Çocuk ve Arkadaşlık
ÇOCUK VE ARKADAŞLIK
Arkadaşlık, çocuğun aile ortamından çıkıp kendi yaşıtları ile iletişim kurmaya başlamasıdır. İlk çocukluk döneminde başlayıp gelişen bir ilişkidir. Özelikle arkadaşlıkların başladığı 3-6 yaş dönemi, çocuğun kendini ifade etmesi açısından büyük önem taşır. Oyun çağındaki çocukların arkadaş edinmesi doğal bir durumdur. Önemli olan çocuğun kaynaşabileceği oyun ortamı bulabilmesidir. Her çocuğun sosyal gelişimi için uygun arkadaş çevresi gereksinimi vardır. Genelde anne babalar çocuğun yaşı küçükken arkadaş seçiminde etkili olurlar. Belli bir yaştan sonra bu konuda etkileri azalır. Çocuğa arkadaş çevresi ile ilgili doğrudan yapılacak yargılamalar ve suçlamalar onu çoğu zaman anne baba ile karşı karşıya getirecektir. Bu nedenden dolayı arkadaş çevresi oluşturmak anne babaların küçük yaşlarından itibaren çocuğa verdikleri bazı prensipler ile şekillendirmeye çalışmaları daha uygundur.
ARKADAŞ GRUPLARINDA ETKİLEŞİM
4 yaş itibariyle arkadaş ilişkilerinde olumlu yönde bir gelişme görülebilmekte ve çocuğun arkadaş sayısında artış olabilmektedir. Çocuklar bu dönemde paylaşım konusunda daha istekli olurlar. Cinsiyet ayrımı gözetmeksizin daha kurallı oyunlar oluşturmaya başlayabilirler. 5 – 6 yaşlarında ise grup oyunlarında artış olmaktadır. Benmerkezcilikte azalma, daha az saldırgan davranışlar ve inatlaşma görülebilmektedir.
Okul çağı itibariyle ilköğretim dönemine geçilmesi üzerine arkadaş ilişkileri ve oyun davranışları farklılaşır. Benmerkezci düşünce yapısının yerini karşısındaki kişinin duygularını anlayabilme alır. Arkadaş seçimleri daha kalıcı özellikler taşır. Bir gruba dahil olma isteği ve ait olma duygusu ön plana çıkar. Son çocukluk dönemi olarak adlandırdığımız bu dönemde arkadaş sayısında artış görülür ve çocuklar kendi cinsiyetlerindeki çocuklarla arkadaşlık kurma eğilimi içerisindedir. Yaş ilerledikçe seçtikleri arkadaşların kişilik özellikleri de önem kazanmaya başlar. Sadece akademik yaşantısında başarılı olmak okuldan eve mutlu gelmesi için yeterli olmamaya başlar. Sosyal ilişkileri, paylaşımları önemlidir.
Ergenliğe doğru gidildiğinde gelişim özelliği olan kimlik arayışı kendini sosyal ilişkilerde yoğun olarak gösterebilmektedir. Ergen için arkadaş edinme, bir gruba dâhil olma, bir statü kazanma, arkadaşları tarafından kabul edilme ve beğenilme önemli bir yer tutar. Aile üyelerinden uzaklaşmaya başlaması anne, babalar için endişe verici olarak görülebilmektedir. Ancak anne babayı eleştirme, bağımsızca kararlar verebilme, kendi bireysel farklılıklarını ortaya koyabilme ve kabul edilmesini isteme davranışlarına ergenlik döneminde sık rastlanabilmektedir.
Genellikle ortak yönleri fazla olan çocuklar aynı arkadaş grubunda bir araya gelirler. Çocuk artık kendini bir grup içinde değerlendirir. Arkadaşlarının beğenisini, saygısını kazanmak için onların tutum ve davranış tarzını gözleyerek, grup beklentisine uygun hareket edebilmek için yoğun çaba harcar. Bu nedenle arkadaş grubunun çocuk üzerindeki etkileri oldukça büyüktür. Çocuğun üyesi olduğu arkadaş grubunun beklentilerine karşı çıkması oldukça zordur. İstemeyerek de olsa grubun çoğunluğunun istediği davranışları yapmak zorunda kalır. Aksi takdirde korkaklıkla, mızıkçılıkla suçlanır ki hiç bir çocuk bu duruma düşmeyi göze alamaz.
Çocuğun arkadaş grubu ne kadar iyi ve ahlaklı ise, onlardan iyi doğru güzel şeyler öğrenir ve gelişimi bu yönde gelişir. Arkadaş grubu bozuk, olumsuz, ahlak dışı, suç niteliğinde davranışlar gösteren kişilerden oluşmuş ise çocuk zamanla değişir ve onların değerlerine benimseyerek aynı davranışları yapmaya başlar.
ARKADAŞLIK KURAMAYAN ÇOCUKLAR
Bu çocuklar oldukça içe dönük yapıdadırlar ve genelde anne babaları tarafından sürekli desteklenen çocuklardır. Aynı zamanda çok fazla insanla iletişime giremeyen sadece evde anne ile ağırlıklı zaman geçiren çocuklarda yeni arkadaşlıklar kurmakta güçlük çekerler. Bu çocuklar sosyal bir ortama girdiklerinde sıkıntıya düşer ve rahat olamazlar. Yeni arkadaş edinmek ve bir, iki arkadaş bulmakta bile güçlük çekerler. Çocuğun çeşitli ortamlarda bulundurulması çok önemlidir. Arkadaş çevresi ile ilgili, olumsuz etkilenmenin çok fazla olduğu durumlarda özellikle yaşı büyük olan çocuklar bazı kötü alışkanlıklar kazanabilirler. Küfürlü ve uygun olmayan kelimeleri öğrendikleri, okul ile ilgili kurallara uymama gibi olumsuzluklar yaşadıkları gözlemlenebilir.
Özgüven problemi olan bazı çocuklar ise, çok aşırı bir şekilde arkadaşlarını örnek olarak alabilirler. Arkadaşlarını kaybetmek istemeyen ve kendine güveni tam olmayan çocuklar, arkadaşlarını kaybetmemek için çok fazla fedakârlık yaparlar böyle çocuklara özgüven yönünde destek olup yeni arkadaşlıklar kurmalarına yardımcı olmak gerekir.
ANNE BABA OLARAK ÇOCUKLARA NASIL YARDIMCI OLABİLİRİZ?
Anne ve babalar çocuklarının arkadaş seçimlerinde yönlendirici olmalı, arkadaşlık ilişkilerini yakından izlemeli ve gözlemlemelidir. Yanlış ilişkilere izin vermemelidirler. Çocuklarının arkadaşlarını evlerine davet etmeliler, olanak bulduklarında çocuğun arkadaşlarının aileleri ile tanışmalı ve karşılıklı ev ziyaretlerinde bulunmalıdırlar.
Öğretmen ya da anne baba çocuğa kendi davranışlarıyla model olabilir. Eğer çocuğun annesi ya da babası, kendi arkadaşlarına karşı olumlu davranırlarsa, çocuk da onların davranışlarına bakarak arkadaşlarına nasıl davranması gerektiği konusunda bilgi edinebilir.
Yetişkinler bazen çocuğun akran ilişkilerinin gelişmesi için aracılık edebilirler. Örneğin anne baba çocuğun sınıf arkadaşlarını eve çağırıp gereken ortamı hazırlayabilir. Ayrıca anne babanın sert disiplin uygulaması çocukta saldırganlığa ve akranları tarafından reddedilmeye yol açabilir. Bu nedenle ailelerin çocuklarına sert disiplin yöntemleri uygulamamalarında yarar vardır.
Sonuç olarak, iletişim becerilerinin yaşın ilerlemesiyle ve çocuğun aile ortamında kazandığı, öğrendiği deneyimlerle arttığı düşünüldüğünde, sosyal bir ortam ve arkadaş edinme ihtiyacı, kabul görme, anlaşılma ve paylaşabilme olanağını sağlama açısından önemlidir. Çocuğun duygularını kontrol edebilmesi, empatik davranabilmesi, bireysel farklılıkları fark edebilmesi ve kendini ifade edebilmesi sosyal gelişiminin önemli parçalarıdır. Bu nedenle aileler çocuklara destekleyici ve denetleyici tutumlarla onların sosyal ilişkilerini geliştirmelerine fırsat tanımalıdırlar.
