Akciğer Kanseri - Tıbbi Beslenme Tedavisi Yaklaşımı
Akciğer kanseri 2 ana histolojik gruba ayrılmaktadır. Bunlar; küçük hücreli akciğer kanseri ve küçük hücreli dışı akciğer kanseridir. Küçük hücreli dışı akciğer kanseri de 3 alt grupta değerlendirilebilir. Bu gruplar; yassı hücreli kanser, adenokarsinom ve büyük hücreli karsinomdur. Akciğer kanserinin etiyolojisinde; sigara kullanımı ön plandadır. Diğer çevresel faktörler ise; pasif içicilik,radon, aspest, arsenik, tüberküloz hikayesi ve hava kirliliğidir. Tedavi cerrahi, kemoterapi, radyoterapi veya kombinasyonlarını içerir.
Hastalığın her evresinde kadınların erkeklere göre daha yüksek sağ kalım oranları mevcuttur. Ancak hiç sigara kullanmayanlarda kadınların, erkeklere nazaran daha fazla akciğer kanserine yakalandığı görülmektedir. Sigara içen erkeklerin akciğer kanserine yakalanma olasılığı, hayatı boyunca hiç sigara içmemiş kişilere oranla 23 kat daha fazla iken, bu oran bayanlarda 13 kattır. Akciğer kanseri tanısı almış bireylerin, bütün evreler birlikte değerlendirildiğinde, 5 yıllık sağ kalım oranları ne yazık ki %15 dir. Özellikle küçük hücreli akciğer kanserinde beyin metastazları sağ kalım süresini direkt olarak etkilemektedir. Sigara içmemek akciğer kanserinden korunmanın en iyi yoludur.
Epidemiyolojik çalışmalar diyetteki yetersizliklerin akciğer kanseri riskini arttırabileceğini göstermektedir. Çalışmalar göstermiştir ki, taze sebze ve meyve tüketiminin arttırılması hem kadın hem de erkeklerde, hem sigarayı bırakmışlarda, hem halen içmekte olanlarda, hem de hiç içmeyenlerde de akciğer kanseri riskini azaltmıştır. Çalışmalarda özellikle β karoten olmak üzere provitamin A karotenoidleri üzerine odaklanılmaktadır. Toplu olarak α-Tokoferol, β Karoten Çalışması (ATBC), Kanser Önleme Çalışması β Karoten ve Retino Etkinliği Çalışması (CARET) ve Doktorların Sağlık Çalışması değerlendirildiğinde 69000’den fazla kişiye ulaşılmıştır. Çalışmaların sonucunda; günlük 20 mg’dan, gün aşırı 50 mg’a kadar β karoten desteğinin akciğer kanserini önlemede etkili olmadığı ve hatta riski arttırabileceği bulunmuştur. Bu nedenle sigara kullanan bireyler özellikle yüksek doz β karoten içeren vitamin desteklerine karşı uyarılmalıdır. Bunların tersine besinler aracılığı ile alınan β karotenin herhangi bir risk artışı yapmadığı, hatta karotenoid içeren besinlerin akciğer kanserine karşı koruyucu etkisi olduğu düşünülmektedir. Ayrıca yapılan çalışmalarda 50 mg α-tokoferol desteğinin akciğer kanserinin insidansı ve mortalitesi üzerine olumlu bir etkisi olduğunu gösterilememiştir.
Tablo 1. Besin Öğeleri ve Akciğer Kanseri Riski Arasındaki İlişki
· β-karoten desteği
· Meyveler
· Karotenoid içeren besinler (örneğin; havuç, kayısı, mango, lahana, kabak, tatlı patates, ıspanak, domates)
· Kırmızı ve işlenmiş etler
· Katı yağlar
· Retinol desteği
· Çözünmez posa içeren sebzeler
· Selenyum ve selenyum içeren yiyecekler (örneğin; balık, kabuklu yemişler, kabuklu deniz ürünleri, kümes hayvanları)
· Quersetin içeren yiyecekler (örneğin; asitli meyveler, elma, soğan, maydanoz, yeşil ve siyah çay, vişne, kırmızı şarap, zeytinyağı, yaban mersini)
· Tahıllar, posa, kuru baklagiller, balık, yumurta, süt ve süt ürünleri, hayvansal kaynaklı yağ ve toplam yağ
· Vitamin A, C, E ve B vitaminleri, multi-vitaminler, kalsiyum, bakır, demir, çinko, pro-vitamin karotenoidleri, lykopen, flavonoidler)
Akciğer kanserli hastaların beslenme durumları birçok faktörden etkilenmektedir. Bunlar; yetersiz besin öğesi alımı, ağırlık kaybı, tedavi ile ilişkili yan etkilerin varlığı ve kanser nedeniyle ortaya çıkan kaşeksidir. Akciğer kanserli hastalarda yapılan çalışmalar, ağırlık kaybı ve beslenme durumunun değerlendirilmesi ile elde edilen sonuçlarda anahtar rol oynadığını göstermektedir. Özellikle de tanı anında veya cerrahi işlemler planlanırken hastanın beslenme durumu dikkate alınmalıdır. Hatta ESPEN’de cerrahi işlem ertelenmek durumda kalsa dahi, ciddi nutrisyonel risk taşıyan onkoloji hastalarında, cerrahiden 10-14 gün önce başlayan nutrisyon desteğinden fayda görülebileceğini belirtmiştir (ESPEN A kanıt). Özellikle cerrahi işlem varlığında enfeksiyon riskindeki ve enerji ihtiyacındaki artış göz önünde bulundurulmalıdır. Yeterli beslenmenin sağlanması vücut ağırlığı, kas kütlesi ve pulmoner fonksiyonların devamlılığının sağlanmasına yardımcı olacaktır.
Akciğer kanserli hastanın beslenme durumu değerlendirilirken; ağırlık kaybı, ideal ağırlığının ne kadar altında olduğu, düşük albumin seviyesi ve gastrointestinal semptomların varlığı yönünden değerlendirilmeli ve herhangi birinin varlığı durumunda onkoloji alanında uzman diyetisyene yönlendirilmelidir.
Diğer kanser hastalarında olduğu gibi akciğer kanserli hastalarda da kanser kaşeksisi ile karşılaşılmaktadır. Kanser kaşeksisi; istemsiz ağırlık kaybı (vücut ağırlığının ≥%5), 65 yaş altı hastalar için vücut kütle indeksinin (VKI) <20 kg/m2, >65 yaş için ise <22 kg/m2 olması, serum albumin seviyesinin <3.5 g/dL olması, düşük yağsız vücut kütlesi (<10. persentil) olarak tanımlanmaktadır. Beslenme tedavisi, çoğu zaman kanser ile ilişkili kaşeksinin tedavisinde tek başına yeterli olmayabilir.
Akciğer kanserli hastada tıbbi beslenme tedavisi planlanırken, hastaya uygulanan tedaviye bağlı olarak ortaya çıkan yan etkiler mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır. Kemoterapi ve radyoterapinin yan etkileri bulantı, kusma, erken doygunluk hissi, ağız kuruluğu, tat duyusunda değişiklik, özefajit, diyare veya konstipasyondur. Hasta hangi yan etkilere sahipse, yan etkileri azaltacak ya da düzeltecek beslenme önerilerinde bulunulmalıdır.
Akciğer kanserli hastaların beslenme desteği kullanması ile ilişkili çalışmalar sınırlıdır. Çalışmalar bu hasta grubunda parenteral beslenme yolunun kullanımının hiçbir klinik ya da beslenme yönünden yarar sağladığını gösterememiştir. Ancak eğer hasta tedaviye yanıt veriyorsa, iyi bir prognoza sahipse ve beslenme durumunun değerlendirilmesi sonucu oral diyeti, beslenme takviyeleri ve enteral beslenme yolu ile yeterli enerji alımı sağlanamıyorsa parenteral beslenme düşünülebilir. Aynı zamanda tedavinin yan etkileri nedeniyle enteral beslenmenin tolere edilemediği durumlarda da parenteral yol tercih edilebilir.
· Marian, M., Roberts, S. (2010). Clinical Nutrition for Oncology Patients. Jones and Bartlett Publishers.
· Cranganu, A., Comporeale, J. (2009). Nutrition Aspects of Lung Cancer.
· American Cancer Society. Cancer facts and figures. www.cancer.org.
· Bozetti, F., Arends, J., Lundhlm, K., Micklewright, Zurche, G., Muscaritoli, M. (2009).ESPEN Guidelines on Parenteral Nutrition: Non-surgical oncology. Clinical Nutrition. 28, 445-454.
· www.wcrf.org.
Hastalığın her evresinde kadınların erkeklere göre daha yüksek sağ kalım oranları mevcuttur. Ancak hiç sigara kullanmayanlarda kadınların, erkeklere nazaran daha fazla akciğer kanserine yakalandığı görülmektedir. Sigara içen erkeklerin akciğer kanserine yakalanma olasılığı, hayatı boyunca hiç sigara içmemiş kişilere oranla 23 kat daha fazla iken, bu oran bayanlarda 13 kattır. Akciğer kanseri tanısı almış bireylerin, bütün evreler birlikte değerlendirildiğinde, 5 yıllık sağ kalım oranları ne yazık ki %15 dir. Özellikle küçük hücreli akciğer kanserinde beyin metastazları sağ kalım süresini direkt olarak etkilemektedir. Sigara içmemek akciğer kanserinden korunmanın en iyi yoludur.
Epidemiyolojik çalışmalar diyetteki yetersizliklerin akciğer kanseri riskini arttırabileceğini göstermektedir. Çalışmalar göstermiştir ki, taze sebze ve meyve tüketiminin arttırılması hem kadın hem de erkeklerde, hem sigarayı bırakmışlarda, hem halen içmekte olanlarda, hem de hiç içmeyenlerde de akciğer kanseri riskini azaltmıştır. Çalışmalarda özellikle β karoten olmak üzere provitamin A karotenoidleri üzerine odaklanılmaktadır. Toplu olarak α-Tokoferol, β Karoten Çalışması (ATBC), Kanser Önleme Çalışması β Karoten ve Retino Etkinliği Çalışması (CARET) ve Doktorların Sağlık Çalışması değerlendirildiğinde 69000’den fazla kişiye ulaşılmıştır. Çalışmaların sonucunda; günlük 20 mg’dan, gün aşırı 50 mg’a kadar β karoten desteğinin akciğer kanserini önlemede etkili olmadığı ve hatta riski arttırabileceği bulunmuştur. Bu nedenle sigara kullanan bireyler özellikle yüksek doz β karoten içeren vitamin desteklerine karşı uyarılmalıdır. Bunların tersine besinler aracılığı ile alınan β karotenin herhangi bir risk artışı yapmadığı, hatta karotenoid içeren besinlerin akciğer kanserine karşı koruyucu etkisi olduğu düşünülmektedir. Ayrıca yapılan çalışmalarda 50 mg α-tokoferol desteğinin akciğer kanserinin insidansı ve mortalitesi üzerine olumlu bir etkisi olduğunu gösterilememiştir.
Tablo 1. Besin Öğeleri ve Akciğer Kanseri Riski Arasındaki İlişki
Kanıt Gücü
Riski arttıranlar
Riski azaltanlar
İnandırıcı
Muhtemel
· Meyveler
· Karotenoid içeren besinler (örneğin; havuç, kayısı, mango, lahana, kabak, tatlı patates, ıspanak, domates)
Sınırlı Veri
(Anlamlı)
· Katı yağlar
· Retinol desteği
· Çözünmez posa içeren sebzeler
· Selenyum ve selenyum içeren yiyecekler (örneğin; balık, kabuklu yemişler, kabuklu deniz ürünleri, kümes hayvanları)
· Quersetin içeren yiyecekler (örneğin; asitli meyveler, elma, soğan, maydanoz, yeşil ve siyah çay, vişne, kırmızı şarap, zeytinyağı, yaban mersini)
Sınırlı Veri
(Sonuç yok)
· Tahıllar, posa, kuru baklagiller, balık, yumurta, süt ve süt ürünleri, hayvansal kaynaklı yağ ve toplam yağ
· Vitamin A, C, E ve B vitaminleri, multi-vitaminler, kalsiyum, bakır, demir, çinko, pro-vitamin karotenoidleri, lykopen, flavonoidler)
Akciğer kanserli hastaların beslenme durumları birçok faktörden etkilenmektedir. Bunlar; yetersiz besin öğesi alımı, ağırlık kaybı, tedavi ile ilişkili yan etkilerin varlığı ve kanser nedeniyle ortaya çıkan kaşeksidir. Akciğer kanserli hastalarda yapılan çalışmalar, ağırlık kaybı ve beslenme durumunun değerlendirilmesi ile elde edilen sonuçlarda anahtar rol oynadığını göstermektedir. Özellikle de tanı anında veya cerrahi işlemler planlanırken hastanın beslenme durumu dikkate alınmalıdır. Hatta ESPEN’de cerrahi işlem ertelenmek durumda kalsa dahi, ciddi nutrisyonel risk taşıyan onkoloji hastalarında, cerrahiden 10-14 gün önce başlayan nutrisyon desteğinden fayda görülebileceğini belirtmiştir (ESPEN A kanıt). Özellikle cerrahi işlem varlığında enfeksiyon riskindeki ve enerji ihtiyacındaki artış göz önünde bulundurulmalıdır. Yeterli beslenmenin sağlanması vücut ağırlığı, kas kütlesi ve pulmoner fonksiyonların devamlılığının sağlanmasına yardımcı olacaktır.
Akciğer kanserli hastanın beslenme durumu değerlendirilirken; ağırlık kaybı, ideal ağırlığının ne kadar altında olduğu, düşük albumin seviyesi ve gastrointestinal semptomların varlığı yönünden değerlendirilmeli ve herhangi birinin varlığı durumunda onkoloji alanında uzman diyetisyene yönlendirilmelidir.
Diğer kanser hastalarında olduğu gibi akciğer kanserli hastalarda da kanser kaşeksisi ile karşılaşılmaktadır. Kanser kaşeksisi; istemsiz ağırlık kaybı (vücut ağırlığının ≥%5), 65 yaş altı hastalar için vücut kütle indeksinin (VKI) <20 kg/m2, >65 yaş için ise <22 kg/m2 olması, serum albumin seviyesinin <3.5 g/dL olması, düşük yağsız vücut kütlesi (<10. persentil) olarak tanımlanmaktadır. Beslenme tedavisi, çoğu zaman kanser ile ilişkili kaşeksinin tedavisinde tek başına yeterli olmayabilir.
Akciğer kanserli hastada tıbbi beslenme tedavisi planlanırken, hastaya uygulanan tedaviye bağlı olarak ortaya çıkan yan etkiler mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır. Kemoterapi ve radyoterapinin yan etkileri bulantı, kusma, erken doygunluk hissi, ağız kuruluğu, tat duyusunda değişiklik, özefajit, diyare veya konstipasyondur. Hasta hangi yan etkilere sahipse, yan etkileri azaltacak ya da düzeltecek beslenme önerilerinde bulunulmalıdır.
Akciğer kanserli hastaların beslenme desteği kullanması ile ilişkili çalışmalar sınırlıdır. Çalışmalar bu hasta grubunda parenteral beslenme yolunun kullanımının hiçbir klinik ya da beslenme yönünden yarar sağladığını gösterememiştir. Ancak eğer hasta tedaviye yanıt veriyorsa, iyi bir prognoza sahipse ve beslenme durumunun değerlendirilmesi sonucu oral diyeti, beslenme takviyeleri ve enteral beslenme yolu ile yeterli enerji alımı sağlanamıyorsa parenteral beslenme düşünülebilir. Aynı zamanda tedavinin yan etkileri nedeniyle enteral beslenmenin tolere edilemediği durumlarda da parenteral yol tercih edilebilir.
SEÇİLMİŞ KAYNAKLAR
· Cranganu, A., Comporeale, J. (2009). Nutrition Aspects of Lung Cancer.
· American Cancer Society. Cancer facts and figures. www.cancer.org.
· Bozetti, F., Arends, J., Lundhlm, K., Micklewright, Zurche, G., Muscaritoli, M. (2009).ESPEN Guidelines on Parenteral Nutrition: Non-surgical oncology. Clinical Nutrition. 28, 445-454.
· www.wcrf.org.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Akciğer Kanseri - Tıbbi Beslenme Tedavisi Yaklaşımı" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dyt.Aylin ÇERÇİ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dyt.Aylin ÇERÇİ'nin izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
