Konjenital Musküler Tortikolis ve Fizyoterapisi
Tortikolis terimi Latince Torti: dönük, Collum: boyun kelimelerinden gelmektedir.
Bebeklerin Doktora ilk başvurma şikayeti boyun yan tarafında tek tarflı ele gelen ve gözle görülen bir kitle farketmeleridirmeleridir.Bu aşamada bebeğin başı sürekli bir yanda tutması, başın ve yüzün asimetrik olması farkedilir. Bebekler yatarken ve kucaktayken başı sürekli bir yöne çevirirler. Ayrıca bebek başını diğer yöne çevrilmeye zorlanırsa ağlar ve rahatsız olur.
Konjenital Muskuler Tortikoliste Sterno-kleido mastoid kas içinde bir kitle olur. Buna ilave olarak başın aynı tarafa lateral fleksiyonu ve karşı tarafa rotasyonu oluşur. Bebek başını diğer yana yatıramaz ve tortikolis tarafına çeviremez.(Yu ve ark 2004)
Pozisyonel tortikolis terimi ise genellikle asimetrik baş posturünün olduğu ancak kitlenin olmadığı durumu tanımlar. Bu duruma sıklıkla plagiosefali ( başın yamuk olması)eşlik eder.
Bebeklerin ilk üç ayda asimetrik tonik boyun refleksleri olduğu ve orta hat kontrolleri bu ayda geliştiği için tortikolis göz ardı edilebilir.
Basit olarak muayene edilen her çocuğun başına bakılması ve herhangi baş asimetrisine yüz asimetrisinin eşlik edip edilmediğinin kontrolü bebeklerde erken tanı koymaya yardımcıdır. Özellikle saçları az olan bebeklerde bunu görmek daha kolayken saçlı bebeklerde kafatasının elle hissedilmesi ve aileden çocuğun başının gün içinde hep aynı yöne çevirip çevirmediği teyit edilir. SCM kas palpasyonu ile kitlenin palpe edilmesi, traksiyon sırasında başın postürünün gözlenmesi basit ve güvenilir tanı yöntemleridir.
Tortikolis etyolojisi tam olarak bilinmemektedir. İnsidansı % 0.4-1.9 olarak daha çok erkek bebeklerde ve Sağ tarafta daha fazla olduğu bildirilmiştir. Tortikolisli bebeklerin çoğunun doğum şekli baş gelişidir.(Davies ve ark 1993)
TORTİKOLİSTE AYIRICI TANI: Boyunda tortikolisi olan bebeklerde aşağıdaki durumlar eşlik edebilir.
Vertebral anomaliler (%30)
Okuler tutulum (%23)
Brachial Pleksus paralizisi (%17)
Nörolojik tutulum (%11)
Gastroözefegal reflü, faranjit, sandifer sendromu ve bening paroksismal tortikolis akla gelmelidir.
Nöromüsküler hastalıklara da tortikolis eşlik edebilir ( Wolfert ve ark 1989).
Postüral asimetriye bağlı gelişen sekonder hareket paterleri, yüzüstü kollara asimetrik destek erme sonucunda gövdenin tüm planlardaki hareketleri etkilenir.
TORTİKOLİS DEĞERLENDİRMESİ: Etyolojiye yönelik hamilelik ve doğum anamnezi alınır. Boynun hareket açıklığı, İskelet deformitelerini değerlendirmek açısından Boyun x-ray’i, gözün her yöne hareketleri, nörolojik seviyesi değerlendirilir. Çocuğun üst bedeni kapsamlı bir değerlendirme için çıplak olmalıdır. Baştaki asimetrinin tortikolis’e eşlik edip etmediği değerlendirilir. tortikolisli çocukların yaklaşık üçte ikisinde olan nodül özellikle iki ile dördüncü aylar arasında gözle görünür ve oldukça büyüktür. Nodül fizyoterapi ile zamanla küçülür ve kaybolur.
1994 ‘de ani bebek ölümü vakalarında artıştan sonra doktorlar tarafından sırtüstü uyumanın teşvik edilmesiyle başın arkasında şekil bozukluğu vakalarında artış olmuştur. Bebeğin rahat ettiği tek tarafı ısrarla yatış için tercih etmesi, prematüre bebeklerde solunum desteği için kullanılan cihazların çocuğun başını zorunlu olarak tek tarafta tutması, reflüsü olan ve kusan çocuklarda tek taraflı yatışı başda asimetriyi ve pozisyonel tortikolisi artırmıştır.(Graham,1999)
Bu vakalarda özellikle araba koltuğunda ya da sırtüstü yatma düzenekleri doktor tarafından simetrik yatış önerileceği gibi başın döndüğü taraftan uyarı verilmesi, oyuncakla çocukların dönemediği tarafa dönmenin uyarılması, evde çocuğun yatma düzeneğinin buna göre değiştirilmesi tavsiye edilir.
Konjenital yada pozisyonel tortikolis eğer tedavi edilmezse plagiosefaliye neden olabilir. Genellikle tortikoliste karşı tarafın fronto-orbitali ve aynı tarafın parieto-oksipitali düzleşir. Tortikolisin erken tedavi edilmesi plagiosefaliyi önlemek açısından önemlidir.. (Golden ve ark 1990) Bu nedenle bebeğin 3 ay civarında iki elin ağza simetrik götürmesi çocuk doktoru tarafından gözlenmelidir.
Geç tedavi edilen vakalarda kranyofasyal iskeletin değiştiği Üç Boyutlu Beyin Tomografisi ile gösterilmiştir (Yu ve ark 2004).
TORTİKOLİS FİZYOTERAPİSİ
Fizyoterapi Tortikolis tespit edilir edilmez başlanmalıdır. SCM Kas içinde kitle olup olmadığının tespitinin Ultrason ile yapılmış olmasını beklemek gerekli değildir. Tecrübeli Pediatrik fizyoterapistler nodülü manüple edebilmekte hatta büyüklüğü konusunda bir yargıya varabilmektedir. Bu yargının US yapılarak onaylanması yararlıdır, ancak hastanelerin tetkik için uzak tarihe randevu verdiği durumda fizyoterapi, Ultrason sonucu beklenmeden başlanmalıdır.
Başlangıçta çocuğun gün içi sırtüstü, yüzüstü ve yan nasıl yatırılacağı, kucakta nasıl taşınacağı, odası ve yatağının adaptasyonu, doğru yönden yaklaşılması ve oyun teknikleri anneye öğretilmelidir.
Bebekler özellikle başlarını çeviremedikleri yönden uyarılmalı , ışık ve oyuncaklar bu yönden gelmelidir.
Aileye durumun ciddiyetine göre gün içine yayılarak 3-6 kez ve belirli sayıda
yapılacak asimetrik egzersizleri öğretilir. Egzersiz yapmadığı zamanda başın düzgün tutulması ve bebeğin düzgün taşınması önemlidir.
Ailede bebeğe bakan annneanne, babaanne ve diğer akrabalarla bakıcılar bebeğin nasıl tutulacağı ve taşınacağına dair eğitilmelidir.Özellikle bebeğin pozisyonlanması çok önemli olduğu için babalarda bu programa destek olmalı, egzersizlerin düzenli yapılması konusunda anneye yardımcı olmalıdır.
FİZYOTERAPİST İZLEM PROTOKOLÜ
Başlangıçta 15 günde bir ve birkaç takipten sonra ayda bir takip önemlidir. Ailenin bebeğe yaklaşımı ve motivasyonu, gerekliyse bebekle ilgilenen diğer kişilerin eğitimi de yapılmalıdır.
Tedavi yaklaşık 6-9 ay sürer. Geç gelen vakalarda 1.5- 2 yaşa kadar sürebilir.
Tedaviyi oyunla birleştirmek, tedavi sırasında çocukla iletişim kurmak çocuğun egzersize uyumuna ve ailenin stresini azaltmaya yardımcı olabilir.
