Takıntılar
Takıntılar, her insanda olabilecek olan, tekrarlı olarak yapılan davranışlardır. Bu davranışlar temizlik, simetri, çizgilere basmamak veya belirli sayılar ile ilgili pek çok şekilde görülebilir. Bazı insanların bu tarz davranışları onların gündelik yaşamlarını çok etkilemez iken , bazı insanlarda ise yaşamlarını engelleyecek, işlevselliklerini ellerinden alacak kadar rahatsız edebilmektedir ve obsesif kompulsif gibi ciddi psikolojik rahatsızlıklara neden olabilmektedir.
Obsesif kompulsif bozukluk tekrarlayıcı biçimde zihni meşgul eden ve kaygıyı arttıran düşünceler ile tekrarlayıcı, kaygıyı gideren ritüel benzeri davranışlarla karakterize, kronik bir seyir gösteren ve belirgin işlevsellik kaybına yol açabilen nöropsikiyatrik bir bozukluktur. Burada Obsesyon; uygunsuz ve belirgin anksiyeteye sebep olan, davetsiz, egodistonik, ısrarlı, fikir, düşünce, dürtü ve imgelerdir. Kompulsiyon ise bir obsesyona tepki olarak tekrarlayıcı, amaca yönelik, belirli kuralları olan, streotipik hareketlerdir. Sadece davranışsal değil zihinsel de olabilir.Kompulsiyonlar anksiyete ve gerginliğin azaltılmasına yöneliktir, haz alma yaşanmaz Görünüşte bir amaca yönelik, kesin kuralları olan, istenç dışı yineleyen davranışlar yada motor eylemlerdir. Ancak kalıcı yararı olmaz, hastayı yorgun düşürür. Obsesyonun oluşturduğu gerilim, kompulsiyonun yerine getirilmesi ile kısa süre hafifletilmiş olur.
Obsesif kompulsif bozukluk, son yıllara kadar yetişkin örneklem gruplarında araştırılan bir hastalıktı ancak yetişkinlerle geriye dönük yapılan çalışmalarda, belirtilerin erken dönemlerde başladığı fark edilince çocuk ve ergenler üzerinde de araştırılmaya başlanmıştır. Uzun yıllar yetişkinlerdeki yansıması üzerinde durulmasına ve çocukluk çağında görülmeyeceğine inanılmasına rağmen son yıllardaki çalışmalar aksini göstermiştir. Bozukluğun yaygınlığının çocuklukta azımsanamayacak kadar sık görülebildiği bilinmektedir.
Çocukların gülünç olduğunu düşünmeleri ya da alaya alınabilecekleri düşünceleriyle çocuklar okb belirtilerini yıllarca saklayabiliyorlar, tedavi için başvurduklarında da bu belirtilerinden söz etmeyebiliyorlar bu yüzden de sıklıkla depresyon ve kaygı bozukluğu tanısı alabiliyorlar.
Pek çok çocukta gelişim dönemlerine bağlı olarak bu davranışlar sık görülebilmektedir. Çocukların sihirli dünyaları ile bağlantılı olarak bu davranışları normal sayılmaktadır. Örneğin çocukların bazı özel şanslı sayıları olabilir, yolda yürürken yapraklara basma, çizgilere basmama gibi davranışlar gösterirler. Çünkü çocuklar çevrelerini kontrol etmek, anlamlandırmak ihtiyacı içindedir ve bu tarz örüntüler onların gelişimi ilerletebilir, sosyalizasyonu arttırabilir , anksiyeteyle baş etmede çocuklara yardımcı olabilir, yeni beceriler geliştirmelerine ve çevrelerini keşfetmelerine yardımcı olabilmektedir. Yetişkinliğe doğru ilerledikçe bunlar kendiliğinden yok olur. Ama çocukluk çağı OKB de yetişkinliğe kadar ısrarla kalır. OKb acı verici, harektsiz bırakıp işlevlerini görmesini engelleyen, utangaçlık ve izole edilmiş duygularına , sosyal izolasyona neden olur. Ritüelleri durdurma girişimi de aşırı anksiyeteye ve düşmanlığa, saldırganlığa yol açabilir. Aileler de ritüellere katılırsa çocuk asla baş etmeyi öğrenemez.
