Çocukluktaki Şişmanlık (Obezite) , Nedenleri ve Tedavisi
“OBEZİTE; yağ dokularında sağlığı bozacak ölçüde anormal veya aşırı miktarda yağ birikmesidir.”(WHO)
YAĞ DOKUSUNUN GELİŞİMİ
Çocuklarda obezite sıklığı
0-1 yaş arası
5-6 yaş arası
Puberte
Çocuklukta obezite var ise % 33
Pubertede obezite var ise % 80
erişkin obezitesi eşlik eder
Dünyada çocukluk obezitesi sıklığı
ABD ………………………%13-14
Avrupa ……………………%11.1
Rusya ………………………%10
Çin ………………………….%3.4
Dünya çocukluk obezitesi sıklığındaki 30 yıllık değişim (1960-1990)
v 1-4 yaş _______ % 70
v 6-11 yaş _______ % 54
v 12-17 yaş _______ % 39 artış
Obezite sıklığı ile ilgili Bilimsel çalışmalar
v U.Ü.T.F Pediatri A.B.D’dan Doç.Dr.Halil Sağlam ve Prof.Dr.Ömer Tarım’ın Bursa il merkezinde 6-12 yaş grubu okul çocuklarında yaptığı çalışmada (2002)
Obezite sıklığı …………..% 12.8
v İzmir ili Bornova ilçesi 6-10.5 yaş arasındaki 4548 çocuğu kapsayan çalışmada (Kalkan S, Özcan S, Darcan Ş, Dizdaner C ) (2002)
Obezite sıklığı ………….. % 9.1
v 17 Nisan 2000 ve 30 Ocak 2002 tarihleri arasında Bursa İli Orhangazi İlçesi 6 Merkez İlköğretim Okulunda taranan 6-14 Yaş Grubu 5795 çocukta
Kilo fazlalığı prevalansı
Kızlarda……………………… %9.1
Erkeklerde…………………… %8.4
Obezite prevalansı
Kızlarda……………………... %1.5
Erkeklerde…………………... %1.8
Obezite sıklığı 6-8 yaş grubunda en yüksek
saptanmıştır.
v Gelişmiş ve Gelişmekte olan olan ülkelerde ........ orta ve yüksek gelirli kesimde daha yüksek oranda
v Şehirlerde daha yaygın
Nedenleri
1.Genetik
v Kalıtım…………………………….%35
v Modifiye edici genler…………%15
v Çevresel faktörler ve
yaşam stili …………………….....%50
v Obezitede genetik katkı %25-40 civarındadır
v Obez bir kişinin çocuklarının obez olma olasılığı 2-3 kat fazladır
OBEZİTE SIKLIĞI
n Anne ve babası aşırı kilolu………………%80
n Anne ya da babası aşırı kilolu………..%40
n Anne ve babası normal kilolu………….%14
v İkizlerden biri obez ise diğerinde risk fazladır
v Evlatlık verilen çocukta obezite biyolojik anne babasıyla paraleldir
2.Çevresel faktörler
v Sedanter yaşam şekli
v Fizik aktivite azlığı
v Kompleks karbonhidrat
v Televizyon + bilgisayar
v Günde > 2 saat tv seyretme ile
v Aşırı kiloluk
v %52
v Obezite
v %28 oranında görülebilir
v
v
v Annenin eğitim düzeyi düştükçe risk artar
3.Beslenme
v 134.577 çocukta okula başlama yaşında yapılan kesitsel bir çalışmada enne sütü almamış çocuklarda obezite riski 2 kat fazla bulunmuştur
Diğer sebebler
v Mama ile beslenme
v Erken ek gıdaya geçilmesi
v Hızlı yeme
v Az çiğneme
v Fast food beslenme
v Yüksek kalorili içecekler (meyve suyu-kola)
4.Psikolojik faktörler
Psikojenik obezite risk;
A.Disorganize aileler
v Çocuğun gereksinimlerini algılama, ayrıştırma yetersizliği
B.Ciddi işlev bozukluğu gösteren aileler
v Duygusal ihmalkar bir çevre
v Gruba katılamamak,arkadaş edinememek
v Çocukta terkedilmişlik duygusu
v Oral doyum arayışı
v Yiyecek alımında sınır yok
Diğer psikolojik faktörler
v Mevsimsel effektif bozukluk
v Emosyonel stres
v Anksiyeteye bağlı aşırı yeme
v Ailede alkolizm
v Ebeveyn kaybı
5.Nöroendokrinfaktörler
v Hipotalamik sendrom
v Cushing sendromu
v Hipothroidizm
v İnsulinoma
v Polikistik over sendromu
v Hipogonadizm
v GH düşüklüğü
v Psödohipoparatiroidizm
v Binge eating (aşırı yeme epizotu
6.İatrojenik faktörler
v Antitiroid ilaçlar
v Östrojen,progesteron
v Trisiklik antidepresanlar
v Lityum
v Antiepileptik (valproat,fenotiazin)
v Steroidler
v Serotonin antagonistleri
v Anti-diabetik (insulin ,sülfonilüre)
v Hipotalamus cerrahisi
Obezitenin endokrin etkileri….
