Kanser tedavisi, iyi beslenme ve yeme problemleriyle ilgili bilmeniz gerekenler nelerdir?
a. Kanser hastalarının farklı diyet ihtiyaçları vardır:
Kanser hastalığı olan kişilerin sağlıklı olduğunu düşündüğü diyetlerden farklı bir diyeti takip etmeleri gerekir. Çoğu kişi için sağlıklı diyet şunları içerir:
• Birçok meyve ve sebze, tahıl ekmek ve hububatlar
• Bol miktarda et ve süt ürünleri
• Az miktarda yağ, şeker, alkol ve tuz
Kanser durumunda ise tedavinin yan etkileriyle uzlaşabilmek için her zaman güçlü olmanız gerekir. Sağlıklı olduğunuzda, yeter kadar yemek yemek problem oluşturmaz. Ama kanser ve tedavileriyle uğraşırken, bu gerçek anlamda mücadele gerektirir.
Sizin için kanser durumu söz konusuysa, ekstra protein ve kalorilere ihtiyacınız olabilir. Zaman zaman, diyetinizin ekstra süt, peynir ve yumurta içermesi gerekebilir. Çiğneme ya da yutkunmada güçlük yaşıyorsanız, sos ya da et suyu gerekebilir. Bazen, yüksek lifli yiyecekler yerine düşük lifli yiyecekler yemeniz gerekebilir. Diyetisyeniniz değiştirmeniz gereken diyet yöntemini oluşturmada size yardımcı olabilir.

b. Kanser tedavisinin olası yan etkilerinin sebep olduğu yeme problemleri:
Kanser tedavisi kanser hücrelerini öldürmek için tasarlanmıştır. Ama bu tedaviler sağlıklı hücrelere de zarar verebilir. Sağlıklı hücrelerin zarar görmesinin yan etkileri vardır. Bu yan etkilerin bazıları yeme problemlerine sebep olabilir.
Kanser tedavisi esnasında yaşanan bazı yeme problemleri;
• İştah kaybı
• Lezzet ya da koku hissinde değişiklikler
• Kabızlık
• İshal
• Ağız kuruluğu
• Laktoza direnç oluşturma
• Mide bulantısı
• Ağızda yara
• Boğazda yara ve yutkunma güçlüğü
• İstifrağ( kusma)
• Kilo kaybı
• Kilo alımı
• Yorgunluk
Bazı kişiler kanserle ve tedavisiyle ilgili stres yaşadığı için iştah kaybı ya da kusma olabilir. Bu şekilde tepki veren kişiler tedavi başlayınca ve olabilecekleri öğrenince daha iyi hissederler.
c. Kanser tedavisinde başlamadan önce düşünmeniz ve yapmanız gereken şeyler:
• Tedavi başlayana kadar, yeme problemleri ya da yan etkileri yaşayıp yaşamayacağınızı bilemezsiniz. Problemleriniz hafif derecede olabilir. Çoğu yan etkiler kontrol edilebilir. Kanser tedavisi bitince çoğu problem ortadan kaybolur.
• Kanser tedavinizi iyileşme zamanı geldi diye düşünün ve sadece kendinize odaklanın.
• Dişçiye gidin. Kanser tedavisine başlamanda önce sağlıklı ağza sahip olmak önemlidir.
• Doktorunuz, hemşireniz, ya da sosyal çalışmacıyla korkularınız ve endişelerinizi paylaşın. Bu duygularınızda baş edebilme ve yönetebilmenin yollarının tartışın.
• Kanserinizi ve tedavinizi öğrenin. Çoğu kişiler ne olacağınızı bildikleri zaman daha iyi hissederler.
• Fiziksel aktivite yapmayı unutmayın! Kaslarınızın toparlanmasına, güçlenmesine, dayanıklı olmasına ve kemiklerinizin güçlenmesine yardımcı olur. Depresyon, stres ve kabızlığı azaltır. Eğer egzersiz yapmıyorsanız, en az 30 dakika ya da daha fazla süreyle yürüyüş yapmayı doktorunuzla konuşun. Haftanın 5 ya da daha fazla günü olarak ayarlayın. Eğer doktorunuz kabul ederse, gün içerisinde 5 ila 10 dakika arası başlayarak 30 dakikalık hedefe ulaşana kadar kademeli olarak arttırın.

d. İyi beslenmeye hazırlanma yolları

• Tedavi başlamadan önce sağlıklı diyet yapmaya başlayın. Bu size tedavi esnasında daha güçlü durmanıza yardımcı olur, tedavi yan etkileri ile daha iyi baş etmenizi sağlar ve enfeksiyon geçirme riskinizi azaltır. Hatta iyi beslenen, yeterli kalori ve protein alan kişilerde bazı kanser tedavileri daha etkili oluyor.
• Yeni yiyecekleri denemekten korkmayın. Önceden lezzetsiz gele yiyecekler tedavi esnasında lezzetli olabilir.
• Farklı bitkileri içeren yiyecekleri tercih edin. Haftanın birkaç öğününde et yemek yerine kuru fasulye ve nohut yemeyi tercih edin.
• Narenciyeler, koyu yeşil ve sarı sebzeleri içererek gün içerisinde en az 5 renkten oluşan meyve ve sebze yiyin. Renkli sebzeler, meyveler ve bitki içeren yiyecekler natürel sağlığı destekleyici maddeleri içerirler.
• Özellikle hayvansal kaynaklı olmak üzere; yüksek yağlı yiyecekleri sınırlandırın. Düşük yağlı süt ve günlük ürünleri tercih edin. Izgara ya da fırın gibi düşük yağlı pişirme metotlarını kullanarak yemeklerde aldığınız yağ miktarını azaltın.
• Yediğiniz yiyeceklerdeki tuz, isli ve tuzlamaları sınırlandırın.
• Çok istiyorsanız, alkolü kararınca tüketin.
• Sağlıklı kilonuzda kalmaya çalışın ve fiziksel olarak aktif olmaya çalışın.
• Bu süreç içerisinde yukarıda yazanları uygulayamadıysanız endişe etmeyin. Ne zaman isterseniz yardımcı olunabilir. Herhangi bir probleminiz için doktorunuz ya da hemşirenizle konuşun.
• İleriyi planlayın;
o Kiler ve difrizini sevdiğiniz yiyeceklerle doldurun böylece sık sık alışverişe çıkma ihtiyacı duymazsınız. Hasta olduğunuzda dahi yiyebileceğinizi bildiğiniz yiyecekleri içerin.
o Yiyecekleri iyi derecede pişirin ve öğün büyüklüğünde porsiyonlarla yiyecekleri dondurun.
o Alışveriş yapmak ve pişirme konusunda arkadaşlarınız ya da ailenizle size yardımcı olabilmeleri konusunda konuşun ya da bu işleri sizin için yapabilmesi için arkadaş ya da aile bireyinizle konuşun.
• Besleyici atıştırmalar içerin: kanser tedavisi esnasından vücudunuz aynı kiloda kalabilmeniz ve bir an önce yenilenme ve iyileşmeniz konusunda size yardımı olabilmek için ekstra kalori ve proteine ihtiyaç duyar. Besleyici atıştırmalar bu ihtiyaçlarınızı karşılayabilir. Günlük rutininize atıştırmalar eklemeyi kolaylaştırmak için aşağıdaki yöntemleri deneyin;
o Gün boyunca küçük besleyici atıştırmalar yiyin.
o Hazırlanması ve yenmesi kolay olan zengin protein içeren atıştırmaları çeşitli tutun. Bunlar yoğurt, tahıl, süt, yarım sandviç, bir kase kuvvet verici çorba, peynir ve krakerler olabilir.
o Tedavi yan etkilerini olumsuz yönde etkileyecek atıştırmalardan uzak durun. Örneğin ishal probleminiz varsa; patlamış mısır ve çiğ sebze meyvelerden uzak durun. Boğaz ağrınız varsa, kuru, iri taneli atıştırmalar ve asitli yiyecekleri yemeyin.

• Kalori ve proteini arttırma ipuçları;
o Gün içerisinde 3 öğün büyük yemek yerine sık az yemek ve atıştırmalar yiyin.
o Sevdiğiniz yiyecekleri günün istediğiniz saatinde yiyin. Örneğin, eğer size hitap ediyorsa kahvaltı yiyeceklerini akşam yemeğinde yiyin.
o Her birkaç saatte bir şeyler yiyin. Açlık hissedene kadar beklemeyin.
o En aç hissettiğiniz zaman en büyük yemeği yiyin. Örneğin, en aç sabahları hissediyorsanız, kahvaltınızı en büyük yemeğiniz yapın.
o Her öğününüzde ve atıştırmanızda yüksek kalorili, yüksek proteinli yiyecekler tüketmeye çalışın.
o Hafif egzersiz yapın ya da yemeklerden önce iştahınızı açması için yürüyüş yapın.
o Milkshake ve konservelerdeki sıvı gıdalar gibi yüksek kalorili, yüksek proteinli içecekler için. Çoğu kişi soğuk içeceklerin daha iyi geldiğini söyler.
o Sıvı içecekleri yemek sırasındansa yemek aralarında için. Yemeklerle sıvı tüketilmesi sizi çok doymuş hissettirebilir.
o Ev yapımı ya da besleyici olarak satılan puding ve içecekleri tüketmeye çalışın.
• Dondurulmuş akşam yemeği ya da yenmeye hazır yemekler gibi pişirilmeye az ihtiyaç duyulan ya da hiç gerek olmayan dondurulmuş yiyeceklerle doldurun.
• Zamanından önce porsiyon büyüklüğünde yemekler pişirin.
• Tedavi sırasındaki market alışverişlerinizde ailenizden ya da arkadaşlarınızdan size yardımcı olmasını isteyin. Belki bir arkadaşınız yapılması gerekenleri listeleyip kimin yapabileceğine dair de program hazırlayabilir.
• Olması beklenenin ne olduğunu doktor, hemşire, ya da diyetisyeninizle konuşun. Çoğu yeme problemlerinde yardımcı olan yiyecek ve içeceklerin listesine bakın.
e. Kanser tedavisinde herkes yeme problemi yaşamaz:
Yeme problemi yaşayabileceğinizi ya da ne kadar kötü olabileceğini bilebilmenin hiçbir yolu yoktur. Çok az problem yaşayabilirsiniz ya da hiç yaşamayabilirsiniz. Kısmen, bu durum yaşadığınız kanser türünün vücudunuzun neresinde olduğuna, ne tür tedavi aldığınıza, tedavinin ne kadar sürdüğüne, tedavi dozajına bağlıdır.
Tedavi esnasında, yeme problemleriyle baş etmek için yararlı ilaçlar ve diğer yollar mevcuttur. Tedavi bitince, çoğu yeme problemi ortadan kalkar. Doktorunuz, hemşireniz, ya da diyetisyeniz beklenen yeme problemlerini ve nasıl baş edebileceğinizi size söyleyebilir. Eğer yeme problemleriniz başladıysa, doktorunuza ya da hemşirenize hemen söylemelisiniz.
f. Yiyebileceğiniz yiyecekler konusunda doktorunuz, hemşireniz, ya da diyetisyeninizle konuşun:
Kanser tedavisi sırasında ne yiyeceğinizden emin olamıyorsanız doktorunuz ya da hemşirenizle konuşun. Size diyetisyen tavsiye etmesini isteyin. Diyetisyen diyetiniz hakkında konuşabileceğiniz en iyi kişidir. Diyetisyen size tedaviniz sırasındaki ve sonrasındaki en iyi yiyecek ve içecek seçimlerini oluşturmada yardımcı olabilir.
Diyetisyeninizle buluşma için sorular hazırlayın. Kanser tedavisi sırasında en sevdiğiniz yiyecek ve tarifleri yiyip yiyemeyeceğinizi sorun. Diğer kişilerin yeme problemlerini nasıl yönettiğini merak edebilirsiniz. Bu kitabı diyetisyeninize götürüp sizin için uygun olan bölümleri işaretlettirebilirsiniz.
Diyabet, şeker, başka bir sağlık problemi ya da kalp hastalığından dolayı özel bir diyetiniz varsa, doktorunuz ya da diyetisyeninizle görüşmemek daha da önem kazanır. Kanser tedavisinden dolayı yeme problemleri yaşıyor olsanız bile özel diyetinizi takip etmeniz gerektiğini söyleyebilir.
g. Yiyecek ve içeceklerden en çok fayda alabilmenin yolları:



