Öfke Yönetimi
ÖFKE YÖNETİMİ
Öfke son derece doğal ve insani bir duygudur önemli olan uygun biçimde ifade edilebilmesidir. Kontrolsüz ve yıkıcı hale dönüştüğünde yaşamın her alanında ilişkilerin ve genel yaşam kalitesinin bozulmasına yol açar. Öfke bir çok kişisel ve sosyal problemin ( çocuk istismarı, aile içi şiddet, fiziksel ya da sözel saldırganlık, toplumsal şiddet ) kaynağını oluşturur.
Öfke duygusu, haz alma dünyamızı engelleyen herhangi bir durum, olay veya kişi ile karşılaşıldığında oluşur. İstenilen şeye sahip olamamak, haksızlığa uğradığını, engellendiğini, anlaşılmadığını düşünme, arkadaş kaybı, kaçırılmış fırsatlar, kavgalar, saygısızlık vb. durumlar öfkelenmeye neden olur. Her bireyin öfkelendiği durumlar farklıdır. Ayrıca bir birey aynı konuya bazen öfkelenirken bazen de öfkelenmeyebilir.
Öfke hem dışsal, hem de içsel etkenlerle tetiklenip ortaya çıkar ama genelde öfkemizden hep başka kişi ya da durumları sorumlu tutarız. Öfkemizin sorumluluğunu attığımız kişiler arkadaşımız, annemiz, babamız, eşimiz, kardeşimiz, sokakta ilk kez gördüğümüz biri, öğretmenimiz gibi belli bir insan olabildiği gibi üzerinde çalıştığımız işin aksaması, çıkan aksilikler, trafikteki sıkışıklık, yaptığımız bir planın bozulması , tuttuğumuz takımın kaybetmesi gibi olaylar da olabilir. Genellikle engellenme, haksızlığa uğrama, fiziksel incinme ve yaralanmalar, tacize uğrama, hayal kırıklığı, saldırıya uğrama ve tehditler karşısında öfke duygusu ortaya çıkar.
Kontrol Edilemeyen Öfkenin Sonuçları:
Kontrol edemediğimiz öfkenin sonuçları fizyolojik, düşünsel ve davranışsal boyutlarda ortaya çıkar ve çok hafif bir tepkiden hiddete kadar farklı yoğunluklarda yaşanabilir. Eğer kendimizi tanıyor, vücudumuzu dinlemeyi biliyorsak, bize öfkeli olduğumuz bilgisini verir.
Öfkenin fizyolojik tepkileri:
Stres durumundaki “savaş ya da kaç” tepkileri öfke halinde oluşmaya başlar.
• Kaslarda gerginlik,
• Kan sekerinin yüselmesi,
* Nefes alıp verme sıklaşma ve zorlanma,
• Enerjiyi arttıran Adrenalin salgısında artış,
• Kalp atışlarında hızlanma,
• Nabız ve kan basıncında artış,
• Baş, sırt, boyun ve kas ağrıları.
Öfkenin Zihinsel Tepkileri :
· Konsantrasyon bozukluğu,
· Performansda düşüş,
· Unutkanlık,
· Uykusuzluk,
· Dikkatsizlik.
Öfkenin Davranışsal Tepkileri :
· Huzursuzluk,
· Acelecilik,
· Alkolizm,
· Sigara tiryakiliği,
· İlaç kullanımı,
· Yemek bozukluğu.
Öfkenin Sağlık Üzerindeki Etkileri:
Uygun biçimde ifade edilemeyip bastırılan öfkenin kaygı ve depresyona yol açtığı konusunda birçok uzmanın hemfikirdir. Ayrıca ifade edilmeyen öfke, kişiler arası ilişkileri bozmanın yanında zihinsel ve fiziksel problemlere de yol açmaktadır. Uygun biçimde ifade edilmeyen Öfke sonucunda oluşan fiziksel problemler arasında şu sorunlar görülmektedir:
• Baş ağrıları,
• Mide rahatsızlıkları,
• Solunum problemleri,
• Cilt problemleri,
• Jenital ve böbrek fonksiyonlarında problemler,
• Artirit,
• Sinir sistemi rahatsızlıkları,
• Dolaşım sorunları,
• Varolan fiziksel rahatsızlıkların kötüleşmesi,
• Duygusal rahatsızlıklar,
• İntihara kadar uzanan ciddi sorunlar sayılabilir.
