Baş Dönmesi - Vertigo
Vestibüler sistem (denge sistemi) birbirine dik 3 adet semisürküler kanal ile utrikulus ve sakkulustan oluşur. Kohleada olduğu gibi perilenf ve endolenf içerir. Semisirküler kanallar ampulla denen genişlemeler içerir. Sakkulus içinde vertikal, utrikulus içinde horizontal kinosilium yer alır. Lineer hareketlere duyarlıdır. Baş 30º öne eğilince lateral veya horizontal semisürküler kanal yere paralel hale gelir. Normalde yer ile 30º açı yapar. Baş 60º yukarı kaldırılınca ise yere dik pozisyona gelir. Semisirküler kanallar rotasyonel hareketlere duyarlıdır. Denge ile ilgili liflerin nükleusları skarpa ganglionundadır. Bunun periferik uzantıları Tip1 ve 2 saçlı vestibüler hücrelerdir. Tip 1 hücreler afferent kaliks, Tip 2 hücreler afferent buton terminale sahiptir. Sterosilianın kinosiliuma doğru hareketi eksitasyona sebep olur. Ana beslenme AİCA dalları tarafından yapılır. Vestibüler sistemin MLF yoluyla 3,4, 6 sinirlerle bağlantısı vardır.
Nistagmus (göz titremesi), vestibüler bozuklukların tek semptomudur. %5 oranında fizyolojik olarak görülebilir. Sağdaki lateral semisirküler kanal harap edildiğinde önce sağa doğru hafif bir deviasyon ve sonra sola doğru hızlı kompansatuar nistagmus izlenir. Birinci derece nistagmus, bakış hızlı komponent doğrultusunda iken, ikinci derece nistagmus, bakış karşıya doğru iken ve üçüncü derece nistagmus, tüm bakış yönlerinde oluşur. Nistagmusun gözlenmesi Frenzel lensleri ile kolaylaştırılabilir. 14–20 dioptrilik bu lensler gözlerin fiksasyonunu önler ve gözleri büyütür. Spontan nistagmus irritatif ve destrüktif olarak sınıflandırılabilir.
Labirintin fistül test; pnömotik bir otoskop ile havayı dış kulak yoluna sıkıştırma esasına dayanır. Pozitif sonuç gözlerin karşı tarafa doğru konjuge deviasyonudur. Stapedektomi yapılan hastalarda, menierde, perilenf fistüllerinde ve otosifilizde pozitif sonuç alınır.
Pozisyonel test Dix-Hallpike manevrası ile yapılır. Hastanın başı doktorun iki eli arasında sağa ve aşağı doğru çevrilir ve nistagmus gözlemlenir.
Elektronistagmografi (ENG): Göz hareketlerini gözlemleyen objektif bir metottur.
Kalorik test: Dış kulak yoluna ılık veya soğuk su verilmesi ile yapılır. Horizontal semisürküler kanala ve afferent yolağına yönelik bir testtir. Uzamış nistagmus santral lezyonlarda izlenir.
Vertigo (baş dönmesi) santral veya periferal sebeplere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Santral sebepler arasında vertebrobasiller iskemi, migren, konjenital kafa tabanı anomalileri, Multipl skleroz, epilepsi ve paraneoplastik sendromlar tarafından açığa çıkabilir. Vertigonun periferik nedenleri arasında vestibüler nörit, Menier hastalığı (endolenfatik hidrops), labirintit, perilenf fistülü, osilipsi (Dandy sendromu - periferal vestibüler fonksiyonların total kaybı) ve benign pozisyonel vertigo yer alır.
Menier hastalığı: Endolenfatik hidrops olarak da adlandırılır. Histolojik olarak skala mediada artmış endolenf vardır. Bilateral izlenebilir. Dalgalanan işitme kaybı ve tinnitus (çınlama) eşlik eder. 30–60 yaş arası kadınlarda daha sıktır. Baş dönmesi ataklar halinde gelir ve genelde çok şiddetli baş dönmesi vardır. Kişinin kendisinin veya etrafında dönmesinin önemi yoktur. Ataklar genellikle 3-4 saat sürer. Çok dramatik olan baş dönmesi herhangi bir zamanda postür veya aktivite ilgili olmadan meydana gelebilir. Hastayı uykudan uyandırması ise çok tipiktir. Düşük sodyum dieti ve diüretiklere büyük oranda cevap verir. Vestibüler nevrektomi gerektirebilir. Köşe tümörleri ile karışabilir.