• Tedavi esnasında, konu yemeğe gelince iyi ve kötü günler yaşayabilirsiniz. Burada birkaç baş etme yöntemi bulunmaktadır;
• Zamanınız oldukça bolca protein ve kalorili yiyecekler yiyin. Bu sizin güçlü olmanıza ve kanser tedavisinden zedelenen dokularınızı yeniden oluşturmanıza yardımcı olur.
• En çok iştahlı olduğunuzda yiyin. Çoğu kişi için bu durum sabahlarıdır. En büyük porsiyonlu yiyeceği ve içeceği günün erken saatlerinde yemek isteyebilirsiniz ve sıvı yemekleri sonrasıyla yer değiştirmek isteyebilirsiniz.
• Bir iki kereliğine bile olsa, bu yiyecekleri yiyebildiğiniz kadar yiyin. Bu yiyeceklere daha fazla yiyebilene kadar tutunun. Ekstra kalori ve protein için sıvı yiyeceklerle de değiştirebilirsiniz.
• Bazen hepsini yiyemediğinizde endişelenmeyin. Bu zamanı daha iyi hissetmek için başka yollar bulmaya çalışarak değerlendirin ve ne zaman olursa o zaman yemeğe başlayın. 2 günden fazla yiyemezseniz doktorunuzla konuşun.
• Bol bol sıvı alın. Yemek yiyemediğiniz günlerde çık fazla sıvı tüketmeniz daha da önemlidir. Çoğu yetişkin günde 8-12 bardak su içmelidir. Yakınınızda bir şişe su bulundurursanız daha kolay gelebilir. Başka alternatifler için aşağıdaki sıvı listesine bakabilirsiniz:

h. Enfeksiyonlardan kaçınmak için yemekle birlikte özel bakım:
• Bazı kanser tedavileri enfeksiyon kapmanızı kolaylaştırır. Bu durum gerçekleştiğimde, yemekleri hazırlarken daha dikkat etmeniz gerekebilir. Aşağıda birkaç yol bulunmaktadır;
• Sıcak yemekleri sıcak olarak soğuk yemekleri soğuk olarak koruyun. Artan yemekleri yemeğinizi yer yemez buzdolabınıza kaldırın.
• Yemeden önce tüm pişmemiş sebze ve meyveleri yıkayın. İyi yıkanamayan yiyecekleri( ahududu, böğürtlen..) yemeyin. Kavun gibi sert kabuklu meyve ve sebzeleri kesmeden önce yıkamalısınız.
• Yemek hazırlamadan önce ve sonra ellerinizi, bıçağı ve mutfak tezgâhını yıkayın. Buna çiğ et, tavuk, hindi ya da balık yaparken özellikle dikkat edilmesi gerekir.
• Et için ayrı sebze ve meyve için ayrı kesme tahtası kullanın.
• Et, tavuk, hindi ve balığı mikrodalga fırın ya da buzdolabında buzlarını çözün. Dışarıda bırakmayın.
• Et, tavuk, hindi ve yumurtaları iyice pişirin. Etlerin içinde pembe alan kalmamalı. Yumurtalar sulu değil katı olmalı.
• Sushi ya da pişirilmemiş istiridye gibi çiğ balık ya da su kabuklularını yemeyin.
• Tüm meyve sularınızın süt ürünlerinizin ve ballarınızın pastörize olduğundan emin olun.
• Son kullanım tarihi geçmiş yiyecek ve içecekleri kullanmayın.
• Ambalajsız kutulardaki yiyecekleri almayın.
• Açık büfeler, salata tezgâhları ya da self servis restoranlarından yemek yemeyin.
• Kalıp peynirler gibi kalıp gibi duran yiyecekleri yemeyin.

i. Kanserle savaşmak için kullanılan yiyecekler, vitaminler ve diğer ek besinler:
Çoğu kişi vücutlarına kanserle savaşırken yardımcı olabilmek için neler yiyebileceğini, hangi vitaminleri alabileceğini ya da diğer besinleri öğrenmek ister. Ama özel bir diyet, yiyecek, vitamin, şifalı bitkiler, mineral, ya da diyet besinleri ya da bunların birleşiminden oluşan bir karışımın kanseri iyileştirdiği, yavaşlattığı, ya da yeniden oluşmasını engellediğine dair herhangi bir şey bilimsel olarak henüz ispatlanmamıştır. Hatta bazı ürünler kanser tedavisinin işleyişini etkileyerek probleme sebep olabilmektedir.
Herhangi bir ek besin ya da özel diyet yapmaya başlamadan önce doktorunuz, hemşireniz, ya da diyetisyeninizle konuşun.
j. Bakım verenler için özel bir not:
• Sevdiğiniz kişinin günden güne lezzeti değişirse üzülmeyin ve şaşırmayın. En sevdiği yiyeceği istemediği ya da tadının kötü olduğunu söylediği günler olabilir.
• Yiyecekleri kolay ulaşılabilir yerlere koyun. Böylece, yemek istediğinde atıştırabilir. Masa başına puding, elma suyu gibi atıştırıcı yiyecekler koyabilirsiniz. Buzdolabı kapağına kesilmiş havuçların olduğu bir poşet koyabilirsiniz.
• Ilımlı destek teklif edin: sevdiğiniz kişiyi yemeye zorlamaktansa bu çok daha yararlıdır. İştah kaybı yaşadığında net ve bol sıvı tüketmesini önerin.
• Yeme problemlerini yönetme yöntemleriyle ilgili konuşun: birlikte bir şeyler yapmak ikinize de daha çok kontrol hissetmenizde yardımcı olacaktır.

II. Kanser tedavisi sırasında duygularınız iştahınızı etkileyebilir:
Kanser tedavisi sırasında, aşağıdakileri hissedebilirsiniz;
• Depresif
• Anksiyeteli (kaygı-endişeli)
• Korku
• Öfke
• Çaresiz
• Yalnız
Bu duyguları yaşamak normaldir. Bu duyguların kendileri yeme problemi olmasa da, bunlar gibi güçlü duygular yiyecek, alışveriş ve yemek pişirme gibi ilgi alanlarınızı etkiler. Yorgun hissetmek de başa çıkmayı zorlaştırır.
Kanser tedavisi sırasında duygularınızla baş etme:
İştahınızı etkilememesi için kanser tedavisi sırasında duygularınızla baş etmenin birçok yolu vardır. Burada başkaları için işe yaramış bir takım fikirler bulunmaktadır.
• Tedavinizin olmadığı günlerde sevdiğiniz yemekleri yiyin. Böylece, sizi sinirlendirmektense yemeklerden keyif alırsınız.
• Rahatlayın, meditasyon yapın, ya da dua edin. Bu gibi aktiviteler kişilerin sakin hissetmesini ve daha az stresli olmasına yardımcı olur.
• Güvenebileceğiniz biriyle duygularınız hakkında konuşun. Yakın bir arkadaşınız, aile üyesi, dinsel ya da ruhsal lider, hemşire, sosyal çalışmacı, danışman, ya da psikologla konuşmak isteyebilirsiniz. Kanser tedavisi yaşamış biriyle konuşmakta yararlı olabilir.
• Kanser destek grubuna katılın. Bu sizin gibi problemler yaşayanlarla buluşmanın bir yoludur. Destekleyici grup buluşmalarında, kendi duygularınızla ilgili konuşabilirsiniz ve diğer insanların duygularını dinlersiniz. Ayrıca diğerlerinin kanserle, tedavi yan etkileriyle ve yeme problemleriyle ilgili nasıl başa çıktığını öğrenirsiniz. Doktor, hemşire, ya da sosyal çalışmacınıza size en yakın olan destekleyici grup buluşmasını sorun. İnternet üzerinden destek gruplarına ulaşmak isteyebilirsiniz. Eğer seyahate çıkamıyorsanız ya da size yakın bir grup buluşması yoksa bu size yardımcı olabilir.
• Tedavi başlamadan önce yan etkileri ve yeme problemleri ile ilgili bilgi edinin. Çoğu kişi ne olacağını bilirse ve problem çıktığında nasıl yöneteceğini bilirse daha kontrollü hisseder.
• Yeterince dinlenin. Her gece en az 7 ila 8 saat arası uyuduğunuzdan emin olun. Gün içerisinde okuma, film izleme gibi hareketsiz aktiviteler yaparak vakit geçirin.
• Yapabileceğinizden fazlasını yapmaya kendinizi zorlamayın. Günlük işlerinizi yapmanın kolay yollarını bulun. Çoğu kişi başkalarından yardım isteyince ya da gelen yardım teklifini kabul edince kendilerini daha iyi hisseder.
• Her gün aktif olun. Araştırmalara göre günlük kısa yürüyüşler ya da hafif egzersizler kişilere daha iyi hissettiriyor. Bu şekilde aktif olmak iştah geliştirmenize de yardımcı olur.
• Duygularınızla baş etmede fazlasıyla zorluk yaşıyorsanız doktor ya da hemşirenizle konuşun.
I. YEME PROBLEMLERİ VE YÖNETEBİLME YOLLARI:
Aşağıda kanser tedavisinin sebep olabileceği yeme problemleri listesi bulunmaktadır. Herkes her yeme problemini yaşamaz. Bazıları hiçbir problem yaşamazlar. Aldığınız tedavi türüne ve dozuna bağlı olarak ve diyabet, böbrek, ya da kalp hastalığı gibi başka sağlık problemlerinizin olup olmadığına bağlı olarak değişir. Bu liste üzerinden doktor, hemşire, ya da diyetisyeninizle konuşun. Hangilerinin sizi etkileyebileceğini sorun.
a) İştah kaybı
b) Lezzet ya da tat alma duyusunda değişiklikler
c) Kabızlık
d) İshal
e) Ağız kuruluğu
f) Laktoz intoleransı
g) Mide bulantısı
h) Ağızda yara
i) Boğazda yara ve yutkunma güçlüğü
j) Kusma
k) Kilo alımı
l) Kilo kaybı
m) Yorgunluk