Öfke durumunda düşüce, davranış, fizyolojik tepki, duygu ve iletişim kurma biçiminde her zamankinden farklı durumlar ortaya çıkar. Herhangi bir Öfke halinde 5 boyut birbiriyle ilişkili ve eşzamanlı olarak aktif olur.
• Biliş Boyutu: Öfkelendiren olay, durum ya da kişiyle ilgili düşünceler.
• Duygu Boyutu: Öfke durumunda gösterilen duygular.
• İletişim Boyutu: Öfkeyi çevreye gösterilme biçimi.
• Etkileniş Boyutu: Öfke halinde oluşan fizyolojik değişimler.
• Davranış Boyutu: Öfkeli halinde sergilenen davranışlar.
Öfkenin ifade Biçimleri:
Sağduyumuz, öfke duygumuzu nereye kadar götüreceğimiz konusunda sınırlar koyar. Öfke duygularıyla başa çıkmak için bilinçli ya da bilinçsiz bazı yollar kullanırız.
Bunlar; İfade etme, bastırma ve sakinleştirmedir. Öfkeyi saldırganlıkla değil sözel olarak ifade etmek, en sağlıklı yoldur. Ancak bunu yapabilmek için istediklerimizin ne olduğunun farkında olmalı, bunları açık ve karşımızdakini incitmeyecek biçimde aktarmalıyız.
Kızgınlığı içinizde tutup, onu düşünmemeye çalışıyor ve dikkatinizi daha olumlu bir şeylere yönlendiriyorsanız, öfkeyi bastırıyorsunuz demektir. Bu yöntem bazen işe yarasa da sürekli olarak bu yolu kullanmak, daha sonrası için sağlıklı olmayabilir.
Eğer kızgınlık doğru bir biçimde ifade edilemezse, bir süre sonra bu duygu kişinin kendisine döner ve yüksek tansiyon, psikosomatik rahatsızlıklar (ülserler, alerjiler vb.) ya da depresyon gibi sorunlara yol açabilir. Yapılan araştırmalar öfkenin karaciğer ve böbreklerin en büyük düşmanı olup, zaman için bu organlarda işlevsel bozukların oluşmasına neden olduğunu göstermektedir.
Öfke yaşadığınızda kendinizi sakinleştirmeye çalışmak da bir başka seçenektir.. Nefes alıp verişlerini, kalp atış hızını kontrol ederek, kendimizi fizyolojik olarak sakinleştirip, içimizdeki öfke duygusu hafifletilebilir.
Öfkenin bastırılmasının zararlı olduğunu, ifade edilmesi gerektiğini öğrenen bazı kişiler bu inancı, diğer kişileri incitmek için verilmiş bir onay gibi algılamaktadır ancak olumsuz duygunun bu biçimde boşaltılmasının, sorunun çözülmesinde hiçbir yararı olmadığı gibi kızgınlık, öfke ve saldırganlığı daha çok arttırmaktadır.
Çözüm için en doğru yaklaşım, kızgınlığınızı neyin tetiklediğini bulmak ve kendinizi kaybetmeden, bunlarla başa çıkabileceğiniz stratejileri geliştirmenizdir.
Öfkeyi Yönetmek
Öfke yönetiminde amaç; saldırganlıktan uzak, şiddet içermeyen, kendinize ve çevrenizdekilere zarar vermeyecek biçimde duygunuzu ifade etme becerisi kazanmaktır.
Öfke kontrolü için birçok yöntem vardır. Hangi yöntemin doğru olduğu kişiye göre değişir. Kendiniz için en doğru yöntemi belirlerken; kişiliğinize, yaşam tarzınıza uygun olup, günlük yaşamınızda sıkıntı yaratmayacak bir yöntem olmasını göz önünde bulundurmalısınız.
Genel olarak kızgınlık ve öfke duygusu diğerlerinin söz ve davranışlarına ya da yaşamdaki olaylara bağlanır. Ancak unutulmaması gereken şey “duygularımızdan sadece ve sadece bizim sorumlu olduğumuzdur”. Çünkü böyle olmasaydı öfke, kızgınlık oluşturduğu söylenen bazı durumlar karşısında herkesin aynı tepkiyi göstermesi gerekirdi. Oysa aynı durumla karşılaşan on kişinin onu da farklı tepkilerde bulunur. Çünkü tepki karşılaştığımız durumla ilgili değil bizim onu algılama biçimimizle ilgilidir.
