğa istasyonları, domuz istasyonları, aygır istasyonları, zooloji bahçeleri, ziyarete açık çiftlikler, yetkili kümes hayvanı kesimhaneleri ve benzeri yerlerin muayenesi görevi yarım gün çalışan yetkilendirilmiş serbest veteriner hekimlerce yürütülebilir.
İlgili idareler her zaman serbest veteriner hekimleri atayabilirler ve özellikle konu et kontrolü, Pazar yerleri ve ihracat depoları olduğunda, serbest veteriner hekimlere ödemeleri, atamayı yapan ilgili idare doğrudan yapar.
Yukarıdan beri bahsedilen görevlerin çoğunun ifasının DMV'lere aktarılması gittikçe daha normal bir uygulama olmaktadır.
Netice olarak, resmi görevlerin çoğunluğu tam gün çalışan DMV'ler tarafından yerine getirilmektedir. Ancak özel veteriner hekimler, bazı resmi görevleri yerine getirmek için Devlet tarafından görevlendirilmektedir. Tb-testi gibi görevlerde tüm veteriner hekimler resmi kimlikli sayılır. Özel serbest veteriner hekimlerin müşterileri için resmi kontrolleri yapmaktan alıkoyan bir husus yoktur ancak bu işler için ödeme devlet tarafından yapılır.
Fransa : Fransa'da yaklaşık 450 DMV vardır. Mezbahalarda çalışan veteriner hekimlerin çoğu yarımgün esası ile çalışır. Diğer yarım günde ise serbest olarak çalışırlar. Resmi veteriner sertifikalarını imzalama müsaadeleri vardır.
Canlı hayvanlara ait sertifikalar sadece tamgün çalışan DMV'ler tarafından verilebilir. Artık uygulamaya başlayan bir yeni husus, tb-testi ve kan örneği almak gibi işlemler yetkilendirilmiş veteriner hekimler tarafından yapılabilmektedir. Bunların ücretleri görüşülerek belirlenmiş tarife üzerinden çiftçiler tarafından ödenmelidir. Veteriner hekimin yetkilendirilmesi, veteriner hekimin kayıtlı olması ve daha önce bir suç işlememiş olması şartıyla devlet tarafından yapılır. Ayrıca serbest veteriner hekim, resmi talimatlara uyacağına dair bir taahhütname verir. Resmi talimatlara uymayan veteriner hekimlerin yetkileri iptal edilir. Çiftçiler hangi veteriner hekimi seçeceklerine kendileri karar verirler ancak veteriner hekimlerini değiştirmeleri durumunda keyfiyeti Devlet Veteriner Hizmetleri İdaresine bildirmekle yükümlüdürler.
Almanya : Almanya'da çok fazla sayıda serbest veteriner hekim olması nedeniyle yaşanan bir problem vardır. Bu nedenle serbest veteriner hekimler Devlet hizmetinde çalışmak istemektedirler. Özel veteriner hekimler, belli görevlerin ifası için devlet tarafından yarım gün esasına göre görevlendirilebilirler. Yeni uygulamaya konan bir yöntemle, serbest veteriner hekim bazı görevleri yerine getirmek için görevlendirme yapılmadan yetkilendirilmektedir. Bunların ödemeleri doğrudan çiftçi tarafından yapılmaz fakat devlet tarafından yönetilen bir sigorta sistemi tarafından ödemeler yapılır. Yetkilendirilmiş veteriner hekimler, örneğin domuzlarda humma şüphesi olduğunda numuneler almak zorundadırlar. Daha önceden bu işlemi yapma yetkisi sadece görevlendirilmiş serbest veteriner hekimlerde vardı.
Resmi Veteriner sertifikalarını imzalama yetkisi sadece DMV'lerde vardır. Özel serbest veteriner hekimler sadece ön sertifika imzalayabilirler. Almanya'daki serbest veteriner hekim resmi sertifikaları imzalama hakkı talepleri, bu hususla anlaşmazlığa sebep olmaktadır.
Yunanistan : Serbest veteriner hekimler hiçbir resmi görev ya da işlemi ifa etme yetkisine sahip değildirler. Tüm resmi görevler, özel olarak çalışma yetkileri olmayan DMV'ler tarafından yürütülür. DMV'ler genelde domuz çiftlikleri ile ilgilenirler zira Yunanistan'da domuz mütehassısı çok sayıdadır. Çiftçiler bu çalışmalara karşılık bir ücret ödemezler. Bu işlemler DMV'lerin normal görevleri arasındadır.
İzlanda : Veteriner ve hayvan sağlığı hizmetleri konusunda Aralık 1999'dan itibaren yeni bir yönetmelik yürürlüktedir. Buna göre; Baş Veteriner Hekim'e bağlı DMV'ler 4 ayrı kategoriye ayrılmaktadır.
1. Uzman DMV'ler: Hayvan türlerine (species) göre et ve et ürünlerinin ithalat ihracatında uzmanlaşmış veteriner hekimler.
2. Bölge Veteriner Hekimleri: (Devlet Memuru) (A)(3) tamgün DMV'ler olarak görevlidirler ve klinik hizmeti vermeleri yasaktır.
3. Bölge Veteriner Hekimleri(Devlet memuru)(B) Tamgün DMV'ler olarak görevlidirler ancak resmi görevlerinin yanı sıra çiftçilere ve hayvan sahiplerine serbest veteriner hekimler gibi hizmet vermekle yükümlüdürler. Bunlar serbest veteriner hekimlerin olmadığı (hayvan sayısı az ve uzak olan yerlerde) görevlendirilirler.
4. Bölge Veteriner Hekimi kontrolünde çalışan DMV'ler. Bunlar yarım gün esasına göre çalıştırılabilirler. Görevde olmadıkları zaman klinik hizmeti verebilirler.
Et muayeneleri DMV'ler tarafından yapılır.
Resmi veteriner sertifikaları DMV'ler tarafından imzalanır.
İrlanda : İrlanda da Devlet Veteriner Hizmetleri tek elden yürütülmektedir. Bu servis, tam gün DMV'lerin çalıştığı laboratuvarlardan sorumludur. DMV'lerin laboratuar dışında herhangi bir veteriner hekimliği faaliyeti yasaktır. Tüm AB-et tesislerinde tamgün DMV'ler çalışmaktadır. Et tesislerinde DMV'ler yanı sıra serbest veteriner hekimler de çalışmaktadır. Bunlar tesiste çalıştıkları saat başına ücret alırlar. Resmi veteriner sertifikasını imzalamaya DMV'ler yetkilidir.
Laboratuvarlar ve et tesislerinde çalışan DMV'ler dışında, ülkede 27 Bölge Veteriner Hekimi vardır. Bunlar tamgün esasına göre çalışan devlet memurlarıdır ve sözleşmeleri, devlet görevi dışında herhangi bir veteriner hekimliği çalışması yapmasını yasaklar. Ülkede yine tam gün çalışan ve sadece tb-testleri ve brusella testlerini yapmakla görevli olan 20-25 kadar bölge veteriner hekimi de vardır. Ancak bu ikisi ve diğer hastalıklarla ilgili testlerin çoğunluğu serbest veteriner hekim tarafından yürütülmektedir. Bu serbest veteriner hekimler önceden devletten para alırlardı; şimdi ise ödemeler sadece ilk test için çiftçiler tarafından yapılmaktadır. Birinci testten sonra testlere devam etmek gerekirse ödemelere devlet devam eder. Ancak çalışmaları serbest veteriner hekim yürütmeye devam eder. Tüm resmi veteriner sertifikaları tam gün çalışan DMV'ler tarafından imzalanır.
İtalya : Resmi işlemlerin çoğunluğu, ücretleri devlet tarafından ödenen DMV'ler tarafından yürütülür.
Letoya : Tüm resmi veteriner işleri, Tarım Bakanlığına bağlı Devlet Veteriner Hizmetleri biriminin sorumluluğundadır. Teşkilat merkez (Devlet Veteriner Dairesi) buna bağlı bölgeler (Veteriner Bölge Ofisleri), bir merkez laboratuar ve bölge ofislerine bağlı bir dizi laboratuardan oluşur. 27 Bölge ofisinde 123 veteriner hekim tam gün DMV olarak çalışmaktadır. Bunların yanı sıra mezbahalarda et muayenesi ve açık pazar yerlerinde gıda muayenesi için veteriner hekimler çalışmaktadır. Hayvanlarda verem, brusella, sığır löykozu gibi hastalıklar ve bazı zorunlu önlemler Bölge Veteriner Ofisleri'nce yetkilendirilen serbest veteriner hekimlerce yürütülmektedir.
Litvanya : Resmi görevler tam gün esasına göre çalışan DMV'lerce yürütülür. Bu DMV'ler beyanı zorunlu hastalıklar v.s. dan da mesuldur. Bazı bölgelerde devlet serbest veteriner hekimleri çalıştırır. Küçük mezbahalarda veteriner hekimler, mezbaha sahibi tarafından işe alınır ve ücretleri devlet tarafından ödenir (mezbahadan alınan bir harca dayalı). Serbest veteriner hekimler rutin tb-testi ve kan örneği alma gibi işlemleri yürütürler. Genel olarak ücretleri çiftlikler tarafından ödenir ancak bazı prosedürler için devlet ödeme yapar.
Hollanda : Tüm resmi görevler tam gün çalışan DMV'ler tarafından yürütülür. Bazı durumlarda (örneğin ateşli domuz hastalığı) gibi durumlarda çok az sayıda pratisyen atanabilir. Bu atananların ücretleri saat bazında devlet tarafından ödenir. Tb-testi işlemi serbest veteriner hekim tarafından yapılır ve ücreti hayvan sağlığı dernekleri tarafından ödenir. (Hayvan sağlığı derneklerinin finansmanının % 50'si devlet, % 50 si çiftçi birlikleri tarafından karşılanır).
Norveç: Resmi görevlerin birçoğu tam gün ya da yarım gün esasına göre çalışan DMV'ler tarafından (Bölge Veteriner Hekimleri) yürütülür. Halihazırda 60'ı tam gün ve 130'u da yarım gün çalışan 190 DMV çalıştırılmaktadır. Yarım gün çalışan bölge veteriner hekimleri mesaileri dışında özel olarak çalışabilmektedir. Serbest veteriner hekimler, kan örneği almak gibi işlemler için görevlendirilebilirler. 2001 yılında parlamento tarafından kabul edilmesi beklenen bir düzenleme ile yarım gün çalışan DMV'lerde indirime gidilmesi mümkün olacaktır.
Et kontrolü, büyük mezbahalarda tam gün çalışan, küçük mezbahalarda ise yarım gün çalışan DMV'lerce yapılmaktadır. Et muayene görevlileri yerel yönetimlerce işe alınır.
Portekiz : Denetleme, kamu sağlığı ve sertifikasyon (ithalat/ihracaat) işlemleri serbest veteriner hekimlerce yürütülmektedir. Bu işlemleri yapabilmek için serbest veteriner hekimlerin devlet tarafından verilen izin belgeleri olması gereklidir. Serbest veteriner hekimlerin, sertifikasyon işlerinde kendi müşterilerine sertifika vermemesi için azami itina gösterilmektedir.
Romanya : Romanya'da 1998 yılında yürürlüğe giren 160 sayılı yasa ile tüm veteriner hekimler serbest veteriner hekim statüsü almışlardır. Serbest veteriner hekimler, hastalık kontrolü ve proflaksi stratejik programları içerisinde ve Bölge Veteriner İdaresi Yönetimi altında bazı resmi görevleri yürütme yetkisi ile teçhiz edilir. Bu görevler tb-testi, kan numunesi, aşılama ve koruyucu tedavilerdir.
Kırsal alanda bu yetkiler gıda kontrolu, hayvan ve hayvansal ürünlerin dahili nakliyesi için sertifikasyon ve veteriner cezalarını da kapsar.
Bu çalışmalar için serbest veteriner hekimlere ödemeler devlet tarafından yapılır ve ödeme miktarı Veteriner Fakültesi ile Romanya Veteriner Hekimler Birliği tarafından belirlenir.
İspanya : İspanya'da resmi veteriner hekimliği düzenleyen bir yasa yoktur. 17 yerel hükümetin her birinin ayrı bir yönetmeliği vardır. Tüm İspanya'da 4000 DMV vardır. Resmi görevlerin çoğu bunlar tarafından yürütülür. Tb-testi, çiftçiler birliğine ait veteriner hekimlerce yapılır ve finansmanını devlet sağlar. Sertifikasyon işlemleri normalde DMV'ler tarafından yapılır ancak bir yere kadar serbest veteriner hekimlerce de yürütülür.
İsveç : Resmi işlemlerin çoğunluğu, mezbahalarda ya da Bölge Veteriner İdarelerinde çalışan DMV'lerce yürütülür. Devlet görevlisi olan bölge veteriner hekimleri de resmi işlem yapmaya ve resmi veteriner sertifikalarını imzalamaya yetkilidirler.
Daha önceleri tüm çiftlik hayvanlarına ilişkin çalışmalar Bölge veteriner hekimlerince yürütülmekte idi. 1995 yılında bölge veteriner sisteminde yapılan yeni bir düzenleme, bu bölge veteriner hekimlerinin yaklaşık olarak 1/3' ünün istifa ederek serbest veteriner hekim olarak çalışmaya başlamalarına yol açmıştır. Her ne kadar Tarıms Borsaları bu serbest veteriner hekimlerin haklarını gözetirse de (serbest veteriner hekim sayısının ihtiyaca yeterli olduğu bölgelerde bölge veteriner hekimleri çalıştırılmamaktadır), bu serbest veteriner hekimin resmi işlemleri yürütme yetkisi yoktur.
Birleşik Krallık (İngiltere, İskoçya, Galler): Birleşik krallıkta 12.000'in üzerinde aktif veteriner hekim vardır. Bunlardan 10.400'ü serbest veteriner hekimdir. 478'i Tarım, Balıkçılık ve Gıda Bakanlığında (MAFF)' görevlidir. 137'si Kuzey İrlanda Tarım ve Köyişleri Dairesinde, 44'ü de İskoçya Tarım Bakanlığında görevlidir. Mezbahalardaki resmi işler, sözleşmeli çalışan serbest veteriner hekimlerce yürütülmektedir.
Çiftliklerdeki hizmetlerin yürütülmesi için 7000 yerel veteriner kontrolör çalışmaktadır. Bunlar Devlet Bölgesel Veteriner Hizmetleri tarafından, özellikli işlemler için eğitilen ve atanan serbest veteriner hekimlerdir. İhracat sertifikalarının çoğunluğu, ilgili çiftlikten sorumlu kontrolör veteriner hekim tarafından tanzim edilir. Kontrolör Veteriner Hekimlerin(İnspector) bazı hizmetlerinin bedeli doğrudan Tarım Bakanlığı tarafından ödenir. Bazı hizmetler için tesbit edilmiş sabit fiyatlar vardır. Sabit fiyat olmayan işlerde fiyat veteriner hekimle müşteri arasında pazarlık ile tespit edilir. DMV'ler karışıklıklara neden olduğu için sistemi değiştirmeye çalışmaktadır.
Kaynak
Federation of Veterinarians of Europa (FVE/01-rev1 Draft)
*Dr.Mustafa ALTUNTAŞ, TVHB Dergisi 2002,1-2 yayınlanmıştır.
www.turkvet.biz
http://www.turkvet.biz/veteuropa/avrupa_resmi_vet.htm
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Avrupada Resmi (Yetkilendirilmiş) Veteriner Hekimlik Kavramı" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Vet.Hek.Dr.Mustafa ALTUNTAŞ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Vet.Hek.Dr.Mustafa ALTUNTAŞ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
veteriner, veteriner hekim, veterinarian, resmi veteriner hekim, official veterinarian, ab veteriner, gıda güvenliği, veteriner kontrol, hayvan sağlığıi hayvan refahı, zoonoz, hükümet veterineri, yetkilendirilmiş veteriner hekim, yetkili veteriner, sorumlu veteriner, yetkili veteriner otorite
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
