Erken Menopoz
ERKEN MENOPOZ
Menopoz 45-55 yaşlar arasında her kadının yaşayacağı doğal bir olaydır. Üreme çağının sonu olarak kabul edilen menopoz da kadınlar artık hamile kalamazlar.40 yaş altında kadınların % 1 inde ortaya çıkan prematür ovaryen yetmezlikte ise durum farklıdır ve son yayınlara göre bu kadınların %5-10 u herhangi bir tedavi görmeden kendiliğinden hamile kalabilirler. Fakat günümüzde erken menopoza giren kadınlarda ise yumurtlama için destek tedavileri ve diğer yardımcı üreme teknikleri bu kadınların gebe kalma şanslarını henüz arttıramamaktadır.
Kadın en az bir yıl adet görmemişse menopoz tanısı konabilir. Erken menopoz dışında , menopozun herhangi bir geri dönüşü yoktur. Üreme çağı sona ermiştir ve kadın artık gebe kalamaz.
Bir yıl aradan sonra kanama gelirse de anormal kabul edilip gereken incelemeler yapılmalıdır.
Menopoz diğer bir tanımla her iki yumurtalıkta bulunan folliküllerin tükenmesidir. Bu folliküller ergenlikten itibaren üreme çağında hem içinde bulunan yumurtayı olgunlaştırırlar hem de östrojen hormonunu salgılarlar. Follikül çatlayıp yumurta kanallara ilerleyince,follikülün yerinde oluşan sarı cisim(kopus lutem) de progesteron hormonu salgılar.Follikülün büyümesini hipofizden gelen Follikül Stimule edici Hormon (FSH) ve çatlamasını Luteinize edici Hormon (LH) yönetir.
Menopozda folliküller tükenince yumurta çıkmaz çocuk olmaz, östrojen ve progesteron hormonu salgılanmaz vebu hormonların etkisiyle rahim iç tabakası kabarıp dökülmez. Adet kanaması gelmez. Kanda E2 (östrojen hormonu) düzeyi düşer ,yumurtalıklarda folliküller tükendiği için,onları sürekli uyarmaya çalışan ve yanıt alamayınca daha çok hipofizden salgılanan FSH ve LH hormonlarının kanda ölçülen düzeyleri artar.Kısacası bu hormonlarda ki değişim menopozun tanısını doğrular.
50 yas üstünde bir yıl adet kanaması görmeyen kadında kanda bir kez yapılan ölçümde FSH ve LH düzeyleri , 40 ünite üstünde ve E2 40 ünite altındaysa menopoz tanısı kolaylıkla konacaktır.
50 yaş altındaki kadınlarda ise menopoz tanısını doğrulamak için kandaki bu ölçümleri iki ay sonra bir kez daha tekrarlamak gerekir.
Henüz adet gören ve çocuk isteyen ileri yaştaki kadınlarda ise yumurtlama yeteneğindeki azalmayı belirlemek için adet kanamasının üçüncü günü kanda bu hormonlar belirlenmelidir.(Özellikle adet kanaması üçüncü günü kanda ölçülen FSH hormonu 10 ünitenin üzerinde olması yumurtlama şansının azaldığının göstergesidir).
Operasyonla yumurtalıkların alınmasına cerrahi menopoz denir. Artık yumurtalıklardan yumurta çıkamayacak , östrojen ve progesteron hormonu salgılanamayacaktır.Sadece rahim alınması ve yumurtalıkların bırakılması ise menopoza yol açmayacaktır.Yumurtalıklar üzerine radyoterapi (ışın tedavisi) ve herhangi bir kanserin ilaçlı tedavisi amacıyla uygulanan kemoterapi de kadında menopoza yol açacaktır.
Burada 40 yaş altında olan kadınlarda olan erken menopozun tanımını yapmakta fayda vardır. Prematür ovariyen yetmezlik veya hipergonadotropik hipogonadizm adı verilen bu durum erken menopozdan farklıdır. Erken menopozun aksine bu kadınlarda adet, kanaması ve yumurtlama kendiliğinden geri dönebilir ve gebe kalabilirler. Prematür ovariyen yetmezlikte yumurtalıklardaki folliküller ya tükenmiştir ya da fonksiyon bozukluğu vardır. Bu kadınların %10-20 arasında ailesinde de benzer durumlar vardır ve bu nedenle genetiğin (kalıtım)hastalıkta önemli bir rolü olduğu düşünülmektedir.Fragile x sendromu denilen gen mutasyonu olanlar ve taşıyıcılarında bu durum daha sık görülmektedir.Fakat prematür overien yetmezliği olan kadınların bir çoğunda herhangi bir neden saptanamamıştır.Otoimmun(bağışıklık sistemi) ile ilgisi araştırılmaktadır.Sigara kullanımının da çok önemli bir risk faktörü olduğu bilinmektedir.