Öfkeyi İfade Biçimleri
Her bireyin öfkelendiği konular farklı olduğu gibi öfkeyi ifade biçimleri de farklıdır. Bazıları saldırgan davranırken bazıları da öfkelerini içlerine atar.
Öfke genelde, saldırgan davranıslar, bastırılmıs davranıslar ve kontrol Etme
Olmak üzere üç farklı biçimde ifade edilir.
Saldırgan Davranışlar: Öfke ve kızgınlık kontrol edilmesi en zor duygulardır. Aynı zamanda öfke bulaşıcı bir duygudur. Karşımızdaki kişinin öfkeli hali bizim de kontrolümüzü güçlestirir. Öfkenin en kolay ifade biçimi bu duygumuzu kontrolsüzce dışarı vurmak bağırmak, kızmak, eşyaları kırmak, duvarlara vurmak gibi saldırgan davranıslarda bulunmaktır.
Bastırılmış Davranıslar : Hiç kızmıyormuşcasına gülmek, sakin kalmak, öfkeyi bastırarak belli etmemeye çalışmaktır. Ancak bastırılan zamanında ifade edilmeyen bu davranışlar birikir, birikir ve bir gün yanardağ gibi patlamayla etrafını yıkar geçer.
Kontrol Etme: Öfke duygusu, insani bir duygu olup herkes yasar. Ben hiçbir şeye öfkelenmem veya hiç kimseye, hiçbir şeye kızmam demek aslında bazı korkuları inkar ediyor, yok saymaya çalışıyoruzdur.
Öncelikle inkar etmeye çalıştığımız şeyin ne olduğunun farkına varmak gerekir. Farkındalık geliştikten sonra uygun biçimde ifade etme yollarını belirleyip, uygulamak gerekir.
Öfke son derece doğal ve insani bir duygudur önemli olan uygun biçimde ifade edilebilmesidir. Kontrolsüz ve yıkıcı hale dönüştüğünde yaşamın her alanında ilişkilerin ve genel yaşam kalitesinin bozulmasına yol açar. Öfke bir çok kişisel ve sosyal problemin ( çocuk istismarı, aile içi şiddet, fiziksel ya da sözel saldırganlık, toplumsal şiddet ) kaynağını oluşturur.
Öfke duygusu, haz alma dünyamızı engelleyen herhangi bir durum, olay veya kişi ile karşılaşıldığında oluşur. İstenilen şeye sahip olamamak, haksızlığa uğradığını, engellendiğini, anlaşılmadığını düşünme, arkadaş kaybı, kaçırılmış fırsatlar, kavgalar, saygısızlık vb. durumlar öfkelenmeye neden olur. Her bireyin öfkelendiği durumlar farklıdır. Ayrıca bir birey aynı konuya bazen öfkelenirken bazen de öfkelenmeyebilir.
Öfke hem dışsal, hem de içsel etkenlerle tetiklenip ortaya çıkar ama genelde öfkemizden hep başka kişi ya da durumları sorumlu tutarız. Öfkemizin sorumluluğunu attığımız kişiler arkadaşımız, annemiz, babamız, eşimiz, kardeşimiz, sokakta ilk kez gördüğümüz biri, öğretmenimiz gibi belli bir insan olabildiği gibi üzerinde çalıştığımız işin aksaması, çıkan aksilikler, trafikteki sıkışıklık, yaptığımız bir planın bozulması , tuttuğumuz takımın kaybetmesi gibi olaylar da olabilir. Genellikle engellenme, haksızlığa uğrama, fiziksel incinme ve yaralanmalar, tacize uğrama, hayal kırıklığı, saldırıya uğrama ve tehditler karşısında öfke duygusu ortaya çıkar.
Kontrol Edilemeyen Öfkenin Sonuçları:
Kontrol edemediğimiz öfkenin sonuçları fizyolojik, düşünsel ve davranışsal boyutlarda ortaya çıkar ve çok hafif bir tepkiden hiddete kadar farklı yoğunluklarda yaşanabilir. Eğer kendimizi tanıyor, vücudumuzu dinlemeyi biliyorsak, bize öfkeli olduğumuz bilgisini verir.
