2007'den Bugüne 92,262 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Nöropatik Ağrı Nedir? Teşhisi Nasıl Konur?
MAKALE #6438 © Yazan Prof.Dr.Burhanettin ULUDAĞ | Yayın Şubat 2011 | 16,859 Okuyucu
NÖROPATİK AĞRININ YENİ TANIMI VE NÖROPATİK AĞRI TANI YÖNTEMLERİ

Uluslararası ağrı çalışma grubunun 1994 yılından bu yana geçerliliğini koruyan nöropatik ağrı, nörojenik ağrı tanımlamaları 2008 yılından bu yana sorgulanmaya ve yeni tanımlamalar gündeme gelmeye başlamıştır. 1994’te Merskey ve Bagduk’un kaleme aldığı tanım: “Sinir sistemindeki bir lezyon veya disfonksiyondan kaynaklanan ağrı” idi. Zaman içinde bu tanımdaki disfonksiyon terimi nedeniyle bir çok ağrı türünün nöropatik ağrı olarak sorgulanmaya başladığı görülmüştür. Özellikle ağrının kronikleşme süreçlerinde, somatik bir ağrının santral sinir sisteminde bazı değişmelere neden olması ve zamanla somatik ağrı komponentinin üzerine nöropatik ağrının yerleşmeye başlaması bu tartışmalarda ana eksenleri oluşturmuştur. Ayrıca sinir sisteminin somatosensoriyel yapılarının dışındaki alanlarındaki lezyonlar sonucu ortaya çıkan ağrılar da benzer şekilde nöropatik ağrı kavramı içinde görülmeye başlamıştır (Örneğin motor bir inme sonrasında spastisite gibi nedenler bağlı ağrılar, Parkinson hastalarında görülen ağrılar gibi).

2008 yılında Trede ve arkadaşları Neurology dergisinde yayınladıkları “Neuropathic pain: redefinition and a grading system for clinical and research purpose” isimli makalede neuropatik ağrı kavramının amacının dışında çok genişlediğini ve gerçekte nöropatik ağrı olmayan durumlarında bu kavramın içine girmeye başlaması nedeniyle nöropatik ağrı tanımının sınırlandırılması gerektiğini ileri sürerek yeni bir tanım önermişlerdir. Buna gore nöropatik ağrı tanımı : “doğrudan somatosensoriyel sistemdeki bir lezyon veya hastalıktan kaynaklanan ağrı” olarak yenilenmiştir. Bu tanımın 1994 IASP tanımından farkı disfonksiyon teriminin tanımdan çıkarılmış olmasıdır. Bu yeni tanım geniş bir destek bulmuş görünmektedir. Trede ve ark. bu makalelerinde yeni tanım önerileri yanı sıra nöropatik ağrı için tanı kriteleri de önermişlerdir. Buna gore somatosensoriyel sistemi tutan belirli bir hastalık öyküsü, buna ait duysal sistemi de içeren nörolojik muayene bulguları ve tanıyı doğrulayan yardımcı incelemelerin varlığı ile nöropatik ağrı tanısı konulabilir. Nöropatik ağrının varlığının değerlendirileceği her hastada değerlendirilmesi ve puanlanması gereken parametreler:

1.Ağrı kesin bir nöroanatomik dağılım göstermeli
2.Periferik ve santral somatosensoriyel sistemi etkiliyen lezyon veya hastalığa ait öykü
3.En azından bir doğrulayıcı test ile nöroanatomik dağılımın gösterilmesi
4.İlişkili lezyon veya hastalığın en azından bir test ile doğrulanması’ dır.
Bu parametrelerden dördünün de bulunması halinde kesin nöropatik ağrı, 1. ve 2. parametrelere ek olarak 3 ve 4. parametrelerin bulunması halinde olası nöropatik ağrı, yalnızca 1 ve 2. parametrelerin bulunması halinde düşük olasılıkla nöropatik ağrı denilebilecektir. Şekil 1’ de bu tanım ve puanlama şemasına uygun nöropatik ağrı tanı algoritması verilmiştir (Trede RD, Jensen TSi Campbell JN et al. Neuropathic pain: redefinition and a grading system for clinical and research purposes. Neurology 2008;70:1630-1635).

Nöropatik Ağrı için Tanısal Testler

Tarama Testleri

McGill Ağrı sorgulaması değişik ağrı türlerinin şiddetini ve özelliklerini belirlemeye yönelik bir ankettir.. Nöropatik ağrı için özgüllüğü yoktur.

