2007'den Bugüne 92,262 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Hayvan Aşıları Hakkında Merak Edilenler
MAKALE #7182 © Yazan Vet.Hek.Ozan Ezgi BERBEROĞLU | Yayın Temmuz 2011 | 6,454 Okuyucu
Hasta ya da iyileşme dönemindeki hayvana aşı uygulanır mı?

Hastalık belirtileri gösteren hayvana aşı yapılıp yapılmayacağına, hayvanın bireysel şartları göz önünde bulundurularak karar verilebilir. İyi bir fiziksel inceleme ve olası laboratuar testlerden yararlanarak fayda/zarar ilişkisi kurulur. Yavru kedi ve köpeklerdeki hastalık belirtileri erişkinlerdekilerden farklı değerlendirilmelidir. Genel olarak, erişkin bir hayvanın, ateşsiz seyreden bir üst solunum rahatsızlığı, hafif bir ishal durumu ya da immun ilişkili olmayan bir deri problemi aşılama için engel teşkil etmeyecektir.

Kortizon tedavisi görmekte olan hayvana uygulanan aşı etki gösterebilir mi?

Prednisone gibi kısa etkili ve düşük doz uygulanan kortikosteroidler aşının etkinliğini düşürmeyecektir. Ancak yüksek doz kortizon ve diğer immunsupresanları kullanan hayvanlarda bazen aşıya yeterli cevabın alınmadığı durumlar oluşabilir (özellikle modifiye canlı aşılarda).

Yavru kedi/köpeğin aşılarında aksama meydana gelirse nasıl bir yol izlenmeli?

Aşıdan en iyi sonucu almak için birincil aşılamayı takip eden 2-4 hafta içerisinde aşı tekrarı yapılmalıdır. Birincil aşılama az ya da çok bağışıklık sistemini hareketlendirecek, yapılan tekrar aşı ise bu immun cevabı üst düzeye çekecektir. Aşı tekrarları arasındaki süre çok uzadığında (4 hafta üzeri) bağışıklık sisteminde gerçekleşen aktivasyon gücünü kaybedecektir. Bu nedenle aşılamalar arasında 2-3 aydan uzun bir aralık bulunan ya da önceki aşılamaya dair kesin bilgiye sahip olunmayan hayvanlarda 2-3 hafta aralıklarla iki doz aşı uygulanması gereklidir.

Daha önceden bir aşıya karşı reaksiyon geliştirmiş hayvana ilerleyen zamanda tekrar aşı uygulanabilir mi?

Önceden aşıya reaksiyon geliştirmiş hayvanın tekrar aşılanmasına karar verirken hayvanın bireysel hassasiyeti, söz konusu aşının etkeni ile hayvanın buna maruz kalma oranı göz önünde bulundurulmalı ve hayvanın yaşı ile sağlık durumu da değerlendirilerek karara varılmalıdır.

Eğer söz konusu aşının kapsamındaki etkenler ile maruz kalma riski çok düşük ise ve bu aşı önceki uygulamada reaksiyona sebebiyet vermişse bu aşının tekrarlanmaması söz konusu olabilir. Örneğin; erişkin ve tamamen evde yaşayan bir kedi söz konusu ise, panleukopenia aşısı yapılmayabilir. Keza, ciddi aşı reaksiyonu göstermiş erişkin bir köpek diğer köpekler ile sıkı temas halinde değilse canine distemper aşısı tekrarlanmayabilir.

Eğer söz konusu hayvanın hastalık etkenleri ile temas riski yüksek ise tekrar aşılama yapılması düşünülebilir. Ek olarak, ayrı ayrı monovalent aşıların üçer hafta ara ile kullanılması yan etki olasılığını düşürecektir. Modifiye canlı aşıların reaksiyon geliştirme olasılığı bu anlamda daha düşüktür. Eğer intranasal aşı mümkün ise tercih edilebilir.