Kaynak:
Prof. Dr. Peker, Hüseyin, Çocuk Eğitiminde Pozitif Disiplin-Zor Çocuk Yoktur
Arkadaşlık, çocuğun aile ortamından çıkıp kendi yaşıtları ile iletişim kurmaya başlamasıdır. İlk çocukluk döneminde başlayıp gelişen bir ilişkidir. Özelikle arkadaşlıkların başladığı 3-6 yaş dönemi, çocuğun kendini ifade etmesi açısından büyük önem taşır. Oyun çağındaki çocukların arkadaş edinmesi doğal bir durumdur. Önemli olan çocuğun kaynaşabileceği oyun ortamı bulabilmesidir. Her çocuğun sosyal gelişimi için uygun arkadaş çevresi gereksinimi vardır. Genelde anne babalar çocuğun yaşı küçükken arkadaş seçiminde etkili olurlar. Belli bir yaştan sonra bu konuda etkileri azalır. Çocuğa arkadaş çevresi ile ilgili doğrudan yapılacak yargılamalar ve suçlamalar onu çoğu zaman anne baba ile karşı karşıya getirecektir. Bu nedenden dolayı arkadaş çevresi oluşturmak anne babaların küçük yaşlarından itibaren çocuğa verdikleri bazı prensipler ile şekillendirmeye çalışmaları daha uygundur.
ARKADAŞ GRUPLARINDA ETKİLEŞİM
4 yaş itibariyle arkadaş ilişkilerinde olumlu yönde bir gelişme görülebilmekte ve çocuğun arkadaş sayısında artış olabilmektedir. Çocuklar bu dönemde paylaşım konusunda daha istekli olurlar. Cinsiyet ayrımı gözetmeksizin daha kurallı oyunlar oluşturmaya başlayabilirler. 5 – 6 yaşlarında ise grup oyunlarında artış olmaktadır. Benmerkezcilikte azalma, daha az saldırgan davranışlar ve inatlaşma görülebilmektedir.
Okul çağı itibariyle ilköğretim dönemine geçilmesi üzerine arkadaş ilişkileri ve oyun davranışları farklılaşır. Benmerkezci düşünce yapısının yerini karşısındaki kişinin duygularını anlayabilme alır. Arkadaş seçimleri daha kalıcı özellikler taşır. Bir gruba dahil olma isteği ve ait olma duygusu ön plana çıkar. Son çocukluk dönemi olarak adlandırdığımız bu dönemde arkadaş sayısında artış görülür ve çocuklar kendi cinsiyetlerindeki çocuklarla arkadaşlık kurma eğilimi içerisindedir. Yaş ilerledikçe seçtikleri arkadaşların kişilik özellikleri de önem kazanmaya başlar. Sadece akademik yaşantısında başarılı olmak okuldan eve mutlu gelmesi için yeterli olmamaya başlar. Sosyal ilişkileri, paylaşımları önemlidir.
Ergenliğe doğru gidildiğinde gelişim özelliği olan kimlik arayışı kendini sosyal ilişkilerde yoğun olarak gösterebilmektedir. Ergen için arkadaş edinme, bir gruba dâhil olma, bir statü kazanma, arkadaşları tarafından kabul edilme ve beğenilme önemli bir yer tutar. Aile üyelerinden uzaklaşmaya başlaması anne, babalar için endişe verici olarak görülebilmektedir. Ancak anne babayı eleştirme, bağımsızca kararlar verebilme, kendi bireysel farklılıklarını ortaya koyabilme ve kabul edilmesini isteme davranışlarına ergenlik döneminde sık rastlanabilmektedir.
Genellikle ortak yönleri fazla olan çocuklar aynı arkadaş grubunda bir araya gelirler. Çocuk artık kendini bir grup içinde değerlendirir. Arkadaşlarının beğenisini, saygısını kazanmak için onların tutum ve davranış tarzını gözleyerek, grup beklentisine uygun hareket edebilmek için yoğun çaba harcar. Bu nedenle arkadaş grubunun çocuk üzerindeki etkileri oldukça büyüktür. Çocuğun üyesi olduğu arkadaş grubunun beklentilerine karşı çıkması oldukça zordur. İstemeyerek de olsa grubun çoğunluğunun istediği davranışları yapmak zorunda kalır. Aksi takdirde korkaklıkla, mızıkçılıkla suçlanır ki hiç bir çocuk bu duruma düşmeyi göze alamaz.
Çocuğun arkadaş grubu ne kadar iyi ve ahlaklı ise, onlardan iyi doğru güzel şeyler öğrenir ve gelişimi bu yönde gelişir. Arkadaş grubu bozuk, olumsuz, ahlak dışı, suç niteliğinde davranışlar gösteren kişilerden oluşmuş ise çocuk zamanla değişir ve onların değerlerine benimseyerek aynı davranışları yapmaya başlar.
ARKADAŞLIK KURAMAYAN ÇOCUKLAR
Bu çocuklar oldukça içe dönük yapıdadırlar ve genelde anne babaları tarafından sürekli desteklenen çocuklardır. Aynı zamanda çok fazla insanla iletişime giremeyen sadece evde anne ile ağırlıklı zaman geçiren çocuklarda yeni arkadaşlıklar kurmakta güçlük çekerler. Bu çocuklar sosyal bir ortama girdiklerinde sıkıntıya düşer ve rahat olamazlar. Yeni arkadaş edinmek ve bir, iki arkadaş bulmakta bile güçlük çekerler. Çocuğun çeşitli ortamlarda bulundurulması çok önemlidir. Arkadaş çevresi ile ilgili, olumsuz etkilenmenin çok fazla olduğu durumlarda özellikle yaşı büyük olan çocuklar bazı kötü alışkanlıklar kazanabilirler. Küfürlü ve uygun olmayan kelimeleri öğrendikleri, okul ile ilgili kurallara uymama gibi olumsuzluklar yaşadıkları gözlemlenebilir.
Özgüven problemi olan bazı çocuklar ise, çok aşırı bir şekilde arkadaşlarını örnek olarak alabilirler. Arkadaşlarını kaybetmek istemeyen ve kendine güveni tam olmayan çocuklar, arkadaşlarını kaybetmemek için çok fazla fedakârlık yaparlar böyle çocuklara özgüven yönünde destek olup yeni arkadaşlıklar kurmalarına yardımcı olmak gerekir.
ANNE BABA OLARAK ÇOCUKLARA NASIL YARDIMCI OLABİLİRİZ?
Anne ve babalar çocuklarının arkadaş seçimlerinde yönlendirici olmalı, arkadaşlık ilişkilerini yakından izlemeli ve gözlemlemelidir. Yanlış ilişkilere izin vermemelidirler. Çocuklarının arkadaşlarını evlerine davet etmeliler, olanak bulduklarında çocuğun arkadaşlarının aileleri ile tanışmalı ve karşılıklı ev ziyaretlerinde bulunmalıdırlar.
Öğretmen ya da anne baba çocuğa kendi davranışlarıyla model olabilir. Eğer çocuğun annesi ya da babası, kendi arkadaşlarına karşı olumlu davranırlarsa, çocuk da onların davranışlarına bakarak arkadaşlarına nasıl davranması gerektiği konusunda bilgi edinebilir.
Yetişkinler bazen çocuğun akran ilişkilerinin gelişmesi için aracılık edebilirler. Örneğin anne baba çocuğun sınıf arkadaşlarını eve çağırıp gereken ortamı hazırlayabilir. Ayrıca anne babanın sert disiplin uygulaması çocukta saldırganlığa ve akranları tarafından reddedilmeye yol açabilir. Bu nedenle ailelerin çocuklarına sert disiplin yöntemleri uygulamamalarında yarar vardır.
Sonuç olarak, iletişim becerilerinin yaşın ilerlemesiyle ve çocuğun aile ortamında kazandığı, öğrendiği deneyimlerle arttığı düşünüldüğünde, sosyal bir ortam ve arkadaş edinme ihtiyacı, kabul görme, anlaşılma ve paylaşabilme olanağını sağlama açısından önemlidir. Çocuğun duygularını kontrol edebilmesi, empatik davranabilmesi, bireysel farklılıkları fark edebilmesi ve kendini ifade edebilmesi sosyal gelişiminin önemli parçalarıdır. Bu nedenle aileler çocuklara destekleyici ve denetleyici tutumlarla onların sosyal ilişkilerini geliştirmelerine fırsat tanımalıdırlar.
Kaynak:
Prof. Dr. Peker, Hüseyin, Çocuk Eğitiminde Pozitif Disiplin-Zor Çocuk Yoktur
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Çocuk ve Arkadaşlık" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Elvin AKI'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Elvin AKI'nın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
2 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
çocuklarda arkadaşlık, arkadaşlık, okulda arkadaşlık, arkadaşlık kuramayan çocuklar, çocukta arkadaşlık
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
