Etkili Dinleme
ETKİLİ DİNLEME
Yaşamımızın büyük bir çoğunluğunu dinleyerek geçiririz. Çeşitli meslek gruplarına , kişilik yapısına, içinde bulunulan sosyal ortama göre dinleme oranları çeşitlilik gösterse de insan olmanın gereği olarak dinleme doğal olarak yaptığımız bir aktivitedir. Fakat çok az sayıda insan gerçek anlamda iyi bir dinleme becerisine sahiptir. Bu başta dinleme becerisi yetersiz olan aileler içinde yetişmiş olma ve dolayısıyla etkili dinlemeyi öğrenememe olmak üzere pek çok nedenden kaynaklanmaktadır. Sonuç olarak birbirini duyma ama gerçekten dinlememe ile bağlantılı olarak pek çok iletişim sorunu meydana gelebilmektedir. Bunu önlemek ve daha kaliteli iletişim kurabilmek için iyi bir dinleme becerisi şarttır ve bu öğrenebilen bir şeydir.
Etkili bir dinleme becerileri 3 temel başlıkta incelenebilir: Dikkat becerileri, izleme becerileri ve yansıtma becerileri.
Dikkat Becerileri
Bu beceriler daha çok sözel olmayan iletişim ile ilgili becerilerdir.
Karşımızdakileri dinlerken uygun bir vücut duruşu oldukça önemlidir. Vücut duruşu iletişim için kolaylaştırıcı bir etmen olabilirken iletişimi sonlandırmaya da yol açabilir. İyi bir dinleme için karşınızdaki kişiye hafifçe eğilmek, yüzünü karşıdan görmeyi sağlamak önemlidir; arkaya yaslanma ve sandalyeye yayılarak oturma iyi bir dikkat göstergesi değildir. Benzer şekilde göz teması da önemlidir; eşit bir göz seviyesinde durulmalı, ayakta dururarak aşağıda oturan anlatıcıya bakma şeklinde olmamalıdır. Konuşmacı ile uygun bir uzaklıkta olunmalıdır.
Etkili olarak dinlemeyen bireylerin hareketleri ve göz kırpma oranları düşmüştür. Bu yüzden dinlerken katı ve hareketsiz olmak yerine ritmli ve asgari düzeyde hareket içeren bir dinleme uygundur. Ayrıca dinlerken anahtarla veya parayla oynama, parmakları kıpırdatma, ayak sallama ya da eş başka bir aktivitede bulunma etkili bir dinleme için uygun değildir.
Diğer bir nokta ise uygun göz temasıdır. Göz teması çoğu birey için zor gerçekleştirilse de etkili bir iletişim için gereklidir. Çünkü hiç kimse bir şey anlatırken karşısındakinin etraftaki başka şeylere bakmasından hoşlanmaz. İyi bir göz teması için gözlere dik dik bakmamak şartıyla yumuşak bir şekilde odaklanma ardından arasıra bakışları ele, yüz ve tekrar gözlere odaklanmayı gerektirir.
Bunlara ek olarak dinleme için sakin, dikkat dağıtıcı uyarıcıların olmadığı, çok büyük masa gibi fiziksel engellerin kaldırıldığı uygun bir ortam önemlidir.
İzleme Becerileri
Dinleme devam ederken bunu sürdürmeyi ve karşıdaki kişinin konuşmasını teşvik etmeyi sağlar.
Karşıdaki insanın konuşmasını başlatmak için ; bireyin vücut dilinin betimlemesini yapmak ( “yorgun görünüyorsun” gibi), konuşmaya davet etmek (“ konuşmak ister misin” gibi), bireyin konuşup konuşmamaya karar vermesi için sessizlik sağlamak, dikkatini vermek yardımcı olabilmektedir. Fakat bunlara nasıl tepki verileceği karşıdaki kişinin kişiliği, aradaki ilişki, ortam gibi pek çok etkene bağlı olmaktadır. Bu yüzden zorlayıcı olunmamalıdır.
Karşıdaki birey konuşmaya başladıktan sonra bunu sürdürmek için konuşmanın her yerine eklenebilecek olan küçük teşvik ifadeleri kullanılabilir. Bunlara örnek olarak: “mm, hımm, sonra, ve, devam et, anlıyorum” gibi kelimeler gösterilebilir. Fakat bunları çok sık kullanmamaya dikkat edilmelidir. Ayrıca çok sık olmadan daha çok açık uçlu olan sorular da kullanılabilir. Bunlarla birlikte en önemli olan da dikkatli bir sessizlik halidir. Pek çok insan sessizlikten rahatsız olup bunu bozma girişiminde olsa da bu sessizlik önemlidir ve bir takım işlevlere sahiptir. Örneğin bu sessizlik sırasında dinleyici dikkatini karşıdakine yoğunlaştırabilir, karşısındakini gözlemleyip, onun ne dediğini düşünebilir.