Prematür overiyen yetmezlikte kadınlarda adet gelmeyebilir veya düzensiz gelebilir. Doğal menopozda görülen ateş basmaları, gece terlemeleri ,huzursuzluk,konsentrasyon bozukluğu , libido(cinsel istek)da azalma,vajinada kuruluk ,cinsel ilişkide ağrı ve infertilite gibi bulgular vardır.Kanda ölçülen hormon düzeyleri menopozdaki gibidir.
Prematür ovaryen yetmezlikte kadının yaşamını riske sokan ciddi sağlık sorunları ortaya çıkabilir.
Osteoporoz; kemik yoğunluğunun ve gücünün azalması . Yeterli kalsiyum, vitamin D takviyesi ve fiziksel aktivite bu riskin azalmasına yardımcı olacaktır.
Hipotroidi;Troid fonksiyonlarında azalmayla ilgili bu durum normal toplumun % 2 sinde ortaya çıkarken,Prematür overiyen yetmezlikte %23 lerin üzerinde karşımıza çıkacak ve sürekli troid hormonu tedavisi gerektirecektir.
Addison hastalığı; Oto immün bir bozukluğa bağlı böbrek üstü bezinin kortizon salgılamasında yetersizlik oluşacaktır. Prematür overiyen yetmezlik olan kadınların%3.2 sinde Addison sendromu karşımıza çıkacaktır. Yaralanma, hastalık gibi fiziksel stres durumlar hastalığını bilmeyen kadınlar için tehlikeli olabilir. Addison hastalığının bulguları halsizlik, güçsüzlük, kilo kaybı,kan basıncı düşüklüğü, deride kararma ve bazen aşırı sinirlilik ve duyarlılıktır.ACTH testi ile tanı onaylandığında hastalığın tedavisi ve yönetimi kolaydır.
Kalp hastalıkları; Hormon replasman tedavisi (yumurtalıkların üretmediği östrojen ve progesteron hormonlarını yerine koyma),sağlıklı vücut ağılığını koruma ve düzenli fiziksel aktivite (egzersiz) kalp hastalığı riskini azaltır.
Hormon replasman tedavisi(HRT) yumurtalıktan artık salgılanmayan östrojen ve progesteron hormonlarının yerine koymak için dışarıdan verilen sentetiklerini içerir. Hap, cilde yapıştırılan yama gibi ülkemizde HRT seçenekleri vardır.
Erken menopoz tedavisinde, normal zamanında menopoza giren kadınlardaki gibi artan meme kanseri riski nedeniyle HRT tedavisi süresinde en fazla 5 yıl diye bir kısıtlama yoktur. Kadın 51-52 yaşına kadar (ek risk faktörü yoksa)HRT kullanabilir.
Hormon replasman tedavilerinde kadınlar adet kanamasına benzer bir şekilde düzenli ara kanaması göreceklerdir. Bu ara kanamaları zamanla azalacak ve yok olacaklardır.
Henüz adet gören ve çocuk istemeyen prematür ovariyen yetmezlik olgularında da, nadir de olsa istenmeyen gebeliklerle karşılaşma şansı olduğu için ,düşük doz doğum kontrol hapları prematür ovaryen yetmezlik için iyi bir tedavi seçeneği olmaktadır.
Herhangi bir nedenle rahmi alınan kadınlarda sadece östrojen replasman tedavisi (ERT)uygulanır. Progestin denilen sentetik progesteron hormonları vermeye gerek kalmayacaktır , dolayısıyla kadında meme kanseri riski daha da azalacaktır.Östrojenin tek başına kullanıldığında ortaya çıkacak olan rahim iç tabakasında anormal kabarma ve rahim içi kanseri riski de zaten ortadan kalkmıştır.
Östrojen içeren lokal uygulanan kremler atrofi dediğimiz vajinadaki ve idrar torbasındaki östrojen eksikliğine bağlı incelme, bunun sonucunda ortaya çıkan vajinada kuruluk , cinsel beraberlikte ağrı,sistit ve diğer idrar yolları enfeksiyonlarındaki artma ve benzer bulguları azaltacaktır.
