Rhinoplasty (burun estetiği) ameliyatı burnun iç ve dış tarafındaki eğrilikleri gidermek ve burnun yüzün diğer yapılarına göre daha uygun görünmesini sağlamak için yapılan bir işlemdir.
Burundaki şekille ilgili problemleri şu başlıklar altında inceleyebiliriz:
1. Burun sırtında çıkıntı (Hump)
o kıkırdakta
o kemikte
o kıkırdak ve kemikte
2. Burun ucunun düşüklüğü
3. Burun kemiklerin yanlardan çok geniş olması
4. Burun kemiklerinin yanlardan çok dar olması
5. Burun kanatlarının şekil bozuklukları (dar, geniş, veya asimetrik olması)
6. Burnun aşırı uzun olması
7. Burnun aşırı kısa olması
8. Burun sırtının çökük olması
9. Burun ucu şekil bozuklukları (dar, geniş, veya eğri olması)
10. Burun ucunun çok kalkık olması
11. Burnun karşıdan bakıldığında bir tarafa doğru eğik olması (aksiyel deviasyon)
12. Burun ile alın birleşme noktasının çok alçak veya yüksek (grek burun) olması
Yukarıda sayılanlar en sık görülen problemler olup bazen bu deformitelerin birden fazlası değişik oranlarda görülür. Ayrıca ırklara göre bu deformitelerin görülme sıklıkları değişir. Yine hastanın daha önceden burnundan bir müdahale geçirmiş olması bunlardan daha farklı deformitelere yol açabilir. Bizim hastalarımızda en sık görülen problem burun sırtının kemerli olması ve birlikte burun ucunun düşük olmasıdır.
Burunda nefes alma ile ilgili problemler ise:
1. Burun deliklerinin kontrakte ve/veya dar olması
2. Nazal valv mekanizmasının bozuk olması
3. Septum deviasyonu
4. Konka hipertofisi (burun eti)
5. Burun içi mukozal yapışıklıklar olması
Yine nefes alma probleminde de bunlardan biri veya birkaçı görülebilir
Burun ameliyatı kaç yaşında yapılmalıdır?
Burun ameliyatının başlangıç yaşı üzerinde çeşitli fikirler olmasına rağmen estetik amaçlı bir burun ameliyatı bayanlarda gelişim hızına göre 16-17 yaşlarında erkeklerde ise 17-18 yaşlarında yapılabilir. Tabii ki bunlar dışında doğumsal anomalisi olanlarda (yarık dudak-damak, burunda hemangiom vb) ve travma nedeniyle burunda kayıp oluşanlarda çok daha erken yaşlarda burun ameliyatı yapılabilir. Eğer hasta daha önceden burnundan bir operasyon geçirdiyse ancak tekrar burun ameliyatı olması gerekiyorsa en erken ilk operasyondan 6 ay sonra yapılabilir. Ancak bu süre 1 hatta 2 yıla çıkabilir.
Burun ameliyatını kimler yapmalıdır?
Burada en çok ortaya çıkan soru burun ameliyatını KBB doktorlarının mı yoksa Plastik Cerrahların mı yapmasıdır. Her iki tarafta olaya kendi yönünden bakar ve buna göre savlar ortaya sürerler. Aslında doğru olan burun ameliyatını bunu yapmayı iyi bilen bir kişinin yapmasıdır. KBB uzmanları ihtisasları döneminde pek çok burun ameliyatına tanık olurlar ancak bu ameliyatların çok büyük bir yüzdesi nefes alma ile ilgili bozukluklar için yapılan ameliyatlardır. Burun içini ilgilendiren problemler burun dışındaki şekle dokunmadan düzeltilebilir. Aksine Plastik Cerrahların ihtisasları boyunca gördükleri ameliyatların çok büyük bir yüzdesi estetik amaçlıdır. Ancak estetik amaçla opere edilen hastaların hemen hepsinde burun içi eğrilikleri de düzeltmek gerekeceği için Plastik Cerrahlar bu ameliyat üzerinde de ihtisaslaşırlar. Bu açıdan bakıldığı zaman Plastik Cerrahlar daha avantajlıdır. KBB uzmanları ise burun ameliyatını Fasiyal (yüz) Plastik Cerrahların yapması gerektiğini ve Amerika'daki Fasiyal Plastik Cerrahların %60'ını KBB uzmanlarının oluşturduğunu söylerlerler. Ancak burada unutulmaması gereken şudur:
1. Amerika'daki Fasiyal Plastik cerrahlar sadece yüz estetikleriyle uğraşır ve bunun için ekstra 2 yıl eğitim almışlardır ve bundan sonra KBB veya Plastik Cerrahi Uzmanı değil Fasiyal Plastik Cerrahi Uzmanı olarak adlandırılırlar. Yani bademcik ameliyatı veya meme büyültme ameliyatı yapamazlar.
2. Ülkemizde Fasiyal Plastik Cerrahi diye bir dal yoktur. Yüz estetik cerrahisi Plastik Cerrahi ihtisasında verilen bir eğitimdir.
Yani olay sadece burun anatomisini veya burun yapısını bilmek değildir aksi takdirde anatomi ihtisası yapanlar KBB veya Plastik Cerrahi Uzmanlarından daha iyi burun ameliyatı yaparlardı.