Aşı reaksiyonu gösterdiği bilinen bir hayvan kesinlikle veteriner hekim tarafından klinik ortamda aşılanmalıdır. Rutin aşı programındaki bir aşı programdan tamamen kaldırılabilir ya da farklı bir aşı tipi ile değiştirilebilir. Aşı öncesi antihistaminik kullanımı reaksiyon riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Veteriner hekim durumun ciddiyetini göz önünde bulundurarak petinizin damarına bir kateter yerleştirebilir, böylece önemli bir reaksiyon durumunda gerekli sıvı ve ilaçlar acilen uygulanabilecektir. Aşıyı takibeden saatlerde hayvanın genel durumunun takibi de veteriner hekim tarafından yerine getirilecektir. Ancak tüm bu önlemlere rağmen, hayati risk teşkil eden reaksiyonlar seyrek de olsa ortaya çıkabilmektedir.

Genç hayvanlarda neden bir dizi aşılamaya başvuruyoruz?

Yavru kedi ve köpekler vücutlarının savunma görevini üstlenecek antikorları doğmadan önce plasenta yolu ile doğumu takiben ise kolostrum (ilk süt) ile annelerinden alırlar. Antikorlar vücudun B-hücreleri tarafından üretilen, hastalıklar ile savaşma yeteneğine sahip, küçük, proteinlerdir. Bu yapılar bakteri, virus gibi yabancı etkenlere karşı cevap olarak üretilirler. Bakteri ve benzeri yabancı partikül (antijen) ile birleşen antikorlar zararlı etmenin inaktive olması için çalışırlar.

Dolaşımında yüksek oranda maternal antikor (anneden gelen antikor) bulunan yavrularda uygulanan aşının etkinliği bloke olacaktır. Yavrunun dolaşımındaki antikor düzeyi beklenen düzeye düştüğü dönemde ticari aşılar ile yapılacak immunizasyon istenen başarıyı sağlayacaktır.

Bir hayvanın güvenle aşılanabileceği en erken yaş nedir?

Genel olarak 6-9 haftalar arasında belirlenen bir gün aşı programının başlangıcı için en uygun kabul edilir. Ancak bazı hayvanlar için istisnalar olabilir (örneğin; üretim çiftliklerinde ya da barınaklarda yaşayan hayvanlar). Bu hayvanlar diğerlerine oranla daha erken aylarda aşılanmaya başlayabilir. Yavru köpeklerde parvovirus aşısı 5. haftada önerilebilir. 4-5 haftalık yaştan küçük kedi ve köpek yavrularının özellikle modifiye canlı aşılar ile aşılanması ciddi problemlere yol açabilir.

Daha genç ve daha ufak hayvanlar erişkinlere uygulanan tam dozdan daha az miktarlar ile aşılanabilir mi?

Aşılar yaşa ya da vücut büyüklüğüne göre bölünebilir dozlarda hazırlanmadıklarından tam doz aşı hayvana tek seferde verilmelidir. Yani yavru bir Chihuahua ile yavru bir German Shepherd aynı dozda aşılanmak durumundadır.

Niçin hayvanlar bazen aşılansalar da hastalıklara yakalanmaktadırlar?

Aşıların yeterli immunizasyon oluşturmaması büyük çoğunlukla aşının kendisi ile değil, aşı uygulanan hayvanın bağışıklık sistemindeki yetersizlikle ilgilidir.

Bu bağlamda en çok problem yaratan hastalık parvoviral enterittir. Aşılanmasına rağmen hastalığa yakalanıp hayatını kaybeden yavrulara rastlamak mümkündür. Aşının yeterli bağışıklığı sağlayamamasının nedeni mevcut maternal antikor seviyesi, aşının kendisi ile ilişkili bir problemler, köpeğin kendi immun sistemindeki problemler ya da genetik faktörler olabilir.

Bir aşının çalışması ne kadar zaman alır?

