Kedi ve Köpeklerde Böbrek Yetmezliği ve Seconder Hyperparatroidizm
Kedi ve Köpeklerde Böbrek Yetmezliği ve Seconder Hyperparatroidizm:
Evcil dostlarımız için oldukça önemli olan böbrek hastalıkları ölüm sebepleri sıralamasında kedilerde birinci sırayı köpeklerde ise ikinci sırayı almaktadır.Erken tanı hastalığın tedavisi için son derce önemli olup bu konuda meslektaşlarıma ve hasta sahiplerine büyük görev düşmektedir.Geç fark edilmiş olgularda acıları hafifletmek ve azda olsa ömrü 1-2 ay uzatmak dışında hiçbir şey yapılamamaktadır.
Kedilerin hepsi hastalığa köpeklerden daha duyarlıdır.
Köpeklerde duyarlı ırklar:
*Cocker spaniel
*Lhasa apso
*Shih tzu
*Norvegian elkhound
*Doberman pincher
*Soft-coated wheaten terrier
*Golden retriever
*Bull terier
*Cairn terier
*German shepherd
*Samoyed
Böbrek yetmezliği oluşumuna ve süresine bağlı olarak ikiye ayrılmakta olup hastalığın oluşum sebepleri kısaca aşağıda özetlenmiştir.
1.Akut Böbrek Yetmezliği:
*Ani kan basıncı düşmesi
*Renal travmalar
*Zehirlenmeler
*Büyük ameliyatlar
*Üst ve alt idrar yolları obtruksiyonları
*Kısa süreli sıvı kayıpları
2.Kronik Böbrek Yetmezliği:
*Uzun sürede oluşur ve dünüşümü olmayan bozukluktur
*Hipertansiyon
*Diabet
*Böbrek kistleri
*Kanamalar
*Nefrotoksik ilaçlar
*Glomerulonefritis
*Tedavi edilmemiş hiper troidizme bağlı oluşan hipertansiyon
*Uzun süreli sıvı kayıpları
*Sürekli toksik kimyasal ajanlara maruz kalma
Böbrek hastalıklarını klinik olarak tespit etmek çoğu zaman imkansızdır.Bunun asıl nedeni böbrek hasar gördükten sonra böbrek dokusunda yer alan mevcut nefronların hasar görenlerin yerine sürekli yerine koyma özelliği ile stoktaki nefronların kullanılmasıdır.Bu durum böbrekte uzunca bir süre devam eder ve klinik olarak hasta hiçbir belirti göstermez.Böbrek dokusundaki hasar %75 i geçince klinik olarak belirtiler görülmeye başlanır fakat bu aşamadan sonrada yapılacak fazlada bir şey kalmamıştır.
Akut böbrek yetmezliklerinde hastalığa sebep olan nedenin ortadan kaldırılması ve uygun bir diyet protokolu ile hasta sağlığına kavuşur.
Kronik böbrek yetmezliğinde ise işler daha karmaşık ve içinden çıkılamaz durumdada olsa erken dönemlerinde doğru bir diyet ve tedavi protokolu ile hasta 1-3 yıl daha yaşatılabilmektedir.
Kronik böbrek yetmezliğinde böbrekte ve vücutta oluşan değişimler kısaca aşağıdaki gibi özetlenebilir.
1- Seconder hyper tansiyon:Böbreklere fonksiyon bozukluğuna bağlı yeterli kan gelemez ,böbrek kabuğunda renin salgısının artması ve beraberinde angiotensin II nin artışına sebep olması Na un geri emilimi artırır.Na geri emiliminin artışı dokularda su tutulmasını artırır.Angiotensin II nin artışı aynı zamanda arterial vazoconstriction u artırdığı için seconder hyper tansiyon kaçınılmaz sondur.
2- Renal atılımın azalması:Renal atılımın azalması sonucu olarak kanda üre ve fosfor değerleri artar.Özellikle ürenin artışı vücutta ağır hasarlar oluşturmaktadır.Ürenin artışına bağlı olarak oral ülserlere bağlı iştahsızlık,gastrointestinal irritasyon,kemoreseptör eşiğinin uyarılmasına bağlı kusma,gastrik asit sekresyonun azalması,gastrinin atılımının azalması(böbrek hastası kedilerde plazma gastrin seviyesi normalin 20 katıdır),sindirim sistemi flora bozukluğu,hemorojik enteritisler ve mide kanamaları oluşur.
3- Renal geri emilim bozulur:Renal geri emilimin bozulması kandaki K ve Ca un düşmesine neden olur.Vücuttaki K’ un %95 inin kaslarda bulunması nedeniyle kandaki K seviyesinin vücuttaki K seviyesini hastalığın ilk evrelerinde doğru bir şekilde yansıtmaz.Özelikle kronik böbrek hastası kediler normal kedilerden daha düşük kas potasyumu ve daha yüksek serum potasyumuna sahip olduğu görülmüştür.K eksikliğine bağlı kas zayıflığı ve ileri dercede Ca eksikliğine bağlı olarakta tetanik kasılmalar ve epileotik nöbetler sonucunda ölüm şekillenebilmektedir.
4- Calcitriol (Vit.D3 )Salınımın Bozulması ve Seconder Hyper paratroidizm:Böbrek hastalığının beklide en önemli ksmı calcitriol salınımın bazulmasıdır.Çünlü bu bozukluk beraberinden zincirleme bir çok bozukluğu oluşturarak hastanın daha çabuk kaybedilmesine neden olacaktır.Bu nedenle tedavinin en önemli kısmını bu bozukluğu bağlı oluşan eksikliklerin giderilmesi olacaktır.Calcitriol azalaması intestinal kanladaki Ca un emilimini azaltır.Bu durum paratroit hormonu(PTH) sekresyonunu uyararak seconder hyperparatroidizmi oluşturur.
Seconder hyperparatroidizm kemiklerden ve intestinal kanaldan Ca emilini artırır.Böbreklerde sağlıklı nefronlar tarafından P atılımı kolaylaşırken Ca emilimide artar.Vücudun kendi içinde üretmiş olduğu bu çözüm hastanın prognozu için geçici bir çözümden öteye gitmemektedir.Serum Ca seviyesi yükselmesine bağlı olarak osteodistrofi,neropati,kemik iliği supresyonu ve yumuşak doku mineralizasyonu şekillenmektedir.Mineralizasyon özellikle harsalı dokularda meydana gelmesi hasarlı olan böbrek dokusunun daha çabuk bozulmasına neden olmaktadır.
5-Eritropoietin salgısı durur:Eritropoitein salgsının durmasıyla eritropoezis yavaşlar ve durur.Eritrosit yapımı durduğu için hemoglobin miktarında düşüş olur.Calcitriol un ve hemoglobini düşmesiyle hipoproliferatif anemi şekillenir.
6-Tersiyer hiperparatroidizm:Kronik böbrek yetmezliğinin son aşamasıdır.Calcitriol salınımın bozulması ve Ca seviyesinin düşmesi sonucu gelişen seconder hyperparartroidizm belli bir süre sonunda tersiyer hyperparatroidizme dönüşerek medikal tedaviye cevap veremeyecek bir noktaya gelir.Bunun sonucunda Ca ve P oranalrında artış,şiddetli kaşıntı,artritis,tendo rupturları,hasarlı dokularda mineralizasyon sonucu böbreklerin tamamen bitmesi sonucunda ölüm kaçınılmazdır.
Tedavide izlenecek temel yollar:
1-Kandaki elektrolitlerin sürekli takip ederek uygun sıvı tedavisinin sürdürülmesi.
2-Kan basıncının kontrol altına almak için antihipertansiflerin kullanımı.
3-Seconder hyperparatroidizm şekillenmeden önce calcitriol kullanımın başlanması.
4-Ürenin dokular üzerindeki etkisini azaltmak için uygun serumların kullanımı.
5-Lif tuzak sistemi mantığı ile çalışan uygun diyetler yardımıyla ürenin sindirim sistemindeki vasküler sistemden geri emilip dışkıyla atılımını sağlamak ,fosfat bağlayıcı veya düşük fosforlu diyetlerin kullanımı.
6-Lif tuzak sistemi mantığı ile çalışan Chitosan içeren tozların sindirim sisteminden ürenin emilimini sağlaması açısından oldukça önemli bir seçenektir.
7-Alnernatif tedavi seçeneği olarak homoöpatic ilaçlar denenebilir.
8-Periton dializi yıllar önce denenmiş fakat karın boşluğuna verilen sıvının tamamı geri aspire edilemediği için ve gelişen komlikosyonlardan dolayı başarı elde edilememişitir.
9-Hemodiyaliz yöntemi hala en iyi yöntem olarak görülsede maliyetin yüksek oluşu bu alandaki yatırımların belli bir süre daha gecikmesine neden olacağından bu yöntemin şu an için pratik bir önemi yoktur.
10 –Organ nakli en radikal çözüm olarak görülsede operasyon sonrası düzenli ilaç kullanımı ve bakımı ile ilgili aksaklıkların tolere edilememesi nedeniyle şu an için pratik bir önemi yoktur.
HASTA SAHİPLERİ NE YAPMALI
1-Duyarlı ırklara sahip bir hasta sahibi iseler yılda bir kez check-up yaptırmalılar.
2-Her hasta sahibi evcillerini 7 yaşından itibaren yılda bir kez check-up yaptırmalılar.
3-Her hasta sahibi çok iyi bir gözlemci ve iyi bir sahip olmalıki evcil dostumuzdaki en küçük değişimi bile farkedilebilsin.
4-Sık sık tekrar eden ishallere dikkat edilmeli nedeni böbrekler olabilir.
5-Ağır ağız kokusu, bakışlarda donukluk,tüylerde matlık ve kırılma böbrek hastalığının habercisi olabilir.
6-İştahsızlık ,kusma,idrar miktarındaki değişimler böbrek kaynaklı olabilir.
7-Hareket etmede ve yürümede isteksizlik böbrek hastalığının habercisi olabilir.
8-Evcil dostunuzun günlük ne kadar su içtiğini ve ne kadar idrar yaptığını bilin,çünkü ilk değişimler su tüketimi ve idrar miktarındaki artışlarda şekillenir.
*Hekiminize sık sık gitmekten çekinmeyin,rutin uygulamaların ticari mantıkla yapıldığını düşünmeyin.Hekime her gittiğinizde evciliniz aynı zamanda muayene ve genel bir sağlık kontrolünden geçer.
*Hekiminize sık sık gidin çünkü evcil dostumuzun ifade edemediği rahatsızlıklarını ve dertlerini anlayacak tek kişi odur.
*Hekiminizin söylediklerini uygulayın,çevreden duyduklarınızı değil.
*Evcil dostunuz ile ilgili en doğru bilgiyi hekiminizden alabilirsiniz.
*Hekiminize güvenin ,güvendiğiniz için ona gidin.
*Her hekim hastasının iyi olmasını ister ve bu yönde bilgi ve tecrübelerini kullanır.Sonucu ölümle bitse dahi “onu siz öldürdünüz “ yerine “siz elinizden geleni yaptınız” cümlesini kullanmaya özen gösteriniz ki hekiminiz size daha iyi hizmet verebilsin.
Sevimli dostunuzla uzun ve sağlıklı bir hayat sürmeniz dileğiyle…
Evcil dostlarımız için oldukça önemli olan böbrek hastalıkları ölüm sebepleri sıralamasında kedilerde birinci sırayı köpeklerde ise ikinci sırayı almaktadır.Erken tanı hastalığın tedavisi için son derce önemli olup bu konuda meslektaşlarıma ve hasta sahiplerine büyük görev düşmektedir.Geç fark edilmiş olgularda acıları hafifletmek ve azda olsa ömrü 1-2 ay uzatmak dışında hiçbir şey yapılamamaktadır.
