Uyanık Beyin Ameliyatları (Uyanık Kraniotomi)
7 soruda Uyanık Beyin Ameliyatları (Uyanık Kraniotomi)
Uyanık kraniotomi nedir?
Uyanık kraniotomi veya bir başka deyişle uyanık beyin ameliyatı, hastaya genel anestezi vermeden yapılan beyin ameliyatı anlamı taşır. Elektrokortikografi ve kortikal haritanın çıkarılması sırasında, motor fonksiyonları ve konuşma kontrolünü sağlayan bölge sınırlarının gerçek-zamanlı ve tam olarak belirlenmesinde genel anesteziye alternatif özel bir yöntemdir. . Hastaların ameliyat sonrası takiplerinin özenli ve etkili bir şekilde yapılabilmesi için, yoğun bakımı bulunan ve tecrübeli sağlık çalışanlarının olduğu hastanelerde uygulanmalıdır. Anestezi sırasına uygulanacak anestezi ilaçlarının doz ayarlaması çok hassas ve dar bir aralıkta gerçekleştiğinden deneyimli anestezi doktorları tarafından yapılmalıdır. Ekip çalışması gerektiren bir anestezi tekniği olduğundan cerrah-anestezist işbirliği son derece önemlidir.
Uyanık kraniotomiye neden gerek duyulur ve hangi hastalara yapılır?
Fonksiyonel olarak çok önemli olan beyin alanları vardır. Bu alanlar içinde bazıları: Elimize ve ayağımıza gelen sinirlerin başlangıç noktası olan motor alan, konuşmamızı sağlayan konuşma alanı ve görmemizi sağlayan görme alanıdır. Uyanık kranitomi bu alanların içinde veya çok yakınında yerleşen beyin patolojilerinde özellikle de beyin tümörlerinde kullanılan bir yöntemdir. Amaç beyin tümörünün ameliyatta çıkarımı sonrası oluşabilecek felç, konuşamama ve körlük gibi insan hayatında çok önemli olan fonksiyonların devamını sağlamaktır. Uyanık kraniotomi, standart yolla yapılan beyin ameliyatlarına oranla ameliyat sonrası oluşabilecek komplikasyonların oranını önemli ölçüde azaltırken, tümörün de tama yakın şekilde beyinden temizlenmesine yardım eder.
Uyanık kranitomi sırasında hasta ağrı duyar mı?
Uyanık kraniotomi sırasında hasta hiçbir şekilde ağrı duymaz. Hastaya genel anesteziden farklı olarak soluk borusuna tüp konulmaz, kas gevşetici ve bilinç giderici ilaçlar yapılmaz. Ameliyatın başında hastaya hafif dozda anestezi ile sedasyon yapılır ve hasta rahatlatılır. Daha sonra lokal anestezi ajanları ile saçlı deriye tam sinir blokajı uygulanır. Nörolept anestezik denen özel ajanlar damar yolundan verilerek, hasta derinliği ayarlanabilinen bir uyanıklık düzeyine getirilir. Hasta bu seviyede beyin ameliyatı için hazırdır. Beyin tümörü çıkarılırken hasta beyninin fonksiyonel alanları bir taraftan monitörize edilir; diğer taraftan hasta ile konuşularak sürekli nörolojik muayene yapılır.
Uyanık kranitominin ne tür avantajları vardır?
En önemli avantajı hastada standart yolla yapılamaz gibi görülen beyin ameliyatlarını çok düşük komplikasyon riskleri ile yapılır hale getirmesidir. Standart yolla yapılan ameliyatlar sonrasındaki tümör kalıntısı sorununa da önemli bir katkı sağlar. Yine standart yolla yapılan ameliyatlardaki beyin şişmesi ve ödemi uyanık kraniotomide izlenmez. Standart yolla yapılan ameliyatlarda kullanılan anestezi ilaçlarının kalbe, karaciğere ve diğer organlara olan yan etkilerini ortadan kaldırır.
Uyanık kraniotomi her hastaya uygulanabilir mi?
Öncelikle bu tür ameliyatlar cerrahi ekip ve anestezi ekibi yanı sıra yardımcı sağlık elemanı ekibinin yükünü önemli ölçüde arttıran ameliyatlardır. Hazırlıklar ameliyattan günler öncesinde başlamalıdır. Bu nedenle her hastaya uygulamak pratik değildir. Acil ameliyat gerektiren hastalara da bu nedenle uygulanmaz. Hastanın ameliyat sırasındaki uyumunun ne olacağı ameliyat öncesi değerlendirmelerde tespit edilir. Ancak bu uyumu gösterebilecek hastalar bu ameliyatlar için uygundur. 12 saatin üzerinde sürecek beyin tümörü vakalarında genelde bu yol ikinci plana bırakılır. Yine ciddi kalp yetmezliği ve astımı olan vakalar uyanık kraniotomi için tercih edilen vakalar değildir.
Uyanık kraniotomi:
• Hassas kortikal bölgede yerleşim gösteren patolojilerde
• Şuuru yerinde ve koopere olan
• Ödemi az, kanama ve nöbet riski normal sınırlarda olan
• Zor havayolu öngörülmeyen
• Pozisyonu sırtüstü ya da yan ameliyat olacak ve ameliyat sırasında uyanık olmayı kabul eden hastalarda uygulanır.
Avantajları
• Nörolojik mönitörizasyonun yapılması
• Konuşma, motor fonksiyon, kısa hafıza alanlarının tümör ile komşuluğunu belirlenmesi
• Entübasyona bağlı komplikasyonların olmaması
• Kısa yoğun bakım yatış süresi
Hastanın uyanık kraniotomi için hazırlanması anestezi doktorunun hasta ile operasyon öncesi görüşmesi ile başlar. Bu görüşme ile hastanın detaylı tıbbi durumun incelenmesinin yanı sıra, hastanın kişilik ve psikolojik durumu da değerlendirilir. Buna değerlendirmeye göre uygulanacak uyanık kraniotomi tekniğine karar verilir; uyur-uyanık-uyur (Sleep-Awake-Sleep ) veya uyanık (Awake) kraniotomi.
Bu görüşme sırasında ameliyat sırasında hastanın hazırlıklı olabilmesi için idrar sondası takılması, uzun süreli yüzüstü pozisyonda yatma, ağız kuruluğu v.s gibi olası rahatsızlık verebilecek durumlar hakkında bildirme yapılır. Hastaya dürüst ve açık olarak, problemleri önceden anlatıp, bilgilendirerek anestezi hasta ile arasında bir güven köprüsü kurmaya çalışır.
Cerrahi işlem sırasında çıkarılacak tümör sınırlarının belirlenmesi amacıyla tümörün bulunduğu bölgenin işlevselliğine bağlı olarak hastaya cerrahi ekip tarafından komut verilir. Örneğin kollarımızı ve bacaklarımızı hareket ettirmeden sorumlu beyin bölgesine yakın veya bu bölgeyi içine alan tümörlerin cerrahi olarak çıkarılması sırasında hastadan ellerini ve bacaklarını hareket ettirmesi istenir. Belirli aralıklarla yapılan bu işlem sırasında hastanın kas kuvvetinde azalma veya kaybolma görülürse cerrahi işleme son verilir ve hastanın ameliyat sonrası gelişebilecek komplikasyon ve olası felç riskleri en aza indirilmeye çalışılır. Aynı prensipten yola çıkarak beynimizin konuşma bölgesindeki tümörlerde hastadan konuşması ve gördüklerini ifade etmesi istenir.
Uyanık kraniotomi teknikleri:
Uyur-uyanık-uyur teknik: Hastanın heyecanlı olduğu veya cerrahinin uzun olacağı durumlarda uygulanan tekniktir. Hastalarda anestezi indüksiyonunu takiben laringeal maske takılarak / entübe edilerek hasta uyutulur. Beyin eksplorasyonu yapılıp, elektrokortikografi ve haritalandırma işlemine başlanacağında hasta uyandırılır. Hastanın şuuru açılıp, kooperasyon sağlandığında kortikal haritalandırma işlemi ile maksimum rezeksiyon sınırlarına karar verilir. Tümör rezeksiyonu bitiminde hastaya tekrar indüksiyon uygulanarak, cerrahi sahanın kapatılması sırasında laringeal maske/entübasyon uygulanarak hasta uyutulur.
Uyanık teknik: Tüm işlemler sırasında spontan soluyan hastaya sadece hafif sedasyon uygulanır. Cerrahi eksplorasyon sağlandıktan sonra sedasyon kesilerek, kooperasyon sağlandığında kortikal haritalandırma işlemi yapılarak; maksimum rezeksiyon sınırlarına karar verilir. Tümör rezeksiyondan sonra, cerrahi sahanın kapatılması sırasında hastaya tekrar sedasyon uygulanır.
Uyanık kranitomi yeni bir yöntem midir?
Uyanık kraniotomi anestezi ve cerrahi teknolojilerinin gelişmesiyle uygulama alanı bulan ve yaklaşık 25 yıldır uygulanan bir yöntemdir. Bu anlamı ile yeni bir yöntem değildir. Ancak uygulandığı birimde deneyimli bir ekibi gerektirir.
Ülkemizde her hastanede uygulanırlığı var mıdır?
Her şeyden önce sadece ülkemizde değil yurtdışında da her klinikte uygulama alanı olan bir yöntem değildir. Hem cerrahi, hem anestezi hem de nöroloji kliniklerinin aynı anda işbirliğini gerektiren bir uygulamadır. İşbirliği, uyum ve tecrübe ameliyatın başarısına büyük oranda etki eder. Ülkemizde Ankara Üniversitesi Beyin cerrahi kliniğinde nöro-onkolojik cerrahi ve nöro-anestezi ekiplerinin işbirliği ile uygun vakalarda başarı ile uygulanmaktadır. Ankara Üniversitesi Beyin cerrahi kliğinde bu uygulamalarda nöronavigasyon yöntemi kullanılarak cerrahi riskler daha da azaltılmaya çalışılmaktadır.
Uyanık kraniotomi nedir?
Uyanık kraniotomi veya bir başka deyişle uyanık beyin ameliyatı, hastaya genel anestezi vermeden yapılan beyin ameliyatı anlamı taşır. Elektrokortikografi ve kortikal haritanın çıkarılması sırasında, motor fonksiyonları ve konuşma kontrolünü sağlayan bölge sınırlarının gerçek-zamanlı ve tam olarak belirlenmesinde genel anesteziye alternatif özel bir yöntemdir. . Hastaların ameliyat sonrası takiplerinin özenli ve etkili bir şekilde yapılabilmesi için, yoğun bakımı bulunan ve tecrübeli sağlık çalışanlarının olduğu hastanelerde uygulanmalıdır. Anestezi sırasına uygulanacak anestezi ilaçlarının doz ayarlaması çok hassas ve dar bir aralıkta gerçekleştiğinden deneyimli anestezi doktorları tarafından yapılmalıdır. Ekip çalışması gerektiren bir anestezi tekniği olduğundan cerrah-anestezist işbirliği son derece önemlidir.
Uyanık kraniotomiye neden gerek duyulur ve hangi hastalara yapılır?
Fonksiyonel olarak çok önemli olan beyin alanları vardır. Bu alanlar içinde bazıları: Elimize ve ayağımıza gelen sinirlerin başlangıç noktası olan motor alan, konuşmamızı sağlayan konuşma alanı ve görmemizi sağlayan görme alanıdır. Uyanık kranitomi bu alanların içinde veya çok yakınında yerleşen beyin patolojilerinde özellikle de beyin tümörlerinde kullanılan bir yöntemdir. Amaç beyin tümörünün ameliyatta çıkarımı sonrası oluşabilecek felç, konuşamama ve körlük gibi insan hayatında çok önemli olan fonksiyonların devamını sağlamaktır. Uyanık kraniotomi, standart yolla yapılan beyin ameliyatlarına oranla ameliyat sonrası oluşabilecek komplikasyonların oranını önemli ölçüde azaltırken, tümörün de tama yakın şekilde beyinden temizlenmesine yardım eder.
