Üstün(Özel) Yetenekli Çocukların Psikolojisi Eğitimi ve Gelişimi
Ülkemizde üstün (özel) yetenekli bireylerin oranının yüzde iki olduğu bilinmektedir. Bu çocuklar ikinci sınıf düzeyinde sınıf öğretmeni ve ilgili kişilerin gözlemi alındıktan sonra çeşitli psikolojik test ve tanılamalarla özel yetenekli sınıflandırması içerisine alınmaktadır. İsterseniz çocuğunuzun üstün yetenekli olup olmadığını nasıl anlayabileceğiniz hakkında ipuçlarını bulabilmeniz açısından temel özelliklerine değinelim.
- Sürekli orijinal sorular üzerine kafa yokmak konuısunda bitmek tükenmek bilmeyen bir iştaha sahiptir.
- Karmaşık oyunlarda ve oldukça karışık konuları çözmekten keyif alırlar.
- Yaptığı aktivitelere hem zihinsel hemde fiziksel olarak aktif katılım sağlamak ister.
- Üstün zekası ile arkadaşlarına oranla daha az bir çaba ile derslerde başarılı olur.
- Sürekli yeni proje ve atılımlarda bulunmaktan mutlu olurlar
- Çok fazla öz eleştiride bulunur. Eğitime aç bir yapıya sahiptir
- Mevcut bilgileri düzenleyerek yeni bir desen oluşturmayı severler.
- Kuvvetli duygu ve düşünceleri ile grubun ilerisindedir.
- Yetişkinlerle iletişim kurmaktan ve paylaşımda bulunmaktan hoşlanır
Görüldüğü gibi üstün yetenekli çocuklar belirlendikten sonra bu özelliklerini geliştirmeye yönelik özel tasarlanmış eğitim kurumlarına ihtiyaç duymaktadır. Ülkemizde 1998 yılından bu yana Üstün- özel yeteneklilerin geliştirilmesi yönünde faaliyet gösteren 60'ın üzerinde Bilim ve Sanat Merkezi bulunmaktadır. Kendi okuluna devam eden öğrenci boş zamanları göz önüne alınarak bu merkezlerde, sırasıyla Destek Eğitimi, Bireysel Yetenekleri Farkettirme, Özel Yetenekleri Geliştirme ve Proje Üretimi gibi eğitimleri almaktadırlar.
Yukarıda bahsedilen temel özellikleri taşıyan özel yetenekli öğrencilerin eğitiminde dikkat edilmesi gereken çok önemli noktalar vardır. Örneğin sürekli karmaşık yönerge ve uygulamaları araştırmak isteyen çocuk beslenmez ve bu hevesi kırılırsa üstün yeteneklerini ortaya koyma konusunda sorunlar yaşayabilecektir. Bu çocukların özellikle aktif katılım sağlayabileceği araştırma ve geliştirme içeren faaliyetlere kanalize edilmesi çok önemlidir. Bunun yanında iletişim kurmak konusunda genelde yaşından büyükleri tercih eden bu çocuklar dışlanmamalı ve kabul gösterilerek desteklenmelidir. Bu çocukların zeka puanı olarak üst seviyede olduğu göz önüne alınırken duygusal olarak çocuk oldukları asla unutulmamalı ve sevgi ve ilgi ihtiyacına cevap verilmelidir.
Arkadaşları daha problemi çözerken çoktan sonucu bulan üstün yetenekli çocuk camdan dışarı baktığı için öğretmeni tarafından derse ilgisiz olduğu yönünde değerlendirilebilse de zamanla üstün yetenekli olduğu açık bir şekilde görülecektir. Bu çocukların iletişim becerileri ve sosyal beceriler yönünden beslenmesi üstün yeteneklerini ortaya koyarken paylaşım, sevgi, iyilik ve arkadaşlık gibi değerleri de geliştirmelerine yardımcı olacaktır. Ego ve benlik algısı güçlü olan bu çocukların ruhsal yönden beslenmemesi durumunda iletişim sorunları toplumdan dışlanma problemleri oldukça sık görülebilmektedir.
Üstün yeteneklilere uzmanlar tarafından sunulacak psikolojik destek genellikle, arkadaşlık ilşkileri ve iletişim sorunlarının giderilmesi, içe kapanık duygu durumu, aile sorunları, okula uyum sorunları,dikkat sorunları ve mesleki yönlendirme kapsamında gerçekleşmektedir. Bu çocukların özellikle sanatsal ve sportif faaliyetlere kanalize edilmesi toplumsal uyum sürecinde yaşanabilecek sorunların ortadan kaldırılmasında önemli bir etki taşımaktadır. Bunun yanında direk laboratuvar ortamında yaptıkları çalışmalar yoluyla kendilerini ifade etmeleri sağlanmalıdır.
Üstün ve Özel Yetenekli çocuklara karşı ailelerin yüksek beklenti düzeyleri geliştirmeleri onları olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Örneğin "Senden sıfır yanlış ve sınıf birinciliği bekliyoruz" ifadesini kullanan bir anne-baba çocuğun yaşayadığı bir takım başarısızlıklar sonucu derin hayal kırıklıkları yaşamasına neden olabilmektedir. Bu yüzden başarı kadar başarısızlığın da olağan bir durum olabileceği ebeveyn tarafından önemle vurgulanmalıdır. Üstün yetenekli bireylere durulan inanç ve aşılanan güven duygusu çocuğun kendi yeteneklerini ve sınırlılıklarını açık ve gerçekçi bir şekilde değerlendirerek kendini geliştirmesine yardımcı olacaktır.
Bu çocukların fırsat verilerek kendilerini geliştirme imkanları sağlandığında üretecekleri projelerle geleceğe şekil verecek buluşlar otaya koyabilecek kapasitede oldukları unutulmamalıdır. bu açıdan bu çocuklar aynı zamanda milli bir servettir. Bu yüzden elimizdeki bu serveti çok iyi değerlendirmeli ve gelişimleri için üst seviyede gayret sarfetmeliyiz. Onların çılgın ve bir o kadar sıradışı olan çalışmalarını engellemeden gerek psikolojik açıdan gerek sosyal açıdan gerekse eğitim ve proje açısından gelişimlerine fırsat tanımalıyız. Unutmayalım ki geleceği tasarlayacak olanlar, sıra dışı projeleri olanlardır.
- Sürekli orijinal sorular üzerine kafa yokmak konuısunda bitmek tükenmek bilmeyen bir iştaha sahiptir.
- Karmaşık oyunlarda ve oldukça karışık konuları çözmekten keyif alırlar.
- Yaptığı aktivitelere hem zihinsel hemde fiziksel olarak aktif katılım sağlamak ister.
- Üstün zekası ile arkadaşlarına oranla daha az bir çaba ile derslerde başarılı olur.
- Sürekli yeni proje ve atılımlarda bulunmaktan mutlu olurlar
- Çok fazla öz eleştiride bulunur. Eğitime aç bir yapıya sahiptir
- Mevcut bilgileri düzenleyerek yeni bir desen oluşturmayı severler.
- Kuvvetli duygu ve düşünceleri ile grubun ilerisindedir.
- Yetişkinlerle iletişim kurmaktan ve paylaşımda bulunmaktan hoşlanır
Görüldüğü gibi üstün yetenekli çocuklar belirlendikten sonra bu özelliklerini geliştirmeye yönelik özel tasarlanmış eğitim kurumlarına ihtiyaç duymaktadır. Ülkemizde 1998 yılından bu yana Üstün- özel yeteneklilerin geliştirilmesi yönünde faaliyet gösteren 60'ın üzerinde Bilim ve Sanat Merkezi bulunmaktadır. Kendi okuluna devam eden öğrenci boş zamanları göz önüne alınarak bu merkezlerde, sırasıyla Destek Eğitimi, Bireysel Yetenekleri Farkettirme, Özel Yetenekleri Geliştirme ve Proje Üretimi gibi eğitimleri almaktadırlar.
Yukarıda bahsedilen temel özellikleri taşıyan özel yetenekli öğrencilerin eğitiminde dikkat edilmesi gereken çok önemli noktalar vardır. Örneğin sürekli karmaşık yönerge ve uygulamaları araştırmak isteyen çocuk beslenmez ve bu hevesi kırılırsa üstün yeteneklerini ortaya koyma konusunda sorunlar yaşayabilecektir. Bu çocukların özellikle aktif katılım sağlayabileceği araştırma ve geliştirme içeren faaliyetlere kanalize edilmesi çok önemlidir. Bunun yanında iletişim kurmak konusunda genelde yaşından büyükleri tercih eden bu çocuklar dışlanmamalı ve kabul gösterilerek desteklenmelidir. Bu çocukların zeka puanı olarak üst seviyede olduğu göz önüne alınırken duygusal olarak çocuk oldukları asla unutulmamalı ve sevgi ve ilgi ihtiyacına cevap verilmelidir.
Arkadaşları daha problemi çözerken çoktan sonucu bulan üstün yetenekli çocuk camdan dışarı baktığı için öğretmeni tarafından derse ilgisiz olduğu yönünde değerlendirilebilse de zamanla üstün yetenekli olduğu açık bir şekilde görülecektir. Bu çocukların iletişim becerileri ve sosyal beceriler yönünden beslenmesi üstün yeteneklerini ortaya koyarken paylaşım, sevgi, iyilik ve arkadaşlık gibi değerleri de geliştirmelerine yardımcı olacaktır. Ego ve benlik algısı güçlü olan bu çocukların ruhsal yönden beslenmemesi durumunda iletişim sorunları toplumdan dışlanma problemleri oldukça sık görülebilmektedir.
Üstün yeteneklilere uzmanlar tarafından sunulacak psikolojik destek genellikle, arkadaşlık ilşkileri ve iletişim sorunlarının giderilmesi, içe kapanık duygu durumu, aile sorunları, okula uyum sorunları,dikkat sorunları ve mesleki yönlendirme kapsamında gerçekleşmektedir. Bu çocukların özellikle sanatsal ve sportif faaliyetlere kanalize edilmesi toplumsal uyum sürecinde yaşanabilecek sorunların ortadan kaldırılmasında önemli bir etki taşımaktadır. Bunun yanında direk laboratuvar ortamında yaptıkları çalışmalar yoluyla kendilerini ifade etmeleri sağlanmalıdır.
Üstün ve Özel Yetenekli çocuklara karşı ailelerin yüksek beklenti düzeyleri geliştirmeleri onları olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Örneğin "Senden sıfır yanlış ve sınıf birinciliği bekliyoruz" ifadesini kullanan bir anne-baba çocuğun yaşayadığı bir takım başarısızlıklar sonucu derin hayal kırıklıkları yaşamasına neden olabilmektedir. Bu yüzden başarı kadar başarısızlığın da olağan bir durum olabileceği ebeveyn tarafından önemle vurgulanmalıdır. Üstün yetenekli bireylere durulan inanç ve aşılanan güven duygusu çocuğun kendi yeteneklerini ve sınırlılıklarını açık ve gerçekçi bir şekilde değerlendirerek kendini geliştirmesine yardımcı olacaktır.
Bu çocukların fırsat verilerek kendilerini geliştirme imkanları sağlandığında üretecekleri projelerle geleceğe şekil verecek buluşlar otaya koyabilecek kapasitede oldukları unutulmamalıdır. bu açıdan bu çocuklar aynı zamanda milli bir servettir. Bu yüzden elimizdeki bu serveti çok iyi değerlendirmeli ve gelişimleri için üst seviyede gayret sarfetmeliyiz. Onların çılgın ve bir o kadar sıradışı olan çalışmalarını engellemeden gerek psikolojik açıdan gerek sosyal açıdan gerekse eğitim ve proje açısından gelişimlerine fırsat tanımalıyız. Unutmayalım ki geleceği tasarlayacak olanlar, sıra dışı projeleri olanlardır.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Üstün(Özel) Yetenekli Çocukların Psikolojisi Eğitimi ve Gelişimi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Hasan Turgut ERDOĞAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Hasan Turgut ERDOĞAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden |
özel eğitim, üstün yetenekli çocuklar, özel yetenekli çocuklar, üstün zekalı çocuklar, üstün zekalı eğitimi, özel yetenek eğitimi, özel çocukların eğitimi, üstün zekalı çocuk
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
