Koku Belleği ve Yaşanmışlıklar
Konunun başlığından da anlaşılacağı gibi koku hafızasının insanı geçmişe, yaşanılan an ile alakası olmayan günlere veya duygulara götüreceğinden bahsedeceğim.
Anadolu da yaşayan hemen hemen herkes bilir mis gibi tarhana kokusunu. Annelerimizin kış hazırlıklarındandır ve mahallelerden hafif ekşimsi bir koku yayılır etrafa. Şöyle bir düşünün, yoğun bir iş günündesiniz, aklınızda yapacağınız toplantılar var ve telaş içinde oradan oraya koşuşturuyorsunuz ya da bugün çok önemli bir iş görüşmesine gideceksiniz belki de sevdiğiniz kıza evlenme teklif edeceksiniz. Sokağa çıktığınız aklınız karmakarışık, hep 5 dakika sonrasını düşünüyorsunuz. Derken mahalle aralarında tarhana yapan kadınları gördünüz ve etrafa keskin bir yaş tarhana kokusu yayılmış ve birden bir bakmışsınız ayağınızda şortunuzla, sokaklarda arkadaşlarınız ile oynadığınız oyunları düşünmeye başlamışsınız. O kadar düşüncenin arasında nereden geldi bu düşünceler aklınıza? Eğer o günler güzelse sizin için hafif bir tebessüm belirir dudaklarınızda; ama yok değil tarhana yapılırken çok sevdiğiniz köpeğinizi kaybetmişseniz ya başka trajik bir olay yaşamışsanız aynı koku sizde bir hüzün bırakır. Hiç aklınızda yokken, bir koku size birçok şey düşündürebilir, bütün duygularınızı değiştirebilir ve hatta tüm gününüzü bile etkileyebilir.
Koku, Bu kadar etkili mi?
Düşünün yolda yürürken sizi yıllar evvel terk eden sevgilinizin kullandığı parfüm kokusunu hissettiniz, bir an da kalbiniz acıyabilir ve dönüp acaba o mu diye bakınabilirsiniz. Yüzünü görmediniz, sesini duymadınız sadece bir koku ile birden onu hatırladınız. Aynı parfümü kullanabilecek binlerce insan olduğunu bildiğiniz halde sevdiğinizi aradınız.
Peki bu kadar etkili olan bir şeyi doğru kullanabilir miyiz? Ya da bilmeden de olsa yanlış kullandığımız oluyor mu?
Bir örnek ile açıklayacak olursam. Eşiniz ile bir problem yaşadınız, travmatik bir olay oldu ve eşiniz bundan çok fazla etkilendi. O gün de yeni aldığınız x marka parfümü bolca sürmüştünüz. Eşiniz o travmatik durumda iken sizin o parfümünüzü bilinçdışı olarak bol bol kokladı. Neyse zaman geçti siz o günleri zor da olsa atlattınız, yaşanan olayı bir şekilde unuttunuz. Bir gün eşiniz ile beraber bir düğüne gideceksiniz, bir güzel giyindiniz, hazırlanırken de eşiniz ile şakalaştınız, çok eğleneceğinizi düşünüyorsunuz, aklınıza x parfümünüzü uzun zamandır kullanmadığınız geldi ve bu güzel güne iyi gider diye düşündünüz ve bolca üzerinize sıktınız. Eşiniz birden duraksadı ve ortada hiçbir şey yokken üzüldü, size tavır almaya başladı ve zorla atlattığınız o olayla ile ilgili konuşmaya başladı. Durup dururken bu olay nereden çıktı ki, ne kadarda keyifliydiniz, bütün neşeniz birden kaçtı ve hiç ummadığınız bir zamanda geçmiş ile yüzleşmek zorunda kaldınız.