Egzersiz tedavisinde Germe temel tedavidir. Buna pozisyonlama ve bantlama (Kinezyo-tape) yardımcıdır. Kinezyo-tape uygulaması konusunda eğitim almış fizyoterapist aşırı uzamış kasın fasilite edilmesini istediği kaslara, postürünün azaltılması için gövde omuz ve skapula kaslarına çocuğun ihtiyacı doğrultusunda uygulama yapar. Haftada bir değişen bu bantlama 5-6 hafta haftada bir uygulanabilmektedir.
Bebekte iyileşmenin takibi için Fotoğraf alınarak bir arşiv oluşturulması ailenin motivasyonu ve çocuğun takibi açısından önemlidir.
Tam iyileşme sağlandıktan sonra hastaların 6 ay-1 yıl süreyle takibi yararlı olur.
Tortikolisi olan bebeklerin fizyoterapiste yönlendirilmeden önce kapsamlı Nörolojik muayeneleri yapılmalıdır.
Bu bebeklerin Fizyoterapisi bu konuda uzman Çocuk Fizyoterapistleri tarafından yapılmalıdır.
Bebeklerin Egzersizleri Fizyoterapistleri tedavi programının bittigini söylemeden bırakılmamalıdır. Nadirde olsa tedavisi erken bitiren bebeklerde Nüks görülebilmektedir.
Bebeklerde özellikle ilk 6 ayda herhangi göz asimetrisi olmadığı halde bebek oturma pozisyonuna geldiğinde objeleri görmek için boynunu eğri tutmaya başlıyorsa mutlaka bir çocuk göz hekimi tarafından değerlendirilmelidir. Çok nadirde osa Tortikolis Görme sinirinin etkilendiği durumlarda oluşabilmektedir. Bu konuda öncelikle Çocuk hekiminizi bilgilendirmeniz yararlı olur.
Bebeklerin Doktora ilk başvurma şikayeti boyun yan tarafında tek tarflı ele gelen ve gözle görülen bir kitle farketmeleridirmeleridir.Bu aşamada bebeğin başı sürekli bir yanda tutması, başın ve yüzün asimetrik olması farkedilir. Bebekler yatarken ve kucaktayken başı sürekli bir yöne çevirirler. Ayrıca bebek başını diğer yöne çevrilmeye zorlanırsa ağlar ve rahatsız olur.
Konjenital Muskuler Tortikoliste Sterno-kleido mastoid kas içinde bir kitle olur. Buna ilave olarak başın aynı tarafa lateral fleksiyonu ve karşı tarafa rotasyonu oluşur. Bebek başını diğer yana yatıramaz ve tortikolis tarafına çeviremez.(Yu ve ark 2004)
Pozisyonel tortikolis terimi ise genellikle asimetrik baş posturünün olduğu ancak kitlenin olmadığı durumu tanımlar. Bu duruma sıklıkla plagiosefali ( başın yamuk olması)eşlik eder.
Bebeklerin ilk üç ayda asimetrik tonik boyun refleksleri olduğu ve orta hat kontrolleri bu ayda geliştiği için tortikolis göz ardı edilebilir.
Basit olarak muayene edilen her çocuğun başına bakılması ve herhangi baş asimetrisine yüz asimetrisinin eşlik edip edilmediğinin kontrolü bebeklerde erken tanı koymaya yardımcıdır. Özellikle saçları az olan bebeklerde bunu görmek daha kolayken saçlı bebeklerde kafatasının elle hissedilmesi ve aileden çocuğun başının gün içinde hep aynı yöne çevirip çevirmediği teyit edilir. SCM kas palpasyonu ile kitlenin palpe edilmesi, traksiyon sırasında başın postürünün gözlenmesi basit ve güvenilir tanı yöntemleridir.
Tortikolis etyolojisi tam olarak bilinmemektedir. İnsidansı % 0.4-1.9 olarak daha çok erkek bebeklerde ve Sağ tarafta daha fazla olduğu bildirilmiştir. Tortikolisli bebeklerin çoğunun doğum şekli baş gelişidir.(Davies ve ark 1993)
TORTİKOLİSTE AYIRICI TANI: Boyunda tortikolisi olan bebeklerde aşağıdaki durumlar eşlik edebilir.
Vertebral anomaliler (%30)
Okuler tutulum (%23)
Brachial Pleksus paralizisi (%17)
Nörolojik tutulum (%11)
Gastroözefegal reflü, faranjit, sandifer sendromu ve bening paroksismal tortikolis akla gelmelidir.
Nöromüsküler hastalıklara da tortikolis eşlik edebilir ( Wolfert ve ark 1989).
Postüral asimetriye bağlı gelişen sekonder hareket paterleri, yüzüstü kollara asimetrik destek erme sonucunda gövdenin tüm planlardaki hareketleri etkilenir.
TORTİKOLİS DEĞERLENDİRMESİ: Etyolojiye yönelik hamilelik ve doğum anamnezi alınır. Boynun hareket açıklığı, İskelet deformitelerini değerlendirmek açısından Boyun x-ray’i, gözün her yöne hareketleri, nörolojik seviyesi değerlendirilir. Çocuğun üst bedeni kapsamlı bir değerlendirme için çıplak olmalıdır. Baştaki asimetrinin tortikolis’e eşlik edip etmediği değerlendirilir. tortikolisli çocukların yaklaşık üçte ikisinde olan nodül özellikle iki ile dördüncü aylar arasında gözle görünür ve oldukça büyüktür. Nodül fizyoterapi ile zamanla küçülür ve kaybolur.
1994 ‘de ani bebek ölümü vakalarında artıştan sonra doktorlar tarafından sırtüstü uyumanın teşvik edilmesiyle başın arkasında şekil bozukluğu vakalarında artış olmuştur. Bebeğin rahat ettiği tek tarafı ısrarla yatış için tercih etmesi, prematüre bebeklerde solunum desteği için kullanılan cihazların çocuğun başını zorunlu olarak tek tarafta tutması, reflüsü olan ve kusan çocuklarda tek taraflı yatışı başda asimetriyi ve pozisyonel tortikolisi artırmıştır.(Graham,1999)
Bu vakalarda özellikle araba koltuğunda ya da sırtüstü yatma düzenekleri doktor tarafından simetrik yatış önerileceği gibi başın döndüğü taraftan uyarı verilmesi, oyuncakla çocukların dönemediği tarafa dönmenin uyarılması, evde çocuğun yatma düzeneğinin buna göre değiştirilmesi tavsiye edilir.
Konjenital yada pozisyonel tortikolis eğer tedavi edilmezse plagiosefaliye neden olabilir. Genellikle tortikoliste karşı tarafın fronto-orbitali ve aynı tarafın parieto-oksipitali düzleşir. Tortikolisin erken tedavi edilmesi plagiosefaliyi önlemek açısından önemlidir.. (Golden ve ark 1990) Bu nedenle bebeğin 3 ay civarında iki elin ağza simetrik götürmesi çocuk doktoru tarafından gözlenmelidir.
Geç tedavi edilen vakalarda kranyofasyal iskeletin değiştiği Üç Boyutlu Beyin Tomografisi ile gösterilmiştir (Yu ve ark 2004).
TORTİKOLİS FİZYOTERAPİSİ
Fizyoterapi Tortikolis tespit edilir edilmez başlanmalıdır. SCM Kas içinde kitle olup olmadığının tespitinin Ultrason ile yapılmış olmasını beklemek gerekli değildir. Tecrübeli Pediatrik fizyoterapistler nodülü manüple edebilmekte hatta büyüklüğü konusunda bir yargıya varabilmektedir. Bu yargının US yapılarak onaylanması yararlıdır, ancak hastanelerin tetkik için uzak tarihe randevu verdiği durumda fizyoterapi, Ultrason sonucu beklenmeden başlanmalıdır.
