Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan birine kulakverelim...

“Bence bizde dikkat eksikliği yok ama herkeste dikkat fazlalığı var!”

“Durumumuzu anlatabilmek için bir sürü benzetme kullanmak mümkün; Sanki yağmurlu bir havada cam silecekleri olmadan araba kullanmak gibi; her şey ıslak ve bulanıktır ama siz önünüzü görmeden süratle gitmeye devam edersiniz. Ya da; parazitlerle dolu bir radyo istasyonunda en sevdiğiniz programı izlemek gibi; fırtınalı bir havada iskambil kâğıtlarından ev yapmaya çalışmak gibi...”

“Yapmanız gereken bir iş vardır ama tam o anda aklınıza bir ikinci iş gelir. Birinciyi bırakıp ona sarılırsınız ama ne ikinciyi ne birinciyi tamamlayamadan üçüncü bir iş aklınıza gelir.”

“Sanki görünmez ipler sizi bir o yana bir bu yana çekmekte ve tek bir işin üzerinde odaklanmanızı engellemektedir. Üstüne üstlük parmaklarınız masada tempo tutmakta, ayaklarınız sallanmakta, ağzınız bir şarkı mırıldanmakta, gözleriniz bir o yana bir bu yana bakmakta, gerinmekte, kıpırdanmaktasınız. Doğal olarak karşınızdaki kendisini dinlemediğinize karar verir oysa siz karşınızdakini dinlediğiniz zamanın boşta kalan aralıklarını doldurmakla meşgulsünüzdür.”




Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu kalıtım yolu ile geçen ve beyinde çeşitli yapısal bozukluklara yol açan bir hastalıktır. Yani zannedildiği gibi anne-babanın çocuğuna hatalı davranması gibi nedenlerle oluşmaz. Fakat bununla birlikte anne-babanın hatalı tutumları Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu daha şiddetli yaşanmasına veya Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’na başka ruhsal sorunların eşlik etmesine yol açabilir.


Çocukta dikkat problemleri özellikle okula başlamasıyla belirgin hale gelir. Okul öncesi dönemde de ele avuca sigmayan, her şeyden çabuk sıkılan ve bıkan bu çocuklar, oyuncaklardan bile sıkılıp kısa bir süre sonra onları parçalamayı tercih ederler. Okulun başlamasıyla birlikte öğrenmeye karşı ilgisizdirler.

Anne babalar daha çok şu şikâyetler ile bize başvurur:
• Çabuk sıkılıyor…
• İlgisiz…
• Dağınık…
• Oyuncaklarının hepsi paramparça…
• Ödev yapmayı sevmiyor, zorla ödev yaptırıyoruz…
• Kıpır kıpır, eli dursa ayağı durmaz…
• Eve misafir çağıramıyoruz veya birine oturmaya gidemiyoruz, sanki zembereği boşalmış saat gibi, zıvanadan çıkıyor…
• Bilgisayarin, televizyonun karsısında saatlerce bikmadan oturur, ama ders çalısmaya gelince... sanki o gidiyor, baska çocuk geliyor...
• Bir turlu masa başına oturtamıyoruz, otursa bile kalkmak için hep bir bahanesi var… Tuvalete gider, su içer, bir şeyler atıştırır, kalemini açar…
• Bensiz ders yapamaz…
• Bir işe başlıyor ama ya bitiremiyor ya da birini bitirmeden hemen diğerine geçiyor.
• Onunla konuşuyorum, sanki beni dinlemiyor…
• Çoğu zaman dalgın…
• Aynı şeyi defalarca söylemekten bıktık…
• Öğretmenini dinlemiyormuş…
• Derste ya ayakta geziyormuş ya da kalemleriyle oynuyormuş, arkadaşlarını konuşturuyormuş…
• Yazısı çok bozuk…
• Yarım yamalak yazar...
• Noktalama isaretlerini kullanmaz...
• Okurken kelimenin başını okuyup gerisini uyduruyor…
• Çok unutkan. Her gün ödevlerini öğrenmek için sınıftaki diğer çocukları arıyoruz…
• Aldığımız kalemin silginin haddi hesabı yok, hep kaybediyor…
• Ders kitabı dışında kitap okumaz, onları bile zorla okutuyoruz…
• Yazılıda bildiği şeyleri yapmamış… Yazılıdan sonra oturduk, yaptırdık, hepsini yaptı…
• Testlerde hala “olmalıdır” , “olmamalıdır” yazan soruları yanlış yapıyor…
• Canı isteyince yapıyor…
• Ona kural demeyin…
• Nasihat ederiz, tamam der, ama uygulamaya gelince....
Dikkat eksikliği ve hiperaktivitesi olan çocuklar;
• Uzun süre bir işe konsantre olamazlar.
• Sürekli hareket halindedirler.
• Bir şeyi anlatırken konudan konuya atlayabilirler.
• Kurallara uymakta güçlük çekebilirler.
• Akıllarına ilk gelen şeyi yapabilirler.
• Sorumluluklarını yerine getirmekte zorlanabilirler.
• Derse katılmakta zorluk yaşayabilirler, parmak kaldırmazlar.
• Çevrelerinde olan biten her şey dikkatlerini dağıtabilir.

Tüm bu sıkıntılardan dolayı arkadaşları ve ailesi ile ilişkileri bozulabilir. Okul başarıları düşebilir.

Anne babalar dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklarının ilgisini çeken konularda (bilgisayar oyunları, televizyon, dikkat gerektirmeyen, basit kuralları olan oyunlar) son derece verimli olduklarını, bazen çok uyumlu olduklarını, kimi zaman kendilerini şaşırtacak yorumlar yaptıklarını gördüklerinde bir kafa karışıklığı yaşarlar. Acaba çocukları tembellikten mi görevlerini yapmamaktadır, arkadaşlarına mı uymaktadır yoksa bir dikkat problemi mi yasamaktadır?
Bu durumda aileler genellikle bu yaşananları çevrelerindeki insanlarla paylaşırlar, dertleşirler. Çevreden gelen yorumlar, `amaaan, bizimki de öyle…` , `geçer, geçer…` , `büyüdükçe anlar` , `o daha çocuk’tan öteye gitmez. Böylece sıkıntı artarak devam eder. Çocukta başka ruhsal problemler de görülmeye başlanır. Çoğu zaman anne babalar durumu yorumlarlar: “kardesini kıskandığı için mi yapıyor acaba?” , çok çikolata seker yiyiyor, enerjisi artıyor heralde” , “aslında çok akıllı ama, ilgisiz, ilgilense yapar...” ve kendileri çözmeye çalışırlar. Bu durum ise tam anlamıyla zaman kaybıdır.






“Dikkat Eksikliği, belirtiler listesi değil, bir yaşama biçimidir. Teşhis konulmadan önce belki de umutsuzluk ve acı dolu bir yaşam biçimi ama teşhis konulduktan sonra yeni olanaklar ve iyiye doğru bir gelişim şansı olan bir yaşam biçimi.”

Nasıl ki hapşırmak ve burun akıntısı gelen bir hastalığın habercisidir ve ateşlenip yatağa düşmeden önlem alınır, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun da habercileri gözlenmeli ve sorunlar büyümeden veya ortaya çıkmadan önlem alınmalıdır.



Edufeedback Amerikan Uzay Araştırma Enstitüsü -NASA- tarafından onaylanmış, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite’de en etkili ve dünyaca geçerli bir yöntemdir.

Edufeedback, teknolojisi, dikkat sorunu yasayan 5 yaş ve üzerindeki herkesin, okul ve iş yaşamında başarıyı yakalamalarını hedefler. Dikkat sorunlarını, algı sorunlarını ve dalgınlıkları en aza indirmekte, hareket kontrolünü sağlamakta, okul ve iş başarısını arttırmaktadır.

Edufeedback, çocuklarin dikkatini görmelerini sağlar! Çocuklar, Edufeedback’in eğlenceli video oyunlarını, beyin dalgalarını izleyen özel kaskı ile kontrol ederler. Dikkatleri ile oyunlar oynarlar.

Edufeedback- Edufeedback’in özel video oyunları ile yapılan çalışmalara, çocuklar istekle katılır ve bu sayede dikkatini toplama, başladığı işi bitirme, konsantre olma, söylenenleri takip etme, akılda tutma gibi temel becerileri daha kolay öğrenirler.

NASA tarafından onaylanan
Edufeedback ile tedavi edilen çocuklar,

Okulda
➢ Kendisine verilen görevleri yerine getirebilir,
➢ Okul kurallarına uyar,
➢ Arkadaşları ile iyi ilişkiler kurar,
➢ Yeni arkadaşlar edinir,
➢ Derse konsantre olur, katilimi artar,
➢ Sınavlarda daha iyi dikkatini toplar,
➢ Dikkatini öğretmene verir, öğretmeni dinlemeye
ve söylenenleri uygulamaya baslar,
➢ Tahtaya yazılanları dikkatle takip eder,
➢ Hatasız okur ve yazar,
➢ Öğrendiklerini hatırlar,
➢ Okuduklarını anlar ve yorumlar,
➢ Planlı çalışır,
➢ Ders başarısını yükseltir.

Evde
➢ Odasını toplama, elbiselerini katlama gibi sorumluluklarını yerine getirir,
➢ Ev işlerinde yardımcı olur,
➢ Aile kurallarına uyar,
➢ Ev ödevlerini zamanında ve eksiksiz bitirir,
➢ Kardeşleri ve anne babası ile iyi geçinir.

Dikkat eksikliği ve Hiperaktivite Tedavisinde dünya lideri olan Edufeedback ile çocuklar, kendilerini kontrol etmeyi öğrenirler. Kıpırdanmalar, dalıp gitmeler, düşünmeden konuşmalar azalırken, dikkat artar. Arkadaş ilişkilerinde, okulda, günlük yaşamda başarı artar.

Yükselen ders başarısı, çevresindekiler ile uyum sağlama, dikkat ve konsantrasyonda artış, dalgınlıkların azalması, davranışlarda iyileşme sağlanır.



Pek çok bilimsel araştırmada gösterildiği gibi Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunda kullanılan uyarıcı ilaçlar, dikkat eksikliği olan bir kişiye verildiğinde kişinin normal hareketlilik, dürtüsellik ve dikkat düzeyine gelmesine yardımcı olur.

Herkesin bildiği gibi, hiçbir ilaç zekâ artışına yol açmaz. Ancak bu ilaçlar çocuğunuzun daha etkili ve planlı bir biçimde öğrenebilmesini ve öğrendiklerini daha iyi ifade edebilmesini sağlayabilir.

Bilimsel araştırmalarda bu uyarıcı ilaçların;
• uzun sureli dikkat,
• dürtü kontrolü,
• ince el becerileri,
• tepki verebilme zamanı,
• kısa süreli hafıza
gibi okul başarısıyla ilişkili pek çok konu üzerinde olumlu etkisi olduğu gösterilmiştir.

İlacın en etkili olduğu durum, ders dinleme gibi çocuğun kendisini bir konu üzerine odaklayıp, başka bir şeyle uğraşmaması gereken zamanlardır. Bu ilaçları kullanmakla çocuğunuzun notları aniden yükselmez; ancak daha uzun süre ve daha verimli çalışması sonucu uzun vadede okul başarısında bir yükselme beklenebilir.

Öğretmenler; ilaç kullanılmadan önce sınıfta ders yapılmasını engelleyecek düzeyde konuşkan ve hareketli olan Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu tanılı öğrencilerinin, ilaç tedavisine başlandıktan sonra diğer arkadaşlarından ayırt edilemeyecek kadar uyumlu olduklarını belirtmektedirler.

Ilaç tedavisi almaya baslayan Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuklar;
Sinifa uyum sağlayabilirler,
isteklerini erteleyebilirler,
karşısındakileri dinleyebilirler,
sıra bekleyebilirler,
anne-babalarıyla, öğretmenleriyle
ve arkadaşlarıyla daha iyi ilişkiler içine girebilirler.
Tedavi oncesinde, devamlı eleştirilen veya azarlanan Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu çocuklar ilaç kullandıktan sonra çevreden olumlu tepkiler almaya başlarlar ve giderek daha fazla olumlu davranma konusunda gayret gösterirler.
Olumsuz davrandıkları dönemlerde arkadaşları tarafından dışlanmış olan Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu çocuklar öfkelenip cevrelerine zarar verirken, arkadaşlarıyla iyi geçinmeye başladıktan sonra hem bu hareketlerini düzeltirler hem de kendilerini daha mutlu hissederler. Bütün bu iyi gelişmelerin en önemli sonuçlarından birisi de aile içi huzurun artmasıdır.



Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuklar çevrelerine uyum sağlayamadıkları için ruhsal rahatsızlıklara yakın olurlar. Ozellikle depresyon ve kaygı bozukluklarına yatkındırlar.

Eğer beyin yapısı olarak ruhsal rahatsızlıklara iliskin bir altyapıları varsa, büyükler tarafından sık sık eleştirilmek, azarlanmak hatta dövülmek, arkadaş gruplarına alınmamak ve çoğunlukla derslerde başarısız olmak çocuğun huzursuz olmasına veya kendine olan saygısının düşmesine yol açabilir. Bu durum ise ruhsal rahatsızlıkların tetikleyicisidir. Varolan ve hissedilmeyecek duzeyde yasanan ruhsal rahatsızlıkların su yuzune çıkmasına neden olurlar.
İlaç tedavisi sonrasında kendisini daha kolay kontrol etmeyi başaran çocuk çevreden gelen tepkilerin düzelmesiyle bu zedelenmeleri giderebilir veya ek bir tedavi gundeme gelebilir.

Sanıldığının Aksine Uyarıcı İlaçlar,
• Bağımlılık yapmaz!
• Büyümede gerilik yapmaz!
• Kısırlık yapmaz!
• Çocukları uyuşturmaz!
• Nadiren yan etki görülür ve buy yan etkiler süreklilik taşımaz!
• Altı yaştan itibaren her yaşta kullanılabilir.

“Dikkat Eksikliğinden söz edilirken olumlu yanlara pek dikkat çekilmiyor. Bir uzman tarafından bir çocuğa Dikkat Eksikliği teşhisi konduktan sonra anne-babalar, öğretmenler, arkadaşlar yardımcı olurlarsa işte o zaman bu yaratıcılık ve üretkenlik su yüzüne çıkar. İstasyon bulunmuş, ayarlanmış, silecekler çalışmaya başlamış ve fırtına durulmuştur.”


Yasanan problemlerin çoğu yetişkinlik döneminde de görülmeye devam eder.

Yapılan araştırmalara göre tedavi edilmeyen kişilerin,
➢ Özgüvenlerinin azaldığı,
➢ Çeşitli ruhsal rahatsızlıkların eklendiği,
➢ Yeteneklerini ve zekalarını tam anlamı ile kullanamadıkları,
➢ 2-4 kat fazla kardeş kavgası yaşadıkları,
➢ % 46’sının okuldan atıldığı,
➢ % 35’inin okulu bıraktığı,
➢ 3-5 kat daha fazla evliliklerini sonlandırdıkları,
➢ Arkadaşları ile ilişkilerinin bozulduğu,
➢ İş yerinde daha düşük kademede oldukları,
➢ Daha fazla kaza ve yaralanma yaşadıkları,
➢ Yasal olmayan işlere karıştıkları,
➢ Alkol, sigara ve uyuşturucu madde bağımlısı oldukları gözlenmiştir.



Daha önce de belirttiğimiz gibi çocuğunun davranışlarını gözleyen anne babalar zaman kaybetmeden uzmanlara başvurmalı ve önerilen tedavi yöntemlerini uygulamalıdır.

Bunun yanı sıra,

• Anne baba olarak kendinize iyi bakın. Unutmayın ki siz iyi olmazsanız çocuğunuz da iyi olamayacaktır. Çünkü enerjinizi bu duruma üzülmeye harcamak yerine çocuğunuzun iyileşmesine harcamalısınız, moralinizi yüksek tutun, sabırlı olun. Çünkü tedavi süreci uzun ve yorucu bir süreçtir.

• Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’nun tıbbi bir bozukluk olduğunu bilerek çocuğumuzun bazı eksikliklerini onun elinde olmadan yaptığını unutmayın.

• Çocuğunuz elinde olmayan bir bozukluk nedeniyle bazı olumsuz davranışlar göstermekte. Sık sık tenkit etmek, uyarmak olumsuz sonuçlar doğurur, aranızı açar. Oysa siz çocuğunuza rakip değil rehbersiniz. Birlikte dikkat eksikliği hiperkativite bozukluğuna karşı durun.