Hiç böyle bir durum ile karşılaştınız mı? İçinizden bazılarınız bu ve buna benzer olaylar yaşamış olabilirsiniz ya da yaşayabilirsiniz. Burada yapılan hata koku hafızasının duygular üzerinde etkisini fark etmemiş olmanızdır. Hissedilen o koku, geçmiş ile bağlantı kurdu ve unutulan sorunu tekrar gün yüzüne çıkardı. Bu gibi olumsuz durumlar yaşanabilir; ama siz bu zamanlarda ve sonrasında bazı durumları kontrol altına alabilirsiniz. Yani bu yazıyı okuduktan sonra böyle bir olay yaşarsanız, en azından o parfümü bir daha kullanmayabilirsiniz. Bilinen bir gerçek de çevresel etkenleri çok fazla kontrol edemeyeceğinizdir. O parfümü piyasadan toplatamayacağınız için eşinizin, o kokuyu kullanan bir başkası ile karşılaşmasını engelleyemezsiniz ama en azından kendi durumunuzu kontrol altında tutabilir, ya da bir sorun yaşadığınız zaman barışma hediyesi olarak eşinize en azından bir parfüm hediye etmeyebilirsiniz.
Olumsuz olanı örneklendirmeye çalıştım ama benim asıl amacım bunu olumlu olarak nasıl kullanabiliriz onu anlatmaktı.
Çocuğunuz SBS’ye hazırlanıyor. Uzun zamandır dershaneye gidiyor, dersleri gayet iyi ama çoğu zaman sınav kaygısından dolayı istediği başarıya ulaşamıyor. Hep aklında başaramayacağım düşüncesi var. Derken denemelerinin birinde istediği puana ulaşıyor ve o an kendine olan güveni zirve yapıyor. Siz de bu anı en yüksek duygular ile yaşaması için onu yüreklendirin ve bu andan aldığı hazzı arttırmaya çalışın. Böyle bir durumda ona daha önce kullanmadığı bir parfüm hediye edin ve o başarı hazzını doyasıya yaşarken o parfüm kokusu içine işlesin. O parfümü ona belli etmeden ortadan kaldırın ve bir daha kullanmasına izin vermeyin. Sıradanlaşmasın, gündelik olursa etkisini kaybedecektir. Esas sınav günü geldiğinde parfümü tekrar çıkarın ve odaya bolca, üzerine de biraz sıkın. Duyguları değişmeye başlayacak, başarılı olduğu, kendine güvendiği o ana geri dönecektir. Burada amaç yapamayacağım diyen kişiye daha önce yaptığını hatırlatmaktır. Bu, sözel olarak verilen telkinden daha etkili olacak ve çocuğun kendine olan güveni artacaktır.
İçinizden bazıları olur mu öyle şey diyebilir, neden olmasın ki? Çocuğunuzun sınavda başarılı olması için her gün bir sürü yol deniyor, bir sürü yere bir sürü paralar veriyorsunuz, bunların çoğu da işe yaramıyor. Koku belleği insan duyguları üzerinde bu kadar etkiliyken maliyetsiz olan bir yöntem denense, hiçbir şey kaybedilmeyeceği gibi birçok insanda işe de yarayacaktır.
Tabi bu yöntem tek başına etkili değildir. Her şeyden önce ailenin çocuğu kaygılandıracak davranışlardan da kaçınması gerekmektedir. Siz çocuğa sürekli kazanman lazım, şu kadar para verim, şu fedakarlığı yaptım, saçımı süpürge ettim, kazanmaktan başka çaren yok vs. gibi şeyler söylerseniz, ona bir şişe parfüm değil, bir koli parfüm hediye etseniz işe yaramayacaktır. Çocuğunuzu anlamalı, onun gibi düşünmeye çalışmalı, onu bir makine gibi görmemeli ve ona nasıl davranmanız gerektiğini bilmelisiniz. Eğer çocuğunuza nasıl yaklaşmanız gerektiğini bilmiyor ya da çocuğunuzun kaygı düzeyi siz ne yaparsanız yapın düşmüyorsa mutlaka bir uzmandan da yardım almalısınız.
