2007'den Bugüne 92,262 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Osteoporoz ve Beslenmenin Önemi
MAKALE #7487 © Yazan Prof.Dr.Elif AKALIN | Yayın Eylül 2011 | 5,145 Okuyucu
OSTEOPOROZ VE BESLENME

Osteoporoz düşük kemik kütlesi ve kemiğin mikro-mimarisinde bozulma ve bunun sonucunda kemiğin kırılganlığının ve kırık riskinin artmasıyla karakterize sistemik bir iskelet hastalığıdır. Ortalama yaşam süresinin artması ile yaygın bir halk sağlığı sorunu haline gelmiştir. Osteoporozun önlenmesi tedavisinden önceliklidir. Önlemede etkin ve maliyeti düşük koruyucu tedbirlerin alınmasına önem verilmelidir.

Osteoporoz oluşumunda yaş, genetik, cinsiyet, fiziksel aktivite azlığı ve kullanılan ilaçların yanı sıra besin öğelerinin ve beslenme alışkanlıklarının oluşturduğu faktörler önemli yer tutar. Çalışmalar bu hastalığın oluşumunun önlenmesinde ve tedavisinde yaşam boyu süren yeterli ve dengeli beslenmenin varlığını kabul etmektedir.

Doruk kemik kitlesi ve kemik kayıp hızı osteoporoz gelişimi için en önemli göstergelerdir. Osteoporozu önlemede öncelikli hedef genetik olarak beklenen doruk kemik kitlesini (DKK) en ideal noktaya ulaştırmaktır. İkincil hedef orta yaşlarda ve ileri yaşlarda kemik kayıp hızını azaltmaktır. Her iki durumda da kalsiyum önemli bir role sahiptir. Doruk kemik kitlesi erkeklerde, siyah ırkta ve iri yapılılarda yüksektir. Doruk kemik kitlesi oluşumunda genetik faktörlerin dışında beslenme, fiziksel aktivite ve seks hormonlarının işlevi birinci role sahip faktörlerdir.

Osteoporozdan korunma; primer, sekonder ve tersiyer korunma şeklinde Avrupa Birliği tarafından geliştirilmiş stratejilerde özetlenmiştir.

Osteorozdan korunma
Primer
Amaç
Yaklaşım
İntrauterin

Bebeklik

Çocukluk
Ergenlik

Genç erişkin

Erişkin
Güçlü kemik oluşturulması

KMY’u arttırma, güçlü kemik oluşturulması
KMY’u arttırma
KMY’u arttırma

Optimal KMY sağlanması

KMY’nun korunması
Hamilelikte anne beslenmesi ve sağlığı
Bebeğin beslenmesi

Beslenme, fiziksel aktivite
Beslenme, fiziksel aktivite, risk faktörlerinden kaçınma
Beslenme, fiziksel aktivite, risk faktörlerinden kaçınma Beslenme, fiziksel aktivite, risk faktörlerinden kaçınma
Sekonder


Menopoz
Sekonder OP nedenleri varlığı

KMY korunması
OP tedavisi
Risk faktörlerinden kaçınma
Hızlı kemik kaybının araştırılması
Tersiyer


Yaşlılık
Kırıktan korunma
Düşmelerden korunma
Şok absorbsiyonu

KMY: Kemik mineral yoğunluğu

Osteoporozdan korunma planında iyi beslenme, güneşlenme (D vitamini), egzersiz, risk faktörlerinden korunma, risk taşıyanların erken tanısı, medikal tedavi kullanımı bilinçlendirme, bilgilendirme ve düşmelerin önlenmesi temel noktalardır.

Beslenme

Beslenme; büyüme, doruk kemik kitlesi gelişimi, erişkin kemik kitlesinin korunması, postmenopozal kemik kaybının minimumda tutulmasında ve ileri yaşta kemik kaybı ve kemik sağlığını korumada önemlidir. Kemiklerin yeterli kuvvete ulaşabilmesi için kalsiyumdan zengin beslenme her yaşta önemlidir. Yeterli kalsiyum alımının en uygun yolu dengeli diyettir. Dengeli bir diyet mutlaka süt ürünleri ve yeşil yapraklı sebzeleri içermelidir.