• Kesinlikle nasihat etmeyi bırakın. Çünkü DEHB'li çocuk da sizin anlattıklarınızı, olması gerekenleri bilir fakat hastalığı gereği bunları yapamaz. Uzun süreli işleri takip edemez, planlayamaz. Uzun sürede gerçekleşebilecek hedefleri küçük basamaklara ayırın. Her basamakta çocuğunuzun destekçisi ve rehberi olun.

• Televizyonu en azından belirli bir süre kapatın. Evde herkes televizyon izlerken çocuğun oturup çalışması beklenemez. Ayrıca televizyon ailedeki kişiler arasına çekilmiş bir set gibidir. Herkes yan yana oturur, susar ve televizyon istediği gibi konuşur.

• Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu olan çocukların okul başarısının artırılmasındaki en önemli etkenlerden birisi belki de en önemlisi bire bir çalışmadır. Onun dokunarak, görerek, duyarak öğrenmesini sağlayacak öğretim yolları hazırlayın.

• Çocuğunuzu bilgisayar bağımlılığından ve bilgisayarın zararlarından koruyun. Birlikte bilgisayar oynanacak saatleri kararlaştırın, bir mutfak saatinden veya çalar saatten yararlanarak sürelere uymasını kolaylaştırın.

• Çocuklarınızı spor aktivitesine yönlendirin. Grup sporları hem enerjilerini doğru yerlerde kullanmalarını sağlar hem de ekip ruhunu, grupla birlikte davranmayı öğretir.

• Çocuğunuzun olumlu davranışlarını 'zaten yapması gerek' diyerek es geçmeyin. Onu övün, ilgi gösterin.

• Gerçekten yapılmasını ve bitirilmesini istediğiniz bir şey için istekte bulunun. Bu işi ona anlatırken cümleleriniz anlaşılır ve ciddi olmalı. Yalvarma veya kızma biçiminde olmamalı. Olabildiğince basit anlatın, aynı anda üç beş şeyi istemeyin, basamak basamak gidin. Aceleci olmayın ama işleri asmasına da müsaade etmeyin, birlikte başlayıp yavaş yavaş sorumluluğu ona bırakın.

• Konuşurken gözlerine bakın.

• Çocuğun dikkatini dağıtabilecek televizyon, müzik, bilgisayar, oyuncaklar, süslü kalemleri iş yaparken kaldırın, kapatın.

• Gerekirse iş planını bir de onun size anlatmasını isteyerek sizi anladığından emin olun.

• Gerekirse görev kartları yazın veya resimleyin.

• Yapması gereken işleri bir kâğıda yazın ve o yaptıkça işlerin karsısına gülen yüz koyun. Kâğıdı dolduğunda onu övün, yapabiliyorsanız parka gitmek, gofret, alkışlamak, opmek gibi küçük bir hediye verin.

• Yapması gereken işleri onunla konuşurken, bu işleri yapmadığında nelerle karşılaşabileceğini de ona söyleyin. 'bu işi bitirmezsen oyun oynamaya zamanımız kalmaz, parka gitmeyeceğiz, arkadaşına gidemeyeceksin'. Çocuklar kuralları esnetmek isterler. Söylediklerinizde kararlı olun. Sizden birşey istediklerinde hemen hayır demeyin, önce düşünün- çocuktan 'biraz düşünelim' diyerek kısa bir süre de isteyebilirsiniz. Cevabınız hayırsa ona nedenleri ile anlatın ve kararlı olun. Çocuk sizi zorladığında bir adım geri giderseniz bir adım daha geri gidip gidemeyeceğinizi dener ve bu denemeler sonunda sabrınız tükenebilir.

• Ders çalışırken hep aynı yeri kullanın. Çocuğunuz oraya oturduğunda ders çalışacağını bilsin.

• Çalışma masasında gerekli olmayan eşyaları bulundurmayın. Sadece çalışacağınız dersin araçları bulunsun.

• Dikkati kolayca çekebilecek süslü kalemler, resimli silgiler, kalem traslar yerine daha sade olanları kullanın. Süslü kalemler serbest resim zamanına kalsın…

• Çalışmaya başlamadan önce hangi konular ile ilgili çalışacağınızı çocuğunuza açıklayın. Böylece çocuk bir sonraki adımın ne olacağını bilir ve çalışmayı daha kolay takip edebilir. Çalışma aralarında mola vermeyi ihmal etmeyin fakat molanın süresini önceden birlikte belirleyin.

• Çalışma sırasında birlikte açıklayıcı şekiller çizin, sözel derslerde canlandırmalar yapın. Konuyu maddelere ayırın.

• Çocuğunuzun uyku ve yemek saatlerini kaçırmayın, belirli bir rutin halinde sürdürün.

• Çocuğunuzla akşamları 20-30 dk bir süre boyunca onun hoşuna giden bir oyunu oynayın veya birlikte bir etkinlik yapın. Jenga, Hedef4, 3 taş, isim şehir, monopoly gibi oyunları veya bilmece sorma, bulmaca çözme, yemek pişirme, takı yapma gibi etkinlikleri kullanabilirsiniz.

İste birkaç etkinlik onerisi:


yemek pisirmek taki yapmak




kelime oyunları matematiksel hesap oyunları
scrabble, upwords, isim sehir monopoly, matematik terazisi


denge ve dikkat oyunları planlama ve strateji oyunları
jenga, twister, seksek kızma birader, hedef 4


dikkat, akıl yurutme, muhakeme, psikoloji kitapları
Ali Nerede? 100 Bilimsel Deney
(Martin Handford) (Georgina Andrews - Kate Knighton)

Çıtır Çıtır Felsefe Afallatan Akıl Karıstırmacaları
(Bridgette Labbe, Michel Puech) (Rolf Heimann)



Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuk ve gençler, erken dönemde belirlenip tedavi edilmediklerinde; üçte biri liseyi bitirene kadar en az bir yıl sınıf tekrar etmekte; yaklaşık beşte biri ise, geçici sürelerle veya tamamen okuldan uzaklaştırılmaktadırlar. kapasitelerinin altında bir okul başarısı göstermekte veya davranış sorunları nedeniyle okul yönetimi tarafından sürekli cezalandırılmaktadır.

Yetişkinliğe hazırlanmada önemli bir yer tutan okul hayatı, bu çocuklar için verimsiz ve sıkıntılı bir dönem haline gelebilmektedir. Sınıfta tedavi edilmeyen Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan çocukların bulunması, öğretmenin eğitim ve öğretim kalitesini düşürebilmektedir.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuklarla yapılan araştırmaların neredeyse tümünde; öğretmenlerin bu çocuklara daha fazla ceza verdiklerini, onlara karşı daha fazla olumsuz tutumların olduğunu ortaya koymaktadır. Aynı zamanda, öğretmenin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuğa karşı olan olumsuz ruh hali, tüm sınıfa yaklaşımını olumsuz bir biçimde etkileyebilmektedir.
Öğretmenler çocuğu sınıf ortamında en iyi gözleyen kişiler olarak, Çocuğun dikkat, hareketlilik, dürtüsellik, söz dinlememe, davranış bozuklukları konusunda aileyi ve okul psikolojik danışma birimini bilgilendirmeleri uygun olur.

Kimi zaman aileler çocuklarının evde çok uyumlu olduğunu ifade edip okuldaki problemlere inanmakta güçlük çekebilirler. Oysa ki sınıf ortamı çok daha fazla düzen ve grup uyumu gerektiren bir ortamdır. Öğretmenler, ailenin konuyu kulak arkası etmesine izin vermemelidir. Sorunların önüne en erken zamanda geçilmezse olumsuz davranışlar kemikleşir ve baş etmek çok daha uzun süreli ve güç olur. Gerekirse okul yönetiminden ve okul psikolojik danışma biriminden bu konuda yardım istenebilir.

Çocuğun psikiyatrik durumu için uzmanların ihtiyaç duyduğu gözlem ve değerlendirmeleri olabildiğince objektif olarak yapmak, uzmanın durumu daha net kavramasına ve çözüm programını daha net hazırlamasına yardımcı olur. Gün içerisinde çocuğun davranışlarında dalgalanmalar oluyorsa, bu saatleri belirleyip bunu aile ve tedavi ekibiyle paylaşmak tedavi acısından çok önemlidir(ilk 3 ders çok iyi fakat daha sonra dikkat edemiyor, öğleden sonra daha hareketli, ilk ders çok dalgın ama sonraki derslerde daha gayretli gibi).

Kimi durumlarda çocuğun okul saatlerinde ilaç kullanması gerekebilir. Bu konuda aile ile işbirliği yapmak önemlidir.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan bir çocuğa sınıf arkadaşlarının önünde “bu arkadaşınız hiperaktif” , “dikkat bozukluğu var” , “davranış bozukluğu var” vb. gibi etkileyici isimler kullanmak yerine herkesin farklı özelliklere sahip olduğuna ve birbirleri ile yardımlaşmalarının önemine vurgu yapmak çözüme ulaşmak için iyi bir adımdır.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan bir çocuğun sık sık uyarılmak zorunda kalınması durumunda; bu öğrenciyle bir işaretleşme şifresi bulup onu sürekli uyarmak yerine bu şifreyi kullanmak etkili olur. Böylece çocuğun sınıf önündeki saygınlığı azalmaz, çocuk daha işbirlikçi olur.

Bir çocuktan vazgeçmek kolay olan gibi görünse de aslında uzun vadede en zor olandır. Çünkü önlem alınmayan durumlarda problem gittikçe büyür ve sınıf ortamını, öğretimi tehdit eder. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan bir çocuktan asla erken vazgeçmemek önemlidir. Bu konuda tedaviyi yürüten uzmanlar ile zaman zaman görüşmeler yapmak uygun olur.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan çocukların dikkatleri, bilindiği gibi diğer çocuklara göre daha kolay dağılır. Bu nedenle, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuklarının ön sıralarda oturtulması; pencere kenarı gibi çocuğun dikkatinin kolaylıkla başka yerlere kayabileceği yerlerden uzak tutulması yararlıdır. Çünkü ön sıradaki çocukla öğretmen de daha fazla göz temasına girme olanağı bulabilir.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuğun dalıp gittikten sonra veya başka bir iş ile ilgilenmeye başladıktan sonra uyarılması çoğu zaman sonuç vermez. Çünkü çocuğun ilgilendiği işten sıyrılması ve dikkatini öğretmene yönlendirmesi uzun süre alabilir. Bu nedenle öğretmenin zaman zaman ses tonunda oynamalar yapması, el çırpması, adımını bir anlık sesli atması, parmağını şıklatması, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuğa dalgınlaşmadan önce bir soru yöneltmesi çocuğun dikkatini taze tutması ve derse katılımı açısından yararlı olur.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuklar çoğu zaman sınıf öğretmenleri ile uyumu yakalarlar fakat branş öğretmenlerinin şikâyetleri sürer. Çocuğu daha yakından tanıma imkânı olan sınıf öğretmeninin deneyimlerini ve sorunlu davranış ile başa çıkma yöntemlerini diğer branş öğretmenleri ile paylaşmaları, olumlu davranışların sürdürülmesi acısından çok önemlidir. Böylece çocuk her durumda kendini kontrol etmesi gerektiğini öğrenebilir.

Sınıfta yapabilecekleri görevleri almak Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuğun kendine olan saygısını ve inancını arttırır. Sınıfa daha katılımcı olmasını sağlar.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan çocukların da olumlu yanları, iyi yaptıkları işler, şaşırtıcı fikirleri vardır. Bu özellikleri keşfedip ortaya çıkarmasına izin vermek, onu bu alanlarda ödüllendirmek(yıldız atmak, alkışlatmak, atlamalarda görev vermek, resmini panoya asmak gibi) hem öğretmen ile olan ilişkisine hem de arkadaşları ile olan ilişkilerine olumlu bir yön katar.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuklar kurallı çalışmaları takip etmekte, kurallara uymakta zorluk çektiklerinden arkadaşları ile oyun oynayamayabilirler. Konuşurken konudan konuya atladıklarından onlarla sohbet edemeyebilirler. Bu durumda öğretmen Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuğa rehber olabilir.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuğun da bu diğerleri gibi sadece bir çocuk, yardıma ihtiyacı olan, rehberliğe ihtiyacı olan bir çocuk olduğu unutulmamalıdır...

