İletişim Engelleri
İLETİŞİMDE ENGEL OLABİLECEK DAVRANIŞLAR
õ Emir vermek, yönetmek
õ Tehdit etmek, gözdağı vermek
õ Vaaz vermek, ahlak dersi vermek
õ Öğüt vermek, çözüm getirmek
õ Öğretmek, nutuk çekmek, mantıklı düşünceler önermek
õ Yargılamak, eleştirmek, suçlamak
õ Övmek, iltifat etmek, pohpohlamak
õ Ad takmak, alay etmek, utandırmak
õ Yorumlamak, analiz etmek, tanı koymak
õ Avutmak, teselli etmek
õ Soru sormak, sınamak, çapraz sorgulamak
õ Oyalamak, şakacı davranmak, konuyu saptırmak
õ Karşılaştırmak
õ Göz kontağı kurmamak
õ Aynı hizada olmamak
õ Başka şeylerle ilgilenmek
Çoğu insan iletişim engellerini öğrendikçe şaşkınlıklarını gizleyemiyor. Kullandığımız söylemlerin tamamı iletişim engellerine giriyor o zaman ne yapacağız nasıl konuşacağız peki?
Aşağıda daha ayrıntılı diyaloglarla ele alınan iletişim engellerinden uzaklaşmak için ne yapmak gerekiyor?
Sıla: Batuhan ile oynamak istemiyorum. Hep beni kızdırıyor
Anne: Hadi bakayım, güzel güzel oynayın arkadaşlar birbirini kızdırmaz.
Sıla: Ama anne ne alsam elimden çekiştiriyor……..
Anne: Sende ona boyaları ver, sende arabalarla oyna
Sıla: Ama anne o benim elimdekileri istiyor sürekli
Anne: O zaman arabalarınızı paylaşın. Arkadaşlarla oyuncakları paylaşmanız gerekir. Paylaşmayı bilmezsen kimse seninle arkadaş olmak istemez. Yalnız kalırsın
Sıla daha çok tepinir ve ağlar
Yukarıdaki hikaye çoğu evde yaşanan diyaloglardandır.
Diyaloglardan annenin ve çocuğun yaşadıkları size neler düşündürdü?
Acaba anne kızını dinledi mi? Yoksa yalnızca sözlerini mi duydu?
Dinleme sürecinde genellikle gösterilen tepkiler , gerçek dinlemeye engeldir. Peki nedir bu dinlemeyi engelleyen tepkiler? Yukarıdaki diyalogda ifade edildiği gibi
1- Öğüt verme, çözüm getirme, yönlendirme
‘Şöyle yap, böyle yapma’, Bu şekilde hareket etmemelisin’ Buna üzüleceğine oturup biraz dersini çalışsan daha iyi edersin’ gibi sözler
Genellikle öğüt vermek, ahlak dersi gibi öneriler sorunu getiren kişide zorunluluk ve suçluluk duygusu uyandırır, iletişimin kesilmesine veya yön değiştirmesine neden olabilir, konuşan kişide direnç, isyan yaratabilir, konuşan kişiyi savunuculuğa iter.
2- Yargılamak, eleştirmek, ada takmak
Aysel hanım: Çok yorgunum, bu hafta çocukların ikisi de hastaydı, gece sık sık kalkmak zorunda kaldım
Annesi: Ne varmış bunda şikayet edecek? Bende sizler için az mı uykusuz kaldım?
Aysel hanım: Ama anne bu sefer ikisi birden hastaydı
Annesi: Zamane anneleri hiç fedakarlığa katlanmak istemiyor.
Aysel hanım: …………………………………………………………………………….
Siz Aysel hanımın yerinde olsaydınız, ne cevap verirdiniz? Neler hissederdiniz?
Annesi Aysel hanımı duydu mu?
‘Sen zaten hep kolaya kaçarsın, bebek gibi davranıyorsun, geri zekalı ne olacak’ gibi ifadeler bu başlıktadır.
Genellikle yargılama ve eleştirme tepkileriyle karşılaşan kişiler, kendilerini anlaşılmamış, itilmiş haksızlığa uğramış, daha çaresiz hissederler, bunun karşılığında iletişimi keser ve ya karşılık verebilirler.Bu şekilde tepkilere sürekli maruz kalan çocuklar ise yargı ve eleştirileri ve özellikle sık kullanılan isimlendirilmeleri( geri zekalı, sulu göz, aptal, laf dinlemez) gerçek olarak algılar ve bu da çocuğun kendini algılayışı üzerinde son derece olumsuz etkiler bırakır; onun kendini algılayışı üzerinde son derce olumsuz etkiler bırakır, kendine güveninin sarsılmasına neden olabileceği gibi başarısına da engel olabilir.
3- Soru sorma, araştırmak, incelemek
‘Neden?, Sen ona ne yaptın,O sana ne dedi? Hanginiz önce söyledi?’
Genellikle soru, inceleme, nedenini arama gibi yaklaşımların içinde önyargı, eleştiri veya zorunlu çözüm bulunur, ayrıca konu sorulara cevap vermeye takılarak yön değiştirip esas sorundan uzaklaştırabilir. Sorular genellikle soru soranın nereye varmak istediğini açıklamadığından, konuşan kişi endişeye kapılıp savunmaya geçebilir.Sorulara cevap verme çabasıyla esas sorun da gözden kaçabilir.
4- Teşhis koymak, Tahlil etmek
‘Aslında sen öyle demek istemiyorsun, ben senin aslında neden öyle yaptığını biliyorum, Aslında senin derdin başka’
Bu tür yaklaşımlarda, dinleyen kişi sanki konuşanın niyetini, söylemek istediklerini çok iyi biliyormuş, onun kafasının içindekileri okuyormuş gibi bir tavır takınır. ben seni senden iyi bilirim’ gibi bir bilmişlik havasında cevap vererek konuşanı savunmaya ittiği gibi, sinirlenmesine, sabırsızlanmasına ve karşılık vermesine neden olabilir. Konuşan kişi kendisini kıstırılmış, yanlış anlaşılmış ve yorumlanmış hissettiğinden iletişimi büyük olasılıkla keser. Günümüzde bu tür yaklaşımlar özellikle psikoloji konularına ilgi duyup biraz okumuş kişiler, genç anne- babalar tarafından sık ve ne yazık ki yanlış kullanılmakta, çocuğun davranış ve sözleri, bu yarım yamalak bilgiler ışığında tahlil edilip yorumlanmakta ve böylelikle çocuğa yanlış etiketler, yorumlar getirilmektedir.
5- Sakinleştirmek, teselli etmek, konuyu değiştirmek
‘ Aldırma, boş ver, düzelir canım bunu dert etme, geçer aldırma, üzülme, başka şeyden konuşalım’
Aslında sakinleştirmek, teselli etmek çok güzel ve genellikle yararlıdır. Ancak önemli olan, teselliyi kişiyi duyduğunuzu belirttikten sonra verebilmektir. Söyledikleri duyulmadan, üstünkörü teskin ve teselli edilmek istenen kişi, kendini anlaşılmamış, dinlenmemiş ve ya sorununun önemsiz, saçma sapan gibi algılandığını hisseder ve kızgınlık duyar. Genellikle karşıdaki kişi iyi dinlenmeden verilen teselli mesajları, konuşan kişinin sorununu küçümser
bir hava yaratır.
Siz nasıl dinliyorsunuz? Hiç dikkat ettiniz mi? Azıcık tarz değişimi, azıcık gayret beklide sizi rahatlatacak, sorunlarınızı çözecek olan……… Ne dersiniz?
SİZ BİRİNİ DİNLERKEN NE GİBİ TEPKİLER VERİYORSUNUZ?
Aşağıda, çocuğunuzun, bir arkadaşınızın ve ya eşinizin size söyleyebileceği bazı sorunları ya da durumları yaşadığınızı düşünelim. Bunlara doğal yanıtınız ne olurdu? (Yanıtlarınızı hiç düşünüp derlemeden, ilk aklınıza gelen tepkiyi yazmak şeklinde vermeye çalışırsanız, kendi tarzınız ve yaklaşımınız hakkında daha kolay bilgi sahibi olabilirsiniz.)
Çocuk: "Yeni bebek de çok iğrenç, onu çöpe atalım hep altına kaka yapıyor’
Yanıtınız:
Hangi sınıflamaya giriyor?
Çocuk: "Bugün okula gitmek istemiyorum...
Yanıtınız:
Hangi sınıflamaya giriyor?
