Kuşlarda Aspergillosis
Aspergillosis
Aspergillosis nedir ve etken nedir?
Aspergillosis, genellikle tüm yaşamsal alanlarda mevcut olabilen Aspergillus
A. fumigatus ; A. flavus, A. niger, ve diğer etkenlerin yanısıra bu hastalığa neden olan mantarların en sık görülen çeşididir. Aspergillus ılık ve rutubetli ortamlarda çok kolaylıkla üreyebilir. Mantarın mikroskobik sporları havada bulunur ve yetersiz havalandırma, kötü hijyen, tozlu ortamlarda ve kapalı ortamlarda yetiştirilen hayvanlarda solunum yoluyla kolaylıkla alınabilir.
Genellikle, mantar hastalık nedeni değildir, bununla birlikte eğer kuşun bağışıklık sistemi çökmüş ise mantar etkeni hastalık yapar. Diğer hastalıkların varlığı, stres, yetersiz beslenme, kötü yetiştiricilik, sağlıksız koşullar, solunum yollarına zarar verebilecek herhangi bir durum (Örn: duman ile zehirlenme, sigara dumanı vb.) ve uzun süre kullanılan antibiyotik ya da kortikosteroidler hastalığa predispozisyonu arttırırlar.
Çevredeki sporların sayısının kombinasyonu ve predispozan faktörlerin varlığı kuşun hastalığa yakalanma riskini arttıran faktörlerdir. Aspergillosis daha sıklıkla papağanlarda ve mynahlarda görülür.
Aspergilloz, bağışıklık yetmezliği olanlarda özellikle ölümcül olabilir. Bu fırsatçı patojen evcilleştirilmiş ve kafes kuşları arasında yaygındır.
Aspergillosis’ in belirtileri nelerdir?
Aspergillosis iki şekilde gelişebilir – akut ya da kronik. Akut aspergillosisli kuşlar çok ciddi solunum güçlüğü çekerler, iştahları kaybolmuştur, su içme ve idrara çıkma sıklığı azalmıştır, siyanozis söz konusudur ( Muköz membranlarındaki ve derilerindeki renk morumsu hal almıştır) ve ani ölüm görülür. Mantar genellikle soluk borusunu (trachea), östaki borusunu (syrinx=ses kutusu) ve hava keselerini (air sacs) etkiler. Akciğerlere de etkilenebilir. Teşhis genellikle ölüm sonrası , post-mortem tanı (nekropsi) yöntemi sonucu konabilir.
Kronik aspergillosis çok daha sık görülen ve maalesef sinsi geliştiği için çok daha öldürücü olan bir formdur. Hastalık öldürücü hale gelene dek kuş hastalığa ait herhangi bir belirti vermeyebilir. Solunum yolları hastalığın primer olarak yerleştiği ve enfekte ettiği bir yerdir. Beyaz nodüller gözlenebilir ve bu nodüller sonuçta yerleştiği dokudan sıyrılarak çok miktarda spor kana karışır. Sporlar tüm vücudu kan aracılığıla dolaşırlar,böylece bir çok organı enfekte ederler. Özellikle de böbrekler, deri, kaslar, gastrointestinal kanal, karaciğer, gözler ve beyin hastalıktan etkilenir.
İlk belirtiler solunum sisteminde görülmektedir. Güç solunum ,hızlı solunum ve /veya egzersiz intoleransı sıklıkla gözlenir. Eğer syrinx (voice box) etkilendiyse seste değişiklik , konuşmada isteksizlik gözlenir ve gıcırtı-tıkırtı sesleri duyulur. Burun delikleri tıkanmış ya da burun akıntısı başlamış olabilir. Nihayet ağır solunum yolları hastalığı kuşun ölümüne neden olur.
