Hamileliğin Planlama Aşamasında Beslenme
Yaşamın her anına ait güzellikler, bir çiftin çocuk sahibi olmaya karar vermesiyle daha bir renklenir ve güzelleşir. Her dönem kaliteli ve sağlıklı bir yaşamın temeli olan yeterli ve dengeli beslenme, özellikle hamilelik planı yapan anne adayları için çok daha önemli hale gelmektedir.
1.Neler yemeliyim ?
Neler yeneceği konusunda önemli olan çeşitlilik sağlamaktır. Her besin grubundan değişik besinlerin alınması vitamin ve mineral gereksinimin karşılanması açısından önem taşımaktadır.
Sebze ve meyveler; taze, dondurulmuş veya kurutulmuş olarak tüketilebilir. Sebze ve meyve tüketiminde hedef günde 5 porsiyona ulaşmak olmalıdır. Öğle ve akşam birer kase karışık salata, en az bir öğünde pişmiş sebze yemeği, ve günün istenilen saatinde yenilecek 2 porsiyon (örneğin 1 elma ve 15-20 tane iri üzüm) meyve ile yeterli sebze ve meyve tüketimi sağlanabilecektir.
Tahıllar; ekmek, makarna, pirinç ve bulgur gibi besinlerden oluşur. Karbonhidrat ve posa içerikleri açısından bu besinler sağlıklı bir yaşam için gereklidir. Posa, kalsiyum, demir ve B grubu vitaminler için kaynaktırlar. Burada önemli olan tam tahıl ürünlerinin kullanılmasıdır. Mesela bulgurdan yapılacak pilavın besin değeri pirinç pilavına göre daha yüksek miktarlardadır. Ekmeğin kepekli ya da esmer olanından yenmesi daha besleyicidir ve posa sağlaması açısından önemlidir.
Et, yumurta ve kurubaklagiller; protein, B12 vitamini, selenyum, çinko ve diğer bazı mineraller için iyi kaynaklardır. Bu grup besinler demir açısından da zengindirler. Ancak kurubaklagillerdeki demiri kullanmak için yanında C vitamini içeren bir besine gereksinim vardır (örneğin yeşil biber, portakal suyu gibi). Bu grup içerisinde balık değerli bir besindir. Haftada 2 kez balık tüketilmesi (somon gibi), balık yağının (omega-3) vücuda sağlanması açısından gereklidir. Omega-3 yağ asitleri kalp sağlığı açısından gereklidir. Aynı zamanda balıklar selenyum, iyot, fosfor, kalsiyum, A vitamini ve D vitamini içinde iyi birer kaynaktırlar.
Süt ve süt ürünleri; kalsiyumun vücuda sağlanmasındaki anahtar besin grubudur. Aynı zamanda A vitamini, B12 vitamini ve D vitamini kaynağıdırlar. Özellikle hamilelik döneminde bebeğin kemeik gelişimi açısından süt grubu çok önemlidir. Hamilelik döneminde pastörize edilmemiş süt kullanımı ve yumuşak peynirlerin tüketilmesi sakıncalıdır. Bu tür ürünlerde Listeria adı verilen bir mikrobun var olması muhtemeldir ve bu mikrop nedeniyle anne ve bebekde ciddi sağlık problemleri meydana gelebilir. Bu nedenle pastörize süt ve süt ürünleri kullanılması gerekir. Eğer anne adayına süt dokunuyorsa, sadece yoğurt ve peynir çeşitleri tüketilebileceği gibi, piyasada bulunan laktozu azaltılmış sütler kullanılabilir.
2.İlave olarak demir gereksinmem var mı?
Hamilelik döneminde demir yetersizliği gözlenebilmektedir. Bu nedenle bayanların zengin demir kaynaklarına günlük beslenmelerinde yer vermeleri gerekir. Özellikle demirden zengin besinlerin tüketiminde C vitamini içeren bir besinin ( 1 bardak taze sıkılmış portakal suyu, taze yeşil biber, domates gibi) öğünde yer alması besinlerle alınan demirin vücuda alınabilmesi için yerinde olur. İyi demir kaynakları aşağıda yer almaktadır:
Evet var. Özellikle A vitamini içeriği yüksek olan besinlerden kaçınılması gerekiyor. Bunun anlamı; karaciğer ve içerisinde karaciğer bulunan ürünlerin tüketiminden kaçınmaktır. Ayrıca içeriğinde yüksek miktarda A vitamini bulunan vitamin ve balık karaciğeri yağı tabletlerinden kaçınmak gerekir. Yüksek miktarda A vitamini hamilelik sırasında bebeğe zarar verir.
Çiğ köfte ve çiğ ya da az pişmiş etler de sakıncalı besinler arasındadır. Özellikle çiğ etler nedeniyle insana bulaşan parazitler (Toxoplama gibi) sakat ve özürlü çocuk doğumuyla yakından ilişkilidir. Bu nedenle anne adayının bu tür besinleri tüketmekten kaçınması son derece önemlidir.
Hamilelik döneminde ton balığının tüketimi de sınırlanması gereken besinlerdendir. Haftada bir kezden fazla (170 gram çiğ ağırlık) ton balığı yenmesi sakıncalıdır. Konserve ton balıklarınında süzülmüş ağırlığının 140 gramından fazlası tüketilmemelidir. Ton sandviçleri ve salataları yenilmesinde de dikkat edilmelidir. Bunun nedeni bu balıkta civa düzeyinin bebeğe zarar verebilecek olmasındandır. Bebeğin sinir gelişimi üzerinde civanın olumsuz etkileri mevcuttur. Burada yanlış anlaşılmaması gereken ton balığının hamilelik dışında son derece yararlı bir balık türü olduğudur.
Bunların dışında eğer annenin bildiği bir besin allerjisi durumu varsa (yumurta, fıstık gibi) bu dönemde bunları tüketmemek konusunda daha dikkatli davranmak yerinde olur. Ayrıca şeker ve yağ içeriği yüksek olan kek, pasta ve hamur işleri de aşırı kilo alımını önlemek açısından önemlidir.
4.Herhangi bir vitamine ilave olarak ihtiyacım var mı?
Hamile kalmaya karar veren bir anne adayının günlük 400 mikrogram folik asit alması önerilmektedir. Folik asit B grubu vitaminlerden biridir ve hamileliğin ilk 28 gününde bebeğin betin ve omurilik gelişiminden doğabilecek sorunları %70 oranında azalttığı bilinmektedir. Burada önemli olan hamile kalmadan önce folik asit kullanımının gerekliliğidir. Özellikle planlı gebeliklerde anne adayının folik asit kullanmaya başlaması yerinde olur. Folik asitten zengin besinler şöyledir:
·Zenginleştirilmiş kahvaltılık tahıl ürünleri
·Ispanak, marul, lahana, taze fasulye
·Esmer pirinç
·Esmer ekmek
·Ceviz, badem
·Mercimek, kuru fasulye
5.Alkol alabilir miyim?
Hamilelik öncesi ve sırasında alkol almamak yerinde olur. Ancak hamilelik öncesinde haftada 1 kez bir kadeh alkol alımının sakıncası olmadığı belirtilmektedir. Şarap, kokteyller ve bira gibi hafif alkollü içkiler tercih edilmedi uygun olur.
Sonuç olarak; hamile kalmadan önce yapılması gereken basit değişikler, sağlıklı bir bebeğe sahip olmaya katkıda bulunacaktır. Planlı gebeliklerde gerekli tahlillerin hamilelik öncesinde yapılması son derece yararlıdır. Yaşamın her anında önemli olan sağlıklı beslenmenin, anne karnına yerleşmeden başladığı ve yaşam sona erene kadar önemini kaybetmediği unutulmamalıdır.