Obsesyon tipleri:
1.Saldırganlık obsesyonları
2.Kirlenme/ bulaşma
3.Cinsel obsesyonlar
4.Simetri obsesyonları
5.Dinsel obsesyonlar
6.Somatik obsesyonlar
Kompulsiyon tipleri:
1.Temizleme kompulsiyonları:
2.Kontrol etme kompulsiyonları
3.Düzenleme kompulsiyonları
4.Tekrarlama kompulsiyonları
5.Sayma kompulsiyonları
6.Diğer kompulsyionlar: dokunma , biriktirme, satın alma
Yetişkinlere göre çocuklarda başlangıç yaşı hatırlanamamaktadır, Okb daha çok eşikaltı belirtilerle kendini göstermektedir ve bu yüzden de Çocukluk çağı OKB tanısı ve tedavisi gecikebilmektedir. Ayrıca obsesif belirtiler kolaylıkla gözlenememektedir. Genelde yetişkinler bu tarz davranışlarının saçma olduklarını bilmelerine rağmen kendilerini yapmaktan alıkoyamazlar; ama çocuklarda içgörü sınırlıdır ve davranışlarının saçma olduklarını düşünmezler. çocukluk döneminde obsesyonların eşlik etmediği parmak yalama ve daireler çizerek yürüme gibi saf kompulsiyonlar görülebilir. Çocuklar bu tarz tekrarlayıcı hareketlerine ailelerini de ortak edebilirler.Belirtiler kademeli ortaya çıkıp sinsice ilerlerler.
Çocuklarda OKB ‘nin izleri aşağıda sıralanmıştır.
Kirlilik ve mikroplarla aşırı ilgili olmak
Sıklıkla el yıkama, kırmızı deforme olmuş eller
Uzun ve sık banyoda kalma
Çocuk oyun bahçelerinden, kirli özellikle de yapışkan sanat çalışmalarından kaçınma
Bağlanmamış ayakkabılar
Beden artıkları ile aşırı ilgi
Nesnelerin kesin sıralarında aşırı ısrar
Bir şeyleri kesin bir rakama kadar sayma ya da tekrarlama, güvenli ya da güvenli olmayan rakamlarının olması.
Kapıdan çıkarken veya girerken tekrar eden ritüeller, sandalyelere belli şekillerde oturma veya kalkma, bir şeylere sabit sayılarda dokunma.
Kapıları pencereleri anahtarları ışıkları ve ödevleri aşırı şekilde kontrol etmek
Ödevlere aşırı zaman harcama ve okul ödevlerinde pek çok silgi izi görme.
Harf ve sayıların üzerinden kalemle tekrar tekrar geçme
Kendisine, başkalarına ve ailelerine kötülük geleceğinden aşırı korkma,
Yanlış yapmaktan veya yanlış yapmış olmaktan korkmak
Aşırı şekilde toplama ve biriktirme
Ödevleri kontrol için evde oturmak
Aktivite ve arkadaşlardan geri çekilme
Ritüeller kesildiğinde aşırı anksiyete ve irratibilite
Ayakta uyuklama( belki obsesyonları yüzünden uyuyamama)
Dikkatsizlik ve odaklanamama
Kolidorda amaçsızca tekrarlayan hareketler
Okula gitmeme
Sürekli okula geç kalma
Bir şeyi yaptığına , düşündüğüne, ya da söylediğine dair aşırı ve tekrar edici onaylatma
Tekrar okuma yazma ve sıklıkla silme.
Çocukluk çağında takıntılar aileler tarafından dikkatli bir şekilde izlenmelidir. Eğer obsesif kompulsif bozukluk varlığından şüpheleniliyorsa hemen bir uzmana danışılmalı ve yardım alınmalıdır. Erken müdahale hastalığın ilerlemesi açısından önem kazanmaktadır.
Obsesif kompulsif bozukluk tekrarlayıcı biçimde zihni meşgul eden ve kaygıyı arttıran düşünceler ile tekrarlayıcı, kaygıyı gideren ritüel benzeri davranışlarla karakterize, kronik bir seyir gösteren ve belirgin işlevsellik kaybına yol açabilen nöropsikiyatrik bir bozukluktur. Burada Obsesyon; uygunsuz ve belirgin anksiyeteye sebep olan, davetsiz, egodistonik, ısrarlı, fikir, düşünce, dürtü ve imgelerdir. Kompulsiyon ise bir obsesyona tepki olarak tekrarlayıcı, amaca yönelik, belirli kuralları olan, streotipik hareketlerdir. Sadece davranışsal değil zihinsel de olabilir.Kompulsiyonlar anksiyete ve gerginliğin azaltılmasına yöneliktir, haz alma yaşanmaz Görünüşte bir amaca yönelik, kesin kuralları olan, istenç dışı yineleyen davranışlar yada motor eylemlerdir. Ancak kalıcı yararı olmaz, hastayı yorgun düşürür. Obsesyonun oluşturduğu gerilim, kompulsiyonun yerine getirilmesi ile kısa süre hafifletilmiş olur.
Obsesif kompulsif bozukluk, son yıllara kadar yetişkin örneklem gruplarında araştırılan bir hastalıktı ancak yetişkinlerle geriye dönük yapılan çalışmalarda, belirtilerin erken dönemlerde başladığı fark edilince çocuk ve ergenler üzerinde de araştırılmaya başlanmıştır. Uzun yıllar yetişkinlerdeki yansıması üzerinde durulmasına ve çocukluk çağında görülmeyeceğine inanılmasına rağmen son yıllardaki çalışmalar aksini göstermiştir. Bozukluğun yaygınlığının çocuklukta azımsanamayacak kadar sık görülebildiği bilinmektedir.
Çocukların gülünç olduğunu düşünmeleri ya da alaya alınabilecekleri düşünceleriyle çocuklar okb belirtilerini yıllarca saklayabiliyorlar, tedavi için başvurduklarında da bu belirtilerinden söz etmeyebiliyorlar bu yüzden de sıklıkla depresyon ve kaygı bozukluğu tanısı alabiliyorlar.
Pek çok çocukta gelişim dönemlerine bağlı olarak bu davranışlar sık görülebilmektedir. Çocukların sihirli dünyaları ile bağlantılı olarak bu davranışları normal sayılmaktadır. Örneğin çocukların bazı özel şanslı sayıları olabilir, yolda yürürken yapraklara basma, çizgilere basmama gibi davranışlar gösterirler. Çünkü çocuklar çevrelerini kontrol etmek, anlamlandırmak ihtiyacı içindedir ve bu tarz örüntüler onların gelişimi ilerletebilir, sosyalizasyonu arttırabilir , anksiyeteyle baş etmede çocuklara yardımcı olabilir, yeni beceriler geliştirmelerine ve çevrelerini keşfetmelerine yardımcı olabilmektedir. Yetişkinliğe doğru ilerledikçe bunlar kendiliğinden yok olur. Ama çocukluk çağı OKB de yetişkinliğe kadar ısrarla kalır. OKb acı verici, harektsiz bırakıp işlevlerini görmesini engelleyen, utangaçlık ve izole edilmiş duygularına , sosyal izolasyona neden olur. Ritüelleri durdurma girişimi de aşırı anksiyeteye ve düşmanlığa, saldırganlığa yol açabilir. Aileler de ritüellere katılırsa çocuk asla baş etmeyi öğrenemez.
Obsesyon tipleri:
1.Saldırganlık obsesyonları
2.Kirlenme/ bulaşma
3.Cinsel obsesyonlar
4.Simetri obsesyonları
5.Dinsel obsesyonlar
6.Somatik obsesyonlar
Kompulsiyon tipleri:
1.Temizleme kompulsiyonları:
2.Kontrol etme kompulsiyonları
3.Düzenleme kompulsiyonları
4.Tekrarlama kompulsiyonları
5.Sayma kompulsiyonları
6.Diğer kompulsyionlar: dokunma , biriktirme, satın alma
Yetişkinlere göre çocuklarda başlangıç yaşı hatırlanamamaktadır, Okb daha çok eşikaltı belirtilerle kendini göstermektedir ve bu yüzden de Çocukluk çağı OKB tanısı ve tedavisi gecikebilmektedir. Ayrıca obsesif belirtiler kolaylıkla gözlenememektedir. Genelde yetişkinler bu tarz davranışlarının saçma olduklarını bilmelerine rağmen kendilerini yapmaktan alıkoyamazlar; ama çocuklarda içgörü sınırlıdır ve davranışlarının saçma olduklarını düşünmezler. çocukluk döneminde obsesyonların eşlik etmediği parmak yalama ve daireler çizerek yürüme gibi saf kompulsiyonlar görülebilir. Çocuklar bu tarz tekrarlayıcı hareketlerine ailelerini de ortak edebilirler.Belirtiler kademeli ortaya çıkıp sinsice ilerlerler.
Çocuklarda OKB ‘nin izleri aşağıda sıralanmıştır.
Kirlilik ve mikroplarla aşırı ilgili olmak
Sıklıkla el yıkama, kırmızı deforme olmuş eller
Uzun ve sık banyoda kalma
Çocuk oyun bahçelerinden, kirli özellikle de yapışkan sanat çalışmalarından kaçınma
Bağlanmamış ayakkabılar
Beden artıkları ile aşırı ilgi
Nesnelerin kesin sıralarında aşırı ısrar
Bir şeyleri kesin bir rakama kadar sayma ya da tekrarlama, güvenli ya da güvenli olmayan rakamlarının olması.
Kapıdan çıkarken veya girerken tekrar eden ritüeller, sandalyelere belli şekillerde oturma veya kalkma, bir şeylere sabit sayılarda dokunma.
Kapıları pencereleri anahtarları ışıkları ve ödevleri aşırı şekilde kontrol etmek
Ödevlere aşırı zaman harcama ve okul ödevlerinde pek çok silgi izi görme.
Harf ve sayıların üzerinden kalemle tekrar tekrar geçme
Kendisine, başkalarına ve ailelerine kötülük geleceğinden aşırı korkma,
Yanlış yapmaktan veya yanlış yapmış olmaktan korkmak
Aşırı şekilde toplama ve biriktirme
Ödevleri kontrol için evde oturmak
Aktivite ve arkadaşlardan geri çekilme
Ritüeller kesildiğinde aşırı anksiyete ve irratibilite
Ayakta uyuklama( belki obsesyonları yüzünden uyuyamama)
Dikkatsizlik ve odaklanamama
Kolidorda amaçsızca tekrarlayan hareketler
Okula gitmeme
Sürekli okula geç kalma
Bir şeyi yaptığına , düşündüğüne, ya da söylediğine dair aşırı ve tekrar edici onaylatma
Tekrar okuma yazma ve sıklıkla silme.
Çocukluk çağında takıntılar aileler tarafından dikkatli bir şekilde izlenmelidir. Eğer obsesif kompulsif bozukluk varlığından şüpheleniliyorsa hemen bir uzmana danışılmalı ve yardım alınmalıdır. Erken müdahale hastalığın ilerlemesi açısından önem kazanmaktadır.
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Takıntılar" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.İlkten ÇETİN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.İlkten ÇETİN'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
5 Beğeni
Yazan Uzman
|
takıntı, takıntılar, takıntı nedir, takıntının sebepleri, takıntının nedenleri, obsesif kompulsif bozukluk, obsesyon, obsesyon tipleri
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.