Diğer işaretler ve hastalık belirtileri etkilenen organa bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Eğer sentral sinir sisteminin herhangi bir parçası hastalıktan etkilenmiş ise kuşta nörolojik belirtiler gözlenir. Kuşta tremorlar (titremeler), dengesiz ve titrek yürüyüş, epileptik krizler ve paraliz gelişebilir. Eğer karaciğer hastalıktan etkilendiyse yeşil renkli ürat gözlenebilir ve veteriner hekim karaciğerin büyümüş halini palpasyon ile hissedebilir. Generalize olmuş aspergillosiste , non-spesifik belirtiler ; örneğin iştah kaybının liderlik ettiği kilo kaybı , kas yıkımı, gut (ürat birikimi sonucu gelişen ağrılı, şiş ve kızarık eklemler), Kusmaya çalışma (regurgitation) , anormal dışkı ya da ishal, çok fazla idrar yapma, depresyon, ve lethargy ( uyuşukluk, ilgisizlik ) mevcuttur.
Sporlar taze ya da inkubasyondaki yumurtalara penetre olduysa, içine nüfuz ettiyse tüm embriyolar ölecektir.
Aspergillosis nasıl teşhis edilir ?
Hastalığın özellikle kronik formu bir çok hastalığı taklit ettiği için Aspergillosis’in tanısı oldukça güçtür. Veteriner Hekimin hastalığın gelişimi, kuşunuzun beslenme şekli ve yaşadığı ortam hakkındaki detaylı bilgiye ihtiyacı olacaktır. Röntgen , tam kan sayımı ve kimyasal kan paneli hastalığın tanısında yardımcı olabilir. Endoskopi ile syrinx ya da soluk borusundaki lezyonları görebilir ve buradan kültür alıp ekim ile mikroskobik tanıya gidebiliriz ve belki PCR testi yaparak Aspergillus tanısını koyabiliriz. Kan da aspergillosis aramak için özel testler yapılabilir. Ancak bazen testler yanlış pozitif ya da yanlış negatif sonuçlanabilir bu nedenle diğer bulgularla birlikte yorumlamak gerekir.
Aspergillosis nasıl tedavi edilir?
Erişilebilir lezyonlar operasyonla uzaklaştırılmalıdır. Antifungal ilaçlar, örneğin ; adlı mantarın neden olduğu bir üst solunum yolu hastalığıdır. Amphotericin, Flucytosine, Fluconazole & Itraconazole vb. kullanılır. Immunostimulanlar tedaviye ek olarak verilir. Lokalize Aspergilloma'ların uzaklaştırılması için cerrahi müdahale gereklidir.Antifungal ilaçlar oral , topikal, enjeksiyon tarzında ya da nebulize yöntemiyle uygulanırlar. Diğer türler ile karşılaştırıldığında itraconazole’un Afrika gri papağanlarda son derece toksik olduğuna dair çeşitli raporlar vardır. Tedavi birkaç haftadan birkaç aya kadar uzayabilir ve birkaç antifungal ilaç kullanılabilir. Oksijen, ekstra ısı kaynağı, beslenme tüpü kullanımına ihtiyaç olabilir. Hastalığın prognozu değişkendir.
Aspergillosis’e karşı koruma nasıl yapılmalıdır?
İyi bakım ve diyet Aspergillus hastalığını önlemede çok etkilidir. Kuşu daima iyi havalandırılan bir ortamda tutun. Su ve mama kabını her gün mutlaka temizleyin. Kafes altlığını düzenli olarak temizleyin,değiştirin. Ayda en az bir kez kuş tüneklerini ve oyuncaklarını değiştirin veya dezenfekte edin. İyi beslenmeye çok dikkat edilmeli, doğru sebze,meyve, yem kombinasyonları verilmeli, yaşanan ortam temiz olmalı ve stres faktörü minimize edilmelidir.