Sonuçta bu çocuklar bu hastalığı seçmemişlerdir, doğuştan genetik olarak gelen bu hastalık ile onlar da baş etmeye çalışmaktadırlar...



Aşağıdaki belirtilerden, çocuğunuzda gözlediklerinizi işaretleyiniz.

( ) Çoğu zaman dikkatini ayrıntılara veremez ya da okul ödevlerinde, işlerinde ya da diğer etkinliklerinde dikkatsizce hatalar yapar

( ) Çoğu zaman üzerine aldığı görevlerde ya da oynadığı etkinliklerde dikkati dağılır

( ) Doğrudan kendisine konuşulduğunda çoğu zaman dinlemiyormuş gibi gözükür

( ) Çoğu zaman yönergeleri izlemez ve okul ödevlerini, ufak tefek işleri ya da işyerindeki görevleri tamamlayamaz

( ) Çoğu zaman üzerine aldığı görevleri ve etkinlikleri düzenlemekte zorluk çeker

( ) Çoğu zaman sürekli zihinsel çabayı gerektiren görevlerden kaçınır, bunları sevmez ya da bunlarda yer almaya karşı isteksizdir

( ) Çoğu zaman üzerine aldığı görevler ya da etkinlikler için gerekli olan şeyleri kaybeder (örneğin; oyncaklar, okul ödevleri, kalemler, kitaplar ya da araç-gereçler)

( ) Çoğu zaman dikkatli dış uyaranlarla kolaylıkla dağılır

( ) Günlük etkinliklerde çoğu zaman unutkandır

( ) Çoğu zaman elleri, ayakları kıpır kıpırdır ya da oturduğu yerde kıpırdanıp durur

( ) Çoğu zaman sınıfta ya da oturması beklenene diğer durumlarda oturduğu yerden kalkar

( ) Çoğu zaman uygunsuz olan durumlarda koşuşturup durur ya da sağa sola tırmanır

( ) Çoğu zaman sakin bir biçimde, boş zamanları geçirme etkinliklerine katılma ya da oyun oynama zorluğu vardır

( ) Çoğu zaman hareket halindedir ya da sanki bir motor takılıymış gibi davranır

( ) Çoğu zaman çok konuşur

( ) Çoğu zaman sorulan soru tamamlanmadan önce cevabını yapıştırır

( ) Çoğu zaman sırasını bekleme güçlüğü vardır

( ) Çoğu zaman başkalarının sözünü keser ya da yaptıklarının arasına girer (örneğin; başkalarının konuşmalarına ya da oyunlarına burnunu sokar)

Yukarıda okuduğunuz dikkatsizlik, hiperaktivite ve dürtüsellik (düşünmeden davranış) belirtilerinden altısı ya da daha fazlası en az 6 ay süreyle, uyumsuzluğa yol açan ve yaşıtlarından farklı derecede sürmüş ise zaman kaybetmeden bir uzmana danışmak ve yardım almak önemlidir.



KAYNAKÇA

AMERICAN PSYCHIATRIC ASSOCIATION - The Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders- Fourth Edition (DSMIV)
KUTSCHER, Martin L. - ADHD Living Without Brakes
TAYLOR, John F. - The Survival Guide For Kids With ADD or ADHD
POLLACK, Pam; BELVISO, Meg; FABREGA, Marta – I Can’t Sit Still!:Living With ADHD
ERCAN, Eyup Sabri – Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu
SEMERCİ, Bengi Z. – Bebeklikten Eriskinliğe Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu
SENOL, Selahattin; ISERI, Elvan - Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu
HALLOWELL, Edward M. – Driven To Distraction: Recognizing And Coping With Attention Deficit Disorder From Childhood Trough Adulthood
KUTSCHER, Martin L. - ADHD What Can The School Do?
BARKLEY, Russell A. - Taking Charge of ADHD: The Complete, Authoritative Guide for Parents
RIEF, Sandra F. - How To Reach And Teach Children with ADD/ADHD: Practical Techniques, Strategies, and Interventions
HONOS-WEBB, Lara - The Gift of ADHD Activity Book: 101 Ways to Turn Your Child's Problems into Strengths
HILL, W. R. Castro - Dikkat Eksikliği Tarama Envanteri