Psikososyal Müdahale Hizmetleri
PSİKOSOSYAL MÜDAHALE HİZMETLERİ
17 Ağustos ve 12 Kasım 1999 yılında yaşanan Marmara depremleri ülkemizde büyük hasarlar bırakmıştır. İnsanlar yakınlarını kaybetmiş, evleri yıkılmış ve çaresizlik içinde kalmışlardır. Şüphesiz en büyük yarayı çocuklar görmüştür. Kimi anne karnında, kimi beşiğinde yakalanmıştır. Kimi ya annesini kimi babasını, kimi ise kardeşlerini kaybetmişlerdir.
Yaşanan depremler sonrasında; kuşkusuz, incelikle hareket etmeye, berrak düşünmeye, kendi düşünce ve kültür gücünün bilinci ile uzman deneyimi ve bilgi birikiminin kullanılmasına özen gösterilmeliydi. İşte bu sırada, anlamlı bir sorumluluğun misyonu ile uzanan eller ve sevgi dolu yürekler olanaksızı olanaklı yapmıştır. Süreç içerisinde yüreklerin büyüklüğünü ve birlikteliğin gücünü ortaya koyan bir çalışma ortaya çıkmıştır.
Çocukların örselenmesi bugün her toplumda yaygın olarak görülmekte, fizik ve ruh sağlığı zedelenmiş bir neslin yetişmesine yol açmaktadır. Toplum sağlığı açısından bu konuya acil çözüm getirilmesi gerekmektedir. Yaşamın travmatik/zorlu olaylarına destek sağlamak amacıyla, Bakanlığımızda Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü bünyesinde 'Psikososyal Müdahale Birimi' oluşturulmuştur. Bu birimle, tüm doğal afetler, yangın, istismar, intihar, ihmal, şiddet gibi yaşamın travmatik/zorlu olaylarına psikososyal destek sağlamak, bu olaylar karşısında merkezi ve yerel düzeyde kapasiteyi güçlendirmek amaçlanmaktadır. Çalışmalarda bu alanda hizmet veren kurum ve kuruluşlarla işbirliği sağlanarak, eğitim sistemine uygun planlamaların ve okul eylem planlarının geliştirilmesi hedeflenmektedir.
Yukarıda belirtilenler doğrultusunda Ankara İl Müdürlüğü ve İlçe Müdürlükleri bünyesinde Psikososyal Müdahale Birimi oluşturulmuştur. Birim tarafından, travmatik/zorlu yaşam olaylarına karşı çocuklara, öğretmenlere, ailelere, toplumun tüm bireylerine yardımcı olabilmek için psikososyal müdahale yöntemleri konusunda bir eylem planı hazırlanmıştır.
Daha önce yayınlanan genelge doğrultusunda, Türkiye genelinde ihmal, istismar, intihar gibi konuları da içerisine alarak geliştirilen yeni psikoeğitim programı uygulamalarına Milli Eğitim Bakanlığı, Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü bünyesinde tüm illerde çalışmalara başlanmıştır. 5 yıllık plânlama kapsamında her ilde aşağıda tekrar değinilecek olan bütün programların eğitimlerinin verilmesi hedeflenmektedir.
Psikososyal müdahale hizmetleri, psikososyal okul projesi 5 program üzerinden uygulanmaktadır.
1. Psikolojik Bilgilendirme ve Anlamlandırma Grupları (Debriefing)
Bireylerin travmatik bir durumu takip eden olayları, düşünceleri, izlenimleri, duyguları ve tepkileri detaylı bir biçimde gözden geçirmeleri için düzenlenen yapılandırılmış, yaklaşık 3 saat süren ve en fazla 15 kişiden oluşan grup toplantılarıdır. Programın temel hedefi; anormal bir olaya karşı normal tepkiler veren bireylerin iyileşme süreçlerini hızlandırmaktır. Bu programı debriefing eğitimi almış deneyimli ve birbirleriyle uyumlu iki psikolojik danışman uygular. Bu program özellikle yetişkinlere uygulanır.
2. Psikoeğitim Programı
Bu programın amacı; herhangi bir travmatik olay sonrasında gösterilen psikolojik tepkilerin normalliğini öğrenci, veli ve öğretmenlere aktarmak ve okullarda bu konuların açık bir biçimde dile getirilmesini teşvik ederek bilinçlenmelerini sağlamaktır. Psikoeğitim programı bir psikolojik danışmanların rehberliğinde sınıflarda öğrencilerle 3 oturum, öğretmen ve velilerle 2 oturum şeklinde sınıf öğretmenleri tarafından uygulanır. Psikoeğitim programı ayrıca aşağıda ayrıntılı bir şekilde tanıtılacaktır.
3. Sınıf Temelli Müdahale Programı
Çocukların (öğrencilerin) travma sonrası yaşadıkları tepkileri grup (sınıf) ortamında azaltmayı amaçlayan, sistematik olarak yapılandırılmış, kendini yansıtma ve davranışçı bir seri etkinliği içeren (müzik, ritim, drama, oyun, yazı, resim ve anlatım vb.) birer saatlik 15 oturumdan oluşan bir programdır. Bu program sınıf temelli müdahale eğitimi almış iki psikolojik danışman tarafından uygulanır. Bu program kesintisiz olarak ve ihtiyaç duyulan tüm malzemeler sağlandığında uygulanabilir.
4. Grupla Psikolojik Danışma
Risk altında olduğu ve travmadan ciddi düzeyde etkilendiği düşünülen çocuklar için; 6-8 kişilik gruplar halinde 5 oturumluk uygulamaları içeren bir programdır. Bu program grup süreçleri ve grupla danışma eğitimi alan iki psikolojik danışman tarafından uygulanır.
5. Meslektaş Dayanışması Toplantıları
İl genelinde Psikososyal Müdahale Hizmetlerini yürüten meslektaşların bu süreç içinde yaşadıkları zorlukları bireysel ya da mesleki olarak paylaşabilecekleri, ihtiyaç duyuldukça yapılan toplantılardır. Bu program ilk dört aşamayla iç içe yürütülür.
Aşağıda da değinileceği gibi, 2001-2002 eğitim-öğretim döneminde Ankara’da Psikososyal Okul Projesi çerçevesinde Psikoeğitim Programı uygulanmaktadır. 2003-2004 eğitim-öğretim yılı ikinci dönemi debriefing ve grupla psikolojik danışma programları uzman kişiler tarafından verilmesi planlanmaktadır.
PSİKOEĞİTİM PROGRAMI
Psikoeğitim Programın Amacı
1. Travmatik olayların normal psikolojik etkileri hakkında öğretmenler, ana-babalar ve çocukları bilgilendirmek ve onların bu konuya ilişkin anlayışlarını geliştirmek.
2. Çocuklar, ana-babalar ve öğretmenleri bilgilendirerek, kendi tepkilerini anlama ve paylaşma olanağı vermek, tepkilerinin doğal olduğunu göstermek ve normalleştirmek.
3. Okul sistemi ile aileler arasında yaşantıların paylaşılmasını sağlamak, böylece iki sistem arasındaki iletişimi geliştirmek.
4. Olumlu başa çıkma yöntemlerini vurgulayarak bunların gerektiğinde kullanılmalarını sağlamak.
5. Çocukların tepkilerinin normale dönmesini sağlamaya uygun bir ortam oluşturarak onların öğrenme ve gelişme kapasitelerini artırmak.
Programın Organizasyonu
Psikoeğitim programı aşağıda belirtilen adımlar izlenerek gerçekleştirilmelidir.
1. Her ilde, İl Milli Eğitim Müdürlükleri ve Rehberlik ve Araştırma Merkezleri (RAM), Psikoeğitim Programını uygulamaktan sorumlu olan psikolojik danışmanların yer aldığı psikososyal proje ekiplerini RAM eşgüdümünde oluşturulacaktır. Bu ekipler MEB tarafından desteklenecektir. Uygulama yapılan her okulda, okul müdürü ya da müdür yardımcısı, bir öğretmen, psikolojik danışman, bir veli ve çocuk temsilcilerinden oluşan bir psikososyal okul ekibi kurulacaktır. Uygulamalar ve daha sonra ortaya çıkan zorlu yaşam olaylarında Rehberlik ve Araştırma Merkezleri ile eşgüdümlü çalışılacaktır. Her ilin proje ekiplerinin okul ekipleriyle eşgüdüm halinde çalışmaları ve aylık olarak MEB’ e (Özel Eğitim Rehberliği ve Psikososyal Müdahale Birimi’ne) rapor vermeleri gerekmektedir. Program, okul müdürlerinin desteğini alarak yürütülmeli, programı tanıtmak ve müdürlerden geri bildirim almak için toplantılar düzenlenmelidir.
2. Proje ekipleri, ana-babalarla toplantılar yapmak ve çocuklara sınıf içi etkinliklerini yürütmek için öğretmenlere eğitim vereceklerdir. Bu toplantılarda ele alınacak olan konular, travmanın çocuklar, yetişkinler ve aile üzerindeki etkileri ve bu etkilerin hafifletilmesine yardımcı olmak için çocuklarla yapılabilecek çalışmaları içerecektir.
3. Öğretmenler ana-babalarla toplanacak ve aynı konular hakkında çocuklarla da sınıf içi çalışmalar yapacaklardır. Program süresince ciddi tepkiler gösteren çocukların olması durumunda, bu çocuklar daha ileri düzeyde bir psikososyal destek almak için RAM’lara ve/veya bir rehabilitasyon merkezine veya hastaneye yönlendirilecektir.
Programın uygulanmasıyla, RAM’ların, psikolojik danışmanların ve öğretmenlerin travmatik yaşantılardan etkilenmiş olan çocuklara ve ailelerine yardım etmek konusunda kapasiteleri güçlenecektir. Ülkemizde trafik kazası, sel, yangın, ölüm gibi olayların sıklığı ve bundan etkilenebilecek olanların çokluğu böyle bir programın okullarda yerleştirilmiş olmasını gerekli kılmaktadır. Okul, öğretmen ve aile gibi tüm sistemler arasındaki işbirliğinin olumlu sonuçları görülmüştür. Bu organizasyon ve işbirliği, hepimizin ileride karşılaşabileceğimiz kaza, ölüm, yaralanma gibi travmatik olaylarla daha kolay başa çıkmamıza yardımcı olacaktır.
Programın Uygulanması
Psikoeğitim programı, paralel olarak gerçekleştirilecek üç öğretmen toplantısı, iki veli toplantısı ve üç çocuk oturumundan oluşmaktadır. Program iki öğretmen toplantısının ve bir veli toplantısını art arda yapılmasıyla başlar.
Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Milli Eğitim Bakanlığı. 25.01.2002 tarih ve 426/412 sayılı Psikososyal Müdahale Hizmetleri (2002/11 Sayılı Genelge) çerçevesinde İl Milli Eğitim Müdürlüğünün, Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinin, Okul Yönetimlerinin ve Rehberlik ve Psikolojik Danışma Servislerinin yapacağı çalışmalar aşağıda olduğu gibidir.
İl Milli Eğitim Müdürlüğü
İldeki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerine yönelik çalışmaları kolaylaştırıcı ve zenginleştirici önlemlerin alınması,
Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin yürütülmesinde görevlendirilecek müdür yardımcısı/şube müdürünün, varsa alandan, yoksa bu konuda hizmet içi eğitim almış olanların görevlendirilmesine özen gösterilmesi,
İlde psikososyal müdahale hizmetlerinin yürütülmesinde etkin rol üstlenecek rehberlik ve araştırma merkezlerine ve okul rehberlik servislerine uygun çalışma ortamlarının sağlanması,
Rehberlik ve araştırma merkezlerine hizmet verdikleri bölgenin ve okul rehberlik servislerinin ihtiyaçlarını belirleyerek bu tür çalışmaları yürütebilecek, gereken desteği ve eşgüdümü sağlayacak, alanında yeterli psikolojik danışmanların gerekirse görevlendirme yoluyla sağlanması,
İl genelinde psikososyal müdahale hizmetlerinin sağlıklı yürütülebilmesi için gerektiğinde araç tahsisi yapılması,
Rehberlik ve araştırma merkezlerinin araç, gereç ve donanım gereksinimlerinin belirlenerek karşılanması,
İlde yaşanan olası travmatik/zorlu yaşam olaylarına karşı il genelinde alınması gereken psikososyal müdahaleler konularında alınacak önlemler ve sunulacak hizmetler açısından il eylem planlarının rehberlik ve araştırma merkezleriyle birlikte hazırlanması ve raporlaştırılarak Bakanlığa üçer aylık dönemler halinde gönderilmesi,
İl eylem planları doğrultusunda birden fazla rehberlik ve araştırma merkezi bulunan illerde rehberlik ve araştırma merkezleri arasında eş güdümün sağlanması,
Öğrencilerin ve eğitim çalışanlarının, emniyet ve adli makamlara intikal eden travmatik/zorlu yaşantılarında ilgili personel ile işbirliği yaparak, izleme ve değerlendirme çalışmalarının sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi için gereken her türlü önlemin alınması,
Bakanlığımızla ilgili açıklamalarda, özellikle medyanın ilgi odağını oluşturan travmatik/zorlu yaşam olaylarından sonra, ne kadar ve nasıl açıklama yapılacağı konusunda uzman görüşünün alınması; gerekirse uzmanlarla birlikte açıklama yapılması ve basına dağıtılmak üzere bir basın bülteni hazırlanması,
gerekmektedir.
Rehberlik ve Araştırma Merkezleri
Psikososyal müdahale hizmetlerinin önemi, hizmet alanı ve hedef kitlesi konularında kamuoyuna anlayış kazandırmaya yönelik çalışmaları il milli eğitim müdürlüğü ile işbirliği yaparak yürütmesi,
Rehberlik ve araştırma merkezleri ile rehberlik ve psikolojik danışma servislerinin çalışmalarında, il eylem planları dikkate alınarak, okul eylem planlarının yapılmasında eşgüdümün sağlanması, çalışmaların bir bütünlük oluşturmasına özen gösterilmesi,
Yerel düzeyde gerçekleştirilecek psikososyal müdahale hizmetlerine ilişkin hizmet içi eğitimlerde katılımı gerekli görülen tüm öğretmenlerin ve diğer personelin bilgilendirilmesinin sağlanması,
Psikolojik danışmanların planlama, değerlendirme, paylaşım yapabilmelerine olanak tanımak amacıyla meslektaş dayanışması toplantılarının düzenli aralıklarla yapılması,
İl milli eğitim müdürlüklerinin; okul eylem planları ve yürütülen psikososyal müdahale uygulamalarında ortaya çıkan/çıkabilecek gereksinimler ve alınması gereken önlemler konularında düzenli aralıklarla yazılı olarak bilgilendirilmesi ve işbirliği sağlanması,
Travmatik/zorlu yaşam olaylarında iletişim ve bilgi ağını oluşturmak ve zamanında müdahale etmek için telefonla danışma hattının oluşturulması,
Rehberlik ve araştırma merkezleri bünyesinde oluşturulacak danışma hattına ilişkin broşür ve afişlerin tüm okullar, sağlık kurumları, emniyet müdürlükleri, üniversiteler, adli kurumlar, belediyeler gibi ortak kullanım alanlarına asılarak hedef kitleye ulaşılmasının sağlanması,
Doğal afetler, yangın, intihar, kayıplar; ihmal, istismar şiddet gibi zorlu yaşam olaylarına maruz kalan bireylere götürülecek ileri psikososyal müdahale yöntemleri konularında Psikososyal Müdahale Biriminden görüş ve destek alınması,
Travmatik/zorlu yaşantıyla karşı karşıya kalmış bireylerin gerektiğinde sağlık kurumlarına sevk edilmesi, durumlarının izlenerek gereken işbirliğinin sağlanması,
Travmatik/zorlu yaşantıyla karşı karşıya kalmış bireylere götürülecek rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde bireyin yanında öğretmenleri, ailesi, arkadaşları gibi yakın çevresinin de psikososyal müdahale sürecine katılımının sağlanması,
Yaşanan travmatik/zorlu yaşam olayları sonrasında bu yaşantıyla karşı karşıya kalmış kişilere, bireylerin gelişimine ilişkin raporların ve kayıtların etiğe uygun bir şekilde tutulması,
Travmatik/zorlu yaşam olaylarından sonra gereken bilgilerin medyaya aktarılmasında il milli eğitim müdürlüğüne görüş bildirilmesi,
Psikososyal müdahale hizmetlerinin verimli bir şekilde geniş kitlelere ulaştırılabilmesi için üniversitelerin, resmi kurumların ve sivil toplum örgütlerinin yerel düzeydeki güçlerinin harekete geçirilmesi gerekmektedir.
Okul Yönetimleri
Okuldaki psikososyal müdahale hizmetlerine yönelik çalışmaları kolaylaştırıcı ve zenginleştirici önlemlerin alınması yönünde tüm olanakların harekete geçirilmesi,
Olası travmatik/zorlu yaşam olaylarına karşı okul genelinde alınması gereken psikososyal müdahaleler konularında alınacak önlemler ve sunulacak hizmetler açısından okul eylem planlarının oluşturulması,
Okul eylem planları yapılırken oluşturulacak okul ekiplerinde okul müdürü ya da belirleyeceği bir müdür yardımcısı, bir öğretmen, bir veli ve öğrenci temsilcisi ile psikolojik danışmanın yer almasının sağlanması,
Okul ortamında öğrencilerin travmatik/zorlu yaşam olaylarıyla (istismar, ihmal, fiziksel ve duygusal şiddet gibi) karşı karşıya kalmamaları için gereken her türlü özenin gösterilmesi,
Yaşanan travmatik/zorlu yaşam olayları sırasında rehberlik ve araştırma merkezi ile işbirliğine geçilerek ortak hareket edilmesi ve bu yaşantıyla karşı karşıya kalmış kişilerin durumlarının izlenerek, gereken önlemlerin alınması ve yönlendirilmesi,
Travmatik/zorlu yaşam olaylarından sonra gerekli bilgilerin aktarılmasında ne kadar ve nasıl açıklama yapılacağı konusunda rehberlik ve psikolojik danışma servisiyle birlikte hareket edilmesi,
Okulda güven ortamının sağlanması açısından, rehberlik ve psikolojik danışma servisinin çalışma etiğine sadık kalınması ve servisin çalışma odası ve fiziksel donanımına gereken özenin gösterilmesi,
Öğrenci devamsızlık durumlarında derhal velilerle bağlantı kurularak gerekli işbirliğinin sağlanması gerekmektedir.
Rehberlik ve Psikolojik Danışma Servisleri
Rehberlik ve araştırma merkezini, okul eylem planı, eğitim gereksinimleri konularında bilgilendirmek ve ilde yapılan çalışmalar hakkında bilgi isteyerek gerekli işbirliğinin sağlanması,
Okul yönetimi ve ailelerle yapılan eğitim çalışmalarında onlara gerekli anlayış ve bilginin kazandırılması, okulda yürütülecek diğer psikososyal planlamalarda ise onlardan gereken desteğin alınmasına özen gösterilmesi,
Okul eylem planı doğrultusunda yürütülen psikososyal müdahale hizmetlerinde okul ortamını ve öğrencilerin ailelerinin yanı sıra ilişkiye girdikleri yakın çevreyi de içine alan (kantin işletmecisi, servis şoförü, çevre esnafı vb.) bütünsel bir yaklaşımla; olumlu bir psikolojik atmosfer oluşturulması,
Psikososyal müdahale hizmetlerinin yanı sıra öğrencilere zaman yönetimi, olumlu benlik gelişimi, problem çözme becerileri, olumlu serbest zaman etkinlikleri konularını da içeren geniş bir perspektifle bilgilendirmeye veya beceri kazandırmaya yönelik grup çalışmalarına öncelik verilmesi,
Okulda olası travmatik/zorlu yaşam olaylarına karşı okul genelinde alınması gereken psikososyal müdahaleler konularında alınacak önlemler ve sunulacak hizmetler açısından, rehberlik ve araştırma merkezi ve okul yönetimi ile işbirliği yapılarak okul eylem planlarının hazırlanması gerekmektedir.
Ankara İl Milli Eğitim Müdürlüğünce yapılan ve yapılacak olan çalışmalar aşağıdaki gibidir.
Kritik/zorlu yaşam olaylarına destek sağlamak amacı ile Müdürlüğümüz bünyesinde "Psikososyal Müdahale Birimi" oluşturulmuştur. Tüm İlimize hizmet vermesi amacı ile kurulan bu birimi öncelikle hedefleri:
• Acil durumlarda ve gereksinimler doğrultusunda hemen uygulamaya koymak üzere "Eylem Planı" hazırlanması,
• Bu alandaki çalışmaları etkin kılmayı amaçlayan projeler geliştirmek,
• Acil durumlarda ve gereksinimler doğrultusunda Psikososyal müdahaleler konusunda eğitim alınması, birinci, ikinci ve üçüncü aşamalarda görevlendirilecek uzman personeli belirleyerek, Psikososyal Müdahale Ekipleri oluşturmak,
• Çocuklarımızın gelişimsel özellikleri ve gereksinimleri dikkate alınarak, hazırlanan, kritik/zorlu yaşam olayları öncesi ve sonrasında uygulanabilen Psikososyal Müdahale paket programının, Rehberlik programlarında yer alması için çaba göstermek,
• Öğrenci, öğretmen ve veli boyutunda seminer ve konferans çalışmaları yapmak,
• Travma ve travma sonrası stres tepkilerine karşı alınabilecek önlemler konusunda toplum bilincini uyanık tutmaya yönelik çalışmaları, kamu, özel kurum ve kuruluşları ile işbirliği içinde yürütmek.
Psikososyal Müdahale Hizmetleri, Psikososyal Okul Projesi, Psikoeğitim Çalışmaları
1. İl Müdürlüğümüz ve ilçe Müdürlüklerimiz bünyesinde Psikososyal Müdahale Birimi oluşturulmuştur.
2. Psikososyal Müdahale Birimi Koordinasyon Kurulu oluşturulmuştur.
3. Psikososyal Müdahale Birimi Danışma Kurulu oluşturulmuştur.
4. Olası kriz durumlarına müdahale amacı ile 26 psikolojik danışmandan oluşan Kriz Müdahale Mobil Ekibi kurulmuştur. Danışma Kurulu tavsiyeleri doğrultusunda her ilçeden seçilmiş 26 kişilik psikolojik danışmandan oluşan Ankara Milli Eğitim Müdürlüğü Kriz Müdahale ekibi oluşturulmuştur. Oluşturulan Kriz Müdahale Ekibi 8 gün (64 saatlik) süre ile Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi’nde 7’si profesör 17 öğretim üyesinin verdiği yoğun bir eğitimden geçirilmişlerdir.
5. İlimizde bulunan 14 Rehberlik ve Araştırma Merkezi Bölgesi'nde psikoeğitim programı seminerleri devam etmektedir. 2001 yılından bugüne proje kapsamında Ankara İlinde bulunan yaklaşık 900 Psikolojik danışman Psikososyal Okul Projesi kapsamında psikoeğitim eğitimi almıştır. Katılmayan psikolojik danışman sayısı ise yaklaşık 150 dir. 2003-2004 eğitim-öğretim döneminde belirtilen sayınında psikoeğitim eğitimi alması sağlanacaktır.
6. Okullarda yapılan psikoeğitim uygulama sayısı ise 47 dır. Bu uygulamalardan toplam 30.330 öğrenci, 11806 veli ve 1265 öğretmen yararlanmıştır. 2003-2004 eğitim-öğretim yılı ile ilgili İl Eylem Planı Eylül 2003’te Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinin katılımı ile birlikte hazırlanarak birinci dönem 3 ve ikinci dönem 3 olmak üzere her bölgeden 6 okula uygulanması planlanmıştır.
7. Okul çalışmalarında tespit edilen vakaların ilgili kurumlara sevk işlemi gerçekleştirme çalışmaları yapılmaktadır.
Ankara’da 2002-2003 eğitim-öğretim yılı Psikososyal Okul Projesi Psikoeğitim uygulamaları yıl sonu değerlendirmesi
Psikolojik danışmanlar psikososyal müdahale hizmetlerinin diğer aşamalarını istedikleri (grupla psikolojik danışma, debriefing),
Okullardaki uygulamaya katılan sınıf ve branş öğretmenleri yapılan çalışmalardan sonra öğrencilere bakışlarında farkındalık düzeylerinin geliştiği,
Uygulamalardaki etkinliklerin ilköğretim birinci kademe 1. ve 2. sınıflar ve ikinci kademe 7. ve 8. sınıflar için tekrar yaşa göre tekrar gözden geçirilmesi,
Psikolojik danışmanlar psikoeğitim sürecinde istekli oldukları ve kendi kariyer gelişimlerini olumlu etkiledikleri,
Okullarda yapılan çalışmalarda okul müdürlerinin istekli olması ve öğretmenlere destek sunması çalışmanın verililiğini artırdığı,
Uygulamalarda karşılaşılan araç-gereç ve materyal ihtiyacının giderilmesi,
Uygulamalara katılan psikolojik danışmanlara yolluk ve ek ders ödenmesi,
Psiko-eğitim çalışmalarının ortaöğretim kurumları ve özel eğitim okullarına uyarlanması gerektiği,
Okullarda yapılan uygulamalar sonrası bir format geliştirilerek, travmatik olay yaşayan öğrencilerle ilgili okul psikolojik danışmanına yardımcı olacak bir doküman oluşturulması,
Bölgelerdeki okul sayısının fazla olması nedeniyle projenin bitiminin uzun zaman alabileceği,
Travmatik olay yaşayan öğrencilerle daha sonra psikolojik danışma yapılmasının önemli olacağı,
Uygulama çalışmalarından sonra yapılan değerlendirme toplantılarında başarılı sonuçlar alındığı,
Okullarda yapılan uygulamaların etkili olup olmadığını belirlemek amacıyla oluşturulacak bir ekibin zaman zaman okulları ziyaret etmesi,
Okullardaki uygulamaların nisan ve mayıs aylarında yoğun olmasından dolayı bu aylarda yapılan çalışmaların olumsuz etkilendiği,
Uygulanan program sonrasında okul psikolojik danışmanın rehberlik ve araştırma merkezi ile uygulamaya dönük iletişimin sürekli kılınması faydalı olacağı vurgulanmaktadır.
YARARLANILAN KAYNAKLAR
Bergin LEVENT, Çiğdem EROĞLU ( 2002). Nazan CERRAH. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi. Ekim. Yıl: 3, Sayı: 32
Güneş Gürsoy Ilıcak (2001). Psikososyal Okul Projesi. Çoluk Çocuk Dergisi. Sayı: 8, Sayfa: 32-35
Psikolojik Travma ve Sonuçları. (2003). İstanbul. 5US Yayınları.
Travma Sonrası Normal Tepkiler. (2003). MEB-UNICEF Psikososyal Okul Projesi, Türkiye. Üçünü Baskı
Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Milli Eğitim Bakanlığı. 2002/11 Sayılı Genelge. 25.01.2002 tarih ve 426/412 sayılı Psikososyal Müdahale Hizmetleri
Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Milli Eğitim Bakanlığı. 2001/83 Sayılı Genelge. 01.10.2001 tarih ve 426/3316 sayılı Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinin Desteklenmesi.
17 Ağustos ve 12 Kasım 1999 yılında yaşanan Marmara depremleri ülkemizde büyük hasarlar bırakmıştır. İnsanlar yakınlarını kaybetmiş, evleri yıkılmış ve çaresizlik içinde kalmışlardır. Şüphesiz en büyük yarayı çocuklar görmüştür. Kimi anne karnında, kimi beşiğinde yakalanmıştır. Kimi ya annesini kimi babasını, kimi ise kardeşlerini kaybetmişlerdir.
Yaşanan depremler sonrasında; kuşkusuz, incelikle hareket etmeye, berrak düşünmeye, kendi düşünce ve kültür gücünün bilinci ile uzman deneyimi ve bilgi birikiminin kullanılmasına özen gösterilmeliydi. İşte bu sırada, anlamlı bir sorumluluğun misyonu ile uzanan eller ve sevgi dolu yürekler olanaksızı olanaklı yapmıştır. Süreç içerisinde yüreklerin büyüklüğünü ve birlikteliğin gücünü ortaya koyan bir çalışma ortaya çıkmıştır.
Çocukların örselenmesi bugün her toplumda yaygın olarak görülmekte, fizik ve ruh sağlığı zedelenmiş bir neslin yetişmesine yol açmaktadır. Toplum sağlığı açısından bu konuya acil çözüm getirilmesi gerekmektedir. Yaşamın travmatik/zorlu olaylarına destek sağlamak amacıyla, Bakanlığımızda Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü bünyesinde 'Psikososyal Müdahale Birimi' oluşturulmuştur. Bu birimle, tüm doğal afetler, yangın, istismar, intihar, ihmal, şiddet gibi yaşamın travmatik/zorlu olaylarına psikososyal destek sağlamak, bu olaylar karşısında merkezi ve yerel düzeyde kapasiteyi güçlendirmek amaçlanmaktadır. Çalışmalarda bu alanda hizmet veren kurum ve kuruluşlarla işbirliği sağlanarak, eğitim sistemine uygun planlamaların ve okul eylem planlarının geliştirilmesi hedeflenmektedir.
Yukarıda belirtilenler doğrultusunda Ankara İl Müdürlüğü ve İlçe Müdürlükleri bünyesinde Psikososyal Müdahale Birimi oluşturulmuştur. Birim tarafından, travmatik/zorlu yaşam olaylarına karşı çocuklara, öğretmenlere, ailelere, toplumun tüm bireylerine yardımcı olabilmek için psikososyal müdahale yöntemleri konusunda bir eylem planı hazırlanmıştır.
Daha önce yayınlanan genelge doğrultusunda, Türkiye genelinde ihmal, istismar, intihar gibi konuları da içerisine alarak geliştirilen yeni psikoeğitim programı uygulamalarına Milli Eğitim Bakanlığı, Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü bünyesinde tüm illerde çalışmalara başlanmıştır. 5 yıllık plânlama kapsamında her ilde aşağıda tekrar değinilecek olan bütün programların eğitimlerinin verilmesi hedeflenmektedir.
Psikososyal müdahale hizmetleri, psikososyal okul projesi 5 program üzerinden uygulanmaktadır.
1. Psikolojik Bilgilendirme ve Anlamlandırma Grupları (Debriefing)
Bireylerin travmatik bir durumu takip eden olayları, düşünceleri, izlenimleri, duyguları ve tepkileri detaylı bir biçimde gözden geçirmeleri için düzenlenen yapılandırılmış, yaklaşık 3 saat süren ve en fazla 15 kişiden oluşan grup toplantılarıdır. Programın temel hedefi; anormal bir olaya karşı normal tepkiler veren bireylerin iyileşme süreçlerini hızlandırmaktır. Bu programı debriefing eğitimi almış deneyimli ve birbirleriyle uyumlu iki psikolojik danışman uygular. Bu program özellikle yetişkinlere uygulanır.
2. Psikoeğitim Programı
Bu programın amacı; herhangi bir travmatik olay sonrasında gösterilen psikolojik tepkilerin normalliğini öğrenci, veli ve öğretmenlere aktarmak ve okullarda bu konuların açık bir biçimde dile getirilmesini teşvik ederek bilinçlenmelerini sağlamaktır. Psikoeğitim programı bir psikolojik danışmanların rehberliğinde sınıflarda öğrencilerle 3 oturum, öğretmen ve velilerle 2 oturum şeklinde sınıf öğretmenleri tarafından uygulanır. Psikoeğitim programı ayrıca aşağıda ayrıntılı bir şekilde tanıtılacaktır.
3. Sınıf Temelli Müdahale Programı
Çocukların (öğrencilerin) travma sonrası yaşadıkları tepkileri grup (sınıf) ortamında azaltmayı amaçlayan, sistematik olarak yapılandırılmış, kendini yansıtma ve davranışçı bir seri etkinliği içeren (müzik, ritim, drama, oyun, yazı, resim ve anlatım vb.) birer saatlik 15 oturumdan oluşan bir programdır. Bu program sınıf temelli müdahale eğitimi almış iki psikolojik danışman tarafından uygulanır. Bu program kesintisiz olarak ve ihtiyaç duyulan tüm malzemeler sağlandığında uygulanabilir.
4. Grupla Psikolojik Danışma
Risk altında olduğu ve travmadan ciddi düzeyde etkilendiği düşünülen çocuklar için; 6-8 kişilik gruplar halinde 5 oturumluk uygulamaları içeren bir programdır. Bu program grup süreçleri ve grupla danışma eğitimi alan iki psikolojik danışman tarafından uygulanır.
5. Meslektaş Dayanışması Toplantıları
İl genelinde Psikososyal Müdahale Hizmetlerini yürüten meslektaşların bu süreç içinde yaşadıkları zorlukları bireysel ya da mesleki olarak paylaşabilecekleri, ihtiyaç duyuldukça yapılan toplantılardır. Bu program ilk dört aşamayla iç içe yürütülür.
Aşağıda da değinileceği gibi, 2001-2002 eğitim-öğretim döneminde Ankara’da Psikososyal Okul Projesi çerçevesinde Psikoeğitim Programı uygulanmaktadır. 2003-2004 eğitim-öğretim yılı ikinci dönemi debriefing ve grupla psikolojik danışma programları uzman kişiler tarafından verilmesi planlanmaktadır.
PSİKOEĞİTİM PROGRAMI
Psikoeğitim Programın Amacı
1. Travmatik olayların normal psikolojik etkileri hakkında öğretmenler, ana-babalar ve çocukları bilgilendirmek ve onların bu konuya ilişkin anlayışlarını geliştirmek.
2. Çocuklar, ana-babalar ve öğretmenleri bilgilendirerek, kendi tepkilerini anlama ve paylaşma olanağı vermek, tepkilerinin doğal olduğunu göstermek ve normalleştirmek.
3. Okul sistemi ile aileler arasında yaşantıların paylaşılmasını sağlamak, böylece iki sistem arasındaki iletişimi geliştirmek.
4. Olumlu başa çıkma yöntemlerini vurgulayarak bunların gerektiğinde kullanılmalarını sağlamak.
5. Çocukların tepkilerinin normale dönmesini sağlamaya uygun bir ortam oluşturarak onların öğrenme ve gelişme kapasitelerini artırmak.
Programın Organizasyonu
Psikoeğitim programı aşağıda belirtilen adımlar izlenerek gerçekleştirilmelidir.
1. Her ilde, İl Milli Eğitim Müdürlükleri ve Rehberlik ve Araştırma Merkezleri (RAM), Psikoeğitim Programını uygulamaktan sorumlu olan psikolojik danışmanların yer aldığı psikososyal proje ekiplerini RAM eşgüdümünde oluşturulacaktır. Bu ekipler MEB tarafından desteklenecektir. Uygulama yapılan her okulda, okul müdürü ya da müdür yardımcısı, bir öğretmen, psikolojik danışman, bir veli ve çocuk temsilcilerinden oluşan bir psikososyal okul ekibi kurulacaktır. Uygulamalar ve daha sonra ortaya çıkan zorlu yaşam olaylarında Rehberlik ve Araştırma Merkezleri ile eşgüdümlü çalışılacaktır. Her ilin proje ekiplerinin okul ekipleriyle eşgüdüm halinde çalışmaları ve aylık olarak MEB’ e (Özel Eğitim Rehberliği ve Psikososyal Müdahale Birimi’ne) rapor vermeleri gerekmektedir. Program, okul müdürlerinin desteğini alarak yürütülmeli, programı tanıtmak ve müdürlerden geri bildirim almak için toplantılar düzenlenmelidir.
2. Proje ekipleri, ana-babalarla toplantılar yapmak ve çocuklara sınıf içi etkinliklerini yürütmek için öğretmenlere eğitim vereceklerdir. Bu toplantılarda ele alınacak olan konular, travmanın çocuklar, yetişkinler ve aile üzerindeki etkileri ve bu etkilerin hafifletilmesine yardımcı olmak için çocuklarla yapılabilecek çalışmaları içerecektir.
3. Öğretmenler ana-babalarla toplanacak ve aynı konular hakkında çocuklarla da sınıf içi çalışmalar yapacaklardır. Program süresince ciddi tepkiler gösteren çocukların olması durumunda, bu çocuklar daha ileri düzeyde bir psikososyal destek almak için RAM’lara ve/veya bir rehabilitasyon merkezine veya hastaneye yönlendirilecektir.
Programın uygulanmasıyla, RAM’ların, psikolojik danışmanların ve öğretmenlerin travmatik yaşantılardan etkilenmiş olan çocuklara ve ailelerine yardım etmek konusunda kapasiteleri güçlenecektir. Ülkemizde trafik kazası, sel, yangın, ölüm gibi olayların sıklığı ve bundan etkilenebilecek olanların çokluğu böyle bir programın okullarda yerleştirilmiş olmasını gerekli kılmaktadır. Okul, öğretmen ve aile gibi tüm sistemler arasındaki işbirliğinin olumlu sonuçları görülmüştür. Bu organizasyon ve işbirliği, hepimizin ileride karşılaşabileceğimiz kaza, ölüm, yaralanma gibi travmatik olaylarla daha kolay başa çıkmamıza yardımcı olacaktır.
Programın Uygulanması
Psikoeğitim programı, paralel olarak gerçekleştirilecek üç öğretmen toplantısı, iki veli toplantısı ve üç çocuk oturumundan oluşmaktadır. Program iki öğretmen toplantısının ve bir veli toplantısını art arda yapılmasıyla başlar.
Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Milli Eğitim Bakanlığı. 25.01.2002 tarih ve 426/412 sayılı Psikososyal Müdahale Hizmetleri (2002/11 Sayılı Genelge) çerçevesinde İl Milli Eğitim Müdürlüğünün, Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinin, Okul Yönetimlerinin ve Rehberlik ve Psikolojik Danışma Servislerinin yapacağı çalışmalar aşağıda olduğu gibidir.
İl Milli Eğitim Müdürlüğü
İldeki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerine yönelik çalışmaları kolaylaştırıcı ve zenginleştirici önlemlerin alınması,
Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin yürütülmesinde görevlendirilecek müdür yardımcısı/şube müdürünün, varsa alandan, yoksa bu konuda hizmet içi eğitim almış olanların görevlendirilmesine özen gösterilmesi,
İlde psikososyal müdahale hizmetlerinin yürütülmesinde etkin rol üstlenecek rehberlik ve araştırma merkezlerine ve okul rehberlik servislerine uygun çalışma ortamlarının sağlanması,
Rehberlik ve araştırma merkezlerine hizmet verdikleri bölgenin ve okul rehberlik servislerinin ihtiyaçlarını belirleyerek bu tür çalışmaları yürütebilecek, gereken desteği ve eşgüdümü sağlayacak, alanında yeterli psikolojik danışmanların gerekirse görevlendirme yoluyla sağlanması,
İl genelinde psikososyal müdahale hizmetlerinin sağlıklı yürütülebilmesi için gerektiğinde araç tahsisi yapılması,
Rehberlik ve araştırma merkezlerinin araç, gereç ve donanım gereksinimlerinin belirlenerek karşılanması,
İlde yaşanan olası travmatik/zorlu yaşam olaylarına karşı il genelinde alınması gereken psikososyal müdahaleler konularında alınacak önlemler ve sunulacak hizmetler açısından il eylem planlarının rehberlik ve araştırma merkezleriyle birlikte hazırlanması ve raporlaştırılarak Bakanlığa üçer aylık dönemler halinde gönderilmesi,
İl eylem planları doğrultusunda birden fazla rehberlik ve araştırma merkezi bulunan illerde rehberlik ve araştırma merkezleri arasında eş güdümün sağlanması,
Öğrencilerin ve eğitim çalışanlarının, emniyet ve adli makamlara intikal eden travmatik/zorlu yaşantılarında ilgili personel ile işbirliği yaparak, izleme ve değerlendirme çalışmalarının sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi için gereken her türlü önlemin alınması,
Bakanlığımızla ilgili açıklamalarda, özellikle medyanın ilgi odağını oluşturan travmatik/zorlu yaşam olaylarından sonra, ne kadar ve nasıl açıklama yapılacağı konusunda uzman görüşünün alınması; gerekirse uzmanlarla birlikte açıklama yapılması ve basına dağıtılmak üzere bir basın bülteni hazırlanması,
gerekmektedir.
Rehberlik ve Araştırma Merkezleri
Psikososyal müdahale hizmetlerinin önemi, hizmet alanı ve hedef kitlesi konularında kamuoyuna anlayış kazandırmaya yönelik çalışmaları il milli eğitim müdürlüğü ile işbirliği yaparak yürütmesi,
Rehberlik ve araştırma merkezleri ile rehberlik ve psikolojik danışma servislerinin çalışmalarında, il eylem planları dikkate alınarak, okul eylem planlarının yapılmasında eşgüdümün sağlanması, çalışmaların bir bütünlük oluşturmasına özen gösterilmesi,
Yerel düzeyde gerçekleştirilecek psikososyal müdahale hizmetlerine ilişkin hizmet içi eğitimlerde katılımı gerekli görülen tüm öğretmenlerin ve diğer personelin bilgilendirilmesinin sağlanması,
Psikolojik danışmanların planlama, değerlendirme, paylaşım yapabilmelerine olanak tanımak amacıyla meslektaş dayanışması toplantılarının düzenli aralıklarla yapılması,
İl milli eğitim müdürlüklerinin; okul eylem planları ve yürütülen psikososyal müdahale uygulamalarında ortaya çıkan/çıkabilecek gereksinimler ve alınması gereken önlemler konularında düzenli aralıklarla yazılı olarak bilgilendirilmesi ve işbirliği sağlanması,
Travmatik/zorlu yaşam olaylarında iletişim ve bilgi ağını oluşturmak ve zamanında müdahale etmek için telefonla danışma hattının oluşturulması,
Rehberlik ve araştırma merkezleri bünyesinde oluşturulacak danışma hattına ilişkin broşür ve afişlerin tüm okullar, sağlık kurumları, emniyet müdürlükleri, üniversiteler, adli kurumlar, belediyeler gibi ortak kullanım alanlarına asılarak hedef kitleye ulaşılmasının sağlanması,
Doğal afetler, yangın, intihar, kayıplar; ihmal, istismar şiddet gibi zorlu yaşam olaylarına maruz kalan bireylere götürülecek ileri psikososyal müdahale yöntemleri konularında Psikososyal Müdahale Biriminden görüş ve destek alınması,
Travmatik/zorlu yaşantıyla karşı karşıya kalmış bireylerin gerektiğinde sağlık kurumlarına sevk edilmesi, durumlarının izlenerek gereken işbirliğinin sağlanması,
Travmatik/zorlu yaşantıyla karşı karşıya kalmış bireylere götürülecek rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde bireyin yanında öğretmenleri, ailesi, arkadaşları gibi yakın çevresinin de psikososyal müdahale sürecine katılımının sağlanması,
Yaşanan travmatik/zorlu yaşam olayları sonrasında bu yaşantıyla karşı karşıya kalmış kişilere, bireylerin gelişimine ilişkin raporların ve kayıtların etiğe uygun bir şekilde tutulması,
Travmatik/zorlu yaşam olaylarından sonra gereken bilgilerin medyaya aktarılmasında il milli eğitim müdürlüğüne görüş bildirilmesi,
Psikososyal müdahale hizmetlerinin verimli bir şekilde geniş kitlelere ulaştırılabilmesi için üniversitelerin, resmi kurumların ve sivil toplum örgütlerinin yerel düzeydeki güçlerinin harekete geçirilmesi gerekmektedir.
Okul Yönetimleri
Okuldaki psikososyal müdahale hizmetlerine yönelik çalışmaları kolaylaştırıcı ve zenginleştirici önlemlerin alınması yönünde tüm olanakların harekete geçirilmesi,
Olası travmatik/zorlu yaşam olaylarına karşı okul genelinde alınması gereken psikososyal müdahaleler konularında alınacak önlemler ve sunulacak hizmetler açısından okul eylem planlarının oluşturulması,
Okul eylem planları yapılırken oluşturulacak okul ekiplerinde okul müdürü ya da belirleyeceği bir müdür yardımcısı, bir öğretmen, bir veli ve öğrenci temsilcisi ile psikolojik danışmanın yer almasının sağlanması,
Okul ortamında öğrencilerin travmatik/zorlu yaşam olaylarıyla (istismar, ihmal, fiziksel ve duygusal şiddet gibi) karşı karşıya kalmamaları için gereken her türlü özenin gösterilmesi,
Yaşanan travmatik/zorlu yaşam olayları sırasında rehberlik ve araştırma merkezi ile işbirliğine geçilerek ortak hareket edilmesi ve bu yaşantıyla karşı karşıya kalmış kişilerin durumlarının izlenerek, gereken önlemlerin alınması ve yönlendirilmesi,
Travmatik/zorlu yaşam olaylarından sonra gerekli bilgilerin aktarılmasında ne kadar ve nasıl açıklama yapılacağı konusunda rehberlik ve psikolojik danışma servisiyle birlikte hareket edilmesi,
Okulda güven ortamının sağlanması açısından, rehberlik ve psikolojik danışma servisinin çalışma etiğine sadık kalınması ve servisin çalışma odası ve fiziksel donanımına gereken özenin gösterilmesi,
Öğrenci devamsızlık durumlarında derhal velilerle bağlantı kurularak gerekli işbirliğinin sağlanması gerekmektedir.
Rehberlik ve Psikolojik Danışma Servisleri
Rehberlik ve araştırma merkezini, okul eylem planı, eğitim gereksinimleri konularında bilgilendirmek ve ilde yapılan çalışmalar hakkında bilgi isteyerek gerekli işbirliğinin sağlanması,
Okul yönetimi ve ailelerle yapılan eğitim çalışmalarında onlara gerekli anlayış ve bilginin kazandırılması, okulda yürütülecek diğer psikososyal planlamalarda ise onlardan gereken desteğin alınmasına özen gösterilmesi,
Okul eylem planı doğrultusunda yürütülen psikososyal müdahale hizmetlerinde okul ortamını ve öğrencilerin ailelerinin yanı sıra ilişkiye girdikleri yakın çevreyi de içine alan (kantin işletmecisi, servis şoförü, çevre esnafı vb.) bütünsel bir yaklaşımla; olumlu bir psikolojik atmosfer oluşturulması,
Psikososyal müdahale hizmetlerinin yanı sıra öğrencilere zaman yönetimi, olumlu benlik gelişimi, problem çözme becerileri, olumlu serbest zaman etkinlikleri konularını da içeren geniş bir perspektifle bilgilendirmeye veya beceri kazandırmaya yönelik grup çalışmalarına öncelik verilmesi,
Okulda olası travmatik/zorlu yaşam olaylarına karşı okul genelinde alınması gereken psikososyal müdahaleler konularında alınacak önlemler ve sunulacak hizmetler açısından, rehberlik ve araştırma merkezi ve okul yönetimi ile işbirliği yapılarak okul eylem planlarının hazırlanması gerekmektedir.
Ankara İl Milli Eğitim Müdürlüğünce yapılan ve yapılacak olan çalışmalar aşağıdaki gibidir.