* Penicillium notatum ve antibiyotik devrimi
Tüm mantarlar probleme ve hastalığa neden olmazlar. Aslında,bazıları bakteriyel hastalıklarla savaşma adına hayati önem taşımaktadırlar. 1941 yılında Albert Alexander'ın ağzının kenarında Stafilokok ve Streptokok bakterilerinin neden olduğu bir enfeksiyon vardı. Zamanla enfeksiyon tüm yüzüne, gözlerine ve akciğerlerine yayıldı. O tarihlerde iki bilim adamı Howard Florey ve Earnest Chain bir mantar üzerinde çalışmaktaydılar. Alexander Fleming tarafından keşfedilen mantar Penicillium notatum'u saf hale getirip bakterilere karşı savaşır hale sokmaya çalışıyorlardı. Albert Alexander'ın doktoru Charles Fletcher,Florey ve Chain'in ilacı denemek üzere bir gönüllü hasta aradıklarını biliyordu ve kendi hastası Albert Alexander'a konudan söz etti. Böylece Şubat 1941'de Albert Alexander penicillin ile tedavi edilen ilk insan oldu...İlk 24 saat içerisinde hastanın ateşi düştü, iştah düzeldi ve hasta hızla iyileşmeye başladı.
Referanslar ve Yararlanılan Kaynaklar
Dallwig, RK; Hanley, CS; Ballegeer, EA; Steinberg, H. What's your diagnosis:Aspergillosis. Journal of the American Veterinary Medical Association 2007;231(2):205-6.
Kearns, KS. Avian aspergillosis. In Kearns KS; Loudis B (eds.). Recent Advances in Avian Infectious Diseases. International Veterinary Information Service, Ithaca NY. (updated 9/25/2003).
Rupley, AE. Manual of Avian Practice. W.B. Saunders Co. Philadelphia, PA; 1997.
Oglesbee, BL. Mycotic Diseases. Altman, RB; Clubb, SL; Dorrestein, GM; Quesenberry, K. (eds.). Avian Medicine and Surgery. W.B. Saunders Co. Philadelphia, PA; 1997.
Olsen, GH; Orosz, SE. Manual of Avian Medicine. Mosby, Inc. St. Louis, MO; 2000.
Vet.Hekim Işıl Karatan
Aspergillosis nedir ve etken nedir?
Aspergillosis, genellikle tüm yaşamsal alanlarda mevcut olabilen Aspergillus
A. fumigatus ; A. flavus, A. niger, ve diğer etkenlerin yanısıra bu hastalığa neden olan mantarların en sık görülen çeşididir. Aspergillus ılık ve rutubetli ortamlarda çok kolaylıkla üreyebilir. Mantarın mikroskobik sporları havada bulunur ve yetersiz havalandırma, kötü hijyen, tozlu ortamlarda ve kapalı ortamlarda yetiştirilen hayvanlarda solunum yoluyla kolaylıkla alınabilir.
Genellikle, mantar hastalık nedeni değildir, bununla birlikte eğer kuşun bağışıklık sistemi çökmüş ise mantar etkeni hastalık yapar. Diğer hastalıkların varlığı, stres, yetersiz beslenme, kötü yetiştiricilik, sağlıksız koşullar, solunum yollarına zarar verebilecek herhangi bir durum (Örn: duman ile zehirlenme, sigara dumanı vb.) ve uzun süre kullanılan antibiyotik ya da kortikosteroidler hastalığa predispozisyonu arttırırlar.
Çevredeki sporların sayısının kombinasyonu ve predispozan faktörlerin varlığı kuşun hastalığa yakalanma riskini arttıran faktörlerdir. Aspergillosis daha sıklıkla papağanlarda ve mynahlarda görülür.
Aspergilloz, bağışıklık yetmezliği olanlarda özellikle ölümcül olabilir. Bu fırsatçı patojen evcilleştirilmiş ve kafes kuşları arasında yaygındır.
Aspergillosis’ in belirtileri nelerdir?
Aspergillosis iki şekilde gelişebilir – akut ya da kronik. Akut aspergillosisli kuşlar çok ciddi solunum güçlüğü çekerler, iştahları kaybolmuştur, su içme ve idrara çıkma sıklığı azalmıştır, siyanozis söz konusudur ( Muköz membranlarındaki ve derilerindeki renk morumsu hal almıştır) ve ani ölüm görülür. Mantar genellikle soluk borusunu (trachea), östaki borusunu (syrinx=ses kutusu) ve hava keselerini (air sacs) etkiler. Akciğerlere de etkilenebilir. Teşhis genellikle ölüm sonrası , post-mortem tanı (nekropsi) yöntemi sonucu konabilir.