Uyanık kranitomi sırasında hasta ağrı duyar mı?
Uyanık kraniotomi sırasında hasta hiçbir şekilde ağrı duymaz. Hastaya genel anesteziden farklı olarak soluk borusuna tüp konulmaz, kas gevşetici ve bilinç giderici ilaçlar yapılmaz. Ameliyatın başında hastaya hafif dozda anestezi ile sedasyon yapılır ve hasta rahatlatılır. Daha sonra lokal anestezi ajanları ile saçlı deriye tam sinir blokajı uygulanır. Nörolept anestezik denen özel ajanlar damar yolundan verilerek, hasta derinliği ayarlanabilinen bir uyanıklık düzeyine getirilir. Hasta bu seviyede beyin ameliyatı için hazırdır. Beyin tümörü çıkarılırken hasta beyninin fonksiyonel alanları bir taraftan monitörize edilir; diğer taraftan hasta ile konuşularak sürekli nörolojik muayene yapılır.
Uyanık kranitominin ne tür avantajları vardır?
En önemli avantajı hastada standart yolla yapılamaz gibi görülen beyin ameliyatlarını çok düşük komplikasyon riskleri ile yapılır hale getirmesidir. Standart yolla yapılan ameliyatlar sonrasındaki tümör kalıntısı sorununa da önemli bir katkı sağlar. Yine standart yolla yapılan ameliyatlardaki beyin şişmesi ve ödemi uyanık kraniotomide izlenmez. Standart yolla yapılan ameliyatlarda kullanılan anestezi ilaçlarının kalbe, karaciğere ve diğer organlara olan yan etkilerini ortadan kaldırır.
Uyanık kraniotomi her hastaya uygulanabilir mi?
Öncelikle bu tür ameliyatlar cerrahi ekip ve anestezi ekibi yanı sıra yardımcı sağlık elemanı ekibinin yükünü önemli ölçüde arttıran ameliyatlardır. Hazırlıklar ameliyattan günler öncesinde başlamalıdır. Bu nedenle her hastaya uygulamak pratik değildir. Acil ameliyat gerektiren hastalara da bu nedenle uygulanmaz. Hastanın ameliyat sırasındaki uyumunun ne olacağı ameliyat öncesi değerlendirmelerde tespit edilir. Ancak bu uyumu gösterebilecek hastalar bu ameliyatlar için uygundur. 12 saatin üzerinde sürecek beyin tümörü vakalarında genelde bu yol ikinci plana bırakılır. Yine ciddi kalp yetmezliği ve astımı olan vakalar uyanık kraniotomi için tercih edilen vakalar değildir.
Uyanık kraniotomi:
• Hassas kortikal bölgede yerleşim gösteren patolojilerde
• Şuuru yerinde ve koopere olan
• Ödemi az, kanama ve nöbet riski normal sınırlarda olan
• Zor havayolu öngörülmeyen
• Pozisyonu sırtüstü ya da yan ameliyat olacak ve ameliyat sırasında uyanık olmayı kabul eden hastalarda uygulanır.
Avantajları
• Nörolojik mönitörizasyonun yapılması
• Konuşma, motor fonksiyon, kısa hafıza alanlarının tümör ile komşuluğunu belirlenmesi
• Entübasyona bağlı komplikasyonların olmaması
• Kısa yoğun bakım yatış süresi
Hastanın uyanık kraniotomi için hazırlanması anestezi doktorunun hasta ile operasyon öncesi görüşmesi ile başlar. Bu görüşme ile hastanın detaylı tıbbi durumun incelenmesinin yanı sıra, hastanın kişilik ve psikolojik durumu da değerlendirilir. Buna değerlendirmeye göre uygulanacak uyanık kraniotomi tekniğine karar verilir; uyur-uyanık-uyur (Sleep-Awake-Sleep ) veya uyanık (Awake) kraniotomi.
Bu görüşme sırasında ameliyat sırasında hastanın hazırlıklı olabilmesi için idrar sondası takılması, uzun süreli yüzüstü pozisyonda yatma, ağız kuruluğu v.s gibi olası rahatsızlık verebilecek durumlar hakkında bildirme yapılır. Hastaya dürüst ve açık olarak, problemleri önceden anlatıp, bilgilendirerek anestezi hasta ile arasında bir güven köprüsü kurmaya çalışır.
Cerrahi işlem sırasında çıkarılacak tümör sınırlarının belirlenmesi amacıyla tümörün bulunduğu bölgenin işlevselliğine bağlı olarak hastaya cerrahi ekip tarafından komut verilir. Örneğin kollarımızı ve bacaklarımızı hareket ettirmeden sorumlu beyin bölgesine yakın veya bu bölgeyi içine alan tümörlerin cerrahi olarak çıkarılması sırasında hastadan ellerini ve bacaklarını hareket ettirmesi istenir. Belirli aralıklarla yapılan bu işlem sırasında hastanın kas kuvvetinde azalma veya kaybolma görülürse cerrahi işleme son verilir ve hastanın ameliyat sonrası gelişebilecek komplikasyon ve olası felç riskleri en aza indirilmeye çalışılır. Aynı prensipten yola çıkarak beynimizin konuşma bölgesindeki tümörlerde hastadan konuşması ve gördüklerini ifade etmesi istenir.
Uyanık kraniotomi teknikleri:
Uyur-uyanık-uyur teknik: Hastanın heyecanlı olduğu veya cerrahinin uzun olacağı durumlarda uygulanan tekniktir. Hastalarda anestezi indüksiyonunu takiben laringeal maske takılarak / entübe edilerek hasta uyutulur. Beyin eksplorasyonu yapılıp, elektrokortikografi ve haritalandırma işlemine başlanacağında hasta uyandırılır. Hastanın şuuru açılıp, kooperasyon sağlandığında kortikal haritalandırma işlemi ile maksimum rezeksiyon sınırlarına karar verilir. Tümör rezeksiyonu bitiminde hastaya tekrar indüksiyon uygulanarak, cerrahi sahanın kapatılması sırasında laringeal maske/entübasyon uygulanarak hasta uyutulur.
Uyanık teknik: Tüm işlemler sırasında spontan soluyan hastaya sadece hafif sedasyon uygulanır. Cerrahi eksplorasyon sağlandıktan sonra sedasyon kesilerek, kooperasyon sağlandığında kortikal haritalandırma işlemi yapılarak; maksimum rezeksiyon sınırlarına karar verilir. Tümör rezeksiyondan sonra, cerrahi sahanın kapatılması sırasında hastaya tekrar sedasyon uygulanır.
Uyanık kranitomi yeni bir yöntem midir?
Uyanık kraniotomi anestezi ve cerrahi teknolojilerinin gelişmesiyle uygulama alanı bulan ve yaklaşık 25 yıldır uygulanan bir yöntemdir. Bu anlamı ile yeni bir yöntem değildir. Ancak uygulandığı birimde deneyimli bir ekibi gerektirir.
Ülkemizde her hastanede uygulanırlığı var mıdır?
Her şeyden önce sadece ülkemizde değil yurtdışında da her klinikte uygulama alanı olan bir yöntem değildir. Hem cerrahi, hem anestezi hem de nöroloji kliniklerinin aynı anda işbirliğini gerektiren bir uygulamadır. İşbirliği, uyum ve tecrübe ameliyatın başarısına büyük oranda etki eder. Ülkemizde Ankara Üniversitesi Beyin cerrahi kliniğinde nöro-onkolojik cerrahi ve nöro-anestezi ekiplerinin işbirliği ile uygun vakalarda başarı ile uygulanmaktadır. Ankara Üniversitesi Beyin cerrahi kliğinde bu uygulamalarda nöronavigasyon yöntemi kullanılarak cerrahi riskler daha da azaltılmaya çalışılmaktadır.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Uyanık Beyin Ameliyatları (Uyanık Kraniotomi)" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Prof.Dr.Hasan Çağlar UĞUR'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Prof.Dr.Hasan Çağlar UĞUR'un izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
beyin tümörleri, uyanık kraniotomi, glial tümör, meningiom, kritik alan cerrahisi, metastaz, kraniotomi
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