Aşılar uygulamanın hemen akabinde immun sistemi uyaramazlar. Aşılama yapıldığında, ilk önce antijenler (hastalık etkenleri) vücut tarafından tanınacaklar ve hatırlanacaklardır. Birçok hayvanda aşılamayı takip eden ilk beş gün hastalığa karşı koruma gelişmemiş durumdadır. Aşının tam bir koruma sağlaması ortalama on dört günü bulur. Bazı örneklerde tam korumayı sağlayabilmek için aşının iki ya da daha fazla kez, birkaç hafta aralıklar ile, uygulanması gerekebilir. Genel olarak modifiye canlı aşılar ve intranasal uygulanan aşılar daha hızlı bir koruma sağlayabilmektedir.

Gebe ya da emziren kedi ve köpeklere aşı uygulanabilir mi?

Genel olarak, gebe ya da emziren hayvanlara yönelik aşı ve diğer medikasyonlardan kaçınmak esastır. Modifiye canlı aşıdaki bazı komponentler plasenta yolu ile yavruya geçip fetusta defektlere ya da ölümlere yol açabilir. Bu duruma, gebe ve bağışık olamayan kedilerin modifiye canlı panleukopenia aşısı ile aşılanmaları durumunda rastlanabilmektedir. Eğer annenin belirli bir hastalığa karşı bağışıklığı yoksa ve aşı yapılması zorunlu ise ölü aşılar ve mümkünse gebe hayvanlarda güvenilirliği kanıtlanmış aşıların kullanılması önerilebilir.

Aşı ilişkili fibrosarkoma nedir?

Fibrosarkom, bir tür bağdoku tümörüdür. Bu tümörler alt dokulara doğru ilerleme eğilimindedirler. Kedilerde görülme olasılıkları daha yüksektir. Yapılan araştırmalar aşılanan 10.000/30.000 kedide bir bu durumun ortaya çıkabildiğini işaret etmektedir. Genel olarak FeLV aşısı ile bağlantılı görülebildikleri düşünülmektedir.

Eğer bir köpeğin aşı geçmişi bilinmiyorsa, nasıl bir yol izlenmelidir?

4 aylıktan büyük ve aşı geçmişi bilinmeyen köpeklerde çoğunlukla tek doz distemper kombine aşı yeterli olabilse de, bağışıklık sisteminin yeterli düzeyde stimüle edilmesi amacıyla çoğu veteriner hekim iki doz aşılamayı uygun görmektedir. Bu nedenle, 3-4 hafta aralıklar ile uygulanacak iki doz karma aşı daha güvenilir olacaktır. Ayrıca köpeğin geçmiş aşılarıyla ilgili bilgi bulunmuyor ise kuduz aşısı uygulaması mutlaka yapılmalıdır.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Hayvan Aşıları Hakkında Merak Edilenler" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Vet.Hek.Ozan Ezgi BERBEROĞLU'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Vet.Hek.Ozan Ezgi BERBEROĞLU'nun izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Ozan Ezgi BERBEROĞLU Fotoğraf
Vet.Hek.Ozan Ezgi BERBEROĞLU
Yurtdışı
Veteriner Hekim
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi7 kez tavsiye edildi
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Vet.Hek.Ozan Ezgi BERBEROĞLU'nun Yazıları
► Evcil (Kedi-Köpek) Hayvan Aşıları Vet.Hek.Uveys Veysel BECERMAN
► Hayvan Refahı ve Veteriner Hekimlik Vet.Hek.Dr.Mustafa ALTUNTAŞ
► Hayvan Haklarına Genel Bir Bakış Vet.Hek.Cemal KURT
► Hayvansever Olmadan Hayvan Sahibi Olmak Vet.Hek.Kemal ŞİMŞEK
► Evlerde Evcil Hayvan Beslenmesi ve Guinea Pig Vet.Hek.A.Kutlu DAYIOĞLU
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Hayvan Aşıları Hakkında Merak Edilenler' başlığıyla benzeşen toplam 94 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
◊ Dört Ayaklı Umut Temmuz 2011
◊ Evrim ve Bilim Temmuz 2011
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


15:59
Top