E 3 (östrojen 3)hormonu içeren vajinal kremler rahim içi ve meme kanseri riskini arttırmadıkları için genellikle kadınlar bu kremleri haftada bir vajinaya lokal olarak uygulayarak ömür boyu kullanabilirler.
Erken menopoza giren kadınlar da normal zamanda menopoza giren kadınlar gibi kendilerine önerilenlere, beslenmelerine, yaşam biçimlerine, gereken fiziksel aktivitelerine özen göstermelidirler.Burada sigara kullanımının osteoporoz ve kalp damar hastalıkları riskini çok arttırdığını vurgulamalıyız. Fiziksel aktivite ve egzersizin ise riskleri tam aksine azalttığını biliyoruz. Aşırı zayıf kadınlarda osteoporozun, kilolu kadınlarda ise kalp damar hastalıklarının fazla olduğu gerçeğini kabul etmeli ve dengeli beslenmenin önemini vurgulamalıyız. Beslenmede margarin gibi katı yağdan zeytin yağı gibi sıvı yağ alımına geçmeli,süt ürünleri,sebze,salata ,meyve ve lifli gıdaların alınmasına ve bol su tüketilmesine özen göstermeliyiz.Özellikle osteoporoz riskini azaltma amacıyla 1500 mg a kadar kalsiyum ve 400 mg D vitaminin önemini vurgulamalıyız.
Osteoporoz riski menopozdan sonra ilk 5 yıl çok hızlı bir şekilde artmaktadır.(Her yıl kemik kütlesinde%4 civarında azalma olur), daha sonra kemik kütlesinde azalma yavaş olarak devam eder(her yıl kemik kütlesinde %1 azalma ). Hormon destek tedavisinin kemik erimesini (osteoporozu)yarı yarıya yavaşlattığını biliyoruz. Özellikle hormon kullanılması uygun kadınlarda ilk 5 yıl hormon destek tedavisinin yararını belirtmeliyiz. Yapılan çalışmalarda da meme kanseri riskinin 5 yıl hormon kullanan kadınlarda artmadığını vurgulamalıyız.
Alzheimer,erken bunama,unutkanlık gibi demans bulguları hormon kullanan 60 yaş üzeri (60 yaş üzeri zaten artık önerilmiyor)kadınlarda arttığı,daha genç yaşlarda kullananlarda ise azaldığıyla ilgili çalışmalar mevcuttur.Bu nedenle Alzheimeri önlemek amacıyla hormon kullanmanın yararı konusunda net bilgi yoktur.
Özetle ; hormon destek tedavisinde meme kanseri riski nedeniyle günümüzde kabul gören süre en fazla 5 yıldır.60 yaş üstünde vajinaya kullanılan lokal hormonlar haricinde hormon tedavisi önerilmemektir. Erken menopozda (40 yaş öncesi menopoz)durum farklıdır ve hormon destek tedavisi 51 yaşına kadar önerilmektedir.
Menopoz 45-55 yaşlar arasında her kadının yaşayacağı doğal bir olaydır. Üreme çağının sonu olarak kabul edilen menopoz da kadınlar artık hamile kalamazlar.40 yaş altında kadınların % 1 inde ortaya çıkan prematür ovaryen yetmezlikte ise durum farklıdır ve son yayınlara göre bu kadınların %5-10 u herhangi bir tedavi görmeden kendiliğinden hamile kalabilirler. Fakat günümüzde erken menopoza giren kadınlarda ise yumurtlama için destek tedavileri ve diğer yardımcı üreme teknikleri bu kadınların gebe kalma şanslarını henüz arttıramamaktadır.
Kadın en az bir yıl adet görmemişse menopoz tanısı konabilir. Erken menopoz dışında , menopozun herhangi bir geri dönüşü yoktur. Üreme çağı sona ermiştir ve kadın artık gebe kalamaz.
Bir yıl aradan sonra kanama gelirse de anormal kabul edilip gereken incelemeler yapılmalıdır.
Menopoz diğer bir tanımla her iki yumurtalıkta bulunan folliküllerin tükenmesidir. Bu folliküller ergenlikten itibaren üreme çağında hem içinde bulunan yumurtayı olgunlaştırırlar hem de östrojen hormonunu salgılarlar. Follikül çatlayıp yumurta kanallara ilerleyince,follikülün yerinde oluşan sarı cisim(kopus lutem) de progesteron hormonu salgılar.Follikülