Yaş Gruplarına Göre Çocuk Beslenmesi
0-1 Yaş Çocuk Beslenmesi
Yenidoğan bir bebek için en uygun besin ANNE SÜTÜ’dür. Anne sütü bebeğin sağlıklı olması, tüm besin öğeleri gereksinmelerini karşılaması, kolaylıkla sindirilebilmesi ve enfeksiyonlara karşı koruması açısından yeri doldurulamaz bir besindir.
Anne Sütünün Yararları
⇒ Her zaman sterildir, ısı derecesi idealdir.
⇒ Besin ögesi bileşimi bebeğin gereksinmelerine uygundur.
⇒ Koruyucu etmenleri içerir.
• Sindirime yardımcı aktif enzimler içerir (yağ sindirimi için lipaz)
• Enfeksiyonu önleyen ögeler içerir
• Hormonlar ve büyümeyi sağlayan ögeleri içerir
⇒ Anne sütü alan bebeklerde solunum yolu ve mide-barsak enfeksiyonları daha az görülür.
⇒ Anne sütü verilmesi orta kulak iltihabı riskini azaltır.
⇒ Anne sütü çene ve diş gelişimini sağlar.
⇒ Bazı kronik hastalıkların oluşma riskini azaltır (tip I diyabet, çölyak hastalığı, obezite, koroner kalp hastalığı gibi).
⇒ Alerjiye karşı koruyucudur ve bebeği pişikten korur.
⇒ Bebeğin ruhsal, bedensel ve zihinsel gelişimine yardımcı olur.
⇒ Ucuzdur, hazırlama sorunu gerektirmez.
⇒ Anne ve bebeği arasındaki duygusal bağı güçlendirerek sevgi dolu bir ilişkiyi kolaylaştırır.
⇒ Annenin sağlığını korur. Emziren annelerde göğüs kanseri, yumurtalık kanseri, kemik erimesi ve kansızlık (anemi) oluşumu azalır. Anne sütü uterusun eski haline dönmesine yardımcı olur, anneyi aşırı kan kaybından korur.
Aylara Göre Verilmesi Önerilen Tamamlayıcı Besinler:
0. ay
SADECE ANNE SÜTÜ
(Bebeğin aylara göre büyümesi izlenmelidir)
6. ay
Anne sütüne devam
Yoğurt
Meyve suyu, sebze suyu ve püresi
Pekmez
Şekersiz muhallebi (süt + pirinç unu)
Yumurta sarısı (1/4 oranında)
Besinlerin hazırlanmasında inek sütü küçük miktarlarda kullanılabilir.
7. ay
Anne sütüne devam
Yoğurt
Meyve suyu, sebze suyu
Pekmez
Pirinç unu, pirinç
Yumurta sarısı (tam)
Et (balık, tavuk etleri ve kırmızı et)
Bitkisel yağlar
Sebze püre veya sebze çorba
8. ay
Anne sütüne devam
Yoğurt
Meyve suyu, sebze suyu
Pekmez
Et (balık, tavuk etleri ve kırmızı et), kuzu veya tavuk karaciğeri
Bitkisel yağlar
İyi ezilmiş ev yemekleri (kıymalı ve sebzeli)
Tam yumurta veya pastörize peynir
Tahıl – kırmızı mercimek, kurufasulye, nohut ezmeleri
12. ay
Anne sütüne devam
Yoğurt
Meyve veya taze sıkılmış meyve suyu, sebze suyu
Pekmez
Yumurta (tam) veya pastörize peynir
Aile sofrasına oturtulup kendi deneyimlerine göre seçim (ev yemekleri, dolmalar, kıymalı sebze yemekleri, tarhana, mercimek, unlu ve yoğurtlu çorbalar, makarna, pilav vs)
Okul Öncesi
Okul öncesi dönem 3-6 yaş arası çocukları kapsar. Bu dönem beslenme alışkanlıklarının temelinin sağlamlaştırıldığı en önemli dönemdir.
