İşini Sevmeyenin Beli Ağrıyor
Bel ağrısı; çok sık görülmesi, ayaktan tedavi için hekime başvuru yapılan en sık üç neden arasında yer alması, tanı ve tedavisinde çok fazla harcama yapılması ve neden olduğu işgücü kayıpları ile önemli halk sağlığı sorunları arasında yer almaktadır. Çeşitli araştırmalarda bel ağrısı sıklığının %60-90, yıllık insidansının ise %5 arasında olduğu belirtilmektedir.Yetişkinlerin yaklaşık %80’inin yaşamlarının bir döneminde bel ağrısı yakınması olduğu belirtilmektedir.
Bel ağrısı 30-70 yaş arasında daha sık görülür, 45-65 yas grubunda tepe yapar. Bel ağrısı 35-45 yaş arası genç çalışan nüfusun da önemli bir kısmını etkilemektedir.
Mesleki risk faktörleri göz ardı edildiğinde, cinsiyetler arasında bel ağrısı sıklığı arasında fark yoktur. İş günü kaybı göz önüne alındığında da cinsiyet farkı olmadığı gözlemlenmiştir. İşle ilgili bel ağrısının sıklığı ise yaş ve cinsiyetle ilgilidir.
Ayrıca düşük gelirgrubundaki insanların bel ağrısı sıklığının, yüksek gelir grubundakilere göre daha düşük olduğu da bildirilmektedir.
Çoğu kez bel ağrısının nedeni bilinmemektedir. Bel ağrısının en sık nedeni bel omurlarının mekanik bozukluklarıdır. Mekanik nedenli bel ağrıları normal anatomik yapının yaralanması ve bozulması sonucu ortaya çıkar.Mekanik bel ağrısı enfeksiyonlar, metabolik hastalıklar, tümörler ve kırılma ağrıların dışındaki bel ağrılarıdır.
Akut (ani ortaya çıkan) bel ağrısı vakalarının %80' e yakın bir oranında 6 - 8 hafta içinde tedaviye bağlı olmaksızın iyileşme olmaktadır. Ancak bunların yaklaşık % 40' ında bir yıl içinde ikinci atak gelişir. Kronik bel ağrılı olanların ise % 80' inde bir yıl içinde yeni atak gelişmektedir. Burada önemli olan, ilk akut atağı önleyebilmek ve bel ağrısında kronikleşmeye ve bunu izleyen sakatlığa mani olmak için ağrıyı başlatan ve kronikleştiren risk faktorlerini tanımak ve koruyucu önlemleri almaktır.
Meslekle ilgili bel ağrısında risk faktörleri aşağıda yer almaktadır:
1.Ağır kaldırma: Dizleri bükmeden kaldırma, kaldırma sırasında eğilme ile beraber rotasyon, asimetrik kaldırma, hareketin devamlı tekrarı, bel ağrısına neden olur. Dizleri bükmeden ağır cisimleri kaldırmanın bel fıtığı riskini artırdığı gösterilmiştir. Ağır kaldırmada cismin ağırlığı dışında kaldırmanın tekrarı da önemlidir.
2.Vibrasyon: Araba, kamyon ve benzeri araç kullananlarda yüksek vibrasyona maruz kalmanın kas aktivitelerini artırarak kas yorgunluğuna yol açtığı, disk beslenmesini bozarak disk dejenerasyonuna ve bel fıtığı görülme oranının artmasına yol açtığı çeşitli araştırmalarla ortaya konmuştur. Otobüs şöförleri ve tamircilerde yapılan bir araştırmada bel ağrısı sıklığı ile yaşam boyu, total vücut vibrasyonu veya vibrasyona maruz kalma süresinin uzunluğu arasında ilişki bulunmuştur. Bel ağrısı ve bel fıtığında en yüksek görülme sıklığının en fazla vibrasyona maruz kalan otobüs şoförlerinde olduğu tespit edilmiştir. Kamyon şoförlerinde; bel fıtığı görülme oranının 5 kat daha fazla olduğu saptanmıştır.
3.Psikolojik etmenler: İşini sevmeyenlerin bel ağrısı nedeniyle hekime başvurma oranı sevenlere göre 2,5 kat fazladır. İşinden memnun olmama, takdir edilmeme bel ağrısında risk faktörüdür.
Ağır fiziksel şartlar, psikososyal etmenle, kişisel ve fizyolojik etmenler bel ağrısının oluşumunda rol oynamaktadır. (ağır fiziksel koşullarda çalışma, ağır kaldırma, işten memnun olmama, dinlenme saatlerinin yetersizliği, stres, fiziksel aktivite yetersizliği, sigara kullanımı , hamilelik)
Şişmanlığın bel ağrısının oluşumunda etkisi az olmasına rağmen ağrının kronikleşmesinde etkisi büyüktür.
Bazı araştırmacılar, bel ağrısı gelişiminde ailevi/genetik faktörlerin etkisini incelemişler; bu etmenleri destekleyen önemli kanıtlar ortaya koymuşlardır. Bel ağrısının süreğenliğinde da genetik faktörlerin çevresel faktörlerden daha büyük rol oynamakta olduğu belirtilmektedir. Ayrıca bel ağrısının süreğenliğinde fiziksel ve psikolojik faktörlerin önemli olduğunu belirtilmektedir.
Genel olarak havanın bel ağrısı yakınması üzerindeki etkisi azdır. Bel ağrısı gebelikte artmaktadır. Şöyle ki; gebeliğe bağlı bel ağrısı, gebelik boyunca %44 ile %61 arasında görülebilmektedir. Bir çalışmada gebelikten önce tüm kadınların %18’inde bel ağrısı varken, gebelik süresinde bu oranın %71’e yükseldiği belirlenmiştir.
Kronik bel ağrısının sebepleri çok etmenlidir. Çevresel faktörlerle beraber psikolojik faktörler kronik bel ağrısının sürekliliği ve gelişimini açıklamak için yeterli olmamaktadır.
Kronik bel ağrısıyla ilişkilendirilen bir diğer faktör iş tatminidir.İş tatmini kronik ağrı geliştirecek akut bel ağrısı hastalarının tanımlanmasında önemli bir faktördür.
Bel ağrısı tanı ve tedavi harcamalarını %80’ini kronikleşen bel ağrıları oluşturmaktadır. Bel ağrısı iş gücündeki kayıp ve medikal harcamaların fazlalığı nedeniyle dikkat çekmektedir. Bel ağrısı toplum için pahalı bir hastalıktır. Harcamaların yüksekliğini tanı-tedavi harcamalarının yanısıra iş gücü kayıpları ve tazminatlar oluşturmaktadır. . ABD’de bu harcamaların toplamı yılda 16–50 milyar dolar kadardır. Harcamaların büyük çoğunluğunu, tanısal yöntemler (%25), cerrahi tedavi (%21) ve fizik tedavi (%20) oluşturmaktadır.
Yakın geçmişte bel ağrılı hastaların tedavisi ağrı kesici ve yatak istirahatından oluşmaktaydı. Günümüzde ise yatak istirahatının iyileşmeyi geciktirebileceği ve ağrıyı uzatabileceği belirtilmektedir.Yatak istirahatı hareketten daha faydalı değildir; olabildiğince az olmalıdır. Ağrı sınırları içinde normal aktivitenin devamı tedavide daha iyi sonuç vermektedir.
Bel ağrılı hastaların büyük çoğunluğu 2 hafta, %90‘ı ise 2 ay içinde tamamen düzelir. Genelde akut bel ağrısından yakınanların %85’i 6 hafta içinde işlerine dönebilirler.
Ağrının 2 ay içinde tedavi edileceği kuralına (bilgisine) karşın bel ağrısı hastalarının %25’e varan bir kısmında hastalık belirtileri 12 ay boyunca gözlemlenebilir. Akut bel ağrısının doğal geçmişi ile ilgili genel uzlaşma uygulanan tedavinin türü dikkate alınmaksızın tam bir iyileşmeye2 aydan uzun bir süre zarfında ulaşılacağıdır. Bir çalışmada tam iyileşme hastaların %21’inde 3 ayda ve %25’inde 12 ay içinde görülmüştür.
Ameliyat tüm geleneksel yöntemlerde başarısız olan şiddetli ağrıdan şikayet eden hastalar için önerilmelidir. Cerrahi yapılacak hastanın seçimi çeşitli etkenlere bağlıdır. Cerrahiden en çok faydalanacak hastaları bulmak için sosyal ekonomik, somatik, psikolojik özellikler dikkate alınmalıdır.
Bir çok sağlık sorununda olduğu gibi, bel ağrısında da “korunma” daha kolay-ucuz-az acı verici bir yoldur. Bu korunma da şunlara dikkat edilmelidir. Çalışma sırasında düzgün duruşu öğretmek, çalışma sırasında doğru hareketleri öğretmek (doğru eğilme, ağırlık kaldırma, taşıma, dönme gibi), sağlıklı yaşam biçimini geliştirebilecek önerilerde bulunmak gibi konuları kapsamalıdır.
İş yerinde bel ağrısından korunmak için; işin çalışana uygun olması, çalışanın eğitimi, tüm bu uygulamalar rağmen bel ağrısı yakınması olanların erken tanısı ve tedavisi, daha sonra da rehabilitasyonu yapılmalıdır.
Dr.Hülagü Kaptan
Bel ağrısı 30-70 yaş arasında daha sık görülür, 45-65 yas grubunda tepe yapar. Bel ağrısı 35-45 yaş arası genç çalışan nüfusun da önemli bir kısmını etkilemektedir.
Mesleki risk faktörleri göz ardı edildiğinde, cinsiyetler arasında bel ağrısı sıklığı arasında fark yoktur. İş günü kaybı göz önüne alındığında da cinsiyet farkı olmadığı gözlemlenmiştir. İşle ilgili bel ağrısının sıklığı ise yaş ve cinsiyetle ilgilidir.
Ayrıca düşük gelirgrubundaki insanların bel ağrısı sıklığının, yüksek gelir grubundakilere göre daha düşük olduğu da bildirilmektedir.
Çoğu kez bel ağrısının nedeni bilinmemektedir. Bel ağrısının en sık nedeni bel omurlarının mekanik bozukluklarıdır. Mekanik nedenli bel ağrıları normal anatomik yapının yaralanması ve bozulması sonucu ortaya çıkar.Mekanik bel ağrısı enfeksiyonlar, metabolik hastalıklar, tümörler ve kırılma ağrıların dışındaki bel ağrılarıdır.
Akut (ani ortaya çıkan) bel ağrısı vakalarının %80' e yakın bir oranında 6 - 8 hafta içinde tedaviye bağlı olmaksızın iyileşme olmaktadır. Ancak bunların yaklaşık % 40' ında bir yıl içinde ikinci atak gelişir. Kronik bel ağrılı olanların ise % 80' inde bir yıl içinde yeni atak gelişmektedir. Burada önemli olan, ilk akut atağı önleyebilmek ve bel ağrısında kronikleşmeye ve bunu izleyen sakatlığa mani olmak için ağrıyı başlatan ve kronikleştiren risk faktorlerini tanımak ve koruyucu önlemleri almaktır.
Meslekle ilgili bel ağrısında risk faktörleri aşağıda yer almaktadır:
1.Ağır kaldırma: Dizleri bükmeden kaldırma, kaldırma sırasında eğilme ile beraber rotasyon, asimetrik kaldırma, hareketin devamlı tekrarı, bel ağrısına neden olur. Dizleri bükmeden ağır cisimleri kaldırmanın bel fıtığı riskini artırdığı gösterilmiştir. Ağır kaldırmada cismin ağırlığı dışında kaldırmanın tekrarı da önemlidir.
2.Vibrasyon: Araba, kamyon ve benzeri araç kullananlarda yüksek vibrasyona maruz kalmanın kas aktivitelerini artırarak kas yorgunluğuna yol açtığı, disk beslenmesini bozarak disk dejenerasyonuna ve bel fıtığı görülme oranının artmasına yol açtığı çeşitli araştırmalarla ortaya konmuştur. Otobüs şöförleri ve tamircilerde yapılan bir araştırmada bel ağrısı sıklığı ile yaşam boyu, total vücut vibrasyonu veya vibrasyona maruz kalma süresinin uzunluğu arasında ilişki bulunmuştur. Bel ağrısı ve bel fıtığında en yüksek görülme sıklığının en fazla vibrasyona maruz kalan otobüs şoförlerinde olduğu tespit edilmiştir. Kamyon şoförlerinde; bel fıtığı görülme oranının 5 kat daha fazla olduğu saptanmıştır.
3.Psikolojik etmenler: İşini sevmeyenlerin bel ağrısı nedeniyle hekime başvurma oranı sevenlere göre 2,5 kat fazladır. İşinden memnun olmama, takdir edilmeme bel ağrısında risk faktörüdür.
Ağır fiziksel şartlar, psikososyal etmenle, kişisel ve fizyolojik etmenler bel ağrısının oluşumunda rol oynamaktadır. (ağır fiziksel koşullarda çalışma, ağır kaldırma, işten memnun olmama, dinlenme saatlerinin yetersizliği, stres, fiziksel aktivite yetersizliği, sigara kullanımı , hamilelik)
Şişmanlığın bel ağrısının oluşumunda etkisi az olmasına rağmen ağrının kronikleşmesinde etkisi büyüktür.