1.Hiperinsülinemi ve insülin direnci
v İnsülin seviyesi ile obezite süresi ve şiddeti paraleldir
v Pankreastan salgı fazla
v Reseptör düzeyinde direnç
v Reseptörlerde azalma
v GLUT 4 ün hücre içi azalması
Serbest Y.A artışı
v Periferde glukozla yarışır
v İnsülinin karaciğere bağlanmasını ve atılımını engeller
v Panreastan insülin salınımını artırır
2.Adrenal fonksiyon
ACTH….. DHEA,Testesteron Prematür menarş
3.Sex steroidleri ve gonadal fonksiyon
SSBG….. Free sexsteroidleri Erken puberte
4.Boy uzaması
Önce yaşıtlarına göre uzun daha sonra erken puberte ve erken kemik yaşı ilerlemesi sonucu kısa kalırlar
KOMPLİKASYONLAR
v Tip 2 diabet
v Hipertansiyon (%10-30)
v Hiperlipidemi (Trunkal obezite)
v Atheroskleroz
v Ortopedik problemler;genu varum,valgus,femur başı epifiz kaymaları,tibia vara
v Psödotümör serebri
v Uyku apnesi
v Metabolik sendrom
v Polikistik over sendromu
“insanlar mezarlarını dişleri ile kazarlar”.
1700’lü yıllarda bir İtalyan hekimin bu sözleri önemli bir gerçeği yansıtmaktadır
TEDAVİ
A.Kombine yaklaşım
v Diyet tedavisi
v Fiziksel aktivite
v Davranış tedavisi
B.İlaç tedavisi (çocuklarda önerilmez)
C.Cerrahi (çocuklarda önerilmez)
Toplam
metabolizma=
Bazal metabolizma ………% 60-70
Termogenez(ısı)………………..…….%10
Fizik aktivite ………………….%20-30
Bazal metabolizmanın obezite etiyopatolojisindeki yeri henüz belli değildir
Bazal metabolizmanın belirleyicileri
v Yağsız vücut kitlesi
v Irk
v Yaş
v Genetik
Total enerji harcanmasının en önemli belirliyeni
Fizik aktivite ...% 30
Günlük Kalori Gereksiniminin
Hesaplanması
REE (Resting energy expenditure= bazal enerji)
♂ REE=10xağırlık(kg)+6,25xboy(cm)-5xyaş+5
♀ REE=10xağırlık(kg)+6,25xboy(cm)-5xyaş-161
Aynı kiloyu korumak için gerekli total kalori ihtiyacı =REExAF(activity factor)
n Hafif egzersiz ♀ ve ♂ 1,5 ile çarpılır
n Ağır egzesiz ♂ ‘te 1,7 ,♀’ da 1,6 ile çarpılır
Diyet
v Dengeli ve az kalorili diyet uygulanır.
v Normal kalori gereksinimi %30-40 oranında azaltılır.
v Diyet; %25-30 yağ, %50-55 kompleks karbonhidrat ve %20-25 protein
v Glisemik indeksi yüksek gıdalar diyetten çıkarılır
v Haftada 0.5 kg verilmesi amaçlanır.
v Tüketilen yiyeceklerin düzenli bir biçimde kaydedilmesi
v Çocuklar büyüme evresinde oldukları için çok kısıtlı bir diyet alırlarsa büyümeleri duraklar
v Büyüme çağındaki çocuklar günlük alınan kalorinin ortalama %12'sini büyüme için kullanırlar
v Yemekleri evde yemek ve bu sırada televizyon ya da kitap okuma gibi dikkati başka yöne çeken uyaranların bulunmaması
v Yemekler arası atıştırmanın kaldırılması, üç ana üç ara öğün alınması
v Kilo kaybettikçe ödül uygulanması
v Ailenin model teşkil etmesi
v Verilecek besinlerin yeterli kalori ve esansiyel besinleri içeren, protein, kalori ve yağ içeriği bakımından dengeli olması
Örnek
ü Günde 300-600 ml süt, peynir ,haftada üç yumurta
ü Günde dört porsiyon taze sebze ve meyve
ü Haftada üç gün yağsız kırmızı et, tavuk ya da balık eti
Fizik aktivite
v Televizyon ve bilgisayar karşısında geçirilen zamanı günde iki saat ile sınırlanması
v Kısa mesafelerde araba yerine yürümenin, bir iki kat için asansörle çıkma yerine merdiven kullanmanın teşvik edilmesi,
v Hareketi hayatlarının bir parçası haline getirmeleri için giyinmek, çanta hazırlamak, odanın düzenlenmesi gibi işlerin çocuk tarafından yapılmasının sağlanması
v Basketbol,hentbol,voleybol gibi keyif alıp sosyalleşeceği ve sürdürebileceği takım sporları
v Çocuğun yaptığı egzersiz süresi ve şiddetini kendisinin ayarlaması
v Çocukluk döneminde haftada en az üçkez ,en az 20 dakika egzersiz
Takip
v Aile – Okul – Sosyal Çevre - Doktor
v Her vizitte boy kilo ve bel ölçümünün yapılması, BMİ’nin değerlendirilmesi
v Obez ve kilolulara düzenli kan basıncı ölçümü, lipid ve AKŞ bakılması
v Hastalara her vizitte aileye obezitenin mortalite ve morbidite risklerinin anlatılması
v Kilo vermedeki başarı ya da başarısızlığın değerlendirilip, hastaya gerekli olan motivasyon ve desteğin sağlanması
Dr.Beyhan Işık
Kaynaklar
1. *Warden NS,Warden CH. Pediatric obesity: An overviewof etiology and treatment. Pediatr Clin North Am 1997;44:339-361.
2. Dr. Songül Yalçın*Doç.; Hacettepe Ü. Tıp Fak. Çocuk Sağlığı ve Hast. AD, Ankara
3. *Warden NS,Warden CH. Pediatric obesity: An overviewof etiology and treatment. Pediatr Clin North Am 1997;44:339-361.
4. Dr. Songül Yalçın*Doç.; Hacettepe Ü. Tıp Fak. Çocuk Sağlığı ve Hast. AD, Ankara
5. *Warden NS,Warden CH. Pediatric obesity: An overviewof etiology and treatment. Pediatr Clin North Am 1997;44:339-361.