Okul Öncesi Dönem Çocukların Enerji ve Besin Ögesi Gereksinimleri
Çocuklar, genetik yapıları, anne karnındaki ve bebeklik dönemindeki beslenme durumları, geçirdikleri hastalıklar vb nedenlerle birbirlerinden büyük farklılıklar gösterirler. Bu nedenle, hiçbir çocuğun besin gereksinimi bir diğerine eşdeğer değildir. İri çocuklar daha fazla, ince ve ufak yapılı çocuklar daha az tüketirken, aynı yapıdaki ve aynı yaştaki iki çocuk da enerjiyi farklı kullanabilirler. Anneler çocukların gelişim durumlarını iyi değerlendirmeli çocuğu gereksiz yere yemesi için zorlamamalıdır. Bunun için de çocukluk yaşlarında büyüme ve gelişme çok iyi izlenmeli, duraklama ya da gerileme olup olmadığı değerlendirilmelidir. Bedensel büyüme, vücut hacminin ve kütlesinin artması, bedensel gelişme ise hücre ve dokuların yapı ve işlevlerindeki değişmelerdir. Büyümenin sağlıklı olup olmadığı, vücut tartısı ve tartı artma hızı, boy uzunluğu ve boy uzama hızı, baş çevresi ve baş çevresi artma hızı, göğüs çevresi ölçüsü ve vücut bölümlerinin birbirine oranı ile, gelişme ise dişlerin çıkma değişme yaşı, kemiklerin olgunlaşma derecesi, nöromotor gelişme, cinsel gelişme, zeka ölçüm testleri ile değerlendirilir.
Çocukların boy ve ağırlıkları 3 ve 97 persentil (yüzdelik) değerler arasında ise büyümeleri normal kabul edilir. Çocuk bulunduğu persentil değerin altına inerse ya da duraklama gösterirse doktor kontrolüne alınması gerekir. Ağırlık artışı üç yaştan sonra yılda ortalama 2,5 kilo, boy artışı ise 5-7 cmdir. Çocuklar genellikle dört yaşında doğum boylarının iki katına ulaşırlar.
Enerji Gereksinimi: Vücudun düzenli çalışması, sıcaklığının korunması, hareketlerin düzenlenmesi ancak uygun miktarda alınan enerji ile sağlanır. Harcanan ile alınan enerji arasında denge olması gerekir. Alınan harcanandan az ise gelişme istenen düzeyde gerçekleşmez. Alınanın harcanandan çok fazla olması durumunda da şişmanlık gelişir. Enerji gereksinimi, yaş, vücut bileşimi, vücut cüssesi, çevre sıcaklığı, hastalık vb durumlarına göre değişir. Üç-altı yaş çocukların günlük almaları gereken enerjinin belirlenmesi için basit bir formülden yararlanılır.
Enerji Gereksinimi = Bir yaş için 1100 kalori+ Her yaş için 100 kalori.
Buna göre üç yaşında 1400, 4 yaşında 1500, 5 yaşında 1600, 6 yaşında 1700 kalorilik bir enerji almaları gerekir. Yukarıda belirtildiği gibi bunlar ortalama değerlerdir, çocuğun bulunduğu persentil değerine göre alacağı enerji azalır ya da çoğalır. Çocuğun aldığı enerjinin yeterli olup olmadığı büyümenin izlenmesi ile anlaşılır. Enerjinin % 15’i proteinden, % 55’i karbonhidratlardan, % 30’u yağlardan gelmelidir.
Enerji gereksinimi yeterince karşılanamayan çocuklarda zayıflık yanında halsizlik-güçsüzlük oluşabileceği unutulmamalıdır.
Okul Çocukları
Okul Çağı Çocuğunun Gereksinimleri
Okul çağı çocukları hala büyüme gelişme dönemindedir. Gelişme dönemindeki gereksinimleri, fiziksel aktiviteleriyle birlikte çocukların besinsel ihitiyaçlarına karar verilmesinde rol oynar.
Genetik yatkınlık, cinsiyet, vücut ölçü ve biçimleri diğer faktörlerdir. Çocukların gereksinimleri yetişkinlerle aynı olsa da miktarları farklıdır.
Karbonhidratlar ve yağlar, büyüme –gelişme ve fiziksel aktivite için enerji sağlarlar. Okul çağı dönemi gelişmenin hızlandığı bir periyotdur. Bu süreç boyunca iştah artar. Çocuklar devamlı yemek yiyor gibi görülmektedir. Büyüme yavaşlarken iştah azalır ve çocuklar daha az yemeye başlarlar ve ara öğünlerde daha az besine ihtiyaç duyarlar.
Proteinler, vücutta dokuları korur ve tamir eder. Özellikle büyüme-gelişme döneminde çok önemlidir. Amerika da çocukların çoğuna proteinden yetersiz diyet veilmemektedir. Çocuklara günde 2–3 servis et, balık ve kümes hayvanları veya hergün proteinden zengin besinler tüketmesi önerilmektedir.
Süt ve diğer süt ürünleri de çocuklar için iyi birer protein kaynağıdır.Çeşitli vitamin ve mineraller de okul çağı döneminde büyüme ve gelişmeyi desteklemektedir. Süt, süt ürünleri ve bazı yeşil yapraklı lifi sebzelerden alınan kalsiyum genellikle çocukların diyetlerinde yeterlidir. Adolesan yıllara gelen çocuklarda diyetle kalsiyum alımı, gereksinimlere karşı yetersiz kalmaktadır.
Bazı çocuklar için demir yetersizliği anemisi de problemdir. Demir kanda oksijen taşıyan bir bileşendir. Büyüme-gelişme döneminde kan hacminin artışının hızlanmasından dolayı çocuklar demire ihtiyaç duyarlar.
Birçok çocuk diyetle yeterli A ve C vitamini alırlar. Meyve ve sebze tüketimi düşük olduğu zaman her iki vitamini de düşük alma riskiye karşı karşıya kalırlar.
İştah azaldığında çocuklar çok iyi beslenmiyor gibi görünürler ve aileler sıklıkla vitamin-mineral desteği kullanma seçeneği üzerinde düşünürler genellikle çocukların vitamin-mineral desteğine ihtiyacı olmasa da kullanılması gerektiğinde vitamin –mineral kompleksleri tercih edilmelidir.
Yenidoğan bir bebek için en uygun besin ANNE SÜTÜ’dür. Anne sütü bebeğin sağlıklı olması, tüm besin öğeleri gereksinmelerini karşılaması, kolaylıkla sindirilebilmesi ve enfeksiyonlara karşı koruması açısından yeri doldurulamaz bir besindir.
Anne Sütünün Yararları
⇒ Her zaman sterildir, ısı derecesi idealdir.
⇒ Besin ögesi bileşimi bebeğin gereksinmelerine uygundur.
⇒ Koruyucu etmenleri içerir.
• Sindirime yardımcı aktif enzimler içerir (yağ sindirimi için lipaz)
• Enfeksiyonu önleyen ögeler içerir
• Hormonlar ve büyümeyi sağlayan ögeleri içerir
⇒ Anne sütü alan bebeklerde solunum yolu ve mide-barsak enfeksiyonları daha az görülür.
⇒ Anne sütü verilmesi orta kulak iltihabı riskini azaltır.
⇒ Anne sütü çene ve diş gelişimini sağlar.
⇒ Bazı kronik hastalıkların oluşma riskini azaltır (tip I diyabet, çölyak hastalığı, obezite, koroner kalp hastalığı gibi).
⇒ Alerjiye karşı koruyucudur ve bebeği pişikten korur.
⇒ Bebeğin ruhsal, bedensel ve zihinsel gelişimine yardımcı olur.
⇒ Ucuzdur, hazırlama sorunu gerektirmez.
⇒ Anne ve bebeği arasındaki duygusal bağı güçlendirerek sevgi dolu bir ilişkiyi kolaylaştırır.
⇒ Annenin sağlığını korur. Emziren annelerde göğüs kanseri, yumurtalık kanseri, kemik erimesi ve kansızlık (anemi) oluşumu azalır. Anne sütü uterusun eski haline dönmesine yardımcı olur, anneyi aşırı kan kaybından korur.
Aylara Göre Verilmesi Önerilen Tamamlayıcı Besinler:
0. ay
SADECE ANNE SÜTÜ
(Bebeğin aylara göre büyümesi izlenmelidir)
6. ay
Anne sütüne devam
Yoğurt
Meyve suyu, sebze suyu ve püresi
Pekmez
Şekersiz muhallebi (süt + pirinç unu)
Yumurta sarısı (1/4 oranında)
Besinlerin hazırlanmasında inek sütü küçük miktarlarda kullanılabilir.
7. ay
Anne sütüne devam
Yoğurt
Meyve suyu, sebze suyu
Pekmez
Pirinç unu, pirinç
Yumurta sarısı (tam)
Et (balık, tavuk etleri ve kırmızı et)
Bitkisel yağlar
Sebze püre veya sebze çorba
8. ay
Anne sütüne devam
Yoğurt
Meyve suyu, sebze suyu
Pekmez
Et (balık, tavuk etleri ve kırmızı et), kuzu veya tavuk karaciğeri
Bitkisel yağlar
İyi ezilmiş ev yemekleri (kıymalı ve sebzeli)
Tam yumurta veya pastörize peynir
Tahıl – kırmızı mercimek, kurufasulye, nohut ezmeleri
12. ay
Anne sütüne devam
Yoğurt
Meyve veya taze sıkılmış meyve suyu, sebze suyu
Pekmez
Yumurta (tam) veya pastörize peynir
Aile sofrasına oturtulup kendi deneyimlerine göre seçim (ev yemekleri, dolmalar, kıymalı sebze yemekleri, tarhana, mercimek, unlu ve yoğurtlu çorbalar, makarna, pilav vs)
Okul Öncesi
Okul öncesi dönem 3-6 yaş arası çocukları kapsar. Bu dönem beslenme alışkanlıklarının temelinin sağlamlaştırıldığı en önemli dönemdir.
Okul Öncesi Dönem Çocukların Enerji ve Besin Ögesi Gereksinimleri
Çocuklar, genetik yapıları, anne karnındaki ve bebeklik dönemindeki beslenme durumları, geçirdikleri hastalıklar vb nedenlerle birbirlerinden büyük farklılıklar gösterirler. Bu nedenle, hiçbir çocuğun besin gereksinimi bir diğerine eşdeğer değildir. İri çocuklar daha fazla, ince ve ufak yapılı çocuklar daha az tüketirken, aynı yapıdaki ve aynı yaştaki iki çocuk da enerjiyi farklı kullanabilirler. Anneler çocukların gelişim durumlarını iyi değerlendirmeli çocuğu gereksiz yere yemesi için zorlamamalıdır. Bunun için de çocukluk yaşlarında büyüme ve gelişme çok iyi izlenmeli, duraklama ya da gerileme olup olmadığı değerlendirilmelidir. Bedensel büyüme, vücut hacminin ve kütlesinin artması, bedensel gelişme ise hücre ve dokuların yapı ve işlevlerindeki değişmelerdir. Büyümenin sağlıklı olup olmadığı, vücut tartısı ve tartı artma hızı, boy uzunluğu ve boy uzama hızı, baş çevresi ve baş çevresi artma hızı, göğüs çevresi ölçüsü ve vücut bölümlerinin birbirine oranı ile, gelişme ise dişlerin çıkma değişme yaşı, kemiklerin olgunlaşma derecesi, nöromotor gelişme, cinsel gelişme, zeka ölçüm testleri ile değerlendirilir.
Çocukların boy ve ağırlıkları 3 ve 97 persentil (yüzdelik) değerler arasında ise büyümeleri normal kabul edilir. Çocuk bulunduğu persentil değerin altına inerse ya da duraklama gösterirse doktor kontrolüne alınması gerekir. Ağırlık artışı üç yaştan sonra yılda ortalama 2,5 kilo, boy artışı ise 5-7 cmdir. Çocuklar genellikle dört yaşında doğum boylarının iki katına ulaşırlar.
Enerji Gereksinimi: Vücudun düzenli çalışması, sıcaklığının korunması, hareketlerin düzenlenmesi ancak uygun miktarda alınan enerji ile sağlanır. Harcanan ile alınan enerji arasında denge olması gerekir. Alınan harcanandan az ise gelişme istenen düzeyde gerçekleşmez. Alınanın harcanandan çok fazla olması durumunda da şişmanlık gelişir. Enerji gereksinimi, yaş, vücut bileşimi, vücut cüssesi, çevre sıcaklığı, hastalık vb durumlarına göre değişir. Üç-altı yaş çocukların günlük almaları gereken enerjinin belirlenmesi için basit bir formülden yararlanılır.
Enerji Gereksinimi = Bir yaş için 1100 kalori+ Her yaş için 100 kalori.
Buna göre üç yaşında 1400, 4 yaşında 1500, 5 yaşında 1600, 6 yaşında 1700 kalorilik bir enerji almaları gerekir. Yukarıda belirtildiği gibi bunlar ortalama değerlerdir, çocuğun bulunduğu persentil değerine göre alacağı enerji azalır ya da çoğalır. Çocuğun aldığı enerjinin yeterli olup olmadığı büyümenin izlenmesi ile anlaşılır. Enerjinin % 15’i proteinden, % 55’i karbonhidratlardan, % 30’u yağlardan gelmelidir.
Enerji gereksinimi yeterince karşılanamayan çocuklarda zayıflık yanında halsizlik-güçsüzlük oluşabileceği unutulmamalıdır.
Okul Çocukları
Okul Çağı Çocuğunun Gereksinimleri
Okul çağı çocukları hala büyüme gelişme dönemindedir. Gelişme dönemindeki gereksinimleri, fiziksel aktiviteleriyle birlikte çocukların besinsel ihitiyaçlarına karar verilmesinde rol oynar.
Genetik yatkınlık, cinsiyet, vücut ölçü ve biçimleri diğer faktörlerdir. Çocukların gereksinimleri yetişkinlerle aynı olsa da miktarları farklıdır.
Karbonhidratlar ve yağlar, büyüme –gelişme ve fiziksel aktivite için enerji sağlarlar. Okul çağı dönemi gelişmenin hızlandığı bir periyotdur. Bu süreç boyunca iştah artar. Çocuklar devamlı yemek yiyor gibi görülmektedir. Büyüme yavaşlarken iştah azalır ve çocuklar daha az yemeye başlarlar ve ara öğünlerde daha az besine ihtiyaç duyarlar.
Proteinler, vücutta dokuları korur ve tamir eder. Özellikle büyüme-gelişme döneminde çok önemlidir. Amerika da çocukların çoğuna proteinden yetersiz diyet veilmemektedir. Çocuklara günde 2–3 servis et, balık ve kümes hayvanları veya hergün proteinden zengin besinler tüketmesi önerilmektedir.
Süt ve diğer süt ürünleri de çocuklar için iyi birer protein kaynağıdır.Çeşitli vitamin ve mineraller de okul çağı döneminde büyüme ve gelişmeyi desteklemektedir. Süt, süt ürünleri ve bazı yeşil yapraklı lifi sebzelerden alınan kalsiyum genellikle çocukların diyetlerinde yeterlidir. Adolesan yıllara gelen çocuklarda diyetle kalsiyum alımı, gereksinimlere karşı yetersiz kalmaktadır.
Bazı çocuklar için demir yetersizliği anemisi de problemdir. Demir kanda oksijen taşıyan bir bileşendir. Büyüme-gelişme döneminde kan hacminin artışının hızlanmasından dolayı çocuklar demire ihtiyaç duyarlar.
Birçok çocuk diyetle yeterli A ve C vitamini alırlar. Meyve ve sebze tüketimi düşük olduğu zaman her iki vitamini de düşük alma riskiye karşı karşıya kalırlar.
İştah azaldığında çocuklar çok iyi beslenmiyor gibi görünürler ve aileler sıklıkla vitamin-mineral desteği kullanma seçeneği üzerinde düşünürler genellikle çocukların vitamin-mineral desteğine ihtiyacı olmasa da kullanılması gerektiğinde vitamin –mineral kompleksleri tercih edilmelidir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Yaş Gruplarına Göre Çocuk Beslenmesi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Dyt.Merve TIĞLI'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Dyt.Merve TIĞLI'nın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