Anadolu da yaşayan hemen hemen herkes bilir mis gibi tarhana kokusunu. Annelerimizin kış hazırlıklarındandır ve mahallelerden hafif ekşimsi bir koku yayılır etrafa. Şöyle bir düşünün, yoğun bir iş günündesiniz, aklınızda yapacağınız toplantılar var ve telaş içinde oradan oraya koşuşturuyorsunuz ya da bugün çok önemli bir iş görüşmesine gideceksiniz belki de sevdiğiniz kıza evlenme teklif edeceksiniz. Sokağa çıktığınız aklınız karmakarışık, hep 5 dakika sonrasını düşünüyorsunuz. Derken mahalle aralarında tarhana yapan kadınları gördünüz ve etrafa keskin bir yaş tarhana kokusu yayılmış ve birden bir bakmışsınız ayağınızda şortunuzla, sokaklarda arkadaşlarınız ile oynadığınız oyunları düşünmeye başlamışsınız. O kadar düşüncenin arasında nereden geldi bu düşünceler aklınıza? Eğer o günler güzelse sizin için hafif bir tebessüm belirir dudaklarınızda; ama yok değil tarhana yapılırken çok sevdiğiniz köpeğinizi kaybetmişseniz ya başka trajik bir olay yaşamışsanız aynı koku sizde bir hüzün bırakır. Hiç aklınızda yokken, bir koku size birçok şey düşündürebilir, bütün duygularınızı değiştirebilir ve hatta tüm gününüzü bile etkileyebilir.
Koku, Bu kadar etkili mi?
Düşünün yolda yürürken sizi yıllar evvel terk eden sevgilinizin kullandığı parfüm kokusunu hissettiniz, bir an da kalbiniz acıyabilir ve dönüp acaba o mu diye bakınabilirsiniz. Yüzünü görmediniz, sesini duymadınız sadece bir koku ile birden onu hatırladınız. Aynı parfümü kullanabilecek binlerce insan olduğunu bildiğiniz halde sevdiğinizi aradınız.
Peki bu kadar etkili olan bir şeyi doğru kullanabilir miyiz? Ya da bilmeden de olsa yanlış kullandığımız oluyor mu?
Bir örnek ile açıklayacak olursam. Eşiniz ile bir problem yaşadınız, travmatik bir olay oldu ve eşiniz bundan çok fazla etkilendi. O gün de yeni aldığınız x marka parfümü bolca sürmüştünüz. Eşiniz o travmatik durumda iken sizin o parfümünüzü bilinçdışı olarak bol bol kokladı. Neyse zaman geçti siz o günleri zor da olsa atlattınız, yaşanan olayı bir şekilde unuttunuz. Bir gün eşiniz ile beraber bir düğüne gideceksiniz, bir güzel giyindiniz, hazırlanırken de eşiniz ile şakalaştınız, çok eğleneceğinizi düşünüyorsunuz, aklınıza x parfümünüzü uzun zamandır kullanmadığınız geldi ve bu güzel güne iyi gider diye düşündünüz ve bolca üzerinize sıktınız. Eşiniz birden duraksadı ve ortada hiçbir şey yokken üzüldü, size tavır almaya başladı ve zorla atlattığınız o olayla ile ilgili konuşmaya başladı. Durup dururken bu olay nereden çıktı ki, ne kadarda keyifliydiniz, bütün neşeniz birden kaçtı ve hiç ummadığınız bir zamanda geçmiş ile yüzleşmek zorunda kaldınız.
Hiç böyle bir durum ile karşılaştınız mı? İçinizden bazılarınız bu ve buna benzer olaylar yaşamış olabilirsiniz ya da yaşayabilirsiniz. Burada yapılan hata koku hafızasının duygular üzerinde etkisini fark etmemiş olmanızdır. Hissedilen o koku, geçmiş ile bağlantı kurdu ve unutulan sorunu tekrar gün yüzüne çıkardı. Bu gibi olumsuz durumlar yaşanabilir; ama siz bu zamanlarda ve sonrasında bazı durumları kontrol altına alabilirsiniz. Yani bu yazıyı okuduktan sonra böyle bir olay yaşarsanız, en azından o parfümü bir daha kullanmayabilirsiniz. Bilinen bir gerçek de çevresel etkenleri çok fazla kontrol edemeyeceğinizdir. O parfümü piyasadan toplatamayacağınız için eşinizin, o kokuyu kullanan bir başkası ile karşılaşmasını engelleyemezsiniz ama en azından kendi durumunuzu kontrol altında tutabilir, ya da bir sorun yaşadığınız zaman barışma hediyesi olarak eşinize en azından bir parfüm hediye etmeyebilirsiniz.
Olumsuz olanı örneklendirmeye çalıştım ama benim asıl amacım bunu olumlu olarak nasıl kullanabiliriz onu anlatmaktı.
Çocuğunuz SBS’ye hazırlanıyor. Uzun zamandır dershaneye gidiyor, dersleri gayet iyi ama çoğu zaman sınav kaygısından dolayı istediği başarıya ulaşamıyor. Hep aklında başaramayacağım düşüncesi var. Derken denemelerinin birinde istediği puana ulaşıyor ve o an kendine olan güveni zirve yapıyor. Siz de bu anı en yüksek duygular ile yaşaması için onu yüreklendirin ve bu andan aldığı hazzı arttırmaya çalışın. Böyle bir durumda ona daha önce kullanmadığı bir parfüm hediye edin ve o başarı hazzını doyasıya yaşarken o parfüm kokusu içine işlesin. O parfümü ona belli etmeden ortadan kaldırın ve bir daha kullanmasına izin vermeyin. Sıradanlaşmasın, gündelik olursa etkisini kaybedecektir. Esas sınav günü geldiğinde parfümü tekrar çıkarın ve odaya bolca, üzerine de biraz sıkın. Duyguları değişmeye başlayacak, başarılı olduğu, kendine güvendiği o ana geri dönecektir. Burada amaç yapamayacağım diyen kişiye daha önce yaptığını hatırlatmaktır. Bu, sözel olarak verilen telkinden daha etkili olacak ve çocuğun kendine olan güveni artacaktır.
İçinizden bazıları olur mu öyle şey diyebilir, neden olmasın ki? Çocuğunuzun sınavda başarılı olması için her gün bir sürü yol deniyor, bir sürü yere bir sürü paralar veriyorsunuz, bunların çoğu da işe yaramıyor. Koku belleği insan duyguları üzerinde bu kadar etkiliyken maliyetsiz olan bir yöntem denense, hiçbir şey kaybedilmeyeceği gibi birçok insanda işe de yarayacaktır.
Tabi bu yöntem tek başına etkili değildir. Her şeyden önce ailenin çocuğu kaygılandıracak davranışlardan da kaçınması gerekmektedir. Siz çocuğa sürekli kazanman lazım, şu kadar para verim, şu fedakarlığı yaptım, saçımı süpürge ettim, kazanmaktan başka çaren yok vs. gibi şeyler söylerseniz, ona bir şişe parfüm değil, bir koli parfüm hediye etseniz işe yaramayacaktır. Çocuğunuzu anlamalı, onun gibi düşünmeye çalışmalı, onu bir makine gibi görmemeli ve ona nasıl davranmanız gerektiğini bilmelisiniz. Eğer çocuğunuza nasıl yaklaşmanız gerektiğini bilmiyor ya da çocuğunuzun kaygı düzeyi siz ne yaparsanız yapın düşmüyorsa mutlaka bir uzmandan da yardım almalısınız.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Koku Belleği ve Yaşanmışlıklar" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Kamil DEMİR'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Kamil DEMİR'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
2 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