Kritik/zorlu yaşam olaylarına destek sağlamak amacı ile Müdürlüğümüz bünyesinde "Psikososyal Müdahale Birimi" oluşturulmuştur. Tüm İlimize hizmet vermesi amacı ile kurulan bu birimi öncelikle hedefleri:
• Acil durumlarda ve gereksinimler doğrultusunda hemen uygulamaya koymak üzere "Eylem Planı" hazırlanması,
• Bu alandaki çalışmaları etkin kılmayı amaçlayan projeler geliştirmek,
• Acil durumlarda ve gereksinimler doğrultusunda Psikososyal müdahaleler konusunda eğitim alınması, birinci, ikinci ve üçüncü aşamalarda görevlendirilecek uzman personeli belirleyerek, Psikososyal Müdahale Ekipleri oluşturmak,
• Çocuklarımızın gelişimsel özellikleri ve gereksinimleri dikkate alınarak, hazırlanan, kritik/zorlu yaşam olayları öncesi ve sonrasında uygulanabilen Psikososyal Müdahale paket programının, Rehberlik programlarında yer alması için çaba göstermek,
• Öğrenci, öğretmen ve veli boyutunda seminer ve konferans çalışmaları yapmak,
• Travma ve travma sonrası stres tepkilerine karşı alınabilecek önlemler konusunda toplum bilincini uyanık tutmaya yönelik çalışmaları, kamu, özel kurum ve kuruluşları ile işbirliği içinde yürütmek.
Psikososyal Müdahale Hizmetleri, Psikososyal Okul Projesi, Psikoeğitim Çalışmaları
1. İl Müdürlüğümüz ve ilçe Müdürlüklerimiz bünyesinde Psikososyal Müdahale Birimi oluşturulmuştur.
2. Psikososyal Müdahale Birimi Koordinasyon Kurulu oluşturulmuştur.
3. Psikososyal Müdahale Birimi Danışma Kurulu oluşturulmuştur.
4. Olası kriz durumlarına müdahale amacı ile 26 psikolojik danışmandan oluşan Kriz Müdahale Mobil Ekibi kurulmuştur. Danışma Kurulu tavsiyeleri doğrultusunda her ilçeden seçilmiş 26 kişilik psikolojik danışmandan oluşan Ankara Milli Eğitim Müdürlüğü Kriz Müdahale ekibi oluşturulmuştur. Oluşturulan Kriz Müdahale Ekibi 8 gün (64 saatlik) süre ile Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi’nde 7’si profesör 17 öğretim üyesinin verdiği yoğun bir eğitimden geçirilmişlerdir.
5. İlimizde bulunan 14 Rehberlik ve Araştırma Merkezi Bölgesi'nde psikoeğitim programı seminerleri devam etmektedir. 2001 yılından bugüne proje kapsamında Ankara İlinde bulunan yaklaşık 900 Psikolojik danışman Psikososyal Okul Projesi kapsamında psikoeğitim eğitimi almıştır. Katılmayan psikolojik danışman sayısı ise yaklaşık 150 dir. 2003-2004 eğitim-öğretim döneminde belirtilen sayınında psikoeğitim eğitimi alması sağlanacaktır.
6. Okullarda yapılan psikoeğitim uygulama sayısı ise 47 dır. Bu uygulamalardan toplam 30.330 öğrenci, 11806 veli ve 1265 öğretmen yararlanmıştır. 2003-2004 eğitim-öğretim yılı ile ilgili İl Eylem Planı Eylül 2003’te Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinin katılımı ile birlikte hazırlanarak birinci dönem 3 ve ikinci dönem 3 olmak üzere her bölgeden 6 okula uygulanması planlanmıştır.
7. Okul çalışmalarında tespit edilen vakaların ilgili kurumlara sevk işlemi gerçekleştirme çalışmaları yapılmaktadır.
Ankara’da 2002-2003 eğitim-öğretim yılı Psikososyal Okul Projesi Psikoeğitim uygulamaları yıl sonu değerlendirmesi
Psikolojik danışmanlar psikososyal müdahale hizmetlerinin diğer aşamalarını istedikleri (grupla psikolojik danışma, debriefing),
Okullardaki uygulamaya katılan sınıf ve branş öğretmenleri yapılan çalışmalardan sonra öğrencilere bakışlarında farkındalık düzeylerinin geliştiği,
Uygulamalardaki etkinliklerin ilköğretim birinci kademe 1. ve 2. sınıflar ve ikinci kademe 7. ve 8. sınıflar için tekrar yaşa göre tekrar gözden geçirilmesi,
Psikolojik danışmanlar psikoeğitim sürecinde istekli oldukları ve kendi kariyer gelişimlerini olumlu etkiledikleri,
Okullarda yapılan çalışmalarda okul müdürlerinin istekli olması ve öğretmenlere destek sunması çalışmanın verililiğini artırdığı,
Uygulamalarda karşılaşılan araç-gereç ve materyal ihtiyacının giderilmesi,
Uygulamalara katılan psikolojik danışmanlara yolluk ve ek ders ödenmesi,
Psiko-eğitim çalışmalarının ortaöğretim kurumları ve özel eğitim okullarına uyarlanması gerektiği,
Okullarda yapılan uygulamalar sonrası bir format geliştirilerek, travmatik olay yaşayan öğrencilerle ilgili okul psikolojik danışmanına yardımcı olacak bir doküman oluşturulması,
Bölgelerdeki okul sayısının fazla olması nedeniyle projenin bitiminin uzun zaman alabileceği,
Travmatik olay yaşayan öğrencilerle daha sonra psikolojik danışma yapılmasının önemli olacağı,
Uygulama çalışmalarından sonra yapılan değerlendirme toplantılarında başarılı sonuçlar alındığı,
Okullarda yapılan uygulamaların etkili olup olmadığını belirlemek amacıyla oluşturulacak bir ekibin zaman zaman okulları ziyaret etmesi,
Okullardaki uygulamaların nisan ve mayıs aylarında yoğun olmasından dolayı bu aylarda yapılan çalışmaların olumsuz etkilendiği,
Uygulanan program sonrasında okul psikolojik danışmanın rehberlik ve araştırma merkezi ile uygulamaya dönük iletişimin sürekli kılınması faydalı olacağı vurgulanmaktadır.
YARARLANILAN KAYNAKLAR
Bergin LEVENT, Çiğdem EROĞLU ( 2002). Nazan CERRAH. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi. Ekim. Yıl: 3, Sayı: 32
Güneş Gürsoy Ilıcak (2001). Psikososyal Okul Projesi. Çoluk Çocuk Dergisi. Sayı: 8, Sayfa: 32-35
Psikolojik Travma ve Sonuçları. (2003). İstanbul. 5US Yayınları.
Travma Sonrası Normal Tepkiler. (2003). MEB-UNICEF Psikososyal Okul Projesi, Türkiye. Üçünü Baskı
Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Milli Eğitim Bakanlığı. 2002/11 Sayılı Genelge. 25.01.2002 tarih ve 426/412 sayılı Psikososyal Müdahale Hizmetleri
Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Milli Eğitim Bakanlığı. 2001/83 Sayılı Genelge. 01.10.2001 tarih ve 426/3316 sayılı Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinin Desteklenmesi.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Psikososyal Müdahale Hizmetleri" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Dnş.Tuncay GÜLEN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Dnş.Tuncay GÜLEN'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
