Çocuklarda Problem Davranışlar
Günlük hayatımızda sıklıkla çocukların ağlamalarını, inatlaşmaları ve bitmeyen istekleriyle karşılaşmaktayız. Hatta iplerin tamamının çocukta olduğunu ya da bunun tam tersi her şekilde çocuğunuzu her yere götürseniz de tepkisiz kaldığını gözlemleyebiliriz. Peki bu karşılaştığımız durumlar ne zaman bizlere sorun yaratmaya başlar?
Aslında her zaman bir sorun olarak karşımıza çıkmakta olan bu davranışlar, sıklığına göre de tölere edilebilir ya da edilemez duruma gelebilir. Bu noktada ailenin rolü çok önemlidir. Ailenin çocukta oluşan davranışa verdiği tepkilerle problem davranışın devam etmesine ya da ortadan kaldırılmasına da neden olabilir. Anne babalar çoğunlukla çocuğun ağlama, öfke nöbeti, ısrar ve daha bir çok problem davranışına anlık çözümler üretirler. Bu çözümler maalesef çocuğun var olan problemini o anda çözümlese bile sonrasında problem davranışın devam etmesinde çok büyük rol oynamaktadır.
Çocuğunuzda karşınıza çıkan problem davranışlar çoğu zaman benzer olsa bile nedenleri her zaman farklıdır. Çocuğunuzun öncelikle yaşadığı süreçte problem davranışa hangi durumun ortam hazırladığı, anne babanın problem davranışın öncesinde verdiği tepki ve uyaranlar en önemlisi de iletişiminizde gözden kaçan eksiklik ya da tıkanmalar problem davranışın ortaya çıkmasında tetikleyici etken oluşturur.
Her ne kadar çocuklarda görülen problem davranışlar çocuktan çocuğa, aileden aileye ciddi farklılıklar gösteriyor olsa da genel olarak dikkat edilmesi gereken noktalar;
• Çocuğunuz ağladığında onun istediğini yapmak yerine sessiz olduğu zaman ve kendini doğru bir şekilde ifade ettiğinde istediğini vermemiz ve bu sakin ve iletişime açık durumunu mutlaka ödüllendirmeliyiz.
• Çocuğunuzun inatlaştığı durumları ortadan kaldırmak ya da ona ulaşması için onu hedef olarak göstererek öncesinde farklı bir beceriyi gerçekleştirmesini istemeliyiz. Bu durum hem onun yeni bir beceri kazanmasını sağlarken, doğru davranışı uyguladığında istediğine ulaşabileceği mesajını vermektedir.
• İsteklerini sınırlandırmak. Ona sınırlar çerçevesinde seçme özgürlüğü tanımak. Çocuğunuzun hem bir birey olarak farkındalığını arttırmak çok önemliyken hem de hepimizin sınırları olduğu gibi hayatına sınırları getirmek onun hayata hazırlanması ve belirli sınırlar olsa bile seçim yapma becerisini kazanması ve isteklerinin sorumluluğunu alması için koyduğunuz sınırlar ve seçim hakkı onların hayatında çok önemlidir
• Tepki vermekte zorluk çeken bir çocuğun tepki verebileceği ortamlar yaratmak. Çocuğunuzun kendini ifade etme becerisini kazanması ve dil gelişiminin sağlıklı ilerlemesi için bu önemlidir. Çocuğunuza gerektiğinde model olmalı, ona sorular sormalı ve onun kendine ifade etmesine izin vermeliyiz.
• Ailenin kurallarını ortak almak çok önemlidir. Ailede tabiki karar mercisi her zaman anne ve babadır fakat ailesel durumlarda çocuğun fikrinin alınması uygun olmasa bile neden uygun olmadığının açıklanması onun kendini birey olarak algılaması ve özgüven gelişimi için önemlidir.
• Anne ile babanın davranışlarının tutarlı olması alınan her karada ve uygulanan her davranış için en temel uygulanması gereken durumdur. Annenin ya da babanın kendi davranışlarında ya da anne ayrı babanın ayrı bir tutum sergilediği durumlarda çocuğunuza öğretmek istediğiniz herhangi bir durumun ya da değiştirmek istediğiniz davranışı değiştirmeniz imkansız hale gelebilir. Çocuğunuza karşı olan davranışlarınız her zaman tutarlılık göstermelidir.
• Çocuğa sunulan imkanların doyum sağlamaması ve o uyaranların etkinliği ve ilgi çekiciliğinin devamı için gerektiği durumlarda uyaranları fazlalaştırmak ya da azaltmak önemlidir.
• Çocuğun ağlama nöbetlerinde onu istediğini vererek susturmak yerine gerektiğinde mola zamanı verebilirsiniz. Bu durumda çocuk ve ebeveyn yaşadıkları süreci düşünmek ve bu durumla baş edebilmeleri için zaman kazanır. Mola zamanında aynı zamanda yaşanılan sıkıntının gerçek nedenine de bakılarak sorunu temelden çözümlemeniz için de bir şans elde etmiş olursunuz.
Birçok çözüm önerisinin bulunmasının yanı sıra davranış örüntüsünün çocuktan çocuğa ve aileden aileye değiştiğini de göz önünde bulundurmak gerekmektedir. Çocuğunuzun var olan davranışlarının ileriye yönelik nasıl şekilleneceği ve şimdi hayatınızı ne denli etkilediği önemlidir. Bir davranışın oluşumu çocuk da bir anda ortaya çıkmaz bu zamanla şekillenerek kalıplaşır ve alışkanlık haline gelir. Ailelerin bu durumda öncelikli olarak çocuklarına gösterdikleri tepkileri tartmaları her zaman farkındalık yaratır. Ancak ebeveyn kendi davranışlarının farkına vardığında çocuğa yararlı hale gelebilir. Ailelerin sıklıkla yaşadığı bu duruma genel olarak verilen önerilerin işe yaramadığı gözlemlendiğinde aile bir danışmandan mutlaka yardım almalıdır.
Bizler duygularımızı, hissettiklerimizi ve düşüncelerimizi davranışlarımızla anlamlandırırken, davranışlarımızın parmak izimiz kadar özgün olduğu unutulmamalıdır. Bu nedenle, çocuğunuzda var olan davranışınızın yine sizlere ve çocuğunuza özgün bir davranış şekli oluşturarak kalıcı ve sağlıklı hale getirebilirsiniz.
Aslında her zaman bir sorun olarak karşımıza çıkmakta olan bu davranışlar, sıklığına göre de tölere edilebilir ya da edilemez duruma gelebilir. Bu noktada ailenin rolü çok önemlidir. Ailenin çocukta oluşan davranışa verdiği tepkilerle problem davranışın devam etmesine ya da ortadan kaldırılmasına da neden olabilir. Anne babalar çoğunlukla çocuğun ağlama, öfke nöbeti, ısrar ve daha bir çok problem davranışına anlık çözümler üretirler. Bu çözümler maalesef çocuğun var olan problemini o anda çözümlese bile sonrasında problem davranışın devam etmesinde çok büyük rol oynamaktadır.
Çocuğunuzda karşınıza çıkan problem davranışlar çoğu zaman benzer olsa bile nedenleri her zaman farklıdır. Çocuğunuzun öncelikle yaşadığı süreçte problem davranışa hangi durumun ortam hazırladığı, anne babanın problem davranışın öncesinde verdiği tepki ve uyaranlar en önemlisi de iletişiminizde gözden kaçan eksiklik ya da tıkanmalar problem davranışın ortaya çıkmasında tetikleyici etken oluşturur.
Her ne kadar çocuklarda görülen problem davranışlar çocuktan çocuğa, aileden aileye ciddi farklılıklar gösteriyor olsa da genel olarak dikkat edilmesi gereken noktalar;
• Çocuğunuz ağladığında onun istediğini yapmak yerine sessiz olduğu zaman ve kendini doğru bir şekilde ifade ettiğinde istediğini vermemiz ve bu sakin ve iletişime açık durumunu mutlaka ödüllendirmeliyiz.
• Çocuğunuzun inatlaştığı durumları ortadan kaldırmak ya da ona ulaşması için onu hedef olarak göstererek öncesinde farklı bir beceriyi gerçekleştirmesini istemeliyiz. Bu durum hem onun yeni bir beceri kazanmasını sağlarken, doğru davranışı uyguladığında istediğine ulaşabileceği mesajını vermektedir.