Leeds nöropatik semptom ve bulgu değerlendirme testi (LANSS) 5 semptom başlığı ve 2 klinik muayene içerir. Türkçeye geçirlilik çalışması yapılmıştır. Klinik tanı ile karşılaştırıldığında duyarlılığı %82-91, özgüllüğü % 80-94 arasında değişir.
Nöropatik ağrı anketi (NPQ) 12 başlık içerir. Duyarlılığı %66, özgüllüğü %74’tür.
Nöropatik ağrı için 4 soru (DN4) semptomlarla ilişkili 7 başlık içerir, bunların 3 tanesi nörolojik muayene ile ilişkilidir. 10 toplam puandan 4’ün üzerinde alınması nöropatik ağrı varlığını gösterir. %83 duyarlılık ve %90 özgüllüğe sahiptir. Epidemiyolojik çalışmalar ve diabet için kullanılabilir testtir.

PainDetect 9 soruluk bir ankettir. %85 duyarlılık ve % 80 özgüllüğe sahiptir.
ID pain, 5 duysal sistem sorusu içerir, bunlardan biri eklem ağrısını sorgular. Duyarlılığı ve özgüllüğü nöropatik ağrı için yüksek değilidr.
Son yıllarda geliştirilen diğer bir test StSEP bel ağrılarının radiküler ya da nonradiküler olup olmadığını sorgulamaktadır.
Nöropatik ağrı skalası (NPS) nöropatik ağrı ölçeklemesinde kullanılan bir testtir.
Ağrı şiddeti ölçümünde en sık kullanılan testlerden biri VAS (vizüel analog skala) ve sayısal ölçüm skalalarıdr (Likert).

Nörofizyolojik Testler

Elektromiyografi

Elektromiyografi motor, duysal sinir iletim çalışmaları, iğne elektromiyografiyi içeren kas ve sinirlerin elektriksel aktivitesinin kayıtlandığı bir testtir. Elektromyografi ile periferik sinir sistemindeki lezyon veya hastalıkların varlığı ortaya konabilir. Fokal ve yaygın periferik nöropatiler (mononöropati, polinöropati, pleksopati, tuzak nöropatiler vb), radikülopatilerin varlığı ortaya konarak periferik duysal sistemdeki lezyonlar gösterebilir. Unutulmaması gereken bir nokta, rutin EMG’ de sinir ileti çalışmalarında orta ve geniş çaplı periferik sinirlerin test edildiğidir. Ağrı iletiminde önemli rolü olan C ve Adelta liflerinin aktiviteleri rutin bir elektrofizyolojik çalışma ile gösterilemez. Bunun için mikronörografi ve laser uyarılmış yanıtlar gibi özel testlere ihtiyaç vardır.

Diabetik nöropati EMG nin en sıklıkla yapıldığı hastalıklardan biridir. Klinisyenin eldiven çorap duyu kusuru, derin tendon reflekslerinde kayıp gibi diayabetik nöropatiyi işaret eden bazı bulgularını doğrulamak için istediği EMG’nin hiç te az olmayan oranda normal çıkışı, tutuluşun daha çok küçük çaplı liflerde oluşundandır.

Kantitatif duysal test (KDT)

Şiddeti ayarlanabilir değişik duysal modalitelerin hasta ile iletişim temelinde test edildiği bir yöntemdir. Hastanın değerlendirmesine ve teknisyen deneyimine dayanması nedenleriyle objektivitesi kısıtlı olsa da küçük çaplı liflerin etkilenmesini de gösterebilmesi nedeniyle değerli olabilecek bir testtir. KDT’ te test edilen duysal modaliteler kullanılan cihaza gore değişmek üzere, dokunma, vibrasyon, elektriksel uyarı, ağrılı soğuk ve sıcak uyaranlardır, Şu anda kullanılan KDT cihazlarının çoğu özellikle küçük çap nöropatilerini değerlendirmektedirler. Tanısal olarak kullanıldıkları gibi tedavi takibinde de kullanılabilmektedirler.

Mikronörografi

Periferik bir sinir içine çok ince genellikle tungstenden yapılmış elektrodlar ile girerek yapılan kayıtlama tekniğidir. Bu yöntemle değişik aksonlara ait aktiviteler kayıtlanabilir (geniş çaplı, küçük çaplı, miyelinsiz aksonlar gibi). Özellikle rutin elektrofizyolojik incelemeler ile gösterilemiyen C ve Adelta lif aktiviteleri bu yöntem ile gösterilebilir. Ancak yine de tanısal kullanımı yöntemin zorluğu, zaman alıcığı gibi faktörler ile sınırlıdır. Ayrıca normal değerleri dahi henüz tanımlanmış değildir.