Yansıtma becerileri
Son olarak iyi bir dinleme uygun tepki vermeyi de gerektirmektedir. Böyle bir cevapta kişi, karşısındakinin konuşmasındaki duyguları veya içeriğini kendi anladığı şekli ile yeniden ifade eder ve böylece karşı taraf anlaşıldığını hisseder. Bunu yaparken mümkün olduğunca kısa ve öz olmasına ve mümkün olduğunca karşıdaki kişinin iletisinin en önemli noktasına işarete etmeye ve kendi sözcüklerini kullanmaya dikkat edilmelidir.
Yansıtma duyguları yansıtma, içeriği yansıtma ya da toparlayıcı yansıtma şeklinde olabilir. Duyguları yansıtmada karşıdaki kişinin sözel olmayan ifadelerine dikkat edip, empati yapılarak yaşadığı başlıca duygu anlaşılmaya çalışılır. Bunun için duygulara yönelik kelimelere odaklanmak, mesajın genel içeriğine ve karşıdaki kişinin beden diline dikkat etmek yardımcı olabilir. Ayrıca “Bunu ben deneyimliyor olsaydım ne hissederdim?” sorusunu kendine sormak da önemlidir. İçeriği yansıtmada ise, karşıdaki kişinin hem içinde bulunduğu durum hem de duyguları yansıtılır. Kişi, duyguyu ve bu duyguya neden olan olay ve içeriği kavrayıp karşıdakine iletmelidir. Son olarak toparlayıcı yansıtma ise uzun bir konuşmada yapılan tüm açıklama ve duyguları özet şekilde ve parçaları anlamlı bir şekilde bir araya getirerek ifade etmeyi içermektedir. Bu yansıtıcı özetlemelerin sonucunda konuşmacının ifade ettiği birbirinden bağımsız gibi görünen parçalar anlamlı bir bütün içerisinde toparlanır ve böylelikle konuşmacının da kendi durumunu daha iyi anlamasına yardımcı olur.
Yaşamımızın büyük bir çoğunluğunu dinleyerek geçiririz. Çeşitli meslek gruplarına , kişilik yapısına, içinde bulunulan sosyal ortama göre dinleme oranları çeşitlilik gösterse de insan olmanın gereği olarak dinleme doğal olarak yaptığımız bir aktivitedir. Fakat çok az sayıda insan gerçek anlamda iyi bir dinleme becerisine sahiptir. Bu başta dinleme becerisi yetersiz olan aileler içinde yetişmiş olma ve dolayısıyla etkili dinlemeyi öğrenememe olmak üzere pek çok nedenden kaynaklanmaktadır. Sonuç olarak birbirini duyma ama gerçekten dinlememe ile bağlantılı olarak pek çok iletişim sorunu meydana gelebilmektedir. Bunu önlemek ve daha kaliteli iletişim kurabilmek için iyi bir dinleme becerisi şarttır ve bu öğrenebilen bir şeydir.
Etkili bir dinleme becerileri 3 temel başlıkta incelenebilir: Dikkat becerileri, izleme becerileri ve yansıtma becerileri.
Dikkat Becerileri
Bu beceriler daha çok sözel olmayan iletişim ile ilgili becerilerdir.
Karşımızdakileri dinlerken uygun bir vücut duruşu oldukça önemlidir. Vücut duruşu iletişim için kolaylaştırıcı bir etmen olabilirken iletişimi sonlandırmaya da yol açabilir. İyi bir dinleme için karşınızdaki kişiye hafifçe eğilmek, yüzünü karşıdan görmeyi sağlamak önemlidir; arkaya yaslanma ve sandalyeye yayılarak oturma iyi bir dikkat göstergesi değildir. Benzer şekilde göz teması da önemlidir; eşit bir göz seviyesinde durulmalı, ayakta dururarak aşağıda oturan anlatıcıya bakma şeklinde olmamalıdır. Konuşmacı ile uygun bir uzaklıkta olunmalıdır.
Etkili olarak dinlemeyen bireylerin hareketleri ve göz kırpma oranları düşmüştür. Bu yüzden dinlerken katı ve hareketsiz olmak yerine ritmli ve asgari düzeyde hareket içeren bir dinleme uygundur. Ayrıca dinlerken anahtarla veya parayla oynama, parmakları kıpırdatma, ayak sallama ya da eş başka bir aktivitede bulunma etkili bir dinleme için uygun değildir.