Burun ameliyatında planlama
Burun ameliyatında en önemli kısım ameliyat öncesi yapılacak planlamadır. Bu planlama esnasında hastanın resimleri çekilir ve bu resimler üzerinde hastanın yüzüne yakışan burun şekli çalışılır. Bu çalışma esnasında burnun büyüklük ve genişliği hesaplanır ve burnun dudak, çene, ve alınla yaptığı açılar belirlenir. Bütün bunlar oldukça deneyim gerektiren işlemlerdir. Her plastik cerrah bu hesaplamaları farklı yollardan yapar. Yine bu görüşme safhasında hastanın ihtiyaç duyabileceği diğer operasyonlar varsa bunlar da tartışılabilir; mentoplasty, dudak kalınlaştırma veya yanaklarda yapılacak işlemler gibi. Ayrıca hastaya ameliyata özgü problem ve riskler ile çıkabilecek komplikasyonlar anlatılır. Burun ameliyatının planlanması safhası yani doktor-hasta görüşmesi hem doktorun hastayı tanıması hem de hastanın dokoru tanıması açısından da önemlidir. Bu aşamada doktor ideal ve ideal olmayan burun hastalarını belirler.
1. İdeal burun hastası
a. Genç sağlıklı hasta
b. Burun probleminin farkında olan ancak bu problemin hayatını karartmasına izin vermeyen hasta
c. Burun dışında yüzdeki diğer yapılarında belirgin bozukluklar olmayan hasta
d. Doktorunu önceden tanıyan veya o doktora referansla gönderilen hasta
e. Olabilecek risk ve komplikasyonları anlayabilecek kültürde hasta
2. İdeal olmayan burun hastası
a. İleri yaşlı ve ek sağlık problemleri olan hasta
b. Sigara içen hasta
c. Daha önce burnundan ameliyat olmuş hasta
d. Elinde benzemek istediği ünlünün resmiyle gelen hasta
e. Sadece burun ameliyatıyla yüzdeki uyumsuzlukları tam olarak giderilemiyecek hasta
f. Daha önceden başarısız burun ameliyatları olan kişilerle görüşmüş olan hasta
g. Burnunu takıntı haline getirmiş olan hasta
h. Psikiyatrik problemleri olan hasta

Maalesef ideal olmayan burun hastalarının listesi oldukça uzatılabilir. Karşımıza her zaman ideal hastalar çıkmayacağı gibi ideal olmayan burun hastalarının bazı özelliklerini taşıyan her hasta da ameliyat edilemez değildir. Burun ameliyatı planlaması sırasında tüm bu faktörler de göz önünde tutulmalıdır.
Burun operasyonu
Üzerine bir kaç ciltlik kitaplar yazılmış olan burun operasyonu tekniklerini bir kaç paragrafa sığdırmak imkan dışıdır ancak kısaca sıralamak gerekirse burun ameliyatları açık, kapalı veya delivery denen bir teknikle yapılır. Operasyon genel veya lokal anestezi altında yapılabilir. Ancak pek çok doktor genel anestezi altında operasyonu tercih eder. Hasta operasyon sonrası evine gidebilir veya bir gece hastanede kalabilir. Ben kendisine bakabilecek birisi olanlarda hastanın aynı gün evine gitmesini tercih ediyorum. Ameliyat süresi hastanın burun deformitesine bağlıdır ve ortalama olarak 1.5-3 saat kadar sürer. Göz altlarında morluk ve şişlik ile boğaz ağrısı ve kuruluğu hemen her hastada görülmekte olup son derece doğaldır. Bu şikayetler en fazla ameliyattan bir sonraki gün görülüp 3. günden itibaren azalmaya başlarlar. Her doktorun tekniği farklı olmakla birlikte buruna tampon koyulabilir veya koyulmayabilir. Yine alçının durma süresi de doktorun tercihi olup 4-10 gün arasında alçı tutulabilir.
Operasyon sonrası
Hastanın alçısı çıkartıldıktan sonra genellikle burun sırtı ince bantlarla kapatılır ve hastaya yapması gerekn masajlar gösterilir. Bu masajlar burun sırtındaki ve ucundaki ödemin daha çabuk iyileşmesini sağlar. Bu iyileşmenin hızı hastanın normal yaşama dönmesini belirler. Hastaların operasyondan sonraki ilk hafta istirahat etmeleri önerilir. İkinci hafta işlerine dönebilirler. 3. haftadan itibaren hafif sporları yapabilirler. 4. haftadan itibaren hastaların pek bir yasağı kalmaz. Ancak boks, futbol vb ağır sporları yapmaları 6-12 haftadan önce önerilmez. Ayrıca ilk aylarda gözlük kullanımı önerilmez. Güneşe çıkma ve sauna gibi sıcak ortamlar hastaların yüzündeki şişlikleri artırabileceği için dikkatli olunmalıdır. Burun 2. haftadan itibaren şekle girmeye başlar ve hastalar artık rahatsızlık duymazlar ancak burnun ve yüzün tüm ödemlerinin geçmesi 3-6 ay arasında olup burnun son şekline girmesi 2-4 yıl alabilir.
Sonuç
İyi sonuçlanmış bir burun ameliyatı sonrası:
1. Hastayı tanımayanlar burun ameliyatı olduğunu anlayamazlar. Sonuç doğaldır.
2. Hastayı tanıyıp ameliyat olduğunu bilmeyenler ilk bakışta değişikliği farkeder ancak bunun neden kaynaklandığını anlayamazlar
3. Hasta burnundan memnundur ve kendine güveni artmıştır. Fotoğraflarda daha güzel poz verir.
4. Burun yüzün diğer bölümleriyle karşılaştırıldığında hem açı olarak, hem büyüklük olarak hem de oran olarak uygun ölçülerdedir.
5. Hastanın nefes alması bozulmamış ve eğer kötüyse düzelmiştir.
6. Burun ucu çok kalkık değildir.
7. Burun sırtı çok oyuk değildir.

Dr. Naci Çelik
Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi