2007'den Bugüne 92,262 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Spor İçeceği ile Enerji İçeceği Arasındaki Fark Nedir?
MAKALE #6119 © Yazan Uzm.Dyt.Deniz BERKSOY | Yayın Aralık 2010 | 31,299 Okuyucu
Son yıllarda egzersiz yarışma amacı dışında kronik hastalıkların önlenmesi/tedavisi ve sağlıklı yaşamın sağlanması için herkese önerilmektedir. ABD'de halkın %40 nın düzenli olarak egzersiz yaptığı, ülkemizde ise bu oranın çok düşük olduğu bilinmektedir. Egzersiz ve beslenme birbirleriyle yakından ilişkilidir.

Bu ilişki 3 basamaktan incelenebilir:
1-Beslenme, egzersiz performansını artırmak için önemlidir.
2-Beslenme, egzersiz sırasında enerji metabolizması ve enerji kaynaklarını sağlanması için önemlidir.
3-Sağlıklı beslenme ve egzersiz / fiziksel uygunluk hastalıkların önlenmesi ve sağlığın korunması için gereklidir.

Sporcular ve antrenörler çok eski çağlardan bu yana özellikle kendi deneyimlerine göre yarışmayı kazanmak ve rakiplerine göre avantaj sağlamak için özel diyetler uygulamakta ve konu ile çok yakından ilgilenmektedirler. Romalı gladyatörlerin kas gücü artırmak için fazla miktar et yedikleri, 5 defa Olimpiyat şampiyonu olan Yunanlı güreşçi Milan'ın ise günde 9 kg et ile bol miktarda ekmek yediği ve şarap içtiği bilinmektedir. Hatta Milan'ın Olimpiyatlarda gösterdiği başarının diyetiyle ilgili olduğu bildirilmiştir. Fakat günümüzde bu uygulamaların bilimsel dayanağın olmadığı açıklığa kavuşturulmuştur.

Gerçektende beslenme sporcunun antrenman, antrenman sonrası toparlanma ve yarışma performansını direkt olarak etkilemektedir. Yarışma ve antrenman öncesi, sırası ve sonrasında kalite ve miktar olarak ``yeterli diyet`` tüketmek performansı maksimum düzeye çıkarmaktadır. Pek çok spor dalı için optimal diyetin enerjisinin % 60'ı karbonhidrat , %12'si protein, kalanı yağlardan sağlanmalıdır.

Spor dallarında beslenme özellikleri faklılık göstermesine karşın sporcuların çoğunun uyması gereken 2 temel kural bulunmaktadır. Bunlar:
1-Antrenman ve yarışmalar sırasında kas glikojen düzeninin devamlılığının sağlanması için diyetle yeterli karbonhidrat tüketilmesi.
2-Egzersiz sırasında normal termoregülatör fonksiyonlarının sürdürülmesi için yeterli sıvı alınmasıdır.

SPOR İÇECEKLERİ

İdeal bir sporcu içeceği;
Ø Hızlı gastrik boşalımı sağlamalı
Ø Vücut sıvı dengesini sağlamalı
Ø Terleme sırasında kaybedilen mineralleri sağlamalı
Ø Performans ve enerji için yeterli karbonhidrat kaynağı içermelidir.

Üç tip sporcu içeceği bulunmaktadır:

Ø Sıvı gereksinimi karşılayanlar (İzotonik içecekler)
Ø Karbonhidrat yüklemesi yapanlar ( Hipertonik içecekler)
Ø Besin suplementleri içeren içecekler
  • Sıvı gereksinimini karşılayanlar: Bu içecekler; % 6–8 oranında karbonhidrat ile sıvı ve elektrolit içermektedir. Bu içecekler su kadar hızlı emilir ve genelde 2 saatten az olan aktiviteler için elverişlidir.Egzersiz sırasında, egzersizden önce ve sonra kullanılabilirler. Gatorade, 10-K, Quickick, Max ve Carboplex II bu içeceklere örnek verilebilir.
  • Karbonhidrat yüklemesi yapanlar: Bu içecekler ise; %8'den daha fazla oranda karbonhidrat içermektedir. Sıvı gereksinimi karşılayanlardan farkı daha fazla kas glikojeni sağlamasıdır. Özellikle yüksek şiddetli egzersizlerden önce ve sonra kas glikojenini hızlı yerine getirmek için kullanılabilirler. Örnek olarak; Gatorlode, Carboplex, Exceed High gösterilebilir.
  • Besin suplamentleri içeren içecekler : Gatorpro, Ultra Energy örnek olarak gösterilebilir. Sporcuların vitamin ve mineral gereksinimini karşılamaya yardımcıdırlar. Yağ ve kalori miktarı yüksek diyet sırasında karşılanamayan vitamin ve mineral açığını kapatmak için kullanılabilir. Ayrıca zayıflama diyeti uygulayan sporcular da vitamin ve mineral ihtiyacını karşılamak için kullanmaktadırlar.

Meyve suları, soda gibi içecekler spor içecekleri gibi çoğunlukla sıvı desteği sağlamaktadır, ama spor içeceği, karbonhidrat, vitamin, mineral, elektrolit, kolin, gliserol gibi bazı besin öğelerini de içerdiği için ergojenik öğeler olarak sınıflandırılmaktadır.

Spor içecekleri; sporculara sadece su desteği veren sıvılar değil, içerdiği elektrolit ve besin öğeleri nedeniyle enerji desteği veren, kaybedilen elektrolitleri yerine koyan içeceklerdir.Spor içeceklerinde farklı karbonhidrat tipleri kullanılabilir. Yapılan bir çalışmada; % 6 maltodekstrin, % 6,8,10 glikoz ve fruktoz karışımı ve su tüketen sporcuların kan glikoz düzeyi karşılaştırılmıştır. Kan glikoz düzeyleri, % 8-10 konsantrasyonlu karışım ve sade su tüketiminden 60 dakika sonra normalin altına düşmeye başlamıştır. Bu ve benzeri bir çok çalışma sonucunda, spor içecekleri % 8-10’dan az karbonhidrat; basit şeker veya maltodekstrin içerdiğinde uzun süreli etki gösterdiği sonucuna varılmıştır.

John White ve arkadaşalrının yaptığı bir çalışmada; 12 erkek ve 6 bayan iyi antrene olmuş atletler, 6 seriden oluşan 1 saatlik %75 VO2 max yüzdesinde (yüksek şiddette) koşularda incelenmiş. Koşular sonrasında atletlere su ve spor içecekleri verilerek kalp atım hızlarına, plazma hacmine, vücut ısılarına ve kan laktat ve glukoz düzeylerine bakılmış. Sonucunda; hem suyun hem de spor içeceklerinin egzersiz öncesi ve sonrası kalp atım hızı, plazma hacmi, vücut ısısı ve kan laktat düzeylerinde bir azalma sağladığı gözlenmiştir. Sporcu içeceklerinin ise kan glukoz düzeylerini artırarak kas glikojen yapımına yarar sağladığı gözlenmiştir.

Tablo. Spor içeceklerine bakış

İçecekler Karbonhidrat Enerji Sodyum Potasyum
(255 cc) %’si Gramı (kcal) (mg) (mg)

Body fuel 450 % 4,5 10 40 80 20

Exceed (Sıvı) %7.0 17 70 50 45

Gatorade % 6.0 14 50 110 25

Sqwincher % 6.8 16 60 55 45

Recharge % 7.6 13 50 15 2


ENERJİ İÇECEKLERİ

Enerji içecekleri, spor içeceklerinden farklı bir ürün grubu olarak değerlendirilmelidir. Enerji içecekleri; bileşimindeki yararlanılabilir karbonhidrat içeriği nedeniyle vücuda enerji sağlayan, uykusuzluğu önleyen, kafein gibi uyarıcı inositol, glukonorolakton, taurin gibi fonksiyonel ögeler yanında, vitamin, mineral, guarana gibi çeşitli bitki eksraktlarını içerebilen içeceklerdir. Bu içeceklerdeki enerji içeceği ifadesi sadece karbonhidrat içeriğinden değil, bileşimindeki enerjiye benzer bir etki yaratan kafein, karnitin ve taurin gibi uyarıcılardan da kaynaklanmakta ve toplumun geniş bir kesimi tarafından tüketilebilmektedir.

Enerji içeceklerinin temel özelliğini yüksek kafein içeriği oluşturmaktadır. Kafein dünyada en az 63 bitkinin meyvesinde, kakao tohumu, kahve çekirdeği, çay gibi besinlerde doğal olarak bulunan bir bileşiktir. Sıklıkla tüketilen çay, kahve yaklaşık olarak 4mg/kg kafein sağlamaktadır. Vücutta karaciğer tarafından metabolize edilen kafeinin %2’si metabolize olmadan atılmaktadır. Merkezi sinir sistemi, kalp kasları, solunum sistemi, sindirim sistemi üzerinde de etkileri vardır. Kardiyak uyarıcıdır ve kan basıncını geçici olarak yükseltir. Kafein fazla tüketildiğinde vücudun su kaybetmesine, mide barsak sorunları ve kusmaya neden olabilmektedir.

Enerji içeceğinde bulunan maddeler;

Kafein:

·Kafein duyarlılığı olan kişiler,
·Hipertansiyon ve kalp hastaları,
·Hamile ve çocuklar (kafein plasentaya geçerek düşüklere veya düşük doğum ağırlıklı bebeklere neden olabilmektedir),
·Spor yapan gençler ve yaşlılar tarafından dikkatli kullanılmalıdır.


Kafeinin bildirilen güvenilir tüketim dozu yetişkinler için, 300 mg/gün, çocuklar için 120–145 mg /gün’ü (yani 4 kupa kahve, 5–8 kupa çay, 3–4 kutu kola) geçmemelidir. Kafein, birçok ülkede sporcuların diyetlerinde ve piyasada birçok üründe sıklıkla yer alan (buna sporcu içecekleri de dahil) bir öğedir. Ergojenik etki yapısındaki teofilinden de gelmekte ve yaygın teori, yağ oksidasyonunu arttırdığı için, performansı artırdığı yönündedir.

Guarana: Guarana, Güney Afrika’da yetişen, yüksek kafein içeren küçük, kırmızı renkli tropikal bir bitkidir. Yapısında guaranin denilen uyarıcı bir öğe içermektedir (1g guarana, 40 mg kafeine eşittir). Kafein gibi sinirlilik, uyku bozukluğu, hızlı ve düzensiz kalp atışı, mide rahatsızlıklarına neden olabilmektedir.

Taurin ve karnitin: Amino asit yapısında olan bu maddeler organik uyaran olarak adlandırılmaktadır. Yağ yıkımını hızlandırarak, yağ asidi emilimini artırarak enerji açığa çıkarmaktadır.

Vitamin ve mineraller: Temel olarak; B grubu (B1, B2, B6, B12, niasin. pantoneik asit..) vitaminlerinin yanında C vitamini, sodyum, magnezyum ve potasyum gibi mineralleri ayrıca, yağ metabolizmasında etkili olan inositol de içermektedir.

Enerji içecekleri performansı artırmak için spor içecekleri gibi kullanılmamalıdır. Karbonhidrat içerikleri kıyaslandığında, enerji içeceklerinin %10–12’si, spor içeceklerinin %6-8’i karbonhidrat içermektedir. Bu yüksek karbonhidrat içeriği suyun emilimini yavaşlatmakta, bu nedenle de egzersiz sırası ve sonrasında da tüketilmesi önerilmemektedir. 2002’de Avrupa Birliği üyesi ülkelerde kafein içeriği 150 mg/L’nin üzerinde olan içeceklere kafein içeriği yazılması zorunlu tutulmuştur. Ülkemizde de Türk Gıda Kodeksi tarafından 30.10.1998 tarih ve 23508 sayılı alkolsüz içecekler tebliği ve Bakanlık Talimatlarına göre bu içeceklerin denetimi ve araştırması yapılmaktadır.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Spor İçeceği ile Enerji İçeceği Arasındaki Fark Nedir?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Dyt.Deniz BERKSOY'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Dyt.Deniz BERKSOY'un izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     4 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Deniz BERKSOY Fotoğraf
Uzm.Dyt.Deniz BERKSOY
İstanbul (Online hizmet de veriyor)
Uzman Diyetisyen
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi59 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Uzm.Dyt.Deniz BERKSOY'un Makaleleri
► Ramazanda Enerji Dengesi Dyt.Nil ŞAHİN GÜRHAN
► Enerji Arttıran Beslenme Tarzı Dyt.Orçun KÜRÜM
► Spor ve Beslenmenin Önemi Dyt.Özge ÖZCAN
► Spor Yapmayanlar Yaşadı! Dyt.Turgay KÖSE
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Spor İçeceği ile Enerji İçeceği Arasındaki Fark Nedir?' başlığıyla benzeşen toplam 82 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Beynin İlacı: Besin Aralık 2017
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


18:00
Top