Kronik aspergillosis çok daha sık görülen ve maalesef sinsi geliştiği için çok daha öldürücü olan bir formdur. Hastalık öldürücü hale gelene dek kuş hastalığa ait herhangi bir belirti vermeyebilir. Solunum yolları hastalığın primer olarak yerleştiği ve enfekte ettiği bir yerdir. Beyaz nodüller gözlenebilir ve bu nodüller sonuçta yerleştiği dokudan sıyrılarak çok miktarda spor kana karışır. Sporlar tüm vücudu kan aracılığıla dolaşırlar,böylece bir çok organı enfekte ederler. Özellikle de böbrekler, deri, kaslar, gastrointestinal kanal, karaciğer, gözler ve beyin hastalıktan etkilenir.
İlk belirtiler solunum sisteminde görülmektedir. Güç solunum ,hızlı solunum ve /veya egzersiz intoleransı sıklıkla gözlenir. Eğer syrinx (voice box) etkilendiyse seste değişiklik , konuşmada isteksizlik gözlenir ve gıcırtı-tıkırtı sesleri duyulur. Burun delikleri tıkanmış ya da burun akıntısı başlamış olabilir. Nihayet ağır solunum yolları hastalığı kuşun ölümüne neden olur.
Diğer işaretler ve hastalık belirtileri etkilenen organa bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Eğer sentral sinir sisteminin herhangi bir parçası hastalıktan etkilenmiş ise kuşta nörolojik belirtiler gözlenir. Kuşta tremorlar (titremeler), dengesiz ve titrek yürüyüş, epileptik krizler ve paraliz gelişebilir. Eğer karaciğer hastalıktan etkilendiyse yeşil renkli ürat gözlenebilir ve veteriner hekim karaciğerin büyümüş halini palpasyon ile hissedebilir. Generalize olmuş aspergillosiste , non-spesifik belirtiler ; örneğin iştah kaybının liderlik ettiği kilo kaybı , kas yıkımı, gut (ürat birikimi sonucu gelişen ağrılı, şiş ve kızarık eklemler), Kusmaya çalışma (regurgitation) , anormal dışkı ya da ishal, çok fazla idrar yapma, depresyon, ve lethargy ( uyuşukluk, ilgisizlik ) mevcuttur.
Sporlar taze ya da inkubasyondaki yumurtalara penetre olduysa, içine nüfuz ettiyse tüm embriyolar ölecektir.
Aspergillosis nasıl teşhis edilir ?
Hastalığın özellikle kronik formu bir çok hastalığı taklit ettiği için Aspergillosis’in tanısı oldukça güçtür. Veteriner Hekimin hastalığın gelişimi, kuşunuzun beslenme şekli ve yaşadığı ortam hakkındaki detaylı bilgiye ihtiyacı olacaktır. Röntgen , tam kan sayımı ve kimyasal kan paneli hastalığın tanısında yardımcı olabilir. Endoskopi ile syrinx ya da soluk borusundaki lezyonları görebilir ve buradan kültür alıp ekim ile mikroskobik tanıya gidebiliriz ve belki PCR testi yaparak Aspergillus tanısını koyabiliriz. Kan da aspergillosis aramak için özel testler yapılabilir. Ancak bazen testler yanlış pozitif ya da yanlış negatif sonuçlanabilir bu nedenle diğer bulgularla birlikte yorumlamak gerekir.
Aspergillosis nasıl tedavi edilir?
Erişilebilir lezyonlar operasyonla uzaklaştırılmalıdır. Antifungal ilaçlar, örneğin ; adlı mantarın neden olduğu bir üst solunum yolu hastalığıdır. Amphotericin, Flucytosine, Fluconazole & Itraconazole vb. kullanılır. Immunostimulanlar tedaviye ek olarak verilir. Lokalize Aspergilloma'ların uzaklaştırılması için cerrahi müdahale gereklidir.Antifungal ilaçlar oral , topikal, enjeksiyon tarzında ya da nebulize yöntemiyle uygulanırlar. Diğer türler ile karşılaştırıldığında itraconazole’un Afrika gri papağanlarda son derece toksik olduğuna dair çeşitli raporlar vardır. Tedavi birkaç haftadan birkaç aya kadar uzayabilir ve birkaç antifungal ilaç kullanılabilir. Oksijen, ekstra ısı kaynağı, beslenme tüpü kullanımına ihtiyaç olabilir. Hastalığın prognozu değişkendir.
Aspergillosis’e karşı koruma nasıl yapılmalıdır?
İyi bakım ve diyet Aspergillus hastalığını önlemede çok etkilidir. Kuşu daima iyi havalandırılan bir ortamda tutun. Su ve mama kabını her gün mutlaka temizleyin. Kafes altlığını düzenli olarak temizleyin,değiştirin. Ayda en az bir kez kuş tüneklerini ve oyuncaklarını değiştirin veya dezenfekte edin. İyi beslenmeye çok dikkat edilmeli, doğru sebze,meyve, yem kombinasyonları verilmeli, yaşanan ortam temiz olmalı ve stres faktörü minimize edilmelidir.
* Penicillium notatum ve antibiyotik devrimi
Tüm mantarlar probleme ve hastalığa neden olmazlar. Aslında,bazıları bakteriyel hastalıklarla savaşma adına hayati önem taşımaktadırlar. 1941 yılında Albert Alexander'ın ağzının kenarında Stafilokok ve Streptokok bakterilerinin neden olduğu bir enfeksiyon vardı. Zamanla enfeksiyon tüm yüzüne, gözlerine ve akciğerlerine yayıldı. O tarihlerde iki bilim adamı Howard Florey ve Earnest Chain bir mantar üzerinde çalışmaktaydılar. Alexander Fleming tarafından keşfedilen mantar Penicillium notatum'u saf hale getirip bakterilere karşı savaşır hale sokmaya çalışıyorlardı. Albert Alexander'ın doktoru Charles Fletcher,Florey ve Chain'in ilacı denemek üzere bir gönüllü hasta aradıklarını biliyordu ve kendi hastası Albert Alexander'a konudan söz etti. Böylece Şubat 1941'de Albert Alexander penicillin ile tedavi edilen ilk insan oldu...İlk 24 saat içerisinde hastanın ateşi düştü, iştah düzeldi ve hasta hızla iyileşmeye başladı.
Referanslar ve Yararlanılan Kaynaklar
Dallwig, RK; Hanley, CS; Ballegeer, EA; Steinberg, H. What's your diagnosis:Aspergillosis. Journal of the American Veterinary Medical Association 2007;231(2):205-6.
Kearns, KS. Avian aspergillosis. In Kearns KS; Loudis B (eds.). Recent Advances in Avian Infectious Diseases. International Veterinary Information Service, Ithaca NY. (updated 9/25/2003).
Rupley, AE. Manual of Avian Practice. W.B. Saunders Co. Philadelphia, PA; 1997.
Oglesbee, BL. Mycotic Diseases. Altman, RB; Clubb, SL; Dorrestein, GM; Quesenberry, K. (eds.). Avian Medicine and Surgery. W.B. Saunders Co. Philadelphia, PA; 1997.
Olsen, GH; Orosz, SE. Manual of Avian Medicine. Mosby, Inc. St. Louis, MO; 2000.
Vet.Hekim Işıl Karatan
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Kuşlarda Aspergillosis" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Vet.Hek.Işıl KARATAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Vet.Hek.Işıl KARATAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
papağan, papağan tüy yolma, aspergillosis, kuşlarda mantar, kuşlarda solunum güçlüğü, kuşlarda hızlı solunum, kuşlarda iştah kaybı, kuşlarda iştahta azalma, kuşlarda solunum yolları hastalığı, kuşlarda burun akıntısı, kuşlarda tüy dökümü, kuşlarda spor, kuşlarda titreme, kuşlarda tremor, kuşlarda epilepsi, kuşlarda trek yürüme, kuşlarda sallantılı yürüme, kuşlarda kabarık tüyler, kuşlarda karaciğer büyümesi, kuşlarda ürat, kuşlarda kusma, kuşlarda ishal, kuşlarda aspergillosis
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