6. *Woolston J L:Obesity of infancy and early childhood. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 26:123-126 (1987)
7. Woolston J L: Eating and growth disorder in infants and children, "Child and Adolescent Psychiatry, A comprehensive textbook, editör: Lewis M, Williams & Wilkins, Baltimore, 2. Baskı" sayfa:577-585 (1996)
8. *Von Kriez R, Does breast –feeding protect against childhood obesity ? Adv Exp Med Biol 2000 ;478.29-39
9. *Yalçın S ve ark.Faktors that affect television viewing time in preschool and primary scoolchildren .Pediatr Int 2002;44:622-627
10. *Stunkard AJ.An adoption study human obesity .N Eng j Med 1986 314.193
11. *Maloney M J, Klykylo W M: An overview of anorexia nervosa, bulimia and obesity in children and adolescents. J Am Acad Child Psychiatry 22:99-107
12. Dr. Çiğdem GENÇ,Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD ,OBEZİTEDE GEN DEĞİŞİMLERİ
13. VII.Ulusal Pediatrik Endokrinoloji Kongresi Özet Kitabı,Trabzon,2002;93,161
14. RAİNE JE DONALDSON MDC
15. GREGORY JW,SAVAGE MO PRACTICAL ENDOKRİNOLOGY AND DIABETES IN CHILDREN ,UK:BLACKWELL SCİENCE ,2001:161-171
16. HAMMER LD,KREMER HC,WİLSON DM,RITTER BL,DORNBUSCH SM..STANDARDIZED PERCANTILE CURVES OF BODY MASS INDEX FOR CHILDREN AND ADOLESCENTS AJDC 1991 145:259-263
Styne DM ,Childhood and adolescent obesity,prevelence and significance .Pediatr Clin North Am 2001; 48 :823-854
17. Dr. Songül Yalçın*Doç.; Hacettepe Ü. Tıp Fak. Çocuk Sağlığı ve Hast. AD, Ankara
18. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi
29 (3) 17-20, 2003 17 Bursa İli Orhangazi İlçesi 6 Merkez İlköğretim Okulunda 6-14 Yaş Grubu Öğrencilerde Kilo Fazlalığı ve Obezite
Nalan AKIŞ, Kayıhan PALA, Emel İRGİL, Neriman AYDIN, Hürol AKSU
YAĞ DOKUSUNUN GELİŞİMİ
- Vücut yağ dokusunun düzenlenmesi intrauterin 6.ayda hiperplazi ve hipertrofi aktivitesiyle başlar
- Doğumda vücudun %16 ‘sını yağ dokusu oluşturur
- Süt çocukluğu döneminde yağ dokusunda artış olurken
- 5-6 yaşlarında azalarak % 12.5-15.3 aralığına geriler
Çocuklarda obezite sıklığı
0-1 yaş arası
5-6 yaş arası
Puberte
Çocuklukta obezite var ise % 33
Pubertede obezite var ise % 80
erişkin obezitesi eşlik eder
Dünyada çocukluk obezitesi sıklığı
ABD ………………………%13-14
Avrupa ……………………%11.1
Rusya ………………………%10
Çin ………………………….%3.4
Dünya çocukluk obezitesi sıklığındaki 30 yıllık değişim (1960-1990)
v 1-4 yaş _______ % 70
v 6-11 yaş _______ % 54
v 12-17 yaş _______ % 39 artış
Obezite sıklığı ile ilgili Bilimsel çalışmalar
v U.Ü.T.F Pediatri A.B.D’dan Doç.Dr.Halil Sağlam ve Prof.Dr.Ömer Tarım’ın Bursa il merkezinde 6-12 yaş grubu okul çocuklarında yaptığı çalışmada (2002)
Obezite sıklığı …………..% 12.8
v İzmir ili Bornova ilçesi 6-10.5 yaş arasındaki 4548 çocuğu kapsayan çalışmada (Kalkan S, Özcan S, Darcan Ş, Dizdaner C ) (2002)
Obezite sıklığı ………….. % 9.1
v 17 Nisan 2000 ve 30 Ocak 2002 tarihleri arasında Bursa İli Orhangazi İlçesi 6 Merkez İlköğretim Okulunda taranan 6-14 Yaş Grubu 5795 çocukta
Kilo fazlalığı prevalansı
Kızlarda……………………… %9.1
Erkeklerde…………………… %8.4
Obezite prevalansı
Kızlarda……………………... %1.5
Erkeklerde…………………... %1.8
Obezite sıklığı 6-8 yaş grubunda en yüksek
saptanmıştır.