Peki Bebek Doğduğunda.
Anne sütünün önemi tartışmasız çok büyüktür ve anne sütü yeterli olduğu takdirde 0-6 ay arasında anne sütü haricinde hiçbir besinin bebeğe verilmesine gerek yoktur. Gelişimi normal seyreden ve sadece anne sütü alan bebeklerde, altı aydan önce ek besinlere başlanmamalıdır. Anne sütünün yetersiz olduğu durumlarda ya da 6. aydan itibaren bebeğe ek besinlerin başlanması gerekmektedir. Bebeğe verilecek ek besinler onun sindirim fonksiyonlarına uygun olmalıdır. Dişleri çıkmaya başladıktan sonra yumuşak besinler yarı katı olacak şekilde bebeğe verilebilir. Anne sütüne benzetilmiş özellikler taşıyan hazır mamalar veya hayvan sütleri ya da yoğurt, tüketimi kolay temel besin maddeleridir. Ek besinlere başlandıktan sonra da bebeğin temel besini süt ya da yoğurt olmalıdır. Bebeğin sindirim sistemindeki enzimler belirli aylara kadar yeterli oranlarda mevcut değildir. Ayrıca besinlerin mideyi terketme hızları da bebekten bebeğe ayrıcalık göstermektedir. Günlük toplam verilecek besin miktarı bebeğin enerjisini ve besin öğelerini sağlayacak miktarlarda olmalıdır ve yine bebeğe verilecek besinlerin; temizlik ve sağlık koşullarına uygun olarak hazırlanması gereklidir. Uzun süre pişirme, pişirilmiş besinler,in suyunu dökme, kavurma, kızartma, acılı-baharatlı ve tuzlu yiyecekler bebeğinizin sağlığı açısından sakıncalıdır. Ek besinlere erken başlanması anne sütünün giderek azalmasına ve bebeğinizin hastalıkları önleyici faktörlerden daha az yararlanmasına neden olacaktır.
Altıncı aydan itibaren;
Anne sütüne ilave olarak bebeğe devam maması ya da inek sütü başlayabilirsiniz. Bunun yanında yoğurt, meyve suyu, sebze suyu, pekmez ve ¼ oranında yumurta sarısı verebilirsiniz.
Yedinci aydan itibaren;
Yumurta sarısı tam olarak, bisküvi, pirinç unu, pirinç, meyve suyu, tavuk-balık eti, bitkisel yağlar, sebze püre veya sebze çorbası, pekmez ve devam mamaları bebeğin beslenmesinde yerini almalıdır.
Sekizinci aydan itibaren;
Kıymalı ve sebzeli olarak iyi ezilmiş ev yemekleri, tam yumurta veya pastörize peynir, tahıl ve kurubaklagil ezmeleri, pekmez, süt veya yoğurt ve devam mamaları bebeğe verilecek besinlerdir.
Onikinci aydan itibaren;
Artık bebeğiniz sizinle birlikte sofraya oturup kendi deneyimlerine göre seçim yapabilecek durumda olacaktır. Bu aydan itibaren kıymalı sebze yemekleri, tarhana, mercimek, unlu ve yoğurtlu çorbalar, makarna, pilav, süt veya yoğurt, pastörize peynir, yumurta, tavuk-balık-dana etleri, meyve veya taze meyve sularını bebeğinize verebilirsiniz.
1.Neler yemeliyim ?
Neler yeneceği konusunda önemli olan çeşitlilik sağlamaktır. Her besin grubundan değişik besinlerin alınması vitamin ve mineral gereksinimin karşılanması açısından önem taşımaktadır.
Sebze ve meyveler; taze, dondurulmuş veya kurutulmuş olarak tüketilebilir. Sebze ve meyve tüketiminde hedef günde 5 porsiyona ulaşmak olmalıdır. Öğle ve akşam birer kase karışık salata, en az bir öğünde pişmiş sebze yemeği, ve günün istenilen saatinde yenilecek 2 porsiyon (örneğin 1 elma ve 15-20 tane iri üzüm) meyve ile yeterli sebze ve meyve tüketimi sağlanabilecektir.
Tahıllar; ekmek, makarna, pirinç ve bulgur gibi besinlerden oluşur. Karbonhidrat ve posa içerikleri açısından bu besinler sağlıklı bir yaşam için gereklidir. Posa, kalsiyum, demir ve B grubu vitaminler için kaynaktırlar. Burada önemli olan tam tahıl ürünlerinin kullanılmasıdır. Mesela bulgurdan yapılacak pilavın besin değeri pirinç pilavına göre daha yüksek miktarlardadır. Ekmeğin kepekli ya da esmer olanından yenmesi daha besleyicidir ve posa sağlaması açısından önemlidir.
Et, yumurta ve kurubaklagiller; protein, B12 vitamini, selenyum, çinko ve diğer bazı mineraller için iyi kaynaklardır. Bu grup besinler demir açısından da zengindirler. Ancak kurubaklagillerdeki demiri kullanmak için yanında C vitamini içeren bir besine gereksinim vardır (örneğin yeşil biber, portakal suyu gibi). Bu grup içerisinde balık değerli bir besindir. Haftada 2 kez balık tüketilmesi (somon gibi), balık yağının (omega-3) vücuda sağlanması açısından gereklidir. Omega-3 yağ asitleri kalp sağlığı açısından gereklidir. Aynı zamanda balıklar selenyum, iyot, fosfor, kalsiyum, A vitamini ve D vitamini içinde iyi birer kaynaktırlar.
Süt ve süt ürünleri; kalsiyumun vücuda sağlanmasındaki anahtar besin grubudur. Aynı zamanda A vitamini, B12 vitamini ve D vitamini kaynağıdırlar. Özellikle hamilelik döneminde bebeğin kemeik gelişimi açısından süt grubu çok önemlidir. Hamilelik döneminde pastörize edilmemiş süt kullanımı ve yumuşak peynirlerin tüketilmesi sakıncalıdır. Bu tür ürünlerde Listeria adı verilen bir mikrobun var olması muhtemeldir ve bu mikrop nedeniyle anne ve bebekde ciddi sağlık problemleri meydana gelebilir. Bu nedenle pastörize süt ve süt ürünleri kullanılması gerekir. Eğer anne adayına süt dokunuyorsa, sadece yoğurt ve peynir çeşitleri tüketilebileceği gibi, piyasada bulunan laktozu azaltılmış sütler kullanılabilir.
2.İlave olarak demir gereksinmem var mı?
Hamilelik döneminde demir yetersizliği gözlenebilmektedir. Bu nedenle bayanların zengin demir kaynaklarına günlük beslenmelerinde yer vermeleri gerekir. Özellikle demirden zengin besinlerin tüketiminde C vitamini içeren bir besinin ( 1 bardak taze sıkılmış portakal suyu, taze yeşil biber, domates gibi) öğünde yer alması besinlerle alınan demirin vücuda alınabilmesi için yerinde olur. İyi demir kaynakları aşağıda yer almaktadır:
- Kırmızı et çeşitleri
- Kurubaklagiller (kurufasulye, nohut, yeşil mercimek gibi)
- Tam tahıldan yapılmış ekmek veya demirle zenginleştirilmiş ekmek çeşitleri
- Yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, roka gibi)
- Demirle zenginleştirilmiş kahvaltılık tahıl ürünleri
Evet var. Özellikle A vitamini içeriği yüksek olan besinlerden kaçınılması gerekiyor. Bunun anlamı; karaciğer ve içerisinde karaciğer bulunan ürünlerin tüketiminden kaçınmaktır. Ayrıca içeriğinde yüksek miktarda A vitamini bulunan vitamin ve balık karaciğeri yağı tabletlerinden kaçınmak gerekir. Yüksek miktarda A vitamini hamilelik sırasında bebeğe zarar verir.
Çiğ köfte ve çiğ ya da az pişmiş etler de sakıncalı besinler arasındadır. Özellikle çiğ etler nedeniyle insana bulaşan parazitler (Toxoplama gibi) sakat ve özürlü çocuk doğumuyla yakından ilişkilidir. Bu nedenle anne adayının bu tür besinleri tüketmekten kaçınması son derece önemlidir.
Hamilelik döneminde ton balığının tüketimi de sınırlanması gereken besinlerdendir. Haftada bir kezden fazla (170 gram çiğ ağırlık) ton balığı yenmesi sakıncalıdır. Konserve ton balıklarınında süzülmüş ağırlığının 140 gramından fazlası tüketilmemelidir. Ton sandviçleri ve salataları yenilmesinde de dikkat edilmelidir. Bunun nedeni bu balıkta civa düzeyinin bebeğe zarar verebilecek olmasındandır. Bebeğin sinir gelişimi üzerinde civanın olumsuz etkileri mevcuttur. Burada yanlış anlaşılmaması gereken ton balığının hamilelik dışında son derece yararlı bir balık türü olduğudur.
Bunların dışında eğer annenin bildiği bir besin allerjisi durumu varsa (yumurta, fıstık gibi) bu dönemde bunları tüketmemek konusunda daha dikkatli davranmak yerinde olur. Ayrıca şeker ve yağ içeriği yüksek olan kek, pasta ve hamur işleri de aşırı kilo alımını önlemek açısından önemlidir.
4.Herhangi bir vitamine ilave olarak ihtiyacım var mı?
Hamile kalmaya karar veren bir anne adayının günlük 400 mikrogram folik asit alması önerilmektedir. Folik asit B grubu vitaminlerden biridir ve hamileliğin ilk 28 gününde bebeğin betin ve omurilik gelişiminden doğabilecek sorunları %70 oranında azalttığı bilinmektedir. Burada önemli olan hamile kalmadan önce folik asit kullanımının gerekliliğidir. Özellikle planlı gebeliklerde anne adayının folik asit kullanmaya başlaması yerinde olur. Folik asitten zengin besinler şöyledir:
·Zenginleştirilmiş kahvaltılık tahıl ürünleri
·Ispanak, marul, lahana, taze fasulye
·Esmer pirinç
·Esmer ekmek
·Ceviz, badem
·Mercimek, kuru fasulye
5.Alkol alabilir miyim?
Hamilelik öncesi ve sırasında alkol almamak yerinde olur. Ancak hamilelik öncesinde haftada 1 kez bir kadeh alkol alımının sakıncası olmadığı belirtilmektedir. Şarap, kokteyller ve bira gibi hafif alkollü içkiler tercih edilmedi uygun olur.
Sonuç olarak; hamile kalmadan önce yapılması gereken basit değişikler, sağlıklı bir bebeğe sahip olmaya katkıda bulunacaktır. Planlı gebeliklerde gerekli tahlillerin hamilelik öncesinde yapılması son derece yararlıdır. Yaşamın her anında önemli olan sağlıklı beslenmenin, anne karnına yerleşmeden başladığı ve yaşam sona erene kadar önemini kaybetmediği unutulmamalıdır.
Peki Bebek Doğduğunda.
