Doğum Ağrısını Giderme Yöntemleri
Özellikle doğumun erken dönemlerinde ağrı ile baş edebilmeğe yardımcı olacak çeşitli yöntemler mevcuttur. Bunlardan bir kısmı, etkisi kişiden kişiye göre değişebilen ve etkinliği henüz tam ispatlanmamış olan hipnoz, akupunktur, çeşitli baharatlar ve otlar (Herbalizm), ve aromaterapi ve benzerleridir.
Bunlardan başka ancak bazı hastanelerde bulunabilen ve halk arasında gaz olarak bilinen; Entonoks [=% 50 oksijen ve % 50 nitroz oksit (Azot protoksit) gazı karışımı] bir maske ile hastaya koklatılır. Etkisi çabuk başlar ve fakat kısa sürer. Bazen hafif bir sersemlik veya kendini kötü hissetme yapabilir. Ağrıyı tamamen yok etmez ama hafifletir.Özellikle kasılmaların gelmeğe başladığı hissedilince gazı koklamalı gevşemelerde bırakmalıdır. Uzun süreli solunduğunda baş dönmesi ve sersemlik yapabilir. Bebeğe zararı yoktur.
Sinirlerin, cilt üstünden elektrikle uyarılması (TENS): Bel hizasında cilt üstüne yapıştırılan ufak pedler yoluyla o bölgeye hafif elektrik akımı verilir. Karıncalanma hissi oluşturur. Hasta, akımın şiddetini kendisi ayarlar. Özellikle cilt altı yağ dokusu fazla olan, kilolu bayanlarda daha yüksek akım ve frekanks gerekebilir. Bebeğe zararı yoktur. Ancak doğumun başlangıcındaki ağrılara etki edebilir.
Petidin enjeksiyonu: Bu bir çeşit narkotik ajandır, yarı sentetik bir morfin türevidir. Dolantin aldolan gibi isimleri vardır. Kuvvetli ağrılar yerleştikten sonra genellikle kas içine (intramuscular) 1-1.5 ampul uygulanır. Uygulamadan 20 dakika sonra etkisi başlar.Ağrı gideriminde ve doğumun ilerlemesinde olumlu rol oynar. Bebeğin solunum merkezini baskıladığı için doğuma 1-1.5 saat kala uygulamamalıdır.
Fakat bütün bunlar doğumun ilk safhasında etkili olup daha sonra yeterli olmayabilir. Doğumun sonraki evrelerinde güçlü ağrılar için bölgesel analjezi yöntemleri etkilidir.
Analjezi “ağrısızlık, acı, ağrı hissedilmemesi” demektir. Bölgesel analjezi kişiyi uyutmadan, (şuuru açıkken) sadece ağrının oluştuğu veya iletildiği bölgenin geçici olarak uyuşturulması, o bölgedeki ağrı ve/veya hissin bir süreliğine yok edilmesidir.
Normal doğumda bölgesel analjezi 3 farklı teknikle uygulanabilir. En yaygın yöntem epidural analjezidir. 2. yöntem spinal analjezidir. Genellikle doğumun ilerlemiş safhalarındaki ağrı tedavisinde çıkım öncesi şiddetli sancılarda, ıkınmayı engellemeyecek ilaçlarla uygulanır. 3. yöntemde kombine spinal epidural analjezidir. Her iki yöntemin avantajlarından istifade etmek için bulunanj bir yöntemdir. Ama uygulama süresinin uzunluğu, maliyetinin yüksekliği ve analjezinin tutmama oranının yüksekliğinden ötürü epidurale üstünlüğü konusunda tereddütler vardır.
Bu konudaki uzmanların ortak görüşü normal doğum analjezisinde altın Standard Epidural analjezidir.
Epidural analjezi:
Normal doğum için en çok tercih edilen, en etkili ve en güvenli yöntemdir. Bel bölgesindeki duramater zarı etrafına (Epidural alana) ağrı kesici ilaç enjeksiyonu ile gerçekleştirilir. Anne adayı baskıyı, dokunmayı hisseder, hatta kalkıp yürüyebilir ama ağrıyı hissetmez. Normal doğum için gerekli olan doğum sancısı, kasılmalar vardır ama rahatsız etmez.
Ne zaman uygulanır ?
Rahim kasılmaları düzenli hale gelip doğum ağrıları oturunca uygulanır. Başka bir deyişle rahim ağzı yaklaşık % 60-70 incelip, açıklığı 4 cm’e ulaşınca yani sancılar anneyi ciddi olarak rahatsız etmeğe başlayınca yapılır. Daha önce uygulanması, kasılmaları etkileyip doğumu geciktirir. Geç kalındığında ise hem anne gereksiz ağrı çekmiş olur hem de ağrılar daha sık geleceğinden anne adayı işlem süresince hareketsiz kalamaz ve epidural uygulanması zorlaşabilir.
Nasıl uygulanır ?
Anestezi doktoru anne adayına, odasında, işlemi yani neyi, nasıl yapacağını kısaca anlatır. Sonra işlemin yapılacağı odaya geçirir. Anne adayı sol tarafına yan yatar veya oturur, çenesini göğsüne dayar, kollarını omuzlarında çaprazlar ve olabildiğince öne doğru bükülüp sırtını kamburlaştırır. İyi bir pozisyon ve kıpırdamadan durmak, hareketsiz kalmak işlemin çabuk yapılması için çok önemlidir. Bunun için de anne ile devamlı sözel iletişimde bulunmak, yapılanları adım adım anlatarak onu rahatlatmak büyük önem taşır.
İşlem 3 aşamada gerçekleşir:
1.basamakta annenin sırtında uygulama yapılacak bölge, antiseptik bir sıvı ile silinir ve steril örtüyle örtülür. Bu enfeksiyonu önlemek içindir. Sıvı oda ısısında olduğu için anneye biraz soğuk gelebilir.
2. basamakta cilt ve cilt altı çok ince bir iğne ile uyuşturulur. Bu şeker hastalarının (Diabetlilerin) kendilerine insulin yaparken kullandıkları çok ufak bir iğnedir. Bu iğneyi, anne adayı bir sivrisinek ısırığı kadar hisseder.
3.basamakta ise epidural sahaya ucu künt bir iğne (tohy iğnesi) yardımıyla kateter yerleştirilir ve ilaç verilir. Özellikle bu aşamada annenin birkaç dakika kıpırdamadan durması çok önemlidir. Kateter yumuşak bir maddeden yapılmış, balık oltası (misina) kalınlığında incecik bir sondacıktır. İlk yapılan ilacın etkisi geçince ilave ilaç yapılabilmesi için yerleştirilir. Kateterin dışarıda kalan kısmı alerji yapmayan özel flasterle omuza kadar yapıştırılır. Buradan ihtiyaç duyuldukça ara ara ilaç verilebildiği gibi önceden programlanmış otomatik pompalarla sürekli belirli doz ilaç ta verilebilir.Anne adayı ihtiyaç hissettiğinde bu pompaya bağlı bir düğmeye basarak kendiye ek doz yapabilir. Buna hasta kontrollu analjezi (HKA-PCA) denir.
Bu kateter, doğumdan sonra annenin ağrısı kalmayınca hiç can yanmadan kolayca çıkarılır.
Epiduralin etkisi, verilen ilacın emilmesiyle 5-10 dakika içinde başlar. Önce bacaklarda ısınma arkasında hafif bir hissizlik olur. Daha sonra doğum sancılarını karında kasılma, basınç kasıklarında baskı şeklinde algılar. Anneyi rahatsız eden ağrı sancı yok olmuştur. Ama hareket kabiliyeti yok olmaz. Anne adayı epidural yapıldıktan hemen sonra kalkıp yürüyerek odasına gidebilir.
Epidural Analjezinin Avantajları
Epidural analjezi ağrısız normal doğum için mükemmel bir yöntemdir. Bu konudaki uzmanların ortak görüşü: Epidural normal doğum analjezisinde altın standarttır !
En önemli avantaji; annenin doğum sırasında gereksiz yere acı ve ızdırap çekmesini, anne ve bebeğe zarar vermeden önlemesidir. Bu ağrıların giderimi bebek için de faydalıdır.
Yapılan çalışmalarda ağrısız doğum bebeklerinin yenidoğan değerlendirme skorlarının daha iyi olduğu gözlenmiştir.
Anne; bebeğini doğdurduğu zaman uyanık, ağrısız ve koopere olduğu için o güzel anın tadını çıkarır. Bebeğini hemen görür, koklar, öper ve hatta beslemeğe başlayabilir. Pek çok pedagog; anne-bebek ilişkisinin, doğumdan sonra olabildiğince çabuk başlamasının, çocuğun kişilik gelişimi açısından çok önemli olduğunu vurgulamıştır.