Günlük önerilen bir bardak süt, bir bardak yoğurt ve en az 50 gr. peynir ve bir tabak yeşil yapraklı sebzedir. Kemik mineral içeriğinin %80-90’ı kalsiyum ve fosfordan oluşur. Diğerleri protein, magnezyum, çinko, bakır, demir, florit, D, A, C ve K vitaminleri normal kemik metabolizması için gereklidir.Kalsiyumun beslenme ve kemik sağlığındaki rolü bilinmektedir. Yüksek kalsiyum alımının aktif büyüme periyotlarında kemik artışını sağladığını, yaşın ilerlemesi ile oluşan kemik kaybını azalttığını, tüm yaşlarda özellikle yaşlılarda kırığı azalttığını gösteren çok sayıda çalışma vardır.
Kalsiyum Kaynakları
v Kalsiyum ihtiva eden besinler
v Kalsiyumla zenginleştirilmiş besinler
v Kalsiyum destekleri

Süt : Ca, fosfor, protein, vit A, D, B12, riboflavin, pantotenat, Mg, Zn, potasyum için iyi bir kaynaktır.

Kalsiyumdan zengin gıdalar
® Süt ürünleri ( süt, yoğurt, peynir)
® Yeşil yapraklı sebzeler
® Kabuklu deniz ürünleri
® Fındık, fıstık v.b.
® Pekmez, susam, kuru baklagiller
® Kurutulmuş meyveler
® Sarı yapraklı bitkiler v.b.

Değişik yaş grupları için önerilen günlük kalsiyum alımı :

Optimal kalsiyum alımı, NIH (National Institutes of Health’s Consensus Conference )

Yaş
Optimal Günlük Ca Alımı (mg)
Bebek

Doğum – 6 ay
400
6 ay – 1 yıl
600
Çocuk

1 – 5 yaş
800
6 – 10 yaş
800 – 1200
Adölesan / Genç erişkin
(11 – 24 yaş)
1200 – 1500
Erkek

25 – 65 yaş
1000
65 yaş üstü
1500
Kadın

Hamile ve emziren
1200 – 1500
25 – 50 yaş
1000
50 – 65 yaş (postmenopozal)

Östrogen alan
1000
Östregen almayan
1500
65 Yaş üstü
1500


Bazı besinlerdeki kalsiyum miktarları:

Besin
Kalsiyum(mg/100gr)
Pastörize süt
133
Süt + kakao
228
Yoğurt
150
Çedar peyniri
750
Somon balığı
259
Fındık
234
Ispanak
106
Soya
226
Fasulye
106

Kalsiyumun beslenme ve kemik sağlığındaki rolünün çok iyi bilinmesine rağmen neden çok
alınamamaktadır?
v Tat
v Yağ ve kilo alımı
v Laktoz intoloreansı
v Kalsiyum alımı ile ilgili yetersiz bilgi
v Parenteral etkilenme etkili gibi görünmektedir.

Günlük kalsiyum tüketiminin hesaplanması:
Süt:(200 ml): 300 mg. Kalsiyum içeriği
Yoğurt (200 ml): 400 mg. Kalsiyum içeriği
Peynir (50 gr): 200 mg. Kalsiyum içeriği toplanarak günlük tüketim hesaplanabilir.

D Vitamini
D vitamini bağırsaktan kalsiyum ve fosfor emilimini kolaylaştırır ve kemik mineralizasyonunu sağlar. Vitamin D besinlerden ve ciltte güneş ışığından elde edilir. Diyet kaynakları sınırlıdır (balık yağı, süt, k.c. az miktarda yumurta sarısı) ancak süte eklenebilir. Esas kaynak güneştir. Yaşla birlikte barsaktan D vitaminin emilim azaldıkça deriden de üretimi düşer. Yaşlıların yaklaşık %80’inde D vitamini eksikliği saptanmıştır. Bunun sebepleri alımın azalması, emilimin azalması ve güneşe çıkmanın azalması olabilir. Postmenopozal kadınlarda D vitamini takviyesi barsaktan kalsiyum emiliminin arttırarak negatif kalsiyum dengesini düzeltir. Ancak yaşlandıkça barsaktaki vitamin D reseptörleri de azaldığı için vitamin D2’ye yanıt azalır. Serum 25(OH) D vitamini düşüklüğü PTH artışı ve KMY (kemik mineral yoğunluğu) düşüklüğü ile birlikte gider. Yıllık 150.000- 300.000 IU ergokalsiferol enjeksiyonunun yaşlılarda total kırık oranının anlamlı olarak azalttığı gösterilmiştir.

Günlük D vitamini ihtiyacı

v Genç erişkin 400 IU/G
v Yaşlılarda 600 – 800 IU/G
v Vit D eksikliği veya kalsiyum malabsorbsiyonu olanlarda yüksek vit D seviyelerine ihtiyaç vardır.Vücut vitamin D düzeyini serumdaki 25 (OH)D düzeyi en iyi gösterir.


Dengeli olmayan diyet:

Yetersiz alınan vitamin ve mineraller veya aşırı protein ve sodyum tüketimi osteoporoza eğilimi arttıran risk faktörleridir. Kalsiyum için alım miktarı kadar barsaklardan emilimi de önemlidir. Yaşlandıkça barsaklardan kalsiyum emilimi azalır. Özellikle 70 yaşın üzerinde bu çok belirgindir. Aşırı sodyum tüketimim idrarla kalsiyum atılımını arttırır. Aşırı kahve ve kafein içeren içecekler de idrarla kalsiyum atılımın arttırarak sonuçta KMY azalmasına ve kırık riski artmasına yol açabilir. Aşırı protein tüketimi de idrarla kalsiyum atılımını arttırarak KMY’da düşüklüğe yol açabilir. Kola cinsi gazlı içecekler içerdikleri fosforik asit ve kafein sebebiyle kemik metabolizmasını olumsuz yönde etkilerler. K ve C vitaminlerinin ve lifli besinlerin osteoporozdan korunmada önemli yerleri vardır. Çinko, mangnezyum, bakır, demir boron, florid gibi eser elementlerin osteoporozun önlenmesinde etkili olduğuna dair muhtelif görüşler vardır ancak bu elementlerle ilgili kanıtlar henüz yeterli değildir.

Kalsiyum ve Vitamin D osteoporozun önlenmesinde ve tedavisinde faydalı yardımcı tedavilerdir. Kalsiyum ve D vitaminin tek başlarına erken postmenopozal kemik kaybını önleyemeseler de geç menopoz ve yaşlılarda osteoporozdan korunmada son derece önemlidirler. Osteoporoz tedavisinde kullanılan ilaçların etkili olabilmesi için yeterli kalsiyum ve vitamin D alınmasına ihtiyaç vardır. Bazı yiyecekler kalsiyum absorbsiyonunu etkiler (yüksek fitat içeren – bakla v.b.,yüksek oksalat içeren – ıspanak v.b.) Kalsiyum desteklerinin uygun absorbsiyonu için yemeklerle alınması ve günlük ihtiyaç 500 mg’dan fazla ise ikiye bölünerek alınması önerilir.

Özetle osteoporozun önlenmesi tedavisinden önceliklidir. Dengeli beslenme, özellikle kalsiyumdan ve D vitamininden zengin gıdaların alınması, güneş ışığından yeterince yararlanılması, sigara, alkol ve kahve tüketiminin azaltılması son derece önemlidir. Bütün bunları kapsayan bir programla hastaların osteoporozu önleyici diyet hakkında bilgilendirilmesi korunma yöntemleri arasında önemli yer tutmaktadır.

Prof. Dr.Elif Akalın
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Osteoporoz ve Beslenmenin Önemi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Prof.Dr.Elif AKALIN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Prof.Dr.Elif AKALIN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Elif AKALIN Fotoğraf
Prof.Dr.Elif AKALIN
İzmir
Doktor "Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon"
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi8 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Prof.Dr.Elif AKALIN'ın Makaleleri
► Menopoz ve Osteoporoz Op.Dr.Verda TUNÇBİLEK
► Kemik Erimesi - Osteoporoz Prof.Dr.Metin ÖZATA
► Menopoz ve Osteoporoz(Kemik Erimesi) Dr.Derya Zerrin GÖKAY
► Menopoz ve Kemik Erimesi (Osteoporoz) Prof.Dr.Metin ÖZATA
► Erkeklerde Osteoporoz (Kemik Erimesi) Prof.Dr.Metin ÖZATA
► Çocuklarda Osteoporoz (Kemik Erimesi) Doç.Dr.Ergun ÇETİNKAYA
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Osteoporoz ve Beslenmenin Önemi' başlığıyla benzeşen toplam 97 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Lenfödem Ağustos 2013
► Fibromyalji Sendromu Nisan 2013
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


16:53
Top