Diğer bir nokta ise uygun göz temasıdır. Göz teması çoğu birey için zor gerçekleştirilse de etkili bir iletişim için gereklidir. Çünkü hiç kimse bir şey anlatırken karşısındakinin etraftaki başka şeylere bakmasından hoşlanmaz. İyi bir göz teması için gözlere dik dik bakmamak şartıyla yumuşak bir şekilde odaklanma ardından arasıra bakışları ele, yüz ve tekrar gözlere odaklanmayı gerektirir.
Bunlara ek olarak dinleme için sakin, dikkat dağıtıcı uyarıcıların olmadığı, çok büyük masa gibi fiziksel engellerin kaldırıldığı uygun bir ortam önemlidir.
İzleme Becerileri
Dinleme devam ederken bunu sürdürmeyi ve karşıdaki kişinin konuşmasını teşvik etmeyi sağlar.
Karşıdaki insanın konuşmasını başlatmak için ; bireyin vücut dilinin betimlemesini yapmak ( “yorgun görünüyorsun” gibi), konuşmaya davet etmek (“ konuşmak ister misin” gibi), bireyin konuşup konuşmamaya karar vermesi için sessizlik sağlamak, dikkatini vermek yardımcı olabilmektedir. Fakat bunlara nasıl tepki verileceği karşıdaki kişinin kişiliği, aradaki ilişki, ortam gibi pek çok etkene bağlı olmaktadır. Bu yüzden zorlayıcı olunmamalıdır.
Karşıdaki birey konuşmaya başladıktan sonra bunu sürdürmek için konuşmanın her yerine eklenebilecek olan küçük teşvik ifadeleri kullanılabilir. Bunlara örnek olarak: “mm, hımm, sonra, ve, devam et, anlıyorum” gibi kelimeler gösterilebilir. Fakat bunları çok sık kullanmamaya dikkat edilmelidir. Ayrıca çok sık olmadan daha çok açık uçlu olan sorular da kullanılabilir. Bunlarla birlikte en önemli olan da dikkatli bir sessizlik halidir. Pek çok insan sessizlikten rahatsız olup bunu bozma girişiminde olsa da bu sessizlik önemlidir ve bir takım işlevlere sahiptir. Örneğin bu sessizlik sırasında dinleyici dikkatini karşıdakine yoğunlaştırabilir, karşısındakini gözlemleyip, onun ne dediğini düşünebilir.
Yansıtma becerileri
Son olarak iyi bir dinleme uygun tepki vermeyi de gerektirmektedir. Böyle bir cevapta kişi, karşısındakinin konuşmasındaki duyguları veya içeriğini kendi anladığı şekli ile yeniden ifade eder ve böylece karşı taraf anlaşıldığını hisseder. Bunu yaparken mümkün olduğunca kısa ve öz olmasına ve mümkün olduğunca karşıdaki kişinin iletisinin en önemli noktasına işarete etmeye ve kendi sözcüklerini kullanmaya dikkat edilmelidir.
Yansıtma duyguları yansıtma, içeriği yansıtma ya da toparlayıcı yansıtma şeklinde olabilir. Duyguları yansıtmada karşıdaki kişinin sözel olmayan ifadelerine dikkat edip, empati yapılarak yaşadığı başlıca duygu anlaşılmaya çalışılır. Bunun için duygulara yönelik kelimelere odaklanmak, mesajın genel içeriğine ve karşıdaki kişinin beden diline dikkat etmek yardımcı olabilir. Ayrıca “Bunu ben deneyimliyor olsaydım ne hissederdim?” sorusunu kendine sormak da önemlidir. İçeriği yansıtmada ise, karşıdaki kişinin hem içinde bulunduğu durum hem de duyguları yansıtılır. Kişi, duyguyu ve bu duyguya neden olan olay ve içeriği kavrayıp karşıdakine iletmelidir. Son olarak toparlayıcı yansıtma ise uzun bir konuşmada yapılan tüm açıklama ve duyguları özet şekilde ve parçaları anlamlı bir şekilde bir araya getirerek ifade etmeyi içermektedir. Bu yansıtıcı özetlemelerin sonucunda konuşmacının ifade ettiği birbirinden bağımsız gibi görünen parçalar anlamlı bir bütün içerisinde toparlanır ve böylelikle konuşmacının da kendi durumunu daha iyi anlamasına yardımcı olur.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Etkili Dinleme" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.İlkten ÇETİN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.İlkten ÇETİN'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
13 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
etkili dinleme, etkili dinleme becerisi, etkili dinleme nedir, etkili dinleme kavramı, etkili dinlemeyi öğrenme, etkili dinlemede dikkat, etkili dinlemede izleme, etkili dinlemede yansıtma
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