Başlangıçta çocuğun gün içi sırtüstü, yüzüstü ve yan nasıl yatırılacağı, kucakta nasıl taşınacağı, odası ve yatağının adaptasyonu, doğru yönden yaklaşılması ve oyun teknikleri anneye öğretilmelidir.
Bebekler özellikle başlarını çeviremedikleri yönden uyarılmalı , ışık ve oyuncaklar bu yönden gelmelidir.
Aileye durumun ciddiyetine göre gün içine yayılarak 3-6 kez ve belirli sayıda
yapılacak asimetrik egzersizleri öğretilir. Egzersiz yapmadığı zamanda başın düzgün tutulması ve bebeğin düzgün taşınması önemlidir.
Ailede bebeğe bakan annneanne, babaanne ve diğer akrabalarla bakıcılar bebeğin nasıl tutulacağı ve taşınacağına dair eğitilmelidir.Özellikle bebeğin pozisyonlanması çok önemli olduğu için babalarda bu programa destek olmalı, egzersizlerin düzenli yapılması konusunda anneye yardımcı olmalıdır.
FİZYOTERAPİST İZLEM PROTOKOLÜ
Başlangıçta 15 günde bir ve birkaç takipten sonra ayda bir takip önemlidir. Ailenin bebeğe yaklaşımı ve motivasyonu, gerekliyse bebekle ilgilenen diğer kişilerin eğitimi de yapılmalıdır.
Tedavi yaklaşık 6-9 ay sürer. Geç gelen vakalarda 1.5- 2 yaşa kadar sürebilir.
Tedaviyi oyunla birleştirmek, tedavi sırasında çocukla iletişim kurmak çocuğun egzersize uyumuna ve ailenin stresini azaltmaya yardımcı olabilir.
Egzersiz tedavisinde Germe temel tedavidir. Buna pozisyonlama ve bantlama (Kinezyo-tape) yardımcıdır. Kinezyo-tape uygulaması konusunda eğitim almış fizyoterapist aşırı uzamış kasın fasilite edilmesini istediği kaslara, postürünün azaltılması için gövde omuz ve skapula kaslarına çocuğun ihtiyacı doğrultusunda uygulama yapar. Haftada bir değişen bu bantlama 5-6 hafta haftada bir uygulanabilmektedir.
Bebekte iyileşmenin takibi için Fotoğraf alınarak bir arşiv oluşturulması ailenin motivasyonu ve çocuğun takibi açısından önemlidir.
Tam iyileşme sağlandıktan sonra hastaların 6 ay-1 yıl süreyle takibi yararlı olur.
Tortikolisi olan bebeklerin fizyoterapiste yönlendirilmeden önce kapsamlı Nörolojik muayeneleri yapılmalıdır.
Bu bebeklerin Fizyoterapisi bu konuda uzman Çocuk Fizyoterapistleri tarafından yapılmalıdır.
Bebeklerin Egzersizleri Fizyoterapistleri tedavi programının bittigini söylemeden bırakılmamalıdır. Nadirde olsa tedavisi erken bitiren bebeklerde Nüks görülebilmektedir.
Bebeklerde özellikle ilk 6 ayda herhangi göz asimetrisi olmadığı halde bebek oturma pozisyonuna geldiğinde objeleri görmek için boynunu eğri tutmaya başlıyorsa mutlaka bir çocuk göz hekimi tarafından değerlendirilmelidir. Çok nadirde osa Tortikolis Görme sinirinin etkilendiği durumlarda oluşabilmektedir. Bu konuda öncelikle Çocuk hekiminizi bilgilendirmeniz yararlı olur.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Konjenital Musküler Tortikolis ve Fizyoterapisi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Fzt.Gönül ACAR'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Fzt.Gönül ACAR'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
5 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
tortikolis, çocuk fizyoterapisi, konjenital musküler tortikolis, bebekte kitle, bebeğin boynunda kitle
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