Kedilerin hepsi hastalığa köpeklerden daha duyarlıdır.
Köpeklerde duyarlı ırklar:
*Cocker spaniel
*Lhasa apso
*Shih tzu
*Norvegian elkhound
*Doberman pincher
*Soft-coated wheaten terrier
*Golden retriever
*Bull terier
*Cairn terier
*German shepherd
*Samoyed
Böbrek yetmezliği oluşumuna ve süresine bağlı olarak ikiye ayrılmakta olup hastalığın oluşum sebepleri kısaca aşağıda özetlenmiştir.
1.Akut Böbrek Yetmezliği:
*Ani kan basıncı düşmesi
*Renal travmalar
*Zehirlenmeler
*Büyük ameliyatlar
*Üst ve alt idrar yolları obtruksiyonları
*Kısa süreli sıvı kayıpları
2.Kronik Böbrek Yetmezliği:
*Uzun sürede oluşur ve dünüşümü olmayan bozukluktur
*Hipertansiyon
*Diabet
*Böbrek kistleri
*Kanamalar
*Nefrotoksik ilaçlar
*Glomerulonefritis
*Tedavi edilmemiş hiper troidizme bağlı oluşan hipertansiyon
*Uzun süreli sıvı kayıpları
*Sürekli toksik kimyasal ajanlara maruz kalma
Böbrek hastalıklarını klinik olarak tespit etmek çoğu zaman imkansızdır.Bunun asıl nedeni böbrek hasar gördükten sonra böbrek dokusunda yer alan mevcut nefronların hasar görenlerin yerine sürekli yerine koyma özelliği ile stoktaki nefronların kullanılmasıdır.Bu durum böbrekte uzunca bir süre devam eder ve klinik olarak hasta hiçbir belirti göstermez.Böbrek dokusundaki hasar %75 i geçince klinik olarak belirtiler görülmeye başlanır fakat bu aşamadan sonrada yapılacak fazlada bir şey kalmamıştır.
Akut böbrek yetmezliklerinde hastalığa sebep olan nedenin ortadan kaldırılması ve uygun bir diyet protokolu ile hasta sağlığına kavuşur.
Kronik böbrek yetmezliğinde ise işler daha karmaşık ve içinden çıkılamaz durumdada olsa erken dönemlerinde doğru bir diyet ve tedavi protokolu ile hasta 1-3 yıl daha yaşatılabilmektedir.
Kronik böbrek yetmezliğinde böbrekte ve vücutta oluşan değişimler kısaca aşağıdaki gibi özetlenebilir.
1- Seconder hyper tansiyon:Böbreklere fonksiyon bozukluğuna bağlı yeterli kan gelemez ,böbrek kabuğunda renin salgısının artması ve beraberinde angiotensin II nin artışına sebep olması Na un geri emilimi artırır.Na geri emiliminin artışı dokularda su tutulmasını artırır.Angiotensin II nin artışı aynı zamanda arterial vazoconstriction u artırdığı için seconder hyper tansiyon kaçınılmaz sondur.
2- Renal atılımın azalması:Renal atılımın azalması sonucu olarak kanda üre ve fosfor değerleri artar.Özellikle ürenin artışı vücutta ağır hasarlar oluşturmaktadır.Ürenin artışına bağlı olarak oral ülserlere bağlı iştahsızlık,gastrointestinal irritasyon,kemoreseptör eşiğinin uyarılmasına bağlı kusma,gastrik asit sekresyonun azalması,gastrinin atılımının azalması(böbrek hastası kedilerde plazma gastrin seviyesi normalin 20 katıdır),sindirim sistemi flora bozukluğu,hemorojik enteritisler ve mide kanamaları oluşur.
3- Renal geri emilim bozulur:Renal geri emilimin bozulması kandaki K ve Ca un düşmesine neden olur.Vücuttaki K’ un %95 inin kaslarda bulunması nedeniyle kandaki K seviyesinin vücuttaki K seviyesini hastalığın ilk evrelerinde doğru bir şekilde yansıtmaz.Özelikle kronik böbrek hastası kediler normal kedilerden daha düşük kas potasyumu ve daha yüksek serum potasyumuna sahip olduğu görülmüştür.K eksikliğine bağlı kas zayıflığı ve ileri dercede Ca eksikliğine bağlı olarakta tetanik kasılmalar ve epileotik nöbetler sonucunda ölüm şekillenebilmektedir.
4- Calcitriol (Vit.D3 )Salınımın Bozulması ve Seconder Hyper paratroidizm:Böbrek hastalığının beklide en önemli ksmı calcitriol salınımın bazulmasıdır.Çünlü bu bozukluk beraberinden zincirleme bir çok bozukluğu oluşturarak hastanın daha çabuk kaybedilmesine neden olacaktır.Bu nedenle tedavinin en önemli kısmını bu bozukluğu bağlı oluşan eksikliklerin giderilmesi olacaktır.Calcitriol azalaması intestinal kanladaki Ca un emilimini azaltır.Bu durum paratroit hormonu(PTH) sekresyonunu uyararak seconder hyperparatroidizmi oluşturur.
Seconder hyperparatroidizm kemiklerden ve intestinal kanaldan Ca emilini artırır.Böbreklerde sağlıklı nefronlar tarafından P atılımı kolaylaşırken Ca emilimide artar.Vücudun kendi içinde üretmiş olduğu bu çözüm hastanın prognozu için geçici bir çözümden öteye gitmemektedir.Serum Ca seviyesi yükselmesine bağlı olarak osteodistrofi,neropati,kemik iliği supresyonu ve yumuşak doku mineralizasyonu şekillenmektedir.Mineralizasyon özellikle harsalı dokularda meydana gelmesi hasarlı olan böbrek dokusunun daha çabuk bozulmasına neden olmaktadır.
5-Eritropoietin salgısı durur:Eritropoitein salgsının durmasıyla eritropoezis yavaşlar ve durur.Eritrosit yapımı durduğu için hemoglobin miktarında düşüş olur.Calcitriol un ve hemoglobini düşmesiyle hipoproliferatif anemi şekillenir.
6-Tersiyer hiperparatroidizm:Kronik böbrek yetmezliğinin son aşamasıdır.Calcitriol salınımın bozulması ve Ca seviyesinin düşmesi sonucu gelişen seconder hyperparartroidizm belli bir süre sonunda tersiyer hyperparatroidizme dönüşerek medikal tedaviye cevap veremeyecek bir noktaya gelir.Bunun sonucunda Ca ve P oranalrında artış,şiddetli kaşıntı,artritis,tendo rupturları,hasarlı dokularda mineralizasyon sonucu böbreklerin tamamen bitmesi sonucunda ölüm kaçınılmazdır.
Tedavide izlenecek temel yollar:
1-Kandaki elektrolitlerin sürekli takip ederek uygun sıvı tedavisinin sürdürülmesi.
2-Kan basıncının kontrol altına almak için antihipertansiflerin kullanımı.
3-Seconder hyperparatroidizm şekillenmeden önce calcitriol kullanımın başlanması.
4-Ürenin dokular üzerindeki etkisini azaltmak için uygun serumların kullanımı.
5-Lif tuzak sistemi mantığı ile çalışan uygun diyetler yardımıyla ürenin sindirim sistemindeki vasküler sistemden geri emilip dışkıyla atılımını sağlamak ,fosfat bağlayıcı veya düşük fosforlu diyetlerin kullanımı.
6-Lif tuzak sistemi mantığı ile çalışan Chitosan içeren tozların sindirim sisteminden ürenin emilimini sağlaması açısından oldukça önemli bir seçenektir.
7-Alnernatif tedavi seçeneği olarak homoöpatic ilaçlar denenebilir.
8-Periton dializi yıllar önce denenmiş fakat karın boşluğuna verilen sıvının tamamı geri aspire edilemediği için ve gelişen komlikosyonlardan dolayı başarı elde edilememişitir.
9-Hemodiyaliz yöntemi hala en iyi yöntem olarak görülsede maliyetin yüksek oluşu bu alandaki yatırımların belli bir süre daha gecikmesine neden olacağından bu yöntemin şu an için pratik bir önemi yoktur.
10 –Organ nakli en radikal çözüm olarak görülsede operasyon sonrası düzenli ilaç kullanımı ve bakımı ile ilgili aksaklıkların tolere edilememesi nedeniyle şu an için pratik bir önemi yoktur.
HASTA SAHİPLERİ NE YAPMALI
1-Duyarlı ırklara sahip bir hasta sahibi iseler yılda bir kez check-up yaptırmalılar.
2-Her hasta sahibi evcillerini 7 yaşından itibaren yılda bir kez check-up yaptırmalılar.
3-Her hasta sahibi çok iyi bir gözlemci ve iyi bir sahip olmalıki evcil dostumuzdaki en küçük değişimi bile farkedilebilsin.
4-Sık sık tekrar eden ishallere dikkat edilmeli nedeni böbrekler olabilir.
5-Ağır ağız kokusu, bakışlarda donukluk,tüylerde matlık ve kırılma böbrek hastalığının habercisi olabilir.
6-İştahsızlık ,kusma,idrar miktarındaki değişimler böbrek kaynaklı olabilir.
7-Hareket etmede ve yürümede isteksizlik böbrek hastalığının habercisi olabilir.
8-Evcil dostunuzun günlük ne kadar su içtiğini ve ne kadar idrar yaptığını bilin,çünkü ilk değişimler su tüketimi ve idrar miktarındaki artışlarda şekillenir.
*Hekiminize sık sık gitmekten çekinmeyin,rutin uygulamaların ticari mantıkla yapıldığını düşünmeyin.Hekime her gittiğinizde evciliniz aynı zamanda muayene ve genel bir sağlık kontrolünden geçer.
*Hekiminize sık sık gidin çünkü evcil dostumuzun ifade edemediği rahatsızlıklarını ve dertlerini anlayacak tek kişi odur.
*Hekiminizin söylediklerini uygulayın,çevreden duyduklarınızı değil.
*Evcil dostunuz ile ilgili en doğru bilgiyi hekiminizden alabilirsiniz.
*Hekiminize güvenin ,güvendiğiniz için ona gidin.
*Her hekim hastasının iyi olmasını ister ve bu yönde bilgi ve tecrübelerini kullanır.Sonucu ölümle bitse dahi “onu siz öldürdünüz “ yerine “siz elinizden geleni yaptınız” cümlesini kullanmaya özen gösteriniz ki hekiminiz size daha iyi hizmet verebilsin.
Sevimli dostunuzla uzun ve sağlıklı bir hayat sürmeniz dileğiyle…
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Kedi ve Köpeklerde Böbrek Yetmezliği ve Seconder Hyperparatroidizm" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Vet.Hek.Cevdet ÇAL'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Vet.Hek.Cevdet ÇAL'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
böbrek yetmezliği, diyaliz, hemodiyaliz, seconder hyperparatroidizm, tersiyer hyperparatroidizm, sekonder hiperparatroidizm, tersiyer hiper paratroidizm, calcitriol, hipokalemi, üremi, üre zehirlenmesi, hipertansiyon, chitosan, ipakitine, lespedeza capidata d4, lif tuzak sistemi, kronik böbrek yetmezliği, kedide böbrek hastalığı, kedilerde böbrek yetmezliği, köpeklerde böbrek yetmezliği
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