a) İŞTAH KAYBI:
Nedir? Yemek istemediğinizde ya da yemek istiyormuş gibi hissetmediğiniz zamandır. Kanser ve tedavisi için görülen genel bir problemdir. Sadece 1 ya da 2 günlüğüne ya da tedavi boyunca iştah kaybı yaşayabilirsiniz.
Neden Olur? Hiç kimse neyin iştah kaybına yol açtığını bilmiyor. Sebepler şunları içerebilir:
• Kanserin kendisi
• Yorgunluk
• Ağrı
• Stres, korku, depresyon ve anksiyete gibi duygular
• Mide bulantısı, kusma, ya da yemeklerin tatlarının ve kokularının değişmesi gibi kanser tedavisinin yan etkileri
Yiyecekle baş etme yolları:
• Yemek yemek sizin için zor ise, sıvı tüketin ya da öğünlerinizi toz haline getirerek yiyin.
• Günde 3 ana menü yerine, 5 ya da 6 küçük menü yiyin. Her seferinde az yiyecek olmak size yardımcı olabilir. Bu sizi çok doymuşluk hissinden de uzak tutacaktır.
• Yemek yemek isteyebileceğiniz için yanınızda atıştırmalar bulundurun. Yer fıstığı ezmesi, fındık, ya da kurutulmuş meyveler gibi kolay taşınan atıştırmaları dışarı çıkarken alın. Ekte bulunan çabuk ve kolay atıştırma fikirleri listesine bakın.
• Diyetinize ekstra protein ve kaloriler ekleyin. Ekte bulunan protein ekleme yolları ve kalori ekleme yolları listesine bakın.
• Gün boyunca sıvı tüketin- yemek istemediğinizde bile. Protein içeren meyve suyu, çorba, süt, soyaya dayalı içecekler gibi kalori ekleyen ve diğer beslenmelere katkısı olan sıvıları seçin. Ekte bulunan Net sıvılar ve ful sıvı gıdalar listesine bakın.
• Yatmadan önce atıştırın. Bu size ekstra kalori sağlar ama bir sonraki öğünün iştahını etkilemez.
• Yemeğin şeklini değiştirin. Örneğin, bir parça meyve yemek yerine meyve milkshake’i yapın. Ekte bulunan muz milkshake tarifini deneyin.
• Hafif, serin, ya da soğuk yiyecekler yiyin. Yoğurt, milkshake…
• İyi hissettiğinizde ve dinlendiğinizde daha büyük menüler yiyin. Çoğu kişi için bu iyi bir uykudan sonra uyanılan sabah oluyor.
• Yemek yerken çok az miktarda sıvı tüketin. Çoğu kişi yemek yemeyi ve içmeyi aynı zamanda yaptığında kendini çok doymuş hisseder. Daha fazla sıvı tüketmek istiyorsanız yemekten yarı saat önce ya da yarım saat sonra için.
• Diyetisyeninizle konuşun. Yemek istemediğinizde bile nasıl kalori ya da protein alabileceğiniz konusunda yollar bulun.
• Rahat ve hoş menüler bulmaya çalışın. Sevdiniz kişilerle yenmek için güzel gözüken yemekler oluşturun.
• Egzersiz yapın. Aktif olmak iştahınıza yardımcı olur. Yapılan araştırmalara göre, kanser hastalığı olan kişiler her gün egzersiz yaptıklarında daha iyi hissediyorlar.
• Korku, depresyon ya da diğer duygular iştahınızı ya da yemeğe olan ilginizi etkiliyorsa, hemşire, doktor, ya da sosyal çalışmacıyla konuşun. Size yardımcı olacaktır.
• Mide bulantısı, kusma, ya da lezzet-iştah kaybı değişikliklerinin nasıl oluştuğu konusunda doktorunuzla konuşun. Doktorunuz bu problemleri kontrol edebilmenize yardımcı olup yemeyle ilgili daha iyi hissetmenizi saplayacaktır.


b) LEZZET YA DA TAT ALMA DUYUSUNDA DEĞİŞİKLİKLER:
Nedir? Tüm ya da bazı yiyecekler daha az tadı varmış gibi, hiç tadı yok ya da metal tadında olabilir. Koku hissinizde değişebilir. Bazen, size çok güzel kokan yiyecekler artık hiçbir şey ifade etmeyebilir.
Neden oluşur? Kanser tedavisi, diş problemleri, ya da kanserin kendisi tat ve koku alma duyularınızda değişikliğe sebep olabilir. Bu problemleri önlemenin hiçbir yolu olmamasına rağmen, tedaviler bitince çok daha iyi olurlar.
Yiyecekle yönetebilme yolları:
• Görünüşü ve kokusu güzel olan yiyecekleri seçin. Size uygun olmayan yiyeceklerden uzak durun. Örneğin, Kırmızı etin ( dana gibi) tadı ya da kokusu garip gelirse, tavuk ya da hindiyi deneyin.
• Yiyecekleri salamuraya yatırın. Et, tavuk, ya da balığı salamurada ıslak olarak bekleterek tatlarını güzelleştirebilirsiniz. Salamurayı marketlerden alabilirsiniz ya da meyve suyu, şarap ya da salata soslarını deneyebilirsiniz. Yiyecekleri salamuraya batırdığınızda pişirinceye kadar buzdolabında saklayın.
• Taze sebzeler tüketin.
• Ailenizle birlikte yemek sofrasına oturmaya çalışın.
• Taze meyveleri blender (karıştırıcı) yardımıyla yoğurt, milkshake ya da dondurma haline getirerek yiyin.
• Ekşi yiyecek ve içecekleri deneyin. Portakal ve limon olabilir. Ekşi limon kreması lezzetli olabilir ve ekstra protein ile kalori ekler. Ancak ağzınızda yara ya da boğazınızda yarar varsa ekşi yiyecekler tüketmeyin.
• Yiyecekleri tatlılaştırın. Yiyecekler tuzlu, yağlı, ya da asit tadındaysa, şeker ya da tatlandırıcı eklemek tatlılaştırma için yardımcı olabilir.
• Yiyeceklerinize ekstra çeşniler ekleyin. Örneğin, sebzelerinize kuzu parçası, soğan ya da reyhan( fesleğen), kekik, biberiye ekleyebilirsiniz. Et ve tavuklarınızın üzerine barbekü sosu kullanın.
• Kokusu sizi rahatsız eden yiyecek ve içeceklerden kaçının. Yiyecek kokularını azaltmak için aşağıda bazı yöntemler bulunmaktadır:
- Yiyecekleri odak sıcaklığında sunun.
- Yiyeceklerin ağzını kapalı tutun
- Kapaklı kaplar kullanın( seyahat kapları gibi)
- Kamışla içecekleri için
- Yemek pişirirken aspiratör kullanın ya da mutfağınızı havalandırın.
- Yemekleri açık havada pişirin
- Yemek pişirirken, kapakları kaldırın ve sizden uzak tutun.
• Ağzınızda metal tadı varsa plastik çatal ve kaşık kullanın.
• Diyetisyenle konuşun. Tat ve koku değişikliklerini nasıl yönetebileceğiniz konusunda size başka önerilerde bulunabilir.
• Plastik ve çatal ve kaşıkla yiyin. Ağzınızda metal tadı varsa plastik çatal ya da kaşıkla yemek yemek size yardımcı olabilir. Çubuklarla yemek hoşunuza gidiyorsa onlarda yardımcı olabilir. Yemekleri metal içeren ürünlerdense tava, tepsi ya da cam çömlekler de yemek pişirmeyi de deneyebilirsiniz.
• Ağzınızı temiz tutun. Fırçalayarak ve diş ipi kullanarak ağzını temiz tutmanız yiyeceklerden daha çok tat almanıza yardımcı olur.
• Özel gargaralar kullanın. Doktor ya da dişçinize gargaralar ve diğer ağız temizliği yöntemleri hakkında size yardımcı olmaları için sorun.
• Dişçiye gidin. Tat ve koku duyularının değişimiyle ilgili diş problemlerinizden kaynaklanmadığına emin olun.

c) KABIZLIK:

Nedir? Kabızlık bağırsak hareketleri daha az sıklıkta olunca, dışkı sert, kuru, ve çıkması zorlaşınca oluşur. Ağrılı bağırsak hareketleri, şişkinlik hissi, ya da mide bulantısı yaşayabilirsiniz. Geğirme, çok fazla gaz, ve karın ağrısı krampları ya da kalın bağırsakta baskı hissedebilirsiniz.
Neden Oluşur? Kemoterapi, kanserin yeri, ağrı kesici ilaçlar ve diğer ilaçlar kabızlığa sebep olabilir. Ayrıca yeterli sıvı ya da lifli yiyecekler tüketilmediğinde de görülebiliyor. Bazı kişiler aktif olmadığında kabızlık yaşayabiliyor.
Yiyerek Yönetme Yolları:
• Bolca sıvı tüketin. Her gün en az 8 bardak sıvı alın. Bir bardak 8 grama eşittir. Ek bilgiler için net sıvılar listesine bakın.
• Sıcak içecekler tüketin. Çoğu kişi sıcak içecek ya da sıvıları (kahve, çay, çorba) kabızlıktan kurtulmak için yararlı bulur. Yemeklerden hemen sonra sıcak içecek içmeyi deneyebilirsiniz.
• Yüksek lifli yiyecekler tüketin. Bunlar tam tahıllı ekmekler, hububatlar, kurutulmuş meyveler ve pişirilmiş kuru fasulye, ya da nohut olabilir. Ek bilgiler bölümündeki Elma/kuru erik sos tarifini deneyebilirsiniz. Diğer fikirler için yüksek lifli yiyecekler bölümüne bakın.
• Bazı kanser türlerinde çok fazla lifli yiyecekler tüketilmemelidir, bu sebeple diyetinize lifli yiyecekler eklemeden önce doktorunuzla konuşmalısınız. Eğer lifli yiyecekler tüketmeniz uygunsa, yüksek lifli ürünler tüketin; tam buğdaylı ekmekler ve hububatlar, meyve ve sebzeler (çiğ ve derisi ve kabuğuyla pişirilmiş olarak), patlamış mısır ve kuru fasulyeler bu gruba örnektir. Bu yiyecekleri diyetinize adım adım eklerseniz gaz problemi yaşamanızı engellemiş olursunuz.
• Kabızlıktan kurtulmak için laksatif, dışkı yumuşatıcı, ya da diğer ilaçları almadan önce doktorunuzla konuşun.
• Diyetisyenle konuşun. Kabızlıktan kurtulmak için size yiyecekler önerebilir
• Bağırsak hareketleriniz için kayıt tutun. Bu kaydı doktor ya da hemşirenize gösterip sizin için normal olanın ne olduğunu konuşun. Bu kayıt yöntemiyle kabızlığınızın olup olmadığı da belirlenmiş olur.
• Her gün aktif olun. Aktif olmak kabızlığın önlenmesinde ve kurtulmasında yardımcı olur. Doktorunuzla nasıl aktif olmanız gerektiği ve hangi tür egzersizler yapabileceğinizle ilgili konuşun.
• 2 gün içerisinde hiçbir bağırsak hareketi yaşamadıysanız doktor ya da hemşirenize haber verin. Doktorunuz lifli besin, laksatif, dışkı yumuşatıcı, ya da lavman tavsiye edebilir.
• Her gün aynı saatlerde yemek yemeye çalışın.
• Gün içerisinde 8-10 bardak sıvı tüketmeye çalışın. Su, meyve suyu, sıcak içecekler, çaylar ve sıcak limonatayı deneyin.
• Gaz probleminiz varsa gaz yapan yiyecek ve içeceklerden uzak durun. (gaz yapan yiyecekler bölümüne bakabilirsiniz.)
• Yemek yerken mümkün olduğunca hava yutmamaya çalışın. Yemek esnasında daha az konuşmaya çalışın, bir şeyler içerken pipet kullanmayın ve sakız ve karbonhidratlı ürünler çiğnemeyin.
• Kahvaltınıza sıcak içecek ve yüksek lifli yiyecekler ekleyin.
• Doktorunuz onay verirse, fiziksel aktivitenizi arttırın. Başlamadan önce doktor ya da hemşirenizle bunu planlayın.




Gaz yapabilecek yiyecekler:

Kuru Fasulyeler, bezelye ve nohut Mercimek Avokado
Çalı fasulyesi Brokoli Kuruyemiş
Brüksel Lahanası Lahana Lahana turşusu
Şalgam Turp-kırmızı&beyaz Karnabahar
Süt Kavunlar Ispanak
Mantarlar Bira Elma, elma suyu
Kızartılmış yiyecekler Yumurtalar Yağlı yiyecekler
Salatalık Mısır Balık
Turşular ve tuzlamalar Soğan, pırasa, yeşil soğan
Tatlı patates
Sert peynir Hardal Acılı yiyecekler
Biberler ( kırmızı ve karabiber) Kuşkonmaz Pastalar
Ayrıca gaz sebebi aşağıdakiler olabilir;
• Sakız
• Yeterli sıvı alınmaması
• Karbonhidratlı ya da köpüklü içecekler
• Egzersiz yapılmaması
• İçecekleri i.erken pipet kullanılması
• Kabızlık
• çok fazla lifli yiyecekler tüketmek



Sıklıkla tercih edilmesi uygun olan yüksek lifli yiyecekler
Ekmek ve hububatlar
kepekli hububatlar
patlamış mısır
esmer pirinç
tam buğdaylı ekmek
tam buğdaylı makarna
kepekli buğday Servis miktarı
½ bardak
2 bardak
½ bardak
1 dilim
¼ bardak
¼ bardak Gram değeri
3-13
5
6
1-2
6
6
sebzeler
brokoli
Brüksel lahanası
havuç
mısır
bezelye
kabuklu patates
½ bardak
½ bardak
½ bardak
½ bardak
½ bardak
1 orta boy
4
3
2
5
3
3
Meyve
kabuklu elma
muz
yaban mersini
kabuklu armut
kuru erik
portakal
kuru üzüm
çilek
1 orta boy
1 orta boy
½ bardak
1 orta boy
3
1 orta boy
¼ bardak
1 bardak
4
2
2
5
3
3
3
3

d) İSHAL

NEDİR? Bağırsak hareketlenmelerinizin sık ve yumuşak ya da sulu halde olması durumunda ortaya çıkar.
Neden Oluşur? İshal karın ya da pelvis bölgesine radyasyon terapisi, kemoterapi, ya da biyolojik terapi gibi kanser tedavilerinden kaynaklanıyor olabilir. Bu tedaviler ishale sebep olabilirler çünkü kalın ve ince bağırsağınızdaki sağlıklı hücrelere zarar verebilirler. İshal ayrıca enfeksiyonlar, kabızlıktan kurtulma ilaçları ya da antibiyotiklerden kaynaklanıyor olabilir.
Yiyecekle yönetebilme yolları:
• İshalden dolayı kaybettiklerinizi tamamlamak için bol miktarda sıvı tüketin. Su, zencefil, spor içecekleri olabilir. Diğer fikirler için ek bölümden net sıvılar listesine bakın.
• Karbonatlı içecekleri içmeden önce köpürmelerinin bitmesini bekleyin. İçecekler sizi susatıyorsa ya da midenizi bulandırıyorsa ekstra su ekleyin.
• 3 büyük menü yemek yerine 5-6 küçük menü yiyin.
• Sodyum ve potasyum değeri yüksek olan yiyecek ve içecekleri tüketin. İshaliniz varsa, vücudunuz bu maddeleri kaybeder ve bunları yerine koymak önemlidir. Sodyum içeren sıvılar et suyu ya da yağsız et ya da balık çorbası olabilir. Yüksek potasyum içeren yiyecekler muz, konserve kayısılar, ya da fırınlanmış, haşlanmış, ezilmiş patates olabilir.
• Düşük lifli yiyecekler yiyin. Yüksek lifli yiyecekler ishali daha da kötü yapabilir. Düşük lifli yiyeceklere örnek olarak sade ya da vanilyalı yoğurt, beyaz ekmek ve beyaz pirinç olabilir. Ek bilgi için düşük lifli yiyecekler bölümüne bakın.
• Yiyecek ve içecekleri sıcak ya da soğuk olarak değil oda sıcaklığında alın.
• İshali daha kötü yapabilecek içecek ya da yiyeceklerden uzak durun. Aşağıdakiler bunlara örnektir:
 Tam tahıllı ekmek ya da hamur işleri gibi yüksek lifli yiyecekler
 Soda, meyveli içkiler gibi çok fazla şeker içeren içecekler
 Çok soğuk ya da çok sıcak içecekler
 Patates kızartması ya da hamburger gibi yağlı, ya da kızartılmış yiyecekler
 Gaz yapabilecek içecek ve yiyecekler: pişirilmiş kuru fasulye, çiğ meyve ve sebzeler…
 Düşük laktoz ya da laktozsuz olmayan süt ürünleri,
 Bira, şarap ve diğer alkol türleri
 Biber, acı sos ve çili sos gibi acılı yemekler
 Kafein içeren yiyecek ve içecekler: kahve, çay, bazı sodalar ve çikolata
 Ksilen ya da sorbit içererek tatlandırılan şekersiz ürünler. Bunlar çoğunlukla şekersiz sakızlarda ve şekerlerde bulunurlar. Ürün içeriklerini okuyarak tatlandırıcı olup olmadığını anlayabilirsiniz.
 İçinde çok fazla sorbitol olduğu için elma suyu
• İshalin ani atağından 12-14 saat sonra sadece net sıvılar tüketin. Bu bağırsaklarınızın dinlenmesini ve kaybettiğiniz sıvıyı tamamlamanızı sağlar. Ani ishal yaşıyorsanız doktorunuza haber verin.
• İshal ilacı almadan önce doktor ya da hemşirenize muhakkak sorun.

YÖNETMEK İÇİN DİĞER YÖNTEMLER:

• Diyetisyeninizle konuşun. Dehidrasyonu (susuzluğu) önlemek için yiyecek seçimlerinizde yardımcı olur. Diyetisyen hangi yiyeceklerin yenmesinin iyi olacağını ve hangilerinden ishaliniz varsa kaçınmanız gerektiği konusunda size bilgi verebilir.
• Bağırsak hareketlenmesinden sonra kendinizi silerken nazik olun. Tuvalet kâğıdı kullanmaktansa, ıslak mendiller kullanın ya da şişeye su koyup onu püskürtün. Basurunuz varsa, rektal alanınızda yara ya da kanama olursa bunu doktor ya da hemşirenize söyleyin.
• 24 saatten fazla süren ishal yaşıyorsanız doktorunuza haber verin. Ağrı ya da kramp kasılma olup olmadığını bilmek isteyebilir. Doktorunuz bu problemleri kontrol etmek için ilaç öngörebilir. Kaybettiğiniz sıvı ve besinleri tamamlaması gereken yiyeceklere ihtiyacınız olabilir. Bu sebeple damardan besin alabilirsiniz. Doktor ya da hemşirenize sormadan ishal için ilaç almayın.
İshal olduğunuzda ne yemelisiniz ne yememelisiniz?

Yiyin Probleme yol açabilecek yiyecekler
Yüksek protein Fırınlanmış ya da ızgarada pişirilmiş bonfile, tavuk, hindi, dana eti, balık, yumurta, süt, peynir, yoğurt
Ekmekler, hububatlar, pirinç v makarna
Saf ekmek, beyaz un, makarna, pirinç, buğday kreması, pirinç kreması, yulaf unu, kornflakes, krep, gözleme, waffle, mısır ekmeği, kek Tam tahıllı ekmekler ve hububatlar, kepekli buğday

Meyveler ve sebzeler
Aşağıdaki sebzelerden yapılmış çorbalar; kuşkonmaz, pancar, havuç, soyulmuş kabak, mantar, kereviz, domates, domates püresi, domates sosu, kabuksuz fırınlanmış patates, konserve dondurulmuş ya da taze meyve Taze, kabuksuz meyveler: armut, kavun ve diğer sebzeler
İçecekler, tatlılar ve diğer yiyecekler
Tereyağı, margarin, mayonez, salata sosları, sebzeli yağ, kek, kurabiye, jöleli tatlılar, şerbeti kafeinsiz ürünler, tuz, pul biber, kara biber ve et suyu Fındıklı, hindistancevizli, kurutulmuş meyveli tatlılar, çikolata, patlamış mısır, acı sos ya da tako sos


e) AĞIZ KURULUĞU:

NEDİR? Normalde olduğundan daha az salyanız olursa ağız kuruluğu oluşur. Bu durum konuşmayı, çiğnemeyi ve yiyecekleri yutmayı zorlaştırır. Ağız kuruluğu yiyeceklerin tadını da değiştirir.
Neden Oluşur? Baş ve boyun bölgesine kemoterapi ya da radyoterapi almak salya yapan bezlere zarar verebilir. Biyolojik terapi ve bazı ilaçlar da ağız kuruluğuna sebep olabilir.
Yiyeceklerle yönetme yolları:
• Gün boyunca su için. Bu ağzınızın ıslanmasına yardımcı olur; böylece yutkunabilir ve konuşabiliriz. Çoğu insan yanında su şişesi taşır.
• Çok şekerli ya da tatlı olan pasta yiyin ve meyve suları (limonata) için. Bu daha çok salya olmasına yardımcı olur. Ancak ağzınızda ya da boğazınızda yara varsa tatlı ya da şekerli hiçbir yiyip içmeyin. Bu problemleri daha kötü yapabilir.
• Sert şeker ve buz parçacıkları yiyin. Bunlar ağzınızı hafifçe ıslatarak salya yapmanıza yardımcı olur. Şekersiz sakız ya da şeker tercih edin çünkü çok fazla şeker diş çürüklerine sebep olabilir. İshaliniz varsa, şekersiz ürünler kullanmadan önce diyetisyeninize danışın çünkü tatlandırıcılar durumu daha kötü yapabilir.
• Yutması kolay olan yiyecekleri yiyin. Püre haline getirilmiş olan yiyecek ve çorbaları deneyin. Çiğnenmesi ve yutulması kolay olan yiyecek ve içecekler listesine bakın.
• Yiyecekleri sos, salata sosu ya da et suyuyla hafifçe ıslatın. Bu yiyecekleri yutmanızı kolaylaştırır.
• Bira, şarap, ya da herhangi bir tür alkol kullanmayın. Bunlar ağız kuruluğunuzu daha da arttırır.
• Ağzınızı acıtacak yiyeceklerden kaçının. Çok acı, tuzlu, ekşi, ya da sert ve gevrek yiyecekler buna örnek olabilir.
Yönetim için diğer yöntemler:
• Diyetisyeninizle konuşun. Ağız kuruluğunuzdan çiğnemek bile zorlaştıysa yiyebilmenin diğer yollarını konuşabilirsiniz.
• Dudaklarınızı dudak palmıyla nemlendirin.
• Her 1-2 saatte ağzınızı çalkalayın. Çay kaşığının ¼ ü kadar soda ve çay kaşığının 1/8 i kadar tuzu sıcak suda bir bardakta karıştırın ve ağzınızı çalkalayın. Bu karışımı kullandıktan sonra ağzınızı sade suyla bolca çalkalayın.
• Alkol içeren gargaraları kullanmayın. Alkol ağız kuruluğunuzu daha da kötüleştirir.
• Tütün ürünleri ve ikinci el sigaraları kullanmayın. Tütün ürünleri ve sigara ağız ve boğazınıza zarar verebilir.
• Doktor ya da dişçinizle konuşun. Ağzınızı ve boğazınızı korumak, ıslatmak ve ince bir tabakayla örtmek için yapay salya ya da diğer ürünler hakkında bilgi edinin. Bu ürünler şiddetli ağız kuruluğunuza yardımcı olacaktır.

Ağız kuruluğu yaşarsanız ne yemeli, ne yememelisiniz?
Yiyin Probleme neden olabilecek besinler
Yüksek protein Kırmızı etler, sosla yapılmış beyaz et, ve balık, çorbalar, and güveç Sossuz kuru kırmızı etler, beyaz et, ve balık
Ekmekler, mısır gevreği, pilav, ve makarna Ekmek, sandviç ekmeği; pişmiş ve soğuk mısır gevreği, sütlü mısır gevreği; pilav et suyuyla yapılmış, sos, et suyu, veya süt Kuru ekmekler, sandviç ekmeği, makarna, pilav, cips,tuzlu krakerler, ve mısır gevreği
Meyve ve sebzeler Islak/nemli içeriği olan konserve ve taze meyveler, örneğin; portakal ve şeftali; soslu sebzeler Muzlar, sossuz veya içeriği ıslak/nemli olmayan kuru meyveler; sebzeler
İçecekler, tatlılar ve diğer besinler Soda, limonlu sıcak çay, konsantre meyve suları, spor içecekleri (enerji içecekleri), ek sıvı besinler (örneğin; ensure, prosure), ev yapımı milkshakeler; dondurma, şerbet, pudding; yağ, margarin, salata sosu; ekşi krema Sütle ıslatılmayan kurabiye, kek, tart

f) LAKTOZ İNTOLERANSI:
Nedir? Laktoz intoleransı, vücudunuz süt şekerine denilen laktozu sindiremediğinde ya da ememediğinde oluşur. Laktoz; peynir, dondurma ve puding gibi süt ürünlerinde bulunur. Laktoz intolerans belirtileri hafif ya da şiddetli olarak gaz, kramp ve ishal olabilir. Bu belirtiler tedavi bittikten sonra birkaç hafta hatta aylar bile devam edebilir. Bazen, laktoz intoleransı yaşam boyunca devam eder.
Neden oluşur? Laktoz intoleransı; karın ya da pelvis bölgesine uygulanan radyoterapiden, ilaçlar, ya da cerrahi gibi sindirim sistemini etkileyen tedavilerden kaynaklanıyor olabilir.
Yiyeceklerle yönetebilme yöntemleri:
• Kendi kendinize düşük laktoz ya da laktozsuz yiyecekler hazırlayın. Bir sonraki sayfada basit bir tarif yer almaktadır.
• Laktozsuz ya da düşük laktozlu süt ürünlerini tercih edin. Çoğu büyük marketlerde ürünlerin üzerinde laktozsuz ya da düşük laktoz olarak yazar. ( süt ve dondurma gibi)
• Pirinçle yapılmış ürünleri tercih edin ( pirinç sütü ve dondurma gibi). Bu ürünler laktoz içermezler.
• Düşük laktoz içeren süt ürünlerini tüketin. Sert peynirler( Sezar gibi) ve yoğurt probleme sebep olma olasılıkları daha düşüktür.
Yönetim için diğer yöntemler:
• Diyetisyeninizle konuşun. Düşük laktoz içeren yiyecekleri seçmede size yardımcı olabilir.
• Doktorunuzla konuşun. Laktoz intoleransı için size ilaç tavsiye edebilir. Bunlar laktaz tabletlerini içerir. Laktaz laktozu parçalara ayıran maddeye verilen addır.
g)BULANTI:
NEDİR?
Bulantı, mideniz bulandığında ya da karın ağrınız olduğunda oluşur. Kusma bulantıyı takip edebilir ama her zaman olmaz. Bulantı ihtiyacınız olan yiyecek ve beslenmenizi engelleyebilir. Herkeste bulantı olmaz ve bulantı yaşayanlar tedaviden hemen sonra ya da 3 gün sonrasına kadar yaşayabilirler. Bulantı neredeyse her zaman tedavi biter bitmez sona erer.
Neden Oluşur?
Bulantı cerrahinin, kemoterapinin, biyolojik terapinin; karın bölgesine, ince bağırsağa, kolon ya da beyine uygulanan radyasyon terapisinin yan etkisi olabilir. Belirli kanser türlerinden ya da başka hastalıklardan kaynaklanıyor olabilir.
Yiyecekle yönetebilme yöntemleri:
• Sindirimi kolay yiyecekler yiyin. Beyaz ekmekle yapılan tost, sade ya da vanilyalı yoğurt, et veya balık suyuna çorba gibi yiyecekler bunlara örnektir. Limon, misket limonu, ya da diğer meyve aromalı yiyecekleri deneyin. Daha fazla fikir için sindirimi kolay olan yiyecekler bölümüne bakın.
• 3 ana menü yemek yerine günde 5-6 ara menüler yiyin. Çoğu kişi küçük porsiyonlarda yemeği daha kolay bulur.
• Öğün ve atıştırmaları atlamayın. Aç hissetmeseniz bile yemeniz gerekmektedir. Çoğu kişide boş mide bulantıyı daha da kötüleştirir.
• Size çekici gelen yiyecekleri seçin. Sizi kötü hissettiren hiçbir yiyeceği yemek için kendinizi zorlamayın. Aynı zamanda en sevdiğiniz yemekleri de yemeyin, böylece o yiyecekleri hastalıkla bağdaştırmamış olursunuz.
• Yemek esnasında az miktarda sıvı tüketin. Çoğu insan yemek yemekle içecek içmeyi aynı zamanda yaparsa çok doymuş ya da şişkin hissediyor.
• Gün boyunca sıvı tüketin. Yavaşça için. Sıvıları kamış, pipetle için. Ya da su şişesinden içebilirsiniz.
• Yiyecek ve içecekleri çok sıcak ya da çok soğuk olmadan için. Sıcak yemekleri ve içeceklerin soğumasını bekleyin ve soğuk yemek ve içecekleri yemeden ya da içmeden önce ısıtın. Sıcak yemek ve içecekleri içine buz koyarak soğutabilirsiniz ya da soğuk yiyecekleri de mikrodalgada ısıtabilirsiniz.
• Sabah uyandığınızda bulantı yaşarsanız, yataktan çıkmadan önce kuru tost ya da kraker yiyin.
• Sizin için en uygun olan yiyecek ve içecek saatlerini planlayın. Bazı kişiler tedaviden önce hafif yiyecek ya da atıştırma yiyince daha iyi hissediyorlar. Bazıları aç karna tedavi oldukları zaman daha iyi hissediyorlar (2-3 saat öncesine kadar hiçbir şey yiyip içmeden)
• Bulantı kesici ilaçlar işe yaramıyorsa doktor ya da hemşirenizle muhakkak konuşun.

Yönetim için diğer yollar:
• Bulantıyı engellemek için doktorunuzla konuşun. Eğer ilaçlar yardımcı olmuyorsa doktor ya da hemşirenizle konuşun. Eğer bir ilaç işe yaramıyorsa, doktorunuz başka bir ilaç öngörebilir. Tedaviden 1 saat önce ve birkaç gün sonra almanız gerekebilir. Aldığınız kanser tedavisi türüne göre ve onun sizdeki etkilerine göre ilaçları alım süreniz değişebilir. Akupunktur da yardımcı olabilir. Denemek istiyorsanız doktor ya da hemşirenizle konuşabilirsiniz.
• Bulantınız olduğunda bile yeteri kadar yiyebilmenin yollarını diyetisyeninizle konuşun.
• Her bir kanser tedavisinden önce rahatlayın. Derin nefes alma, meditasyon, ya da dua etmeyi denerseniz daha iyi hissedebilirsiniz. Çoğu kişi okuma, ya da müzik dinleme gibi sessiz aktivitelerle rahatlar.
• Öğünlerden sonra dinlenin. Ama oturarak dinlenin, uzanarak değil.
• Bol ve rahat kıyafetler giyin. Bulantının olduğu zamanları ve neden olduğunun kaydını tutun. Sonra bunu doktor, hemşire, ya da diyetisyeninize gösterin. Diyetinizi değiştirme yolları önerebilirler.
• Ağır kokusu olan yiyecek ve içeceklerden kaçının. Bu yiyecekler pişirilmiş olanlar kahve, balık, soğan ve sarımsak olabilir. Bu yemek kokularından kaçınmak için bir arkadaş ya da aile üyenizden sizin için pişirmesini isteyebilirsiniz.
• Eğer bulunduğunuz yeri havasız hissediyorsanız, camı açın ya da havalandırmayı açın. Taze hava bulantının iyileşmesine yardımcı olur. Çok sıcak ya da ağır kokan odada yemek yememeye dikkat edin.
• Tedavi gününde ne yenmeli?
Yüksek protein Meyve suyuna benzer ek sıvı besinler (örneğin; prosure, ensure)
Ekmeler, mısır gevreği, pilav, ve makarna Kuru tost, tuzlama, pilav, ve tuzlu krakerler
Meyve ve sebzeler elma, yaban mersini (kızılcık), ve üzüm suyu
İçecekler, tatlılar, ve diğer besinler Zencefilli gazoz; kafeinsiz, karbonsuz içecekler, mesela meyve kokteylleri and spor içecekleri (enerji içecekler); buzlu dondurma, meyve buzları, şerbet; jöle

Mide bulantısı veya kusma olduğunda neler yenmeli?
Yiyin Probleme neden olabilecek besinler
Yüksek protein haşlanmış, fırınlanmış kırmızı et, balık, ve beyaz et; soğuk et veya balık salatası; yumurta; az yağlı sütten yapılmış kremalı çorbalar; az yağlı soğuk et mezeleri; yağsız yoğurt Yağlı ve kızartılmış etler, örneğin; sosis; kızarmış yumurta; dondurmadan veya yağsız sütten yapılmamış milkshakeler
Ekmeler, mısır gevreği, pilav, ve makarna tuzlama, krakerler, ekmek, tostlar, soğuk mısır gevreği, kek, sade noodlelar, pilav Hamur işleri, wafflelar, krepler, gözlemeler, kekler
Meyve ve sebzeler patatesler (fırınlanmış, haşlanmış, veya püre), meyvesuları, konserve veya taze meyveler, tolere edilebilen sebzeler (iştahınız yoksa veya bulantınız çoksa yemeyin) patates cipsi, patates kızartması; ekmekli, kızartılmış, veya kremalı sebzeler; keskin kokulu sebzeler
İçecekler, tatlılar, ve diğer besinler Kafeinsiz hafif içecekler, soğuk çay, spor içecekleri; şerbet, meyveli jöle;beyaz pasta, kek; vanilyalı gofret; pudding (yağsız sütten yapılmış); buzlu dondurma, meyve buzları; tuzlu krakerler; az oranlarda yağ veya margarin, yağı alınmış et suyu; tuz, tarçın, tolere edilebilen baharatlar alkol, kahve; tart, dondurma, zengin kekler; baharatlı salata sosları, zeytinler, krema, karabiber, pul biber, soğan, sıcak sos, mevsimsel karışımlar

h) AĞIZ YARALARI:
NEDİR? Boyun ya da baş bölgesine uygulanan radyasyon terapisi, kemoterapi, ve biyolojik terapi ağızda yaralar yapabilir (ağzınızın içinde çıban ya da küçük kesikler). Diş problemleri ya da pamukçuk küfü gibi ağız enfeksiyonları da ağızda yara ya da diş eti problemleri yapabilir.
Neden Oluşur? Kanser tedavileri ağız ya da dudaklar boyunca olan hızlı büyüyen hücrelere zarar verebilirler. Ağzınız ve diş etleriniz kanser tedavisi bitince iyileşmeye başlar.
Yiyeceklerle yönetme yöntemleri:
• Çiğnenmesi kolay olan yiyecekleri tercih edin. Bazı yiyecekler ağzınızdaki yararı acıtabilir ve çiğneme ile yutkunmayı daha da güçleştirir. Milkshake, çırpılmış yumurta, ve koyu krema gibi yumuşak yiyecekler seçerek yardımcı olabilirsiniz. Meyve ve krema tarifini deneyin. Diğer fikirler için çiğnenmesi ve yutulması kolay olan yiyecek ve içecekler listesine bakın.
• Yiyecekleri yumuşayana ve gevşeyene kadar pişirin.
• Sert yapılı ya da zor yenilen yiyeceklerden kaçının; kurumuş tost, krakerler, cipsler, kuruyemişler, (çiğ) taze meyve ve sebzeler bu gruba örnek olabilir.
• Ilık ya da soğuk olan yiyecekleri tercih edin. Çok sıcak olursa rahatsızlığa sebep olabilir. Meyveleri soğutmayı ve meyveli dondurma, meyveli buz, ya da buzlu cips yapmayı deneyebilirsiniz.
• Yiyecekleri ufak parçalara bölün. Blender ya da mutfak robotu kullanarak yiyecekleri püre haline de getirebilirsiniz.
• Kamış ile için. Böylece ağzınızın ağrı veren bölümlerinden içecekleri hızlıca geçirmiş olursunuz.
• Çok küçük kaşık kullanın (bebek kaşığı gibi). Bu size küçük parçalar almanızı sağlayarak kolayca çiğnemenize yardımcı olacaktır.
• Yiyecekleri soğuk ya da oda sıcaklığında yiyin. Eğer yiyecekler sıcak olursa ağzınız acıyabilir.
• Buz parçaları emin. Buz, ağzınızın hissizleşmesine ve ağrılarınızın hafiflemesine yardımcı olabilir.
• Ağzınızda yara varken belirli yiyecek ve içeceklerden uzak durun. Bunlar aşağıdakileri içerir;
 Narenciye ve portakal, limon ve limonata gibi meyve suları
 Sıcak soslar, acılı baharat salçasıyla yapılan yiyecekler ve çili biber gibi Acılı yemekler
 Domates ve ketçap
 Tuzlu yemekler
 Çiğ sebzeler
 Kraker, patates ve cips gibi sert ve gevrek yiyecekler
 Alkol içeren içecekler
• Eğer ağzınızda yara varsa, tütün ürünleri, kafein ya da alkol kullanmayın.
• Diyetisyeninizle konuşun. Ağız yaralarında yenilmesi kolay olan yiyeceklerle ilgili size yardımcı olabilir.
• Boyun ya da baş bölgesine biyolojik terapi, kemoterapi, ya da radyasyon terapisi alacak iseniz başlamadan en az 2 hafta önce bir dişçiye gidin. Kanser tedavisine başlamadan önce sağlıklı bir ağza sahip olmak önemlidir. Tedaviniz başlamadan önce dişlerinizle ilgili tüm ihtiyaçlarınızı tamamlamış olmaya çalışın. Eğer yapamıyorsanız, doktor ya da hemşirenize dişçiye gitmeniz için en uygun zamanın ne zaman olduğunu sorun. Dişçinize kanser iniz ve aldığınız tedavi türlerini söyleyin.
• Günde 3-4 defa ağzınızı çalkalayın. ¼ çay kaşığı soda ve 1/8 çay kaşığı tuzu sıcak suyla birleştirin ve ağzınızı çalkalayın. Bu karışımı kullandıktan sonra ağzınızı bol suyla çalkalayın.
• Her gün ağzınızın kırmızı bölümlerinde herhangi bir yara, beyaz peyer plakları, ya da kabarıklık olup olmadığını kontrol edin. Böylece, problem başlar başlamaz fark edebilirsiniz. Herhangi bir değişiklik fark ederseniz doktorunuza söyleyin.
• Aşağıdakiler gibi ağzınızı yakacak ya da acıtacak ürünler kullanmayın:
o Alkol içeren gargaralar
o Kürdan ya da diğer keskin nesneler
o Sigara, puro, ya da diğer tütün ürünleri
o Bira, şarap, likör ya da diğer alkol çeşitleri
• Ağız ya da diş etlerinizde yaralar çıkarsa doktor ya da dişçinizle konuşun. Tedavi ya da diş problemlerinden kaynaklanıp kaynaklanmadığını söyleyebilirler. Dişçinize diş ve diş etlerinizi temizlemenin özel ürünlerini sorun.
• Doktorunuza ağrı için ilaç sorun. Yerken ağzınızı uyuşturan pastil ya da sprey önerebilir.
Ağzınızda yara oluşursa ne yemeli ne yememelisiniz?

Yiyin Probleme yol açabilecek yiyecekler
Yüksek protein
Doğranmış, karıştırılmış et, kümes hayvanları, ya da balık: güveç yemeği olarak: yumurta, peynir, ve fasulye taneleri; milkshake, yoğurt, ve ek besleyici sıvı ürünler Doğranmamış, karıştırılmamış bütün et, kümes hayvanları, balık ve kurumuş etler

Ekmek, hububat, pirinç ve makarna Hafifçe ıslanmış ekmekler:
Pişirilmiş hububatlar, sütle yenen soğuk hububatlar; soslu makarna ve pirinç
Kuru tost, sert ve kuru krakerler, kek ve bageller

Meyveler ve sebzeler Pişirilmiş ya da blenderdan geçirilmiş meyve ve sebzeler
Taze meyve ve sebzeler ( elma suyu, muz ve karpuz gibi çok yumuşak, sulu olmadığı sürece)
Narenciye meyveleri, ananas ve diğer asitli meyveler; çiğ sebzeler
İçecekler, tatlılar ve diğer yiyecekler
Meyve nektarileri, dondurma, şerbet, puding, tereyağı, margarin ve sebzeli yağlar Karbonhidratlı içecekler, süte batırılıp yenilmediği sürece kurabiye ve kekler, tuzlu kraker ve cipsler, sirke, pul biber karabiber gibi çeşni maddeleri, çişi sos, sarımsak, Hindistan cevizi

I) BOĞAZ YARALARI VE YUTKUNMA GÜÇLÜĞÜ:
NEDİR? Boğaz ve boyuna uygulanan kemoterapi ve radyasyon terapisi boğazınızı iltihaplandırabilir ve yaralar oluşturabilir (özofajit). Boğazınızda parça varmış gibi ya da göğüs ya da boğazınızın yandığını hissedebilirsiniz. Yutkunmakta da güçlük çekebilirsiniz. Bu problemler yemeyi zorlaştırır ve kilo kaybına sebep olur.
NEDEN OLUR? Baş ve boyuna yapılan bazı kemoterapi türleri ve radyasyon terapisi boğazınız boyunca yer alan hızlı büyüyen hücrelere zarar verebilir. Boğazda yara, yutkunma güçlüğü, ya da diğer boğaz problemleri yaşama riskiniz aşağıdakilere bağlıdır:
• Ne kadar radyasyon aldığınız
• Kemoterapi ve radyoterapiyi aynı anda alıyorsanız
• Kanser tedaviniz sırasında tütün ya da alkol kullanıyorsanız
Yiyeceklerle yönetme yöntemleri:
• 3 ana menü yerine 5-6 ara menüler yiyin. Bir defada küçük miktarda yemek yemeği daha kolay bulabilirsiniz.
• Yutulması kolay olan yiyecekleri seçin. Bazı yiyeceklerin çiğnenmesi ve yutulması zordur. Milkshake, çırpılmış yumurta ve pişirilmiş hububatlar gibi yumuşak yiyecekler seçin. Başka fikirler için çiğnenmesi ve yutulması kolay olan yiyecekler ve içecekler listesine bakın.
• Proteini ve kalorisi yüksek olan yiyecek ve içecekler tercih edin. Protein ekleme yöntemleri ve kalori ekleme yöntemleri listelerine bakın. Kilo kaybı problem ise, kilo kaybı bölümüne bakın.
• Yiyecekleri yumuşak ve gevşek olana kadar pişirin.
• Yiyecekleri küçük parçalara ayırın. Yiyecekleri blender ya da mutfak robotundan geçirerek püre halinde yiyebilirsiniz.
• Soslar, yoğurt, et suyu ya da balık suyu ile yiyecekleri yumuşatın ve hafifçe ıslatın.
• İçecekleri kamışla için. Böylece yutmayı kolaylaştırırsınız.
• Boğazınızı yakabilecek yiyecek ve içecekleri tüketmeyin. Aşağıdakiler bu gruba örneklerdir:
• Sıcak içecek ve yiyecekler
• Acılı yemekler
• Domates, portakal ve limon gibi yüksek asitli olan yiyecek ve meyveler
• Patates ve cips gibi keskin, sert yiyecekler
• Alkol içeren içecekler
Eğer aşağıdakileri yaşıyorsanız doktor ya da hemşirenize söyleyin:
• Yutkunmada güçlük
• Gazınız varmış gibi hissediyorsanız
• Yerken ve içerken öksürüyorsanız
Yönetmenin diğer yöntemleri:
• Diyetisyeninizle konuşun. Yutulması kolay olan yiyecekleri seçmenize yardımcı olabilir.
• Yemek yerken ve içerken başınızı yavaşça ileriye hareket ettirin ve dik oturun. Yemek yedikten en az 30 dakika sonra oturarak ya da ayakta dik olarak durun.
• Tütün ürünleri kullanmayın. Sigara, puro ve tütün çiğneme ile örneklendirilebilir. Tüm bunlar boğaz problemlerinizi daha da kötüleştirebilir.
• Tüple beslenmeyi düşünün. Bazen güçlü durabilmek için yeterince yemek yiyemeyebilirsiniz ve beslenme tüpleri iyi bir seçenek olabilir. Doktor ya da diyetisyeniniz size yardımcı olabileceğini düşünürse bu konu hakkında sizinle konuşabilir.
• Doktor ya da hemşirenizle konuşun. Yutkunmakta güçlük çekiyorsanız, gazınız olduğunu hissediyorsanız, yemek yerken ve bir şeyler içerken öksürüyorsanız, ya da diğer boğaz problemleri fark ettiyseniz doktor ya da hemşirenize söyleyin. Ayrıca ağrınız varsa ya da kilo kaybediyorsanız doktoruna söylemeyi unutmayın. Doktorunuz bu belirtilerden kurtulmanız için ilaç öngörebilir. Bunlar ağrınızı kontrol için ve boğazınızda ince bir tabaka oluşturmak için antiasitler ve ilaçlar olabilir.
Boğazınızda yara olunca ne yemeli& ne yememeli?

Yiyin; Probleme yol açabilecek yiyecekler
Yüksek Protein Yumuşak, terbiyeli et ve tencere yemeği: tavuk ve pilav, makarna ve peynir, kremalı çorba, yumurta, süt, milkshake
Acılı yemekler: spagetti, tako, çili sos(acı sos); iyi tolere edilmemiş etler

Ekmekler, hububatlar, pirinç, ve makarna İyi tolere edilmiş ekmek, pişirilmiş hububatlar, süt ile yenilen soğuk hububatlar
Krakerler,
Sert kabuklu ekmekler, tuzlu dolmalar

Meyve ve sebzeler Yumuşak, asitli olmayan meyve ve sebzeler
Narenciye meyveler ve çiğ sebzeler

İçecekler, tatlılar ve diğer yiyecekler
Elma ve nektari gibi asit içermeyen meyve suları;
Kafeinsiz kahve, çay, ve hafif içecekler; çikolatasız puding, kek, kurabiyeleri, tart, jöle, dondurma, şerbet
Narenciye içecekler, domates suyu, kafeinli ürünler, alkol, çikolatalı tatlılar, turşu, tuzlama, sirke, acı, patates cipsi, tuzlu kraker, patlamış mısır, atıştırmalık cipsler

Yutkunma güçlüğü yaşadığınızda ne yemeli ne yememelisiniz?
Yüksek protein: koyu süt, meyvesiz yoğurt, süzme peynir, ekşi krema, ezilmiş et, kümes hayvanları ve balık, güveç, çırpılarak yağda pişirilen yumurta
Ekmekler, hububatlar, makarna ve pirinç: pişirilmiş hububatlar
Meyve ve sebzeler: yaprak ve derisi alınarak püre haline getirilmiş meyve ve sebzeler, patates püresi
İçecekler, tatlılar, ve diğer yiyecekler: yoğun meyve suları ve nektariler, yoğun milkshake’ ler, yoğun et suyu ve kremalı çorbalar, koyu krema, puding, şurup, bal, tereyağ, margarin, baharat

i) KUSMA:
NEDİR? Kusma dışarı atımın başka bir yoludur.
Neden Olur? Kusma, kanser tedavisi, yemek kokuları, hareket, midenin bozulması, ya da bağırsak gazlarından kaynaklanabilir. Bazı kişiler kanseri hatırlatan yerlerde ( hastane gibi) olduklarında da kusma yaşarlar. Bulantı gibi kusma da tedaviden hemen sonra ya da 1-2 gün sonrasında olabilir. Ayrıca mideniz boşken vücudunuz kusmaya çalışırsa, kuru kusma yaşayabilirsiniz.
Biyolojik terapi, bazı kemoterapi türleri ve karın bölgesine, ince bağırsak, kolon ve beyine uygulanan radyasyon terapisi kusma, bulantı, ya da her ikisine de sebep olabilir. Genelde bu gerçekleşir çünkü bu tedaviler sindirim sisteminizdeki sağlıklı hücrelere zarar verebilir.




Yiyeceklerle yönetme yolları:
• Kusmanın durmadan hiçbir şey yiyip içmeyin.
• Kusmanın durunca, saf su ya da et suyu gibi net sıvılardan küçük miktarlarda için. Yavaş başladığınıza emin olun ve her seferinde az içimlerle için. Diğer fikirler için net sıvılar listesine bakın.
• Kusma olmadan net sıvıları içebildiğinizde, sıvıyla dolu yiyecekler ve içecekler ya da mide için kolay olan yiyecekleri deneyin. Kendinizi iyi hissetmeye başladıktan sonra yavaşça katı yiyeceklere geçebilirsiniz. Sıvıyla dolu yiyecekler ve mide için kolay olan yiyecek ve içecekler listelerine bakın.
• Gün içerisinde 3 ana menü yerine 5-6 ara menü şeklinde yiyin. Yemeye başladığınızda küçük porsiyonlarla yemek daha kolay olabilir. Başlangıç olarak en sevdiğiniz yemekleri tercih etmeyin, böylece onları sevmemeye başlamazsınız.
• Doktorunuzun verdiği ilaçlar yardımcı olmuyorsa doktor ya da hemşirenize söylemeyi unutmayın.
Yönetmenin diğer yolları:
• Diyetisyeninizle konuşun. Kusmanızı durdurmak için yemeniz gereken yiyeceklerle ilgili önerilerde bulunabilir.
• Kusmayı kontrol etmek ya da engellemek için doktorunuzdan ilaç önermesini isteyin. Eğer verdiği ilaçlar yardımcı olmuyorsa doktor ya da hemşirenize söyleyin. Doktorunuz başka bir ilaç önerebilir.
• Bu ilaçları tedaviden 1 saat önce ya da birkaç gün sonra almanızı isteyebilir. İlaçları ne kadar süre kullanacağınız aldığınız kanser tedavisinin çeşidine göre ve etkilerine verdiğiniz tepkiye göre şekillenecektir.
• Akupunturla ilgili olarak da doktor ya da hemşirenizle konuşabilirsiniz. Bu da yardımcı olabilir.
• Bulantıyı engelleyin. Kusmayı engellemenin diğer bir yolu da bulantıyı engellemektir. Daha fazlasını öğrenmek için bulantı bölümüne bakın.
• Eğer kusmanız şiddetli ya da 1-2 günden fazladır devam ediyorsa doktorunuzu arayın. Kusma dehidrasyona yola açabilir (vücutta yeterince su olmadığında oluşur). Eğer sıvıyı vücudunuzda tutamıyorsanız doktorunuz bunu muhakkak bilmeli.
j) KİLO ALMA:
NEDİR? Kilo alma vücut kilonuz arttığında gerçekleşir. Kanser hastalığı olan çoğu kişi kilo kaybedeceğini düşünür ve bu durumda şaşırırlar, kilo almalarına bazen üzülürler.
NEDEN OLUR? Birçok sebepten kilo alımı olabilir:
• Bazı tür kanser hastalığı olanlar kilo almaya daha yatkın olurlar
• Hormon terapisi, kemoterapinin bazı türleri, steroid gibi ilaçlar kilo alımına sebep olabilir.
• Bu tedaviler ayrıca vücutta su tutabilirler, bu da sizi şişkin yapar ve kilo aldırır.
• Bazı tedaviler iştahınızı arttırır, böylece aç hissedersiniz ve daha çok yersiniz. Vücudunuzun ihtiyacı olandan daha fazla miktarda kalori alırsanız kilo alımı gerçekleşir.
• Kanser ve tedavileri yorgunluğa sebep olabilir. Bu durumda aktivite seviyenizde azalmaya sebep olur. Daha az aktif olmak kilo alımına sebep olabilir.
• Doktorunuzla kiloyla ilgili probleminizi konuşmadan zayıflamak için bir diyet yapmayın. Doktorunuz ne sebeple kilo aldığınızı belirleyip bu konuyla ilgili neler yapabileceğiniz konusunda size yardımcı olacaktır.
YİYECEKLERLE YÖNETME YOLLARI:
• Çok fazla sebze ve meyve yiyin. Bunlar yüksek lifli ve az kalorilidirler. Çok fazla kalori eklemeden tok hissetmeniz konusunda size yardımcı olurlar.
• Tam tahıllı ekmek, hububat ve makarna gibi yüksek lifli yiyecekler yiyin. Daha fazla öneri için yüksek lifli yiyecekler bölümüne bakın. Bazı tip kanser hastalığı olanlar yüksek lif tüketmemelilerdir, bu sebeple diyetinize yüksek lifli besinler eklemeden önce doktorunuza muhakkak danışın.
• Yağsız dana ya da derisi soyulmuş tavuk gibi yağsız etler tercih edin. Bunlar düşük kalorili ya da kalorisiz yoğurt ve %1 yağlı süt olabilir.
• Yağı daha az tüketin. Tere yağ, mayonez, tatlı, kızartılmış yiyecekler ve diğer yüksek kalorili yiyeceklerden çok az miktarda yiyin.
• Yemeklerinizi düşük yağlı metotlarla pişirin. Mangal, ızgara, buğulama, tava da kızartma metotlarını deneyebilirsiniz.
• Küçük porsiyonlarla yiyin. Lokantada yemek yediğinizde, tabağınızın yarısını evde yemek için paket yaptırın.
• Daha az tuz yiyin. Eğer kilo alma sebebiniz sıvı tutulmasından ise bu suyu atmanızı kolaylaştırır.

YÖNETMENİN DİĞER YOLLARI:

• Diyetisyeninizle konuşun. Eğer kilo alımınız vücudunuzun su tutmasından kaynaklanıyorsa, size tuz kısıtlı olan yiyecekleri seçmeniz konusunda yardımcı olabilir. Ayrıca diyetisyen sevdiğiniz yemeklerin tariflerini sağlıklı olarak yiyebilmek için değişiklikler yapabilir ve sağlıklı yiyecekler konusunda yardımcı olabilir.
• Her gün egzersiz yapın. Araştırmalara göre, kanser hastalığı olan kişiler sadece kalori yakmak için değil daha iyi hissetmek için egzersiz yaparlar. Doktor ya da hemşirenizle kanser tedavisi olurken ne kadar egzersiz yapabileceğinizle ilgili konuşun.
• Kilo vermek için diyete girmeden önce doktorunuzla konuşun. Doktorunuz hangi sebeple kilo aldığınızı belirleyip ona göre önerilerde bulunabilir.
k) KİLO KAYBI:
NEDİR? Kilo kaybı vücut kilonuzun azalmasıdır.
NEDEN OLUR? Kilo kaybı kanserin kendisinden, ya da bulantı ya da kusma gibi kanser tedavilerinin yan etkilerinden kaynaklanıyor olabilir. Stres ve endişe de kilo kaybına sebep olabilir. Kanser hastalığı olan çoğu kişi tedavi sırasında kilo kaybeder.
YİYECEKLERLE YÖNETEBİLME YOLLARI:
• Aç hissedene kadar beklemek yerine yemek saatiniz geldiğinde yiyin. Kanser tedavisi olurken aç hissetmeseniz bile yemeniz gerekmektedir.
• 3 ana menü yerine 5-6 ara menü yiyin. Bir kerede daha küçük porsiyon yemeği daha kolay bulabilirsiniz.
• Protein ve kalori değerleri yüksek olan yiyecekler yiyin. Diğer yemeklere de kalori ve protein ekleyin. Yerfıstığı ezmesi atıştırma tarifine bakın. Diğer öneriler için, nasıl protein eklenir ve nasıl kalori eklenir bölümlerine bakın.
• Katı yiyecekler yemek istemiyorsanız, milkshake, macun, meyve, ya da çorba için. Böylece vücudunuzun ihtiyacı olan protein, vitamin ve kalorileri almış olursunuz. Yüksek proteinli milkshake’i deneyin. Diğer öneriler için tam sıvı yiyecekler bölümüne bakın.
• Protein güçlendirici süt ile yemeklerinizi pişirin. Makarna ve peynir, puding, krema sosu, patates püresi, kakao, çorba, ya da krep yaparken normal süt yerine proteinli müstahkem süt kullanın. Proteinli güçlendirici süt için tarifler bölümüne bakın.

YÖNETMEK İÇİN DİĞER YOLLAR:
• Diyetisyeninizle konuşun. Kilonuzu korumak ya da yeniden kilo alabilmek için tavsiyelerde bulunabilir. Bunlar yüksek proteinli ve kalorili yiyecekleri seçmek ve sevdiğiniz tariflere eklemenizi içerebilir.
• Aktif olabildiğiniz kadar aktif olun. Kısa bir yürüyüş ya da hafif egzersiz yaparsanız daha iştahlı olabilirsiniz. Araştırmalara göre, kanser hastalığı olan çoğu kişi her gün egzersiz yaparsa daha iyi hisseder.
• Tüple beslenmeyle ilgili düşünün. Bulantı, kusma, ya da yiyeceklerin koku ve tadında değişiklikler gibi yeme problemleri yaşıyorsanız, doktorunuzla konuşun. Doktorunuzun bunları kontrol edebilmeniz konusunda yardımcı olmasıyla sizde kendinizi daha iyi hissedersiniz.


M) YORGUNLUK
Yorgunluk, uzun süre geçmeyen halsizlik hissidir. Dinlenmeyle geçmez. Kanser tedavisi sırasında bazı kişiler için problem haline gelebilir. Eğer yorgun hissediyorsanız, doktor ya da hemşirenizle konuşun. Yorgunluğun birçok sebebi olabilir; kanser tedavileri, yeterli yemek yememek, uykusuzluk, depresyon, düşük kan değeri ve bazı ilaçlar sebep sayılabilir. Yorgunluğun sebebi tıbbi ise doktorunuz iyi hissetmeniz konusunda size yardımcı olabilir. Tedavi süresince, yorgunlukla baş etmenizde yardımcı olabilecek birçok beslenme adımı vardır.
Yorgunluğu azaltmak için ipuçları:
• Yorgunluğunuzla ilgili doktor ya da hemşirenizle konuşun. Tıbbi kaynaklıysa, ayrı bir tedavisi olabilir.
• Yapabilirseniz kısa yürüyüşler ve düzenli egzersizler yapın. Araştırmalar orta seviyede aktif olmanın kanserle ilişkili olan yorgunluğu azalttığını söylemektedir.
• Bolca sıvı tüketin. Dehidrasyon yorgunluğu daha da kötüleştirebilir. Her gün 8 bardak sıvı aldığınızdan emin olun. Eğer kilo kaybediyorsanız, meyve suları ya da süt gibi kalorili sıvıları içerdiğinizden emin olun.
• Yeterince dinlediğinizden emin olun: gün içerisinde bir uzun dinlenme yerine 3-4 kestirme (şekerleme) dinlenmeleri yapın. Gününüzü planlarken dinlenme aralarınızı hesap edin ve bu dinlenmeleri rahat sandalye ya da bir arkadaşınızla sevdiğiniz bir videoyu izlemek gibi sizin için özel hale getirin.
• Standart aktivitelerinizi kolaylaştırın ya da kısaltmaya çalışın: yapabileceğinizden fazlasını yapmak için kendinizi zorlamayın.
• Şekerli yiyeceklerden kaçının. Bu yiyecekler kısa süreli enerji verirler ancak bir süre sonra çok daha fazlasıyla yorgunluk hissedersiniz.
• Öğün ve atıştırmalarınızda biraz protein, yağ ve lif tüketmeye çalışın. Protein, yağ ve lif kan şekerinizin daha sabit seviyede durmasına yardımcı olur. Bu da yediğiniz yiyecekten aldığınız enerji hissini uzun süreli olarak size sağlar. Örneğin; 2 parça meyve yemek yerine, 1 parça yiyin ve yanında avuç içi kadar ceviz, badem, yer fıstığı, ya da diğer kuruyemişler yiyin. Ya da süzme peynir ile meyveler yemeye çalışın.
• Yeterli proteinli yiyeekler yediğinizden emin olun. Vücudunuzun yeni doku oluşturmak ve var olanları iyileştirmek için proteine ihtiyacı vardır.
• Yeterli vitamin ve mineralleri aldığınızdan emin olun. Ek multivitaminler almak için doktorunuza danışın.
• Dokotrunuzla konuşmadan fazla miktarda vitamin ya da mineral almayın. Bazı diyet ürünleri kanser tedavinizle çakışabilir ve zararlı etkileri görülebilir.
• Stres yorgunluğu daha da kötüleştirir. Stres yönetimi için aktif adımlar atın.

UZMAN PSİKOLOG& PSİKOONKOLOG
ESRA SAVAŞ KAPLAN