Ağrılı refleksler

Ağrılı göz kırpma refleksi, fleksör refleksler, ağrılı uyaran ile kutanöz sessiz periyod bunlardan bazılarıdır. Nöropatik ağrı tanısında kullanımları oldukça sınırlıdır.

Ağrı ile ilişkili uyarılmış potansiyeller

Nosiseptif yolakları değerlendirme için en güvenilir yöntemler laser uyarılmış potansiyellerdir. Laser uyaran ile C ve Adelta serbest sinir sonlanmaları spesifik olarak uyarılarak erken ve geç laser uyarılmış kortikal potansiyeller (LEP) elde edilebilir. Bu yöntem ile doğrudan ağrıyı taşıyan somatosensoriyel sistem değerlendirilebilir.
Lazer uyaranlar ile ağrılı refleks çalışmalar ve mikronörografik kayıtlamalar ile doğrudan A delta ve C lif sonlanmaları ve bu aksonlara ait iletimsel özellikleri incelemek mümkündür.

Lazer uyaranlar dışında son yıllarda Peltier plakaları aracılığı ile sıcak ve soğuk uyaranlar verebilen stimülatörler geliştirilmektedir ve bunlara ait nörofizyolojik çalışmalar yakın yıllarda gündemimize girebilecektir.

Otonomik Sistem Çalışmaları

Sempatik deri yanıtları

El ve ayak tabanından sudomotor aktivitenin elektrofizyolojik yöntemler ile kayıtlanması işlemidir. Ekrin ter bezlerinin aktivitesi C ve Adelta lifleri ile sağlandığından dolaylı olarak küçük lif nöropatileri hakkında bilgi verebilmektedir.

Kardiyak RR İnterval Değişkenliği

Kalbin içsel ve dışsal uyaranlara karşı oluşan ritmindeki değişiklikleri elektrofizyolojik olarak gösteren tanısal yöntemdir. Yanıtlar kalbin parasempatik innervasyonu hakkında bilgi verir ve küçük çaplı lif nöropatilerinin değerlendirmesinde kullanılabilir.

QSART

Kantitatif sudomotor akson refleksi. özel higrometrik cihaz aracılığı ile deri üzerine asetilkolin uygulanmasına yanıt olarak oluşan birim alandaki refleks sudomotor aktivitenin latans ve miktar olarak saptanması esası üzerine çalışan bir testtir. Kompleks bir cihaz olduğundan kolaylıkla ulaşılabilir değildir. Küçük çaplı lif nöropatilerindeki sudomotor aktivite bozulumunu gösterebilir.

Deri Biopsisi

Ağrılı cilt alanından alınan punch biopsi ve özel immunboyama ile birim alandaki intraepidermal A delta ve C lif sonlanma sayılarının ve intraepidermal sinir lif dansitesinin belirlendiği bir yöntemdir. Deneyimli merkezlerde duyarlılık ve özgüllüğü %88 civarındadır.

Nöropatik ağrısı olan ancak EMG’ si normal olan hasta gruplarında önemli oranda ince lif anormalliklerini ortaya koyabilmektedir.

Fonksiyonel Nörogörüntüleme

Ağrıya ait santral sinir sistemi yapılarının fonksiyonel görüntüleme yöntemleri nöropatik ağrı incelemesinde kullanılabilir yöntemlerdir. PET, fMRG bunların en önde gelenleridir.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Nöropatik Ağrı Nedir? Teşhisi Nasıl Konur?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Prof.Dr.Burhanettin ULUDAĞ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Prof.Dr.Burhanettin ULUDAĞ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     1 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Burhanettin ULUDAĞ Fotoğraf
Prof.Dr.Burhanettin ULUDAĞ
İzmir
Doktor "Nöroloji"
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi7 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Prof.Dr.Burhanettin ULUDAĞ'ın Makaleleri
► Nöropatik Ağrı Nedir? Prof.Dr.Orhan ŞEN
► Ağrı ve Tedavisi Dr.Kenan KIBICI
► Covid 19 Pandemisi ve Ağrı Dr.İlker SOLMAZ
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Nöropatik Ağrı Nedir? Teşhisi Nasıl Konur?' başlığıyla benzeşen toplam 66 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Gece Bacaklara Giren Kramp ve Kasılmalar ÇOK OKUNUYOR Haziran 2011
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


12:09
Top