• İsteklerini sınırlandırmak. Ona sınırlar çerçevesinde seçme özgürlüğü tanımak. Çocuğunuzun hem bir birey olarak farkındalığını arttırmak çok önemliyken hem de hepimizin sınırları olduğu gibi hayatına sınırları getirmek onun hayata hazırlanması ve belirli sınırlar olsa bile seçim yapma becerisini kazanması ve isteklerinin sorumluluğunu alması için koyduğunuz sınırlar ve seçim hakkı onların hayatında çok önemlidir
• Tepki vermekte zorluk çeken bir çocuğun tepki verebileceği ortamlar yaratmak. Çocuğunuzun kendini ifade etme becerisini kazanması ve dil gelişiminin sağlıklı ilerlemesi için bu önemlidir. Çocuğunuza gerektiğinde model olmalı, ona sorular sormalı ve onun kendine ifade etmesine izin vermeliyiz.
• Ailenin kurallarını ortak almak çok önemlidir. Ailede tabiki karar mercisi her zaman anne ve babadır fakat ailesel durumlarda çocuğun fikrinin alınması uygun olmasa bile neden uygun olmadığının açıklanması onun kendini birey olarak algılaması ve özgüven gelişimi için önemlidir.
• Anne ile babanın davranışlarının tutarlı olması alınan her karada ve uygulanan her davranış için en temel uygulanması gereken durumdur. Annenin ya da babanın kendi davranışlarında ya da anne ayrı babanın ayrı bir tutum sergilediği durumlarda çocuğunuza öğretmek istediğiniz herhangi bir durumun ya da değiştirmek istediğiniz davranışı değiştirmeniz imkansız hale gelebilir. Çocuğunuza karşı olan davranışlarınız her zaman tutarlılık göstermelidir.
• Çocuğa sunulan imkanların doyum sağlamaması ve o uyaranların etkinliği ve ilgi çekiciliğinin devamı için gerektiği durumlarda uyaranları fazlalaştırmak ya da azaltmak önemlidir.
• Çocuğun ağlama nöbetlerinde onu istediğini vererek susturmak yerine gerektiğinde mola zamanı verebilirsiniz. Bu durumda çocuk ve ebeveyn yaşadıkları süreci düşünmek ve bu durumla baş edebilmeleri için zaman kazanır. Mola zamanında aynı zamanda yaşanılan sıkıntının gerçek nedenine de bakılarak sorunu temelden çözümlemeniz için de bir şans elde etmiş olursunuz.
Birçok çözüm önerisinin bulunmasının yanı sıra davranış örüntüsünün çocuktan çocuğa ve aileden aileye değiştiğini de göz önünde bulundurmak gerekmektedir. Çocuğunuzun var olan davranışlarının ileriye yönelik nasıl şekilleneceği ve şimdi hayatınızı ne denli etkilediği önemlidir. Bir davranışın oluşumu çocuk da bir anda ortaya çıkmaz bu zamanla şekillenerek kalıplaşır ve alışkanlık haline gelir. Ailelerin bu durumda öncelikli olarak çocuklarına gösterdikleri tepkileri tartmaları her zaman farkındalık yaratır. Ancak ebeveyn kendi davranışlarının farkına vardığında çocuğa yararlı hale gelebilir. Ailelerin sıklıkla yaşadığı bu duruma genel olarak verilen önerilerin işe yaramadığı gözlemlendiğinde aile bir danışmandan mutlaka yardım almalıdır.
Bizler duygularımızı, hissettiklerimizi ve düşüncelerimizi davranışlarımızla anlamlandırırken, davranışlarımızın parmak izimiz kadar özgün olduğu unutulmamalıdır. Bu nedenle, çocuğunuzda var olan davranışınızın yine sizlere ve çocuğunuza özgün bir davranış şekli oluşturarak kalıcı ve sağlıklı hale getirebilirsiniz.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Çocuklarda Problem Davranışlar" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Gözde ERDOĞAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Gözde ERDOĞAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
çocuklarda problem davranışlar, çocukta olumsuz davranış, çocuklarda olumsuz davranış, çocukta problemli davranış, çocuklarda problemli davranış, çocuklarda davranış problemleri, çocukta davranış problemleri
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
