Süt, Kalsiyum ve Osteporoz İlişkisi
Süt; içinde iyi kalite protein, yağ, karbonhidrat, vitamin ve minerallerin çoğunu içermektedir. Hamilelik ve emziklik döneminde bebeğin kemik gelişimi için annenin kalsiyum depolarına olan ihtiyaç ile süt ve ürünlerinin önemi artmaktadır. Sütün içerisinde bulunan protein referans protein olarak gösterilecek kadar kalitelidir ve özellikle kas dokusunun oluşması ve onarılmasında çok etkilidir.
Vitamin ve Mineral Deposu
Kalsiyum bakımından çok zengin olan süt ve süt ürünleri güçlü kemik ve diş yapısı için gerekli. Kalsiyum vücutta %99 oranında kullanımı en yüksek olan mineraldir. Süt ve süt ürünleri kalsiyumun yanında fosfor açısında da zengindir. Kalsiyumdan sonra insan vücudunda en fazla bulunan fosfor; %80’i kemik ve dişlerde %20’si hücrelerde ve hücre dışı sıvılarda bulunur.
Süt ve süt ürünleri insan için alınması zorunlu olan vitaminlerin neredeyse hepsini bünyesinde bulundurmaktadır. A,D,E ve K vitaminleri süt yağı ile ilişkili olarak sütün içerisinde yer almaktadır.
Süt ve süt ürünlerinin içerisinde bulunan protein referans protein olarak gösterilecek kadar kaliteli olup özellikle kas dokusunun oluşması ve onarılmasında çok etkilidir.
Süt, yeni doğan her memelinin ilk beslendiği gıdadır. Bütün besin gereksinimi, anne sütü ile karşılanır ancak anne sütünün yeterli olmadığı durumlardaki en iyi alternatif olan bebek mamalarının da temel bileşeni süttür.
Ülkemizde süt ve süt ürünleri tüketimi yılda 100 kg düzeyinde olup, bu miktar gelişmiş ülkelerin oldukça altındadır. İçme sütü tüketimimiz ise yılda kişi başı 26 litre seviyelerinde olduğu tahmin edilmektedir. Oysaki diğer ülkelere baktığımızda yıllık tüketim; İzlanda’ da 120 litre, Avustralya’ da 107 litre, ABD’ de 82 litre, Rusya’ da ise 70 litre.
Süt tüketimi Ne kadar olmalı?
Sağlıklı bir iskelet sistemi için çocukluk çağından itibaren süt ve ürünleri yeterli tüketilmelidir. Kemik erimesinin sık görüldüğü ülkemizde özellikle kadınlar ve çocuklar ve adolesanlar için süt önemli bir besin maddesidir. Günde en az 2-3 su bardağı (500ml-750 ml) süt ve ürünleri tüketimi önemli.
Son dönemlerde ortaya atılan görsel ve yazılı basındaki ‘Süt içmeyin ve içirmeyin’ şeklindeki yazı ve söylemleri dikkate almayın. Unutmamalıyız yeni doğmuş bir memelinin hayata başlangıcını sağlayan, bağışıklığını sağlayan ve bütün enerji ve besin öğesi ihtiyaçlarını karşılayan süttür.
Besinlerle Yeterince Kalsiyum Alıyor Musunuz?
Besinlerde kalsiyum diğer öğelere bağlı olarak bulunur. Yetişkin bir bireyde 1000-1200gr arasında kalsiyum bulunur. Vücuttaki kalsiyumun %99’u kemik ve dişlerde yerleşmiştir. Kalsiyumun birinci işlevi kemik ve dişlerin gelişimi ve sağlığın korunmasıdır. Ayrıca kalsiyum sinir iletimi ve kalp atımının denetimi için gereklidir. Bunun haricinde hücre zarında maddelerin taşıma işlevinde etkindir.
Yetişkinlikte yeniden kemik ve diş oluşumu gerçekleşmediği için ve diyetteki kalsiyumun % 30 ‘u emildiği düşünülürse günlük 800 mg kalsiyum yeterlidir. Genel olarak çocuklar için 400-700 mg, ergenlik döneminde 1300 mg, yetişkinlikte 1000 mg kalsiyum önerilmiştir. Gebelik ve emziklikte kalsiyum gereksinmesi artar. Gebelik ve emziklikte yeni doğan bebeğin vücudundaki kalsiyum ve bebeği emzirmek için salgılanan kalsiyum annenin diyetinden sağlanmaktadır. Bu sebeple gebe ve emzikli kadına 500 ile 1000 mg arasında ek kalsiyum verilmelidir.
Kalsiyumun kaynakları emilebilen kalsiyumu en çok içeren yiyeceklerdir. Bu yüzden kalsiyum kaynakları en çok,orta ve zayıf kaynakları olarak sınıflandırılabilir. En iyi kaynakları, süt ve türevleridir.
İyi kaynakları, pekmez, susam, fındık, yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagiller ve kurutulmuş meyvelerdir. Orta derecede kaynakları, yumurta, portakal, limon, çilek gibi besinlerdir. Zayıf kaynakları; tahıllar, diğer sebze, meyveler ve etlerdir.
Bazı besinlerdeki kalsiyum miktarı(mg)
200ml süt-240 mg
30 gr peynir-131 mg
200 gr yoğurt-240 mg
1 adet yumurta-28 mg
60 gr baklagil-75 mg
175 gr yeşil sebze-67 mg
50 gr pirinç-50 mg
90 gr et-10 mg
1 ince dilim ekmek-10 mg
100 gr sütlaç-128 mg
Kalsiyum bakımından çok zengin olan süt ve süt ürünleri güçlü kemik ve diş yapısı için gerekli. Kalsiyum vücutta %99 oranında kullanımı en yüksek olan mineraldir. Menopoz sonrası kadınlarda olası osteoporoz riskini de azaltmaktadır.
Osteoporoz
Kelime anlamı ‘ gözenekli kemik ‘ olan osteporoz klinikte kemik yoğunluğundaki azalma, bunun sonucunda kemiklerin incelmesi, gözenekli hale gelmesi ve vücuda desteklik görevini yerine getirememesi, buna bağlı kırık riskinin artması ile oluşan bir hastalıktır.
Osteoporoz Risk Faktörleri nelerdir?
1. Yaş: Yaşlılarda kemik yoğunluğu azaldığından osteporoz riski daha fazladır.
2. Genetik yapı
3. Irk farklılığı: Beyaz ve Asyalı kadınlar daha fazla riske sahiptirler
4. Cinsiyet: Kadınlarda kemik yoğunluğu erkeklere göre daha azdır ve hayatları boyunca hızlı hormonal değişikliklerin olduğu periyodlarla birlikte kemik erimesi riski yüksektir.
5. Östrojen sagısında azalma veya durma, cerrahi veya erken menopoz
6. Diyette D vitamininin az alınması
7. Parathormonun bozukluğu
9. Diyette alınan kalsiyum miktarının az olması (800 mg/gün’den az olması)
10. Fiziksel aktivite azlığı ya da aşırılığı (aşırı kas kaybına yol açan durumlar)
11. Vücut yapısı (ince, narin)
12. Hastalıklar (Gastrointestinal sorunlar, kronik böbrek yetmezliği, hipertroidizm, diyabet, romatolojik hastalıklar)
13. Kalsiyum atımını hızlandıran ilaçların kullanımı ( uzun süreli steroid kullanımı) ya da kalsiyumun emilimini azaltan ilaçlar
14. Diyette aşırı tuz, protein alımı, fazla çay, kahve tüketimi (günde 5 fincandan fazla), sigara ve alkol kullanımı
Osteoporoz Tipleri
Osteoporoz menopoz sonrası (Tip 1) ve yaşlılık döneminde (Tip 2) olmak üzere iki tiptir. Birinci tip osteoporozun oluşmasından en önemli faktör östrojen salgısının azalmasıdır. Ayrıca hareketsizlik kemiklerden mineral ve protein kaybını artırarak osteoporoza zemin hazırlar. Yaşa bağlı olarak gelişen 2. tip osteoporozda en önemli neden kalsiyumun biyoyararlılığının azalması ve kalsiyum dengesinin eksiye dönmesidir.
ÖZELLİK TİP 1 TİP 2
Kadın/erkek 6/1 2/1
Yaş 51-65 75+
Kırık bölgesi vertebra,distal radius kalça ve omurga kemikleri
Kemik kaybı hızlı (%30) yavaş
Paratiroid fonksiyon azalmış ılımlı artış
Kalsiyum emilimi azalmış azalmış
Temel neden menopoza bağlı yaşlanmaya bağlı
Osteoporozun tedavisi ve korunma
Osteoporozun genel bir tedavisi yoktur, yukarıda saydığımız bazı risk faktörleri azaltılarak hastalığın oluşumu önlenebilir. Büyüme çağında düzenli fiziksel aktivite ile birlikte yeterli kalsiyum ve D vitamini alınarak kemik kütlesi doruğa çıkarılır. Kadınlar özellikle hareketsizlikten kaçınmalıdır. Yeterli kalsiyum alınmalı, kalsiyumu artı düzeyde tutmak için kalsiyum alımı günlük 1000-1200 mg/gün düzeyine çıkarılmalıdır. Diyette tuz azaltılmalı, aşırı protein alımından ve aşırı zayıflıktan kaçınılmalıdır.
Süt veya yoğurt günlük en az 2 su bardağı tüketilmeli ve tercihen az yağlı veya yağsız süt ve süt ürünleri tercih edilmelidir. Pekmez, kurubaklagiller ve yeşil sebzeler beslenme programımızda yeterince olmalıdır. Kafein içeren çay, kahve ve kola gibi içeceklerin tüketimi azaltılmalıdır. Çay ve kahvesiz olmuyor diyorsanız, yemekten hemen sonra içmek kalsiyum emilimini minimuma indireceği için yemekten 45 dakika- 1 saat sonra içmeye özen göstermeliyiz.
Vitamin ve Mineral Deposu
Kalsiyum bakımından çok zengin olan süt ve süt ürünleri güçlü kemik ve diş yapısı için gerekli. Kalsiyum vücutta %99 oranında kullanımı en yüksek olan mineraldir. Süt ve süt ürünleri kalsiyumun yanında fosfor açısında da zengindir. Kalsiyumdan sonra insan vücudunda en fazla bulunan fosfor; %80’i kemik ve dişlerde %20’si hücrelerde ve hücre dışı sıvılarda bulunur.
Süt ve süt ürünleri insan için alınması zorunlu olan vitaminlerin neredeyse hepsini bünyesinde bulundurmaktadır. A,D,E ve K vitaminleri süt yağı ile ilişkili olarak sütün içerisinde yer almaktadır.
Süt ve süt ürünlerinin içerisinde bulunan protein referans protein olarak gösterilecek kadar kaliteli olup özellikle kas dokusunun oluşması ve onarılmasında çok etkilidir.
Süt, yeni doğan her memelinin ilk beslendiği gıdadır. Bütün besin gereksinimi, anne sütü ile karşılanır ancak anne sütünün yeterli olmadığı durumlardaki en iyi alternatif olan bebek mamalarının da temel bileşeni süttür.
Ülkemizde süt ve süt ürünleri tüketimi yılda 100 kg düzeyinde olup, bu miktar gelişmiş ülkelerin oldukça altındadır. İçme sütü tüketimimiz ise yılda kişi başı 26 litre seviyelerinde olduğu tahmin edilmektedir. Oysaki diğer ülkelere baktığımızda yıllık tüketim; İzlanda’ da 120 litre, Avustralya’ da 107 litre, ABD’ de 82 litre, Rusya’ da ise 70 litre.
Süt tüketimi Ne kadar olmalı?
Sağlıklı bir iskelet sistemi için çocukluk çağından itibaren süt ve ürünleri yeterli tüketilmelidir. Kemik erimesinin sık görüldüğü ülkemizde özellikle kadınlar ve çocuklar ve adolesanlar için süt önemli bir besin maddesidir. Günde en az 2-3 su bardağı (500ml-750 ml) süt ve ürünleri tüketimi önemli.
Son dönemlerde ortaya atılan görsel ve yazılı basındaki ‘Süt içmeyin ve içirmeyin’ şeklindeki yazı ve söylemleri dikkate almayın. Unutmamalıyız yeni doğmuş bir memelinin hayata başlangıcını sağlayan, bağışıklığını sağlayan ve bütün enerji ve besin öğesi ihtiyaçlarını karşılayan süttür.
Besinlerle Yeterince Kalsiyum Alıyor Musunuz?
Besinlerde kalsiyum diğer öğelere bağlı olarak bulunur. Yetişkin bir bireyde 1000-1200gr arasında kalsiyum bulunur. Vücuttaki kalsiyumun %99’u kemik ve dişlerde yerleşmiştir. Kalsiyumun birinci işlevi kemik ve dişlerin gelişimi ve sağlığın korunmasıdır. Ayrıca kalsiyum sinir iletimi ve kalp atımının denetimi için gereklidir. Bunun haricinde hücre zarında maddelerin taşıma işlevinde etkindir.
Yetişkinlikte yeniden kemik ve diş oluşumu gerçekleşmediği için ve diyetteki kalsiyumun % 30 ‘u emildiği düşünülürse günlük 800 mg kalsiyum yeterlidir. Genel olarak çocuklar için 400-700 mg, ergenlik döneminde 1300 mg, yetişkinlikte 1000 mg kalsiyum önerilmiştir. Gebelik ve emziklikte kalsiyum gereksinmesi artar. Gebelik ve emziklikte yeni doğan bebeğin vücudundaki kalsiyum ve bebeği emzirmek için salgılanan kalsiyum annenin diyetinden sağlanmaktadır. Bu sebeple gebe ve emzikli kadına 500 ile 1000 mg arasında ek kalsiyum verilmelidir.
Kalsiyumun kaynakları emilebilen kalsiyumu en çok içeren yiyeceklerdir. Bu yüzden kalsiyum kaynakları en çok,orta ve zayıf kaynakları olarak sınıflandırılabilir. En iyi kaynakları, süt ve türevleridir.
İyi kaynakları, pekmez, susam, fındık, yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagiller ve kurutulmuş meyvelerdir. Orta derecede kaynakları, yumurta, portakal, limon, çilek gibi besinlerdir. Zayıf kaynakları; tahıllar, diğer sebze, meyveler ve etlerdir.
Bazı besinlerdeki kalsiyum miktarı(mg)
200ml süt-240 mg
30 gr peynir-131 mg
200 gr yoğurt-240 mg
1 adet yumurta-28 mg
60 gr baklagil-75 mg
175 gr yeşil sebze-67 mg
50 gr pirinç-50 mg
90 gr et-10 mg
1 ince dilim ekmek-10 mg
100 gr sütlaç-128 mg
Kalsiyum bakımından çok zengin olan süt ve süt ürünleri güçlü kemik ve diş yapısı için gerekli. Kalsiyum vücutta %99 oranında kullanımı en yüksek olan mineraldir. Menopoz sonrası kadınlarda olası osteoporoz riskini de azaltmaktadır.
Osteoporoz
Kelime anlamı ‘ gözenekli kemik ‘ olan osteporoz klinikte kemik yoğunluğundaki azalma, bunun sonucunda kemiklerin incelmesi, gözenekli hale gelmesi ve vücuda desteklik görevini yerine getirememesi, buna bağlı kırık riskinin artması ile oluşan bir hastalıktır.
Osteoporoz Risk Faktörleri nelerdir?
1. Yaş: Yaşlılarda kemik yoğunluğu azaldığından osteporoz riski daha fazladır.
2. Genetik yapı
3. Irk farklılığı: Beyaz ve Asyalı kadınlar daha fazla riske sahiptirler
4. Cinsiyet: Kadınlarda kemik yoğunluğu erkeklere göre daha azdır ve hayatları boyunca hızlı hormonal değişikliklerin olduğu periyodlarla birlikte kemik erimesi riski yüksektir.
5. Östrojen sagısında azalma veya durma, cerrahi veya erken menopoz
6. Diyette D vitamininin az alınması
7. Parathormonun bozukluğu
9. Diyette alınan kalsiyum miktarının az olması (800 mg/gün’den az olması)
10. Fiziksel aktivite azlığı ya da aşırılığı (aşırı kas kaybına yol açan durumlar)
11. Vücut yapısı (ince, narin)
12. Hastalıklar (Gastrointestinal sorunlar, kronik böbrek yetmezliği, hipertroidizm, diyabet, romatolojik hastalıklar)
13. Kalsiyum atımını hızlandıran ilaçların kullanımı ( uzun süreli steroid kullanımı) ya da kalsiyumun emilimini azaltan ilaçlar
14. Diyette aşırı tuz, protein alımı, fazla çay, kahve tüketimi (günde 5 fincandan fazla), sigara ve alkol kullanımı
Osteoporoz Tipleri
Osteoporoz menopoz sonrası (Tip 1) ve yaşlılık döneminde (Tip 2) olmak üzere iki tiptir. Birinci tip osteoporozun oluşmasından en önemli faktör östrojen salgısının azalmasıdır. Ayrıca hareketsizlik kemiklerden mineral ve protein kaybını artırarak osteoporoza zemin hazırlar. Yaşa bağlı olarak gelişen 2. tip osteoporozda en önemli neden kalsiyumun biyoyararlılığının azalması ve kalsiyum dengesinin eksiye dönmesidir.
ÖZELLİK TİP 1 TİP 2
Kadın/erkek 6/1 2/1
Yaş 51-65 75+
Kırık bölgesi vertebra,distal radius kalça ve omurga kemikleri
Kemik kaybı hızlı (%30) yavaş
Paratiroid fonksiyon azalmış ılımlı artış
Kalsiyum emilimi azalmış azalmış
Temel neden menopoza bağlı yaşlanmaya bağlı
Osteoporozun tedavisi ve korunma
Osteoporozun genel bir tedavisi yoktur, yukarıda saydığımız bazı risk faktörleri azaltılarak hastalığın oluşumu önlenebilir. Büyüme çağında düzenli fiziksel aktivite ile birlikte yeterli kalsiyum ve D vitamini alınarak kemik kütlesi doruğa çıkarılır. Kadınlar özellikle hareketsizlikten kaçınmalıdır. Yeterli kalsiyum alınmalı, kalsiyumu artı düzeyde tutmak için kalsiyum alımı günlük 1000-1200 mg/gün düzeyine çıkarılmalıdır. Diyette tuz azaltılmalı, aşırı protein alımından ve aşırı zayıflıktan kaçınılmalıdır.
Süt veya yoğurt günlük en az 2 su bardağı tüketilmeli ve tercihen az yağlı veya yağsız süt ve süt ürünleri tercih edilmelidir. Pekmez, kurubaklagiller ve yeşil sebzeler beslenme programımızda yeterince olmalıdır. Kafein içeren çay, kahve ve kola gibi içeceklerin tüketimi azaltılmalıdır. Çay ve kahvesiz olmuyor diyorsanız, yemekten hemen sonra içmek kalsiyum emilimini minimuma indireceği için yemekten 45 dakika- 1 saat sonra içmeye özen göstermeliyiz.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Süt, Kalsiyum ve Osteporoz İlişkisi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Dyt.Deniz BERKSOY'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Dyt.Deniz BERKSOY'un izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
süt tüketimi, kalsiyumun önemi, süt ve beslenme, beslenmede süt, osteoporoz, kadınlarda kemik erimesi, kalsiyum kaynakları, osteoporoz tipleri, osteoporoz tedavisi
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