v Gelişmiş ve Gelişmekte olan olan ülkelerde ........ orta ve yüksek gelirli kesimde daha yüksek oranda
v Şehirlerde daha yaygın
Nedenleri
1.Genetik
v Kalıtım…………………………….%35
v Modifiye edici genler…………%15
v Çevresel faktörler ve
yaşam stili …………………….....%50
v Obezitede genetik katkı %25-40 civarındadır
v Obez bir kişinin çocuklarının obez olma olasılığı 2-3 kat fazladır
OBEZİTE SIKLIĞI
n Anne ve babası aşırı kilolu………………%80
n Anne ya da babası aşırı kilolu………..%40
n Anne ve babası normal kilolu………….%14
v İkizlerden biri obez ise diğerinde risk fazladır
v Evlatlık verilen çocukta obezite biyolojik anne babasıyla paraleldir
2.Çevresel faktörler
v Sedanter yaşam şekli
v Fizik aktivite azlığı
v Kompleks karbonhidrat
v Televizyon + bilgisayar
v Günde > 2 saat tv seyretme ile
v Aşırı kiloluk
v %52
v Obezite
v %28 oranında görülebilir
v
v
v Annenin eğitim düzeyi düştükçe risk artar
3.Beslenme
v 134.577 çocukta okula başlama yaşında yapılan kesitsel bir çalışmada enne sütü almamış çocuklarda obezite riski 2 kat fazla bulunmuştur
Diğer sebebler
v Mama ile beslenme
v Erken ek gıdaya geçilmesi
v Hızlı yeme
v Az çiğneme
v Fast food beslenme
v Yüksek kalorili içecekler (meyve suyu-kola)
4.Psikolojik faktörler
Psikojenik obezite risk;
A.Disorganize aileler
v Çocuğun gereksinimlerini algılama, ayrıştırma yetersizliği
B.Ciddi işlev bozukluğu gösteren aileler
v Duygusal ihmalkar bir çevre
v Gruba katılamamak,arkadaş edinememek
v Çocukta terkedilmişlik duygusu
v Oral doyum arayışı
v Yiyecek alımında sınır yok
Diğer psikolojik faktörler
v Mevsimsel effektif bozukluk
v Emosyonel stres
v Anksiyeteye bağlı aşırı yeme
v Ailede alkolizm
v Ebeveyn kaybı
5.Nöroendokrinfaktörler
v Hipotalamik sendrom
v Cushing sendromu
v Hipothroidizm
v İnsulinoma
v Polikistik over sendromu
v Hipogonadizm
v GH düşüklüğü
v Psödohipoparatiroidizm
v Binge eating (aşırı yeme epizotu
6.İatrojenik faktörler
v Antitiroid ilaçlar
v Östrojen,progesteron
v Trisiklik antidepresanlar
v Lityum
v Antiepileptik (valproat,fenotiazin)
v Steroidler
v Serotonin antagonistleri
v Anti-diabetik (insulin ,sülfonilüre)
v Hipotalamus cerrahisi
Obezitenin endokrin etkileri….
1.Hiperinsülinemi ve insülin direnci
v İnsülin seviyesi ile obezite süresi ve şiddeti paraleldir
v Pankreastan salgı fazla
v Reseptör düzeyinde direnç
v Reseptörlerde azalma
v GLUT 4 ün hücre içi azalması
Serbest Y.A artışı
v Periferde glukozla yarışır
v İnsülinin karaciğere bağlanmasını ve atılımını engeller
v Panreastan insülin salınımını artırır
2.Adrenal fonksiyon
ACTH….. DHEA,Testesteron Prematür menarş
3.Sex steroidleri ve gonadal fonksiyon
SSBG….. Free sexsteroidleri Erken puberte
4.Boy uzaması
Önce yaşıtlarına göre uzun daha sonra erken puberte ve erken kemik yaşı ilerlemesi sonucu kısa kalırlar
KOMPLİKASYONLAR
v Tip 2 diabet
v Hipertansiyon (%10-30)
v Hiperlipidemi (Trunkal obezite)
v Atheroskleroz
v Ortopedik problemler;genu varum,valgus,femur başı epifiz kaymaları,tibia vara
v Psödotümör serebri
v Uyku apnesi
v Metabolik sendrom
v Polikistik over sendromu
“insanlar mezarlarını dişleri ile kazarlar”.
1700’lü yıllarda bir İtalyan hekimin bu sözleri önemli bir gerçeği yansıtmaktadır
TEDAVİ
A.Kombine yaklaşım
v Diyet tedavisi
v Fiziksel aktivite
v Davranış tedavisi
B.İlaç tedavisi (çocuklarda önerilmez)
C.Cerrahi (çocuklarda önerilmez)
Toplam
metabolizma=
Bazal metabolizma ………% 60-70
Termogenez(ısı)………………..…….%10
Fizik aktivite ………………….%20-30
Bazal metabolizmanın obezite etiyopatolojisindeki yeri henüz belli değildir
Bazal metabolizmanın belirleyicileri
v Yağsız vücut kitlesi
v Irk
v Yaş
v Genetik
Total enerji harcanmasının en önemli belirliyeni
Fizik aktivite ...% 30
Günlük Kalori Gereksiniminin
Hesaplanması
REE (Resting energy expenditure= bazal enerji)
♂ REE=10xağırlık(kg)+6,25xboy(cm)-5xyaş+5
♀ REE=10xağırlık(kg)+6,25xboy(cm)-5xyaş-161
Aynı kiloyu korumak için gerekli total kalori ihtiyacı =REExAF(activity factor)
n Hafif egzersiz ♀ ve ♂ 1,5 ile çarpılır
n Ağır egzesiz ♂ ‘te 1,7 ,♀’ da 1,6 ile çarpılır
Diyet
v Dengeli ve az kalorili diyet uygulanır.
v Normal kalori gereksinimi %30-40 oranında azaltılır.
v Diyet; %25-30 yağ, %50-55 kompleks karbonhidrat ve %20-25 protein
v Glisemik indeksi yüksek gıdalar diyetten çıkarılır
v Haftada 0.5 kg verilmesi amaçlanır.
v Tüketilen yiyeceklerin düzenli bir biçimde kaydedilmesi
v Çocuklar büyüme evresinde oldukları için çok kısıtlı bir diyet alırlarsa büyümeleri duraklar
v Büyüme çağındaki çocuklar günlük alınan kalorinin ortalama %12'sini büyüme için kullanırlar
v Yemekleri evde yemek ve bu sırada televizyon ya da kitap okuma gibi dikkati başka yöne çeken uyaranların bulunmaması
v Yemekler arası atıştırmanın kaldırılması, üç ana üç ara öğün alınması
v Kilo kaybettikçe ödül uygulanması
v Ailenin model teşkil etmesi
v Verilecek besinlerin yeterli kalori ve esansiyel besinleri içeren, protein, kalori ve yağ içeriği bakımından dengeli olması
Örnek
ü Günde 300-600 ml süt, peynir ,haftada üç yumurta
ü Günde dört porsiyon taze sebze ve meyve
ü Haftada üç gün yağsız kırmızı et, tavuk ya da balık eti
Fizik aktivite
v Televizyon ve bilgisayar karşısında geçirilen zamanı günde iki saat ile sınırlanması
v Kısa mesafelerde araba yerine yürümenin, bir iki kat için asansörle çıkma yerine merdiven kullanmanın teşvik edilmesi,
v Hareketi hayatlarının bir parçası haline getirmeleri için giyinmek, çanta hazırlamak, odanın düzenlenmesi gibi işlerin çocuk tarafından yapılmasının sağlanması
v Basketbol,hentbol,voleybol gibi keyif alıp sosyalleşeceği ve sürdürebileceği takım sporları
v Çocuğun yaptığı egzersiz süresi ve şiddetini kendisinin ayarlaması
v Çocukluk döneminde haftada en az üçkez ,en az 20 dakika egzersiz
Takip
v Aile – Okul – Sosyal Çevre - Doktor
v Her vizitte boy kilo ve bel ölçümünün yapılması, BMİ’nin değerlendirilmesi
v Obez ve kilolulara düzenli kan basıncı ölçümü, lipid ve AKŞ bakılması
v Hastalara her vizitte aileye obezitenin mortalite ve morbidite risklerinin anlatılması
v Kilo vermedeki başarı ya da başarısızlığın değerlendirilip, hastaya gerekli olan motivasyon ve desteğin sağlanması
Dr.Beyhan Işık
Kaynaklar
1. *Warden NS,Warden CH. Pediatric obesity: An overviewof etiology and treatment. Pediatr Clin North Am 1997;44:339-361.
2. Dr. Songül Yalçın*Doç.; Hacettepe Ü. Tıp Fak. Çocuk Sağlığı ve Hast. AD, Ankara
3. *Warden NS,Warden CH. Pediatric obesity: An overviewof etiology and treatment. Pediatr Clin North Am 1997;44:339-361.
4. Dr. Songül Yalçın*Doç.; Hacettepe Ü. Tıp Fak. Çocuk Sağlığı ve Hast. AD, Ankara
5. *Warden NS,Warden CH. Pediatric obesity: An overviewof etiology and treatment. Pediatr Clin North Am 1997;44:339-361.
6. *Woolston J L:Obesity of infancy and early childhood. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 26:123-126 (1987)
7. Woolston J L: Eating and growth disorder in infants and children, "Child and Adolescent Psychiatry, A comprehensive textbook, editör: Lewis M, Williams & Wilkins, Baltimore, 2. Baskı" sayfa:577-585 (1996)
8. *Von Kriez R, Does breast –feeding protect against childhood obesity ? Adv Exp Med Biol 2000 ;478.29-39
9. *Yalçın S ve ark.Faktors that affect television viewing time in preschool and primary scoolchildren .Pediatr Int 2002;44:622-627
10. *Stunkard AJ.An adoption study human obesity .N Eng j Med 1986 314.193
11. *Maloney M J, Klykylo W M: An overview of anorexia nervosa, bulimia and obesity in children and adolescents. J Am Acad Child Psychiatry 22:99-107
12. Dr. Çiğdem GENÇ,Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD ,OBEZİTEDE GEN DEĞİŞİMLERİ
13. VII.Ulusal Pediatrik Endokrinoloji Kongresi Özet Kitabı,Trabzon,2002;93,161
14. RAİNE JE DONALDSON MDC
15. GREGORY JW,SAVAGE MO PRACTICAL ENDOKRİNOLOGY AND DIABETES IN CHILDREN ,UK:BLACKWELL SCİENCE ,2001:161-171
16. HAMMER LD,KREMER HC,WİLSON DM,RITTER BL,DORNBUSCH SM..STANDARDIZED PERCANTILE CURVES OF BODY MASS INDEX FOR CHILDREN AND ADOLESCENTS AJDC 1991 145:259-263
Styne DM ,Childhood and adolescent obesity,prevelence and significance .Pediatr Clin North Am 2001; 48 :823-854
17. Dr. Songül Yalçın*Doç.; Hacettepe Ü. Tıp Fak. Çocuk Sağlığı ve Hast. AD, Ankara
18. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi
29 (3) 17-20, 2003 17 Bursa İli Orhangazi İlçesi 6 Merkez İlköğretim Okulunda 6-14 Yaş Grubu Öğrencilerde Kilo Fazlalığı ve Obezite
Nalan AKIŞ, Kayıhan PALA, Emel İRGİL, Neriman AYDIN, Hürol AKSU
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Çocukluktaki Şişmanlık (Obezite) , Nedenleri ve Tedavisi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dr.Beyhan IŞIK'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dr.Beyhan IŞIK'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