Herhangi bir sebeple sezaryen gerekirse epidural analjezi sayesinde anne ve bebeğin genel anestezi (Narkoz) alması önlenmiş olur.
Bunlardan başka ancak bazı hastanelerde bulunabilen ve halk arasında gaz olarak bilinen; Entonoks [=% 50 oksijen ve % 50 nitroz oksit (Azot protoksit) gazı karışımı] bir maske ile hastaya koklatılır. Etkisi çabuk başlar ve fakat kısa sürer. Bazen hafif bir sersemlik veya kendini kötü hissetme yapabilir. Ağrıyı tamamen yok etmez ama hafifletir.Özellikle kasılmaların gelmeğe başladığı hissedilince gazı koklamalı gevşemelerde bırakmalıdır. Uzun süreli solunduğunda baş dönmesi ve sersemlik yapabilir. Bebeğe zararı yoktur.
Sinirlerin, cilt üstünden elektrikle uyarılması (TENS): Bel hizasında cilt üstüne yapıştırılan ufak pedler yoluyla o bölgeye hafif elektrik akımı verilir. Karıncalanma hissi oluşturur. Hasta, akımın şiddetini kendisi ayarlar. Özellikle cilt altı yağ dokusu fazla olan, kilolu bayanlarda daha yüksek akım ve frekanks gerekebilir. Bebeğe zararı yoktur. Ancak doğumun başlangıcındaki ağrılara etki edebilir.
Petidin enjeksiyonu: Bu bir çeşit narkotik ajandır, yarı sentetik bir morfin türevidir. Dolantin aldolan gibi isimleri vardır. Kuvvetli ağrılar yerleştikten sonra genellikle kas içine (intramuscular) 1-1.5 ampul uygulanır. Uygulamadan 20 dakika sonra etkisi başlar.Ağrı gideriminde ve doğumun ilerlemesinde olumlu rol oynar. Bebeğin solunum merkezini baskıladığı için doğuma 1-1.5 saat kala uygulamamalıdır.
Fakat bütün bunlar doğumun ilk safhasında etkili olup daha sonra yeterli olmayabilir. Doğumun sonraki evrelerinde güçlü ağrılar için bölgesel analjezi yöntemleri etkilidir.
Analjezi “ağrısızlık, acı, ağrı hissedilmemesi” demektir. Bölgesel analjezi kişiyi uyutmadan, (şuuru açıkken) sadece ağrının oluştuğu veya iletildiği bölgenin geçici olarak uyuşturulması, o bölgedeki ağrı ve/veya hissin bir süreliğine yok edilmesidir.
Normal doğumda bölgesel analjezi 3 farklı teknikle uygulanabilir. En yaygın yöntem epidural analjezidir. 2. yöntem spinal analjezidir. Genellikle doğumun ilerlemiş safhalarındaki ağrı tedavisinde çıkım öncesi şiddetli sancılarda, ıkınmayı engellemeyecek ilaçlarla uygulanır. 3. yöntemde kombine spinal epidural analjezidir. Her iki yöntemin avantajlarından istifade etmek için bulunanj bir yöntemdir. Ama uygulama süresinin uzunluğu, maliyetinin yüksekliği ve analjezinin tutmama oranının yüksekliğinden ötürü epidurale üstünlüğü konusunda tereddütler vardır.
Bu konudaki uzmanların ortak görüşü normal doğum analjezisinde altın Standard Epidural analjezidir.
Epidural analjezi:
Normal doğum için en çok tercih edilen, en etkili ve en güvenli yöntemdir. Bel bölgesindeki duramater zarı etrafına (Epidural alana) ağrı kesici ilaç enjeksiyonu ile gerçekleştirilir. Anne adayı baskıyı, dokunmayı hisseder, hatta kalkıp yürüyebilir ama ağrıyı hissetmez. Normal doğum için gerekli olan doğum sancısı, kasılmalar vardır ama rahatsız etmez.
Ne zaman uygulanır ?
Rahim kasılmaları düzenli hale gelip doğum ağrıları oturunca uygulanır. Başka bir deyişle rahim ağzı yaklaşık % 60-70 incelip, açıklığı 4 cm’e ulaşınca yani sancılar anneyi ciddi olarak rahatsız etmeğe başlayınca yapılır. Daha önce uygulanması, kasılmaları etkileyip doğumu geciktirir. Geç kalındığında ise hem anne gereksiz ağrı çekmiş olur hem de ağrılar daha sık geleceğinden anne adayı işlem süresince hareketsiz kalamaz ve epidural uygulanması zorlaşabilir.
Nasıl uygulanır ?
Anestezi doktoru anne adayına, odasında, işlemi yani neyi, nasıl yapacağını kısaca anlatır. Sonra işlemin yapılacağı odaya geçirir. Anne adayı sol tarafına yan yatar veya oturur, çenesini göğsüne dayar, kollarını omuzlarında çaprazlar ve olabildiğince öne doğru bükülüp sırtını kamburlaştırır. İyi bir pozisyon ve kıpırdamadan durmak, hareketsiz kalmak işlemin çabuk yapılması için çok önemlidir. Bunun için de anne ile devamlı sözel iletişimde bulunmak, yapılanları adım adım anlatarak onu rahatlatmak büyük önem taşır.
İşlem 3 aşamada gerçekleşir:
1.basamakta annenin sırtında uygulama yapılacak bölge, antiseptik bir sıvı ile silinir ve steril örtüyle örtülür. Bu enfeksiyonu önlemek içindir. Sıvı oda ısısında olduğu için anneye biraz soğuk gelebilir.
2. basamakta cilt ve cilt altı çok ince bir iğne ile uyuşturulur. Bu şeker hastalarının (Diabetlilerin) kendilerine insulin yaparken kullandıkları çok ufak bir iğnedir. Bu iğneyi, anne adayı bir sivrisinek ısırığı kadar hisseder.
3.basamakta ise epidural sahaya ucu künt bir iğne (tohy iğnesi) yardımıyla kateter yerleştirilir ve ilaç verilir. Özellikle bu aşamada annenin birkaç dakika kıpırdamadan durması çok önemlidir. Kateter yumuşak bir maddeden yapılmış, balık oltası (misina) kalınlığında incecik bir sondacıktır. İlk yapılan ilacın etkisi geçince ilave ilaç yapılabilmesi için yerleştirilir. Kateterin dışarıda kalan kısmı alerji yapmayan özel flasterle omuza kadar yapıştırılır. Buradan ihtiyaç duyuldukça ara ara ilaç verilebildiği gibi önceden programlanmış otomatik pompalarla sürekli belirli doz ilaç ta verilebilir.Anne adayı ihtiyaç hissettiğinde bu pompaya bağlı bir düğmeye basarak kendiye ek doz yapabilir. Buna hasta kontrollu analjezi (HKA-PCA) denir.
Bu kateter, doğumdan sonra annenin ağrısı kalmayınca hiç can yanmadan kolayca çıkarılır.
Epiduralin etkisi, verilen ilacın emilmesiyle 5-10 dakika içinde başlar. Önce bacaklarda ısınma arkasında hafif bir hissizlik olur. Daha sonra doğum sancılarını karında kasılma, basınç kasıklarında baskı şeklinde algılar. Anneyi rahatsız eden ağrı sancı yok olmuştur. Ama hareket kabiliyeti yok olmaz. Anne adayı epidural yapıldıktan hemen sonra kalkıp yürüyerek odasına gidebilir.
Epidural Analjezinin Avantajları
Epidural analjezi ağrısız normal doğum için mükemmel bir yöntemdir. Bu konudaki uzmanların ortak görüşü: Epidural normal doğum analjezisinde altın standarttır !
En önemli avantaji; annenin doğum sırasında gereksiz yere acı ve ızdırap çekmesini, anne ve bebeğe zarar vermeden önlemesidir. Bu ağrıların giderimi bebek için de faydalıdır.
Yapılan çalışmalarda ağrısız doğum bebeklerinin yenidoğan değerlendirme skorlarının daha iyi olduğu gözlenmiştir.
Anne; bebeğini doğdurduğu zaman uyanık, ağrısız ve koopere olduğu için o güzel anın tadını çıkarır. Bebeğini hemen görür, koklar, öper ve hatta beslemeğe başlayabilir. Pek çok pedagog; anne-bebek ilişkisinin, doğumdan sonra olabildiğince çabuk başlamasının, çocuğun kişilik gelişimi açısından çok önemli olduğunu vurgulamıştır.
Herhangi bir sebeple sezaryen gerekirse epidural analjezi sayesinde anne ve bebeğin genel anestezi (Narkoz) alması önlenmiş olur.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Doğum Ağrısını Giderme Yöntemleri" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dr.Nezih BERKSOY'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dr.Nezih BERKSOY'un izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