Anne sütünün önemi tartışmasız çok büyüktür ve anne sütü yeterli olduğu takdirde 0-6 ay arasında anne sütü haricinde hiçbir besinin bebeğe verilmesine gerek yoktur. Gelişimi normal seyreden ve sadece anne sütü alan bebeklerde, altı aydan önce ek besinlere başlanmamalıdır. Anne sütünün yetersiz olduğu durumlarda ya da 6. aydan itibaren bebeğe ek besinlerin başlanması gerekmektedir. Bebeğe verilecek ek besinler onun sindirim fonksiyonlarına uygun olmalıdır. Dişleri çıkmaya başladıktan sonra yumuşak besinler yarı katı olacak şekilde bebeğe verilebilir. Anne sütüne benzetilmiş özellikler taşıyan hazır mamalar veya hayvan sütleri ya da yoğurt, tüketimi kolay temel besin maddeleridir. Ek besinlere başlandıktan sonra da bebeğin temel besini süt ya da yoğurt olmalıdır. Bebeğin sindirim sistemindeki enzimler belirli aylara kadar yeterli oranlarda mevcut değildir. Ayrıca besinlerin mideyi terketme hızları da bebekten bebeğe ayrıcalık göstermektedir. Günlük toplam verilecek besin miktarı bebeğin enerjisini ve besin öğelerini sağlayacak miktarlarda olmalıdır ve yine bebeğe verilecek besinlerin; temizlik ve sağlık koşullarına uygun olarak hazırlanması gereklidir. Uzun süre pişirme, pişirilmiş besinler,in suyunu dökme, kavurma, kızartma, acılı-baharatlı ve tuzlu yiyecekler bebeğinizin sağlığı açısından sakıncalıdır. Ek besinlere erken başlanması anne sütünün giderek azalmasına ve bebeğinizin hastalıkları önleyici faktörlerden daha az yararlanmasına neden olacaktır.
Altıncı aydan itibaren;
Anne sütüne ilave olarak bebeğe devam maması ya da inek sütü başlayabilirsiniz. Bunun yanında yoğurt, meyve suyu, sebze suyu, pekmez ve ¼ oranında yumurta sarısı verebilirsiniz.
Yedinci aydan itibaren;
Yumurta sarısı tam olarak, bisküvi, pirinç unu, pirinç, meyve suyu, tavuk-balık eti, bitkisel yağlar, sebze püre veya sebze çorbası, pekmez ve devam mamaları bebeğin beslenmesinde yerini almalıdır.
Sekizinci aydan itibaren;
Kıymalı ve sebzeli olarak iyi ezilmiş ev yemekleri, tam yumurta veya pastörize peynir, tahıl ve kurubaklagil ezmeleri, pekmez, süt veya yoğurt ve devam mamaları bebeğe verilecek besinlerdir.
Onikinci aydan itibaren;
Artık bebeğiniz sizinle birlikte sofraya oturup kendi deneyimlerine göre seçim yapabilecek durumda olacaktır. Bu aydan itibaren kıymalı sebze yemekleri, tarhana, mercimek, unlu ve yoğurtlu çorbalar, makarna, pilav, süt veya yoğurt, pastörize peynir, yumurta, tavuk-balık-dana etleri, meyve veya taze meyve sularını bebeğinize verebilirsiniz.
- Bir günde birden fazla yeni besine başlamayın.
- Yeni deneyeceğiniz her besinin başlangıç miktarı 2-3 tatlı kaşığını geçmemelidir.
- Lezzeti beğenilmeyen, kusma ya da ishal gibi durumlara neden olan besinler birkaç gün beklendikten sonra tekrar denenmelidir.
- Yeni verilecek besin bebek aç iken verilmelidir.
- Yemek suyu ve et suyu tek başına ek besin değildir.
- Çay, kolalı içecekler, hazır çorbalar bebekler için uygun besinler değildir.
- Nişasta bebeğin sindirimde zorlanacağı bir besindir. Bu nedenle pirinç unu ile yapacağınız mamaları tercih etmelisiniz.
- Mama yaparken un ve pirinç ununu kesinlikle kavurmayınız.
- Mümkün olduğunca bebeğinize vereceğiniz yoğurdu günlük olarak, kendiniz küçük miktarlarda mayalayınız.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Hamileliğin Planlama Aşamasında Beslenme" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Prof.Dr.Dyt.Murat BAŞ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Prof.Dr.Dyt.Murat BAŞ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