Arkadaş: "Sen zaten hep Türkan’ın tarafını tutarsın
Yanıtınız:
Hangi sınıflamaya giriyor?
Eş: "Bu hafta işlerim hep kötü gitti ne yapacağımı bilemiyorum..."
Yanıtınız:
Hangi sınıflamaya giriyor?
Arkadaş: "Selda ile aramız iyiden iyiye açıldı..."
Yanıtınız:
Hangi sınıflamaya giriyor?
Yanıtlarınızda bazı iletişim engelleri tekrarlandı mı? Öyle bir tekrar varsa, demek ki genellikle o engeli veya engelleri daha sık kullanmaktasınız. Ancak, kendinizi daha fazla tanımak ve dinlerken en çok hangi engelleri kullandığınızı veya engel kullanıp kullanmadığınızı anlamak için bu hafta içinde kendinizi izleyin.
Kolay püf noktası var aslında sağlıklı iletişimin.
Davranışın tanımı: davranışın yorum katılmadan ne ise aynen ifade edilmesi
Somut etki: para, zaman, emek, sağlık, enerji kaybının ifade edilmesi,
Duygunun ifade edilmesi: Hissedilen duygunun ifade edilmesi
Beklentinin ifade edilmedi: İstenilenlerin ifade edilerek uzlaşının sağlanması
Yani dinleyin, özümseyin, karşıdakinin söylediğini yalnızca tekrarlayın ilk basamak olarak.
Tüm bunlar özellikle çocuklar için baştan kuralların belli olduğu, sınırların çizildiği, saygı ve ihtiyacın göz ardı edilmediği disiplinle mümkün olmaktadır. İdeal ve sağlıklı olanı yapmak için de önce eğitime kendimizden başlamalıyız ki model olarak etkimiz net olsun. Unutulmamalı PROBLEMLİ ÇOCUK YOKTUR PROBLEMLİ ANNE-BABA DAVRANIŞI VARDIR
KAYNAK: Leyla NAVARO, Beni Duyuyormusun?
õ Emir vermek, yönetmek
õ Tehdit etmek, gözdağı vermek
õ Vaaz vermek, ahlak dersi vermek
õ Öğüt vermek, çözüm getirmek
õ Öğretmek, nutuk çekmek, mantıklı düşünceler önermek
õ Yargılamak, eleştirmek, suçlamak
õ Övmek, iltifat etmek, pohpohlamak
õ Ad takmak, alay etmek, utandırmak
õ Yorumlamak, analiz etmek, tanı koymak
õ Avutmak, teselli etmek
õ Soru sormak, sınamak, çapraz sorgulamak
õ Oyalamak, şakacı davranmak, konuyu saptırmak
õ Karşılaştırmak
õ Göz kontağı kurmamak
õ Aynı hizada olmamak
õ Başka şeylerle ilgilenmek
Çoğu insan iletişim engellerini öğrendikçe şaşkınlıklarını gizleyemiyor. Kullandığımız söylemlerin tamamı iletişim engellerine giriyor o zaman ne yapacağız nasıl konuşacağız peki?
Aşağıda daha ayrıntılı diyaloglarla ele alınan iletişim engellerinden uzaklaşmak için ne yapmak gerekiyor?
Sıla: Batuhan ile oynamak istemiyorum. Hep beni kızdırıyor
Anne: Hadi bakayım, güzel güzel oynayın arkadaşlar birbirini kızdırmaz.
Sıla: Ama anne ne alsam elimden çekiştiriyor……..
Anne: Sende ona boyaları ver, sende arabalarla oyna
Sıla: Ama anne o benim elimdekileri istiyor sürekli
Anne: O zaman arabalarınızı paylaşın. Arkadaşlarla oyuncakları paylaşmanız gerekir. Paylaşmayı bilmezsen kimse seninle arkadaş olmak istemez. Yalnız kalırsın
Sıla daha çok tepinir ve ağlar
Yukarıdaki hikaye çoğu evde yaşanan diyaloglardandır.
Diyaloglardan annenin ve çocuğun yaşadıkları size neler düşündürdü?
Acaba anne kızını dinledi mi? Yoksa yalnızca sözlerini mi duydu?