Öfkenin fizyolojik tepkileri:
Stres durumundaki “savaş ya da kaç” tepkileri öfke halinde oluşmaya başlar.
• Kaslarda gerginlik,
• Kan sekerinin yüselmesi,
* Nefes alıp verme sıklaşma ve zorlanma,
• Enerjiyi arttıran Adrenalin salgısında artış,
• Kalp atışlarında hızlanma,
• Nabız ve kan basıncında artış,
• Baş, sırt, boyun ve kas ağrıları.
Öfkenin Zihinsel Tepkileri :
· Konsantrasyon bozukluğu,
· Performansda düşüş,
· Unutkanlık,
· Uykusuzluk,
· Dikkatsizlik.
Öfkenin Davranışsal Tepkileri :
· Huzursuzluk,
· Acelecilik,
· Alkolizm,
· Sigara tiryakiliği,
· İlaç kullanımı,
· Yemek bozukluğu.
Öfkenin Sağlık Üzerindeki Etkileri:
Uygun biçimde ifade edilemeyip bastırılan öfkenin kaygı ve depresyona yol açtığı konusunda birçok uzmanın hemfikirdir. Ayrıca ifade edilmeyen öfke, kişiler arası ilişkileri bozmanın yanında zihinsel ve fiziksel problemlere de yol açmaktadır. Uygun biçimde ifade edilmeyen Öfke sonucunda oluşan fiziksel problemler arasında şu sorunlar görülmektedir:
• Baş ağrıları,
• Mide rahatsızlıkları,
• Solunum problemleri,
• Cilt problemleri,
• Jenital ve böbrek fonksiyonlarında problemler,
• Artirit,
• Sinir sistemi rahatsızlıkları,
• Dolaşım sorunları,
• Varolan fiziksel rahatsızlıkların kötüleşmesi,
• Duygusal rahatsızlıklar,
• İntihara kadar uzanan ciddi sorunlar sayılabilir.
Öfke durumunda düşüce, davranış, fizyolojik tepki, duygu ve iletişim kurma biçiminde her zamankinden farklı durumlar ortaya çıkar. Herhangi bir Öfke halinde 5 boyut birbiriyle ilişkili ve eşzamanlı olarak aktif olur.
• Biliş Boyutu: Öfkelendiren olay, durum ya da kişiyle ilgili düşünceler.
• Duygu Boyutu: Öfke durumunda gösterilen duygular.
• İletişim Boyutu: Öfkeyi çevreye gösterilme biçimi.
• Etkileniş Boyutu: Öfke halinde oluşan fizyolojik değişimler.
• Davranış Boyutu: Öfkeli halinde sergilenen davranışlar.
Öfkenin ifade Biçimleri:
Sağduyumuz, öfke duygumuzu nereye kadar götüreceğimiz konusunda sınırlar koyar. Öfke duygularıyla başa çıkmak için bilinçli ya da bilinçsiz bazı yollar kullanırız.
Bunlar; İfade etme, bastırma ve sakinleştirmedir. Öfkeyi saldırganlıkla değil sözel olarak ifade etmek, en sağlıklı yoldur. Ancak bunu yapabilmek için istediklerimizin ne olduğunun farkında olmalı, bunları açık ve karşımızdakini incitmeyecek biçimde aktarmalıyız.
Kızgınlığı içinizde tutup, onu düşünmemeye çalışıyor ve dikkatinizi daha olumlu bir şeylere yönlendiriyorsanız, öfkeyi bastırıyorsunuz demektir. Bu yöntem bazen işe yarasa da sürekli olarak bu yolu kullanmak, daha sonrası için sağlıklı olmayabilir.
Eğer kızgınlık doğru bir biçimde ifade edilemezse, bir süre sonra bu duygu kişinin kendisine döner ve yüksek tansiyon, psikosomatik rahatsızlıklar (ülserler, alerjiler vb.) ya da depresyon gibi sorunlara yol açabilir. Yapılan araştırmalar öfkenin karaciğer ve böbreklerin en büyük düşmanı olup, zaman için bu organlarda işlevsel bozukların oluşmasına neden olduğunu göstermektedir.
Öfke yaşadığınızda kendinizi sakinleştirmeye çalışmak da bir başka seçenektir.. Nefes alıp verişlerini, kalp atış hızını kontrol ederek, kendimizi fizyolojik olarak sakinleştirip, içimizdeki öfke duygusu hafifletilebilir.
Öfkenin bastırılmasının zararlı olduğunu, ifade edilmesi gerektiğini öğrenen bazı kişiler bu inancı, diğer kişileri incitmek için verilmiş bir onay gibi algılamaktadır ancak olumsuz duygunun bu biçimde boşaltılmasının, sorunun çözülmesinde hiçbir yararı olmadığı gibi kızgınlık, öfke ve saldırganlığı daha çok arttırmaktadır.
Çözüm için en doğru yaklaşım, kızgınlığınızı neyin tetiklediğini bulmak ve kendinizi kaybetmeden, bunlarla başa çıkabileceğiniz stratejileri geliştirmenizdir.
Öfkeyi Yönetmek
Öfke yönetiminde amaç; saldırganlıktan uzak, şiddet içermeyen, kendinize ve çevrenizdekilere zarar vermeyecek biçimde duygunuzu ifade etme becerisi kazanmaktır.
Öfke kontrolü için birçok yöntem vardır. Hangi yöntemin doğru olduğu kişiye göre değişir. Kendiniz için en doğru yöntemi belirlerken; kişiliğinize, yaşam tarzınıza uygun olup, günlük yaşamınızda sıkıntı yaratmayacak bir yöntem olmasını göz önünde bulundurmalısınız.
Genel olarak kızgınlık ve öfke duygusu diğerlerinin söz ve davranışlarına ya da yaşamdaki olaylara bağlanır. Ancak unutulmaması gereken şey “duygularımızdan sadece ve sadece bizim sorumlu olduğumuzdur”. Çünkü böyle olmasaydı öfke, kızgınlık oluşturduğu söylenen bazı durumlar karşısında herkesin aynı tepkiyi göstermesi gerekirdi. Oysa aynı durumla karşılaşan on kişinin onu da farklı tepkilerde bulunur. Çünkü tepki karşılaştığımız durumla ilgili değil bizim onu algılama biçimimizle ilgilidir.
Öfkeyi İfade Biçimleri
Her bireyin öfkelendiği konular farklı olduğu gibi öfkeyi ifade biçimleri de farklıdır. Bazıları saldırgan davranırken bazıları da öfkelerini içlerine atar.
Öfke genelde, saldırgan davranıslar, bastırılmıs davranıslar ve kontrol Etme
Olmak üzere üç farklı biçimde ifade edilir.
Saldırgan Davranışlar: Öfke ve kızgınlık kontrol edilmesi en zor duygulardır. Aynı zamanda öfke bulaşıcı bir duygudur. Karşımızdaki kişinin öfkeli hali bizim de kontrolümüzü güçlestirir. Öfkenin en kolay ifade biçimi bu duygumuzu kontrolsüzce dışarı vurmak bağırmak, kızmak, eşyaları kırmak, duvarlara vurmak gibi saldırgan davranıslarda bulunmaktır.
Bastırılmış Davranıslar : Hiç kızmıyormuşcasına gülmek, sakin kalmak, öfkeyi bastırarak belli etmemeye çalışmaktır. Ancak bastırılan zamanında ifade edilmeyen bu davranışlar birikir, birikir ve bir gün yanardağ gibi patlamayla etrafını yıkar geçer.
Kontrol Etme: Öfke duygusu, insani bir duygu olup herkes yasar. Ben hiçbir şeye öfkelenmem veya hiç kimseye, hiçbir şeye kızmam demek aslında bazı korkuları inkar ediyor, yok saymaya çalışıyoruzdur.
Öncelikle inkar etmeye çalıştığımız şeyin ne olduğunun farkına varmak gerekir. Farkındalık geliştikten sonra uygun biçimde ifade etme yollarını belirleyip, uygulamak gerekir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Öfke Yönetimi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Nihal ARAPTARLI'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Nihal ARAPTARLI'nın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
öfke, kızgınlık, şiddet, saldırganlık, öfkeyi ifade etmek, öfkeyi bastırmak, öfkeyi yönetmek, sağlıksız öfke, sağlıklı öfke
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
