2007'den Bugüne 92,262 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Etkili Öğretmenlik
MAKALE #6910 © Yazan Psk.Dnş.E.Aygül ÇELİK İNCİ | Yayın Mayıs 2011 | 9,062 Okuyucu
ETKİLİ ÖĞRETMENLİK

Sosyal eşitliğin hâkim olduğu bir ortamda yaşayan ve eğitim veren bu günün öğretmenleri, klasik güdüleme ve disiplin yöntemlerinin artık işe yaramadığını kabul etmek zorundadırlar.

Bu nedenle yeni yollar aramalı, öğrencilerle etkili iletişim kurabilme yöntemlerini öğrenmelidirler. Çünkü bu günün öğrencileri otoriter bir ortamda çalışmak istememekte, fakat gevşek bir ortamda da başarılı olamamaktadırlar.

Etkili öğretmen olabilmenin en temel koşulu demokratik bir sınıf ortamı yaratmaktır. Böyle bir kişisel ve toplu ihtiyaçlar karşılanabilir. Yarışma ve rekabet önlenir, güç, ödül, ceza kullanılmaz. Etkili öğretmen toplu ve bireysel ihtiyaçların farkına varır. Etkili iletişim becerileri kullanır.

Kötü iletişim birçok disiplin sorunu yaratır. Bazı öğrenciler sadece sorun yarattıkları zaman fark edildiklerine inanırlar. Onların bu davranışları bir istek veya ısrarlı bir talep olarak algılamak gerekir. ‘’ Bana ilgi göster ’’ gibi. Etkili iletişim becerilerini kullanan öğretmenler öğrencilerini anladıklarını hissettirebilirler. Dinlendiklerini anlayan öğrenciler seçenekleri denemeye daha yatkındırlar. Öğretmen ve öğrenciler birbirlerine karşılık vermek yerine karşılıklı konuşma yöntemini uygularlarsa disiplin sorunları halledilebilir.

A) OLUMLU VE OLUMSUZ DAVRANIŞLAR TANINMALIDIR.

Demokratik bir ortam nasıl yaratılabilir?
1.) Eşitlik ve karşılıklı saygının var olduğu bir hava yaratılmalıdır; öğretmen ve öğrenciler yaş, bilgi, deneyim yönünden çok farklı olsalar da insanlık onuru yönünden eşittirler. Öğrencilere saygı göstermeli, onların da öğretmene saygı göstermeni beklenmelidir.

2.) Öğrenciler teşvik edilmelidir; İnsanın en önemli amacı ait olmaktır. Her insan önemli hissetmek, ait olmak ister. Bu yüzden öğrencilerin kuvvetli yönlerini öne çıkartmak, olumlu olanı vurgulamak gerekir. Düşünceli yapılan teşvik öğrencinin öğrenme gücünü geliştirir, öğretmenlerle olan ilişkilerini kuvvetlendir. Hataları yerine başarıları vurgulama öğrencilerin özgüvenini geliştir.

3.) Öğrenciler karar almada ortak olmalıdır; Karar almayı öğrenmek eğitimin önemli bir parçasıdır. Öğrenciler oluşmasında söz sahibi oldukları sınıf politikasına daha büyük bir şevkle kabul edeceklerdir.

4.) Öğrencilere davranışlarla ilgili tutarlı, mantıklı ve tümüyle anlaşılır kılavuzlar vererek kendini disiplin olayı geliştirilmelidir.

Sınıfa demokratik ve insancıl kurallar getirmek disiplin sorunlarını otomatik olarak yok etmez. Zaman zaman sorun yaşanacaktır.
Öğrenciler olumsuz davrandıklarında ait olmak ile ilgili problemleri var demektir. Yapıcı yolların işe yaramadığını düşünen öğrenciler öğretmen ve arkadaşlarının gözünde önem kazanmak, fark edilmek için olumsuz davranacaklardır.

Olumsuz davranışın dört amacı vardır.

1) İLGİ: Öğrencinin çok fazla ilgiye ihtiyacı vardır. Başarı ve paylaşma ile ilgili çekemeyen öğrenci olumsuz davranışlar ile ilgi çekmeye çalışacaktır.
2) GÜÇ: Güç arayışında bulunan öğrenci kurallara karşı geldiği oranda kendini önemli hisseder. Bu öğrenciler kontrol ettikleri zaman ait olduklarını düşünürler.
3) İNTİKAM: Bazı öğrenciler kendilerini kötü davranıldığına inanırlar. Kendileri nasıl incinmişse başkalarını da öyle incitmeye çalışırlar.
4) YETERSİZLİK DÜŞÜNCESİ: Yetersiz hisseden ve hayal kırıklığına uğramış öğrenci sorumluluklarını bir kenara bırakabilir. Umutsuzluğa kapılmıştır, başaramayacağını inanır.

Olumsuz davranan öğrenciler bir talepte bulunmaktadır. Davranışın arkasındaki bu amacı, talebi saptayıp kendi tepkilerini ona göre ayarlayabilen öğretmen olumsuz davranışı yapıcı ve sağlıklı davranışlara dönüştürebilir.

B) ÖĞRETMEN ÖĞRENCİLERİNİ VE KENDİNİ TANIMALIDIR.
Öğretmenlerin öğrencilerinin kendilerinin yaşam biçimlerini etkileyen unsurları anlamaları öğrenci davranışlarını anlamada yardımcı olacaktır.
ÖĞRENCİNİN YAŞAM BİÇİMİ:
Kalıtım, aile değerleri, örnek kişiler, disiplin yöntemleri, aile içi sıralaması yaşam biçiminin oluşmasını etkileyen unsurlardır.
Öğrencinin ailesinin düzenli-düzensiz, katı-esnek, yarışmacı-işbirlikçi, tutarlı-tutarsız ortam yaratması, sevgi veya korkuya dayanan otokratik yöntem kullanması, ailenin ortaya koyduğu değerler, ekonomik koşullar öğrenci davranışını etkiler. Tüm bu özellikler bilinmelidir.
ÖĞRETMENİN YAŞAM BİÇİMİ:
Öğretmenlerin öğrencilerle iyi ilişki kurmalarını engelleyen inançları değiştirilmelidir. Bunlar;
1.) Kontrol etmeliyim; Kontrol etmeleri gereğine inanan öğretmenler bağımlı ve isyankâr öğrenciler yaratırlar. Demokratik bir sınıf ise mantıklı sonuçlar ve sınırlar içinde seçenekler sunulmasına izin verebilir. Örn: ’’ Susun konuşmayın’’ yerine ‘’ birbirimizi duyamıyoruz ya sonra konuşun yada birbirinizden ayrılın’’ dendiğinde kontrol edilmeye çalışmamış, sınırlar içinde seçenek sunularak olumsuz davranışa engel olunmaya çalışılmıştır.

2.) Ben üstünüm; Öğretmen bilgi, deneyim yönünden öğrencilerden daha öndedir. Ancak insan olarak eşittir. Ben üstünüm duygusuyla hâkim olmak korumak öğrencilerde yetersizlik duygusu yaratır. Öğrenciler ne kadar küçük olurlarsa olsunlar onlara insan gibi davranmak ve deneme yanılma yolu ile öğrenmelerini sağlamak gerekir.

3.) Hakkım var; öğretmenler yetişkin ve öğretmen oldukları için itaat ve saygıya hak kazandıklarını düşünebilirler. Öğrencilere hakim olmaya, kontrol etmeye, aşırı korumaya çalışıldığı zaman saygı duyulmamış olur. Oysa saygı gören öğrenci saygı gösterebilir.

4.) Ben önemli değilim; Öğretmenler kendi değer ve yeteneklerine inanmalıdırlar. Kendine güvenmeyen öğretmen olumlu ilişkiler kuramaz. Kendi haklarını ve öğrencilerin haklarını aynı anda koruyan öğretmen karşılıklı saygı yaratır.

5.) Mükemmel olmalıyım; Öğretmenler kusurlu olabilme cesaretini göstermelidirler. Mükemmeliyetçiler kendilerinde ve öğrencilerinde hata kabul etmezler. Hatalı olduğunda kabul eden, düzeltmeye çalışan zaman zaman yanlışlara gülen öğretmenler öğrencilerine hata korkusu olmadan yeni şeyleri denemeyi öğretir.

Yaşam biçimimiz, kendimizi ve başkalarını nasıl gördüğümüz hareketlerimizi ve hislerimizi tayin eder. Eğer öğrencilerinin güvenilir ve saygı değer olduklarına inanıyorsak onlarla saygı dolu ilişkiler içine gireriz. Ama öğrencilerin sürekli izlenmesi ve kontrol edilmesi gerektiğine inanıyorsak gerilimli ilişkilere neden oluruz. Olumlu hisler yapıcı tepkiler getirir. Olumsuz davranışları değiştirmek istiyorsak davranışlara verdiğimiz tepkileri değiştirmemiz gerekir.

OLUMSUZ HİSLER NASIL YÖNLENDİRİLEBİLİR?
1.) Kendi kusurlarınız tanıyın ve kabul edin.
2.) Hislerinizin amacını tanıyın ve değiştirin.
3.) Olumlu düşünün
4.) Kararlı ve arkadaşça ses tonu ile konuşun.
5.) Sözsüz iletişime dikkat edin.
6.) Gerçekçi hedefler koyun.
7.) Umut kırıcı sözcüklerden kaçının.
8.) Mizah yönünüzü kullanın.
9.) Çaba ve gelişmenizin farkında olun.
10.) Suçlu hissetmeyin.

C )ÖĞRENCİLER TEŞVİK EDİLMELİDİR.
Öğrencilere verilebilecek en değerli armağan teşviktir. Teşvik inanmak, umut vermek, yarışı azaltmak, çifte standardı kaldırmak demektir. Teşvik öğrencileri olduğu gibi kabul etmek, yaptıklarını ve öz değerlerini birbirinden ayırmak demektir.
En kusurlu öğrencide bile teşvik edilecek bir yön vardır. Öğrencilere güven verilmelidir. Denemenin normal, hata yapmanın öğrenmenin bir parçası olduğu gösterilmelidir. Olumlu vurgulanmalıdır. Çabaları fark edilmelidir.
Güven belirtmek, gelişmeyi fark etmek, olumlu yönleri öne çıkartmak, yapılanı yapandan ayırmak, mükemmel olmama cesaretini vurgulamak, aynı anda kararlı ve arkadaşça olmak, olumsuz davranış ile baş etmek ve olumsuz davranışı önleme yolu teşvikten geçer.
D )DİNLEME
Öğrencilerle ilişkileri geliştirmede duyarlı etkin dinleme gereklidir. Öğrencinin ne söylediğini, ne hissettiğini anlayamayan öğretmenler, gerekli teşvik veremezler. Bu nedenle öğrencilerin sözlü ve sözsüz iletilerine dikkat edilmelidir.
İyi dinlemek güvenilir bir ilişkinin bir parçasıdır. Öğrencilerle konuşurken;
a.) Rahat ve gevşemiş görünmelidir.
b.) Zamanın esirgenmediği hissettirilmelidir.
c.) Öne eğilmeli, gözünün içine değil yüzüne bakılmalıdır.(Gözler ve dudak arasındaki üçgene bakmak).
d.) Arada masa vb. engel olmamalıdır.
e.) Sözler ile ses tonları uyuşmalıdır.
f.) Sonuna kadar dinlenmelidir.
g.) Anladığını gösteren iletiler(geri bildirimler) verilmelidir.( yansıtıcı dinleme)
h.) Empatik olunmalıdır.

YANSITICI DİNLEME;
Yorum veya analız yapmadan öğrencinin anlatmak istediğini öğretmenin kendi kelimeleri ile tekrarlamasıdır. Öğrencinin hislerini ve bu hislerin nedenlerini yansıtan bir ayna görevi yapmalıdır.
Örn: Ahmet ağlayarak öğretmenine şikâyet eder. ‘’ O çocuklar beni futbol oyununa almadılar. Öğretmen ;’’ üzülüyorsun çünkü onların oyununa giremedin’’.
Ahmet’in hisleri yansıtılır- üzülüyorsun
Ahmet’in hislerinin nedeni yansıtılır –çünkü onların oyununa giremedin.
Öğretmen Ahmet’in dediğini ve demek istediğini kendi kelimelerini kullanarak yansıtmış bir ayna görevi yüklenmiştir.
Öğrenciler üzüldükleri zaman olaylara düzgün bakamazlar, sorunlar büyük, hisler dayanılmaz olur. Öğretmenin yansıtıcı dinlemesi öğrencinin olayları daha akılcı ve açık bir şekilde görmelerine yardımcı olur. Daha ötesi hislerini ifade tanımaları ve ifade etmeleri sağlanmış olur.
E ) İLETİŞİM
Yansıtıcı dinleme ile tanı koymadan, suçlamadan, yapıcı tartışmalarla öğrencilerin sorunlarını çözmeleri için yardım ediliyor.
Öğretmen sorunları nasıl çözülecek. Eğer incinmiş, mutsuz, sinirli, kızgın hisseden öğretmen ise bu duygularını öğrencileri suçlamadan, canlarını sıkmadan ve sorunu tırmandırmadan nasıl iletmeli.
Öğretmenler sınıfta geçen her soruna el koymaya eğilimlidirler. Oysa bazı sorunlar öğrencilerindir ve çözmenin sorumluluğunda onlara ait olmalıdır.
Öncelikle öğrenci davranışının altında yatan amacı anlamalı sonra sorunun kime ait olduğu saptanmalıdır.
Sorun öğretmeninse öğrencilere hislerini anlatmak ve onlarında öğretmeni dinlemesini sağlamak için ‘’ben dili’’ ile ileti gönderilmelidir.
Ben mesajları: konuşanın duygu ve kaygılarını saygılı ve huzurlu bir şekilde iletir. Çünkü öğretmenin hislerine ve öğrencinin davranışlarına yoğunlaşır, öğrencinin kişiliğine değil. Belirli bir davranıştan rahatsız olunmaktadır, öğrenciden değil, ben mesajları yapılanı yapandan ayırır. Öğretmeni kaygılandıran hareket değil onun sonucudur. Yani dersi kesen hakları ihlal eden sonuç.
Ben mesajlarının üç bölümü vardır.
1.) Önce davranış anlatılır. ‘’ Aranızda konuştuğunuz zaman’’
2.) Olabilir sonuçlarla ilgili hisler anlatılır.’’ Engellenmiş hissediyorum’’
3.) Davranışın sonuçlarının neler olabileceği belirtilir. ‘’Çünkü birbirimizi duyamıyoruz’’

Davranış-hisler-sonuç
Söylenmek istenen ben mesajları ile iletildiğinde öğrencilerin iyi niyetlerine ve iş birliği yapma arzularına hitabedilmiş ve yardımları talep edilmiş olur.
SEN MESAJLARI
Sen mesajları suçlar, kusur bulur, eleştirir. Saygısız ve suçlayıcı bir ses tonu ile ‘’ sen sözcüğünü içerir ve ima eder.
Öğrencilere sen mesajları gönderildiği zaman kızgın, sıkıntılı, incinmiş, değersiz hissederler. İşbirliği yapmak istemezler. Çünkü mesajları kişilikleriyle ilgili yargılama kabul ederler. Düşmanca ve savunucu tavırlar takınırlar.
F ) EMPATİ
Bir kişinin kendisini karşısındaki kişinin yerine koyarak, olaylara onun bakış açısıyla bakması, o kişinin duygularını ve düşüncelerini doğru olarak anlaması, hissetmesi ve bu durumu ona iletmesidir.(Rogers, 1970)
Empatik anlayışa geliştirilebilen öğretmenler, öğrencilerini kendi mantıkları içinde değil, öğrencinin içinde bulunduğu zaman, çevre, aile vb. koşullarıda dikkate alarak değerlendirirler. Bu anlayış etkili öğretmen olabilmenin önemli gereklerinden biridir.
Özetle Etkili Öğretmenlik;
ü Öğretmenin kendini tanıması,
ü Öğrenciyi her yönüyle tanıması,
ü Öğrenciye saygı duyması,
ü Olumsuz davranışların amacını anlayabilmesi,
ü Olumsuz hislerini kontrol edebilmesi,
ü İyi bir dinleyici olması,
ü Yansıtıcı dinleme kullanması,
ü Empatik olması,
ü Sen dili yerine, ben dili ile ileti göndermesi,
ü Ödül- ceza yerine teşvik unsurunu ön plana çıkarmayı gerektirmektedir.
KAYNAK:
Thomos Gordon. Etkili Öğretmenlik Eğitimi
Stet. Etkili öğretmenlik için sistemli çalışma programı
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Etkili Öğretmenlik" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Dnş.E.Aygül ÇELİK İNCİ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Dnş.E.Aygül ÇELİK İNCİ'nin izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     1 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
E.Aygül ÇELİK İNCİ Fotoğraf
Psk.Dnş.E.Aygül ÇELİK İNCİ
Kocaeli
Psikolojik Danışman
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi31 kez tavsiye edildi
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Psk.Dnş.E.Aygül ÇELİK İNCİ'nin Makaleleri
► Çocuklar ile Etkili İletişim ÇOK OKUNUYOR Psk.Damla KANKAYA
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Etkili Öğretmenlik' başlığıyla benzeşen toplam 24 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


16:55
Top