Bazı araştırmacılar, bel ağrısı gelişiminde ailevi/genetik faktörlerin etkisini incelemişler; bu etmenleri destekleyen önemli kanıtlar ortaya koymuşlardır. Bel ağrısının süreğenliğinde da genetik faktörlerin çevresel faktörlerden daha büyük rol oynamakta olduğu belirtilmektedir. Ayrıca bel ağrısının süreğenliğinde fiziksel ve psikolojik faktörlerin önemli olduğunu belirtilmektedir.
Genel olarak havanın bel ağrısı yakınması üzerindeki etkisi azdır. Bel ağrısı gebelikte artmaktadır. Şöyle ki; gebeliğe bağlı bel ağrısı, gebelik boyunca %44 ile %61 arasında görülebilmektedir. Bir çalışmada gebelikten önce tüm kadınların %18’inde bel ağrısı varken, gebelik süresinde bu oranın %71’e yükseldiği belirlenmiştir.
Kronik bel ağrısının sebepleri çok etmenlidir. Çevresel faktörlerle beraber psikolojik faktörler kronik bel ağrısının sürekliliği ve gelişimini açıklamak için yeterli olmamaktadır.
Kronik bel ağrısıyla ilişkilendirilen bir diğer faktör iş tatminidir.İş tatmini kronik ağrı geliştirecek akut bel ağrısı hastalarının tanımlanmasında önemli bir faktördür.
Bel ağrısı tanı ve tedavi harcamalarını %80’ini kronikleşen bel ağrıları oluşturmaktadır. Bel ağrısı iş gücündeki kayıp ve medikal harcamaların fazlalığı nedeniyle dikkat çekmektedir. Bel ağrısı toplum için pahalı bir hastalıktır. Harcamaların yüksekliğini tanı-tedavi harcamalarının yanısıra iş gücü kayıpları ve tazminatlar oluşturmaktadır. . ABD’de bu harcamaların toplamı yılda 16–50 milyar dolar kadardır. Harcamaların büyük çoğunluğunu, tanısal yöntemler (%25), cerrahi tedavi (%21) ve fizik tedavi (%20) oluşturmaktadır.
Yakın geçmişte bel ağrılı hastaların tedavisi ağrı kesici ve yatak istirahatından oluşmaktaydı. Günümüzde ise yatak istirahatının iyileşmeyi geciktirebileceği ve ağrıyı uzatabileceği belirtilmektedir.Yatak istirahatı hareketten daha faydalı değildir; olabildiğince az olmalıdır. Ağrı sınırları içinde normal aktivitenin devamı tedavide daha iyi sonuç vermektedir.
Bel ağrılı hastaların büyük çoğunluğu 2 hafta, %90‘ı ise 2 ay içinde tamamen düzelir. Genelde akut bel ağrısından yakınanların %85’i 6 hafta içinde işlerine dönebilirler.
Ağrının 2 ay içinde tedavi edileceği kuralına (bilgisine) karşın bel ağrısı hastalarının %25’e varan bir kısmında hastalık belirtileri 12 ay boyunca gözlemlenebilir. Akut bel ağrısının doğal geçmişi ile ilgili genel uzlaşma uygulanan tedavinin türü dikkate alınmaksızın tam bir iyileşmeye2 aydan uzun bir süre zarfında ulaşılacağıdır. Bir çalışmada tam iyileşme hastaların %21’inde 3 ayda ve %25’inde 12 ay içinde görülmüştür.
Ameliyat tüm geleneksel yöntemlerde başarısız olan şiddetli ağrıdan şikayet eden hastalar için önerilmelidir. Cerrahi yapılacak hastanın seçimi çeşitli etkenlere bağlıdır. Cerrahiden en çok faydalanacak hastaları bulmak için sosyal ekonomik, somatik, psikolojik özellikler dikkate alınmalıdır.
Bir çok sağlık sorununda olduğu gibi, bel ağrısında da “korunma” daha kolay-ucuz-az acı verici bir yoldur. Bu korunma da şunlara dikkat edilmelidir. Çalışma sırasında düzgün duruşu öğretmek, çalışma sırasında doğru hareketleri öğretmek (doğru eğilme, ağırlık kaldırma, taşıma, dönme gibi), sağlıklı yaşam biçimini geliştirebilecek önerilerde bulunmak gibi konuları kapsamalıdır.
İş yerinde bel ağrısından korunmak için; işin çalışana uygun olması, çalışanın eğitimi, tüm bu uygulamalar rağmen bel ağrısı yakınması olanların erken tanısı ve tedavisi, daha sonra da rehabilitasyonu yapılmalıdır.
Dr.Hülagü Kaptan
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "İşini Sevmeyenin Beli Ağrıyor" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Prof.Dr.Hülagü KAPTAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Prof.Dr.Hülagü KAPTAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