Benign pozisyonel vertigo kanalitizis teorisi ile açıklanmaktadır. Hastalar baş hareketleri ile ortaya çıkan özellikle yatakta dönerken çok kısa süreli baş dönmesi şikayeti ile başvururlar. Baş hareketi durdulunca baş dönmesinin geçtiği belirtilir. Genellikle eşlik eden işitme kaybı, uğultu, dolgunluk hissi, yüksek seslerden rahatsızlık bulunmaz. Kesin tanı Dix-Hallpike manevrası ile konur. Bu test sağ ve sol taraf için ayrı ayrı yapılır. Oturma konumundaki hastanın başı 45º test edilecek tarafa çevrilir ve hasta süratle supin pozisyonuna getirilir. Bu manevra ile o taraf posterior semisirküler kanal uyarılır ve karakteristik nistagmus başlar. Nistagmus 5-10 sn gibi latent bir periyottan sonra ortaya çıkar. Tedavide Epley tarafından geliştirilen kanalit repozisyon tekniği uygulanır. Epley manevrası posterior semisürküler kanalda dolaşan partiküllerin ortak krustan vestibüle atılması prensibine dayanır.
Vestibüler nörit nörotrop virüslerle meydana geldiği düşünülen ani başlayan şiddetli vertigo, bulantı ve kusma semptomlarının bulunduğu genellikle işitme ile ilgili bulguların görülmediği periferik tip bir vertigo nedenidir. Vestibüler nörit, BPPV ve meniere hastalığından sonraki üçüncü sıklıkta görülen periferik tip vertigo nedenidir. Hastalarda önceden bir baş dönmesi şikayeti yoktur. En sık 30-50 yaş arasında görülür. Bu hastalık öncesinde %40 oranında viral enfeksiyon görülebileceği belirtilmiştir.
Damar yetmezliği vertigonun santral nedenleri arasındadır. 40 yaş üstünde görülür. Diet, bol su içme ve kan sulandırıcı ilaçlar kullanılır.
Multipl skleroz baş dönmesi yapan santral kaynaklı önemli bir hastalıktır. Tanıda beyin MR’ı ve beyin omurilik sıvısı incelemeleri gerektirir. Tedavisi oldukça güçtür.
Köşe tümörleri baş dönmesi yapan en ciddi hastalıklardan birisidir. Baş dönmesine işitme azlığı ve çınlama eşlik edebilir. Tanıda beyin MR gereklidir ve tedavide cerrahi olarak çıkarım gereklidir.
Nistagmus (göz titremesi), vestibüler bozuklukların tek semptomudur. %5 oranında fizyolojik olarak görülebilir. Sağdaki lateral semisirküler kanal harap edildiğinde önce sağa doğru hafif bir deviasyon ve sonra sola doğru hızlı kompansatuar nistagmus izlenir. Birinci derece nistagmus, bakış hızlı komponent doğrultusunda iken, ikinci derece nistagmus, bakış karşıya doğru iken ve üçüncü derece nistagmus, tüm bakış yönlerinde oluşur. Nistagmusun gözlenmesi Frenzel lensleri ile kolaylaştırılabilir. 14–20 dioptrilik bu lensler gözlerin fiksasyonunu önler ve gözleri büyütür. Spontan nistagmus irritatif ve destrüktif olarak sınıflandırılabilir.
Labirintin fistül test; pnömotik bir otoskop ile havayı dış kulak yoluna sıkıştırma esasına dayanır. Pozitif sonuç gözlerin karşı tarafa doğru konjuge deviasyonudur. Stapedektomi yapılan hastalarda, menierde, perilenf fistüllerinde ve otosifilizde pozitif sonuç alınır.
Pozisyonel test Dix-Hallpike manevrası ile yapılır. Hastanın başı doktorun iki eli arasında sağa ve aşağı doğru çevrilir ve nistagmus gözlemlenir.
Elektronistagmografi (ENG): Göz hareketlerini gözlemleyen objektif bir metottur.
Kalorik test: Dış kulak yoluna ılık veya soğuk su verilmesi ile yapılır. Horizontal semisürküler kanala ve afferent yolağına yönelik bir testtir. Uzamış nistagmus santral lezyonlarda izlenir.
Vertigo (baş dönmesi) santral veya periferal sebeplere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Santral sebepler arasında vertebrobasiller iskemi, migren, konjenital kafa tabanı anomalileri, Multipl skleroz, epilepsi ve paraneoplastik sendromlar tarafından açığa çıkabilir. Vertigonun periferik nedenleri arasında vestibüler nörit, Menier hastalığı (endolenfatik hidrops), labirintit, perilenf fistülü, osilipsi (Dandy sendromu - periferal vestibüler fonksiyonların total kaybı) ve benign pozisyonel vertigo yer alır.
Menier hastalığı: Endolenfatik hidrops olarak da adlandırılır. Histolojik olarak skala mediada artmış endolenf vardır. Bilateral izlenebilir. Dalgalanan işitme kaybı ve tinnitus (çınlama) eşlik eder. 30–60 yaş arası kadınlarda daha sıktır. Baş dönmesi ataklar halinde gelir ve genelde çok şiddetli baş dönmesi vardır. Kişinin kendisinin veya etrafında dönmesinin önemi yoktur. Ataklar genellikle 3-4 saat sürer. Çok dramatik olan baş dönmesi herhangi bir zamanda postür veya aktivite ilgili olmadan meydana gelebilir. Hastayı uykudan uyandırması ise çok tipiktir. Düşük sodyum dieti ve diüretiklere büyük oranda cevap verir. Vestibüler nevrektomi gerektirebilir. Köşe tümörleri ile karışabilir.
Benign pozisyonel vertigo kanalitizis teorisi ile açıklanmaktadır. Hastalar baş hareketleri ile ortaya çıkan özellikle yatakta dönerken çok kısa süreli baş dönmesi şikayeti ile başvururlar. Baş hareketi durdulunca baş dönmesinin geçtiği belirtilir. Genellikle eşlik eden işitme kaybı, uğultu, dolgunluk hissi, yüksek seslerden rahatsızlık bulunmaz. Kesin tanı Dix-Hallpike manevrası ile konur. Bu test sağ ve sol taraf için ayrı ayrı yapılır. Oturma konumundaki hastanın başı 45º test edilecek tarafa çevrilir ve hasta süratle supin pozisyonuna getirilir. Bu manevra ile o taraf posterior semisirküler kanal uyarılır ve karakteristik nistagmus başlar. Nistagmus 5-10 sn gibi latent bir periyottan sonra ortaya çıkar. Tedavide Epley tarafından geliştirilen kanalit repozisyon tekniği uygulanır. Epley manevrası posterior semisürküler kanalda dolaşan partiküllerin ortak krustan vestibüle atılması prensibine dayanır.
Vestibüler nörit nörotrop virüslerle meydana geldiği düşünülen ani başlayan şiddetli vertigo, bulantı ve kusma semptomlarının bulunduğu genellikle işitme ile ilgili bulguların görülmediği periferik tip bir vertigo nedenidir. Vestibüler nörit, BPPV ve meniere hastalığından sonraki üçüncü sıklıkta görülen periferik tip vertigo nedenidir. Hastalarda önceden bir baş dönmesi şikayeti yoktur. En sık 30-50 yaş arasında görülür. Bu hastalık öncesinde %40 oranında viral enfeksiyon görülebileceği belirtilmiştir.
Damar yetmezliği vertigonun santral nedenleri arasındadır. 40 yaş üstünde görülür. Diet, bol su içme ve kan sulandırıcı ilaçlar kullanılır.
Multipl skleroz baş dönmesi yapan santral kaynaklı önemli bir hastalıktır. Tanıda beyin MR’ı ve beyin omurilik sıvısı incelemeleri gerektirir. Tedavisi oldukça güçtür.
Köşe tümörleri baş dönmesi yapan en ciddi hastalıklardan birisidir. Baş dönmesine işitme azlığı ve çınlama eşlik edebilir. Tanıda beyin MR gereklidir ve tedavide cerrahi olarak çıkarım gereklidir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Baş Dönmesi - Vertigo" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Prof.Dr.Hasan Çağlar UĞUR'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Prof.Dr.Hasan Çağlar UĞUR'un izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
2 Beğeni 
Yazan Uzman
|
baş dönmesi, vertigo, nistagmus, köşe tümörleri, menier, multipl skleroz, damar yetmezliği, benign pozisyonel vertigo, vestibüler sistem, denge sistemi, denge
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