Dinleme sürecinde genellikle gösterilen tepkiler , gerçek dinlemeye engeldir. Peki nedir bu dinlemeyi engelleyen tepkiler? Yukarıdaki diyalogda ifade edildiği gibi
1- Öğüt verme, çözüm getirme, yönlendirme
‘Şöyle yap, böyle yapma’, Bu şekilde hareket etmemelisin’ Buna üzüleceğine oturup biraz dersini çalışsan daha iyi edersin’ gibi sözler
Genellikle öğüt vermek, ahlak dersi gibi öneriler sorunu getiren kişide zorunluluk ve suçluluk duygusu uyandırır, iletişimin kesilmesine veya yön değiştirmesine neden olabilir, konuşan kişide direnç, isyan yaratabilir, konuşan kişiyi savunuculuğa iter.
2- Yargılamak, eleştirmek, ada takmak
Aysel hanım: Çok yorgunum, bu hafta çocukların ikisi de hastaydı, gece sık sık kalkmak zorunda kaldım
Annesi: Ne varmış bunda şikayet edecek? Bende sizler için az mı uykusuz kaldım?
Aysel hanım: Ama anne bu sefer ikisi birden hastaydı
Annesi: Zamane anneleri hiç fedakarlığa katlanmak istemiyor.
Aysel hanım: …………………………………………………………………………….
Siz Aysel hanımın yerinde olsaydınız, ne cevap verirdiniz? Neler hissederdiniz?
Annesi Aysel hanımı duydu mu?
‘Sen zaten hep kolaya kaçarsın, bebek gibi davranıyorsun, geri zekalı ne olacak’ gibi ifadeler bu başlıktadır.
Genellikle yargılama ve eleştirme tepkileriyle karşılaşan kişiler, kendilerini anlaşılmamış, itilmiş haksızlığa uğramış, daha çaresiz hissederler, bunun karşılığında iletişimi keser ve ya karşılık verebilirler.Bu şekilde tepkilere sürekli maruz kalan çocuklar ise yargı ve eleştirileri ve özellikle sık kullanılan isimlendirilmeleri( geri zekalı, sulu göz, aptal, laf dinlemez) gerçek olarak algılar ve bu da çocuğun kendini algılayışı üzerinde son derece olumsuz etkiler bırakır; onun kendini algılayışı üzerinde son derce olumsuz etkiler bırakır, kendine güveninin sarsılmasına neden olabileceği gibi başarısına da engel olabilir.
3- Soru sorma, araştırmak, incelemek
‘Neden?, Sen ona ne yaptın,O sana ne dedi? Hanginiz önce söyledi?’
Genellikle soru, inceleme, nedenini arama gibi yaklaşımların içinde önyargı, eleştiri veya zorunlu çözüm bulunur, ayrıca konu sorulara cevap vermeye takılarak yön değiştirip esas sorundan uzaklaştırabilir. Sorular genellikle soru soranın nereye varmak istediğini açıklamadığından, konuşan kişi endişeye kapılıp savunmaya geçebilir.Sorulara cevap verme çabasıyla esas sorun da gözden kaçabilir.
4- Teşhis koymak, Tahlil etmek
‘Aslında sen öyle demek istemiyorsun, ben senin aslında neden öyle yaptığını biliyorum, Aslında senin derdin başka’
Bu tür yaklaşımlarda, dinleyen kişi sanki konuşanın niyetini, söylemek istediklerini çok iyi biliyormuş, onun kafasının içindekileri okuyormuş gibi bir tavır takınır. ben seni senden iyi bilirim’ gibi bir bilmişlik havasında cevap vererek konuşanı savunmaya ittiği gibi, sinirlenmesine, sabırsızlanmasına ve karşılık vermesine neden olabilir. Konuşan kişi kendisini kıstırılmış, yanlış anlaşılmış ve yorumlanmış hissettiğinden iletişimi büyük olasılıkla keser. Günümüzde bu tür yaklaşımlar özellikle psikoloji konularına ilgi duyup biraz okumuş kişiler, genç anne- babalar tarafından sık ve ne yazık ki yanlış kullanılmakta, çocuğun davranış ve sözleri, bu yarım yamalak bilgiler ışığında tahlil edilip yorumlanmakta ve böylelikle çocuğa yanlış etiketler, yorumlar getirilmektedir.
5- Sakinleştirmek, teselli etmek, konuyu değiştirmek
‘ Aldırma, boş ver, düzelir canım bunu dert etme, geçer aldırma, üzülme, başka şeyden konuşalım’
Aslında sakinleştirmek, teselli etmek çok güzel ve genellikle yararlıdır. Ancak önemli olan, teselliyi kişiyi duyduğunuzu belirttikten sonra verebilmektir. Söyledikleri duyulmadan, üstünkörü teskin ve teselli edilmek istenen kişi, kendini anlaşılmamış, dinlenmemiş ve ya sorununun önemsiz, saçma sapan gibi algılandığını hisseder ve kızgınlık duyar. Genellikle karşıdaki kişi iyi dinlenmeden verilen teselli mesajları, konuşan kişinin sorununu küçümser
bir hava yaratır.
Siz nasıl dinliyorsunuz? Hiç dikkat ettiniz mi? Azıcık tarz değişimi, azıcık gayret beklide sizi rahatlatacak, sorunlarınızı çözecek olan……… Ne dersiniz?
SİZ BİRİNİ DİNLERKEN NE GİBİ TEPKİLER VERİYORSUNUZ?
Aşağıda, çocuğunuzun, bir arkadaşınızın ve ya eşinizin size söyleyebileceği bazı sorunları ya da durumları yaşadığınızı düşünelim. Bunlara doğal yanıtınız ne olurdu? (Yanıtlarınızı hiç düşünüp derlemeden, ilk aklınıza gelen tepkiyi yazmak şeklinde vermeye çalışırsanız, kendi tarzınız ve yaklaşımınız hakkında daha kolay bilgi sahibi olabilirsiniz.)
Çocuk: "Yeni bebek de çok iğrenç, onu çöpe atalım hep altına kaka yapıyor’
Yanıtınız:
Hangi sınıflamaya giriyor?
Çocuk: "Bugün okula gitmek istemiyorum...
Yanıtınız:
Hangi sınıflamaya giriyor?
Arkadaş: "Sen zaten hep Türkan’ın tarafını tutarsın
Yanıtınız:
Hangi sınıflamaya giriyor?
Eş: "Bu hafta işlerim hep kötü gitti ne yapacağımı bilemiyorum..."
Yanıtınız:
Hangi sınıflamaya giriyor?
Arkadaş: "Selda ile aramız iyiden iyiye açıldı..."
Yanıtınız:
Hangi sınıflamaya giriyor?
Yanıtlarınızda bazı iletişim engelleri tekrarlandı mı? Öyle bir tekrar varsa, demek ki genellikle o engeli veya engelleri daha sık kullanmaktasınız. Ancak, kendinizi daha fazla tanımak ve dinlerken en çok hangi engelleri kullandığınızı veya engel kullanıp kullanmadığınızı anlamak için bu hafta içinde kendinizi izleyin.
Kolay püf noktası var aslında sağlıklı iletişimin.
Davranışın tanımı: davranışın yorum katılmadan ne ise aynen ifade edilmesi
Somut etki: para, zaman, emek, sağlık, enerji kaybının ifade edilmesi,
Duygunun ifade edilmesi: Hissedilen duygunun ifade edilmesi
Beklentinin ifade edilmedi: İstenilenlerin ifade edilerek uzlaşının sağlanması
Yani dinleyin, özümseyin, karşıdakinin söylediğini yalnızca tekrarlayın ilk basamak olarak.
Tüm bunlar özellikle çocuklar için baştan kuralların belli olduğu, sınırların çizildiği, saygı ve ihtiyacın göz ardı edilmediği disiplinle mümkün olmaktadır. İdeal ve sağlıklı olanı yapmak için de önce eğitime kendimizden başlamalıyız ki model olarak etkimiz net olsun. Unutulmamalı PROBLEMLİ ÇOCUK YOKTUR PROBLEMLİ ANNE-BABA DAVRANIŞI VARDIR
KAYNAK: Leyla NAVARO, Beni Duyuyormusun?
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "İletişim Engelleri" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dr.Psk.Dnş.Zerrin BÖLÜKBAŞI MACİT'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dr.Psk.Dnş.Zerrin BÖLÜKBAŞI MACİT'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
iletişim, iletişimi geliştirme, iletişim engeli, iletişim engelleri, doğru iletişim, yanlış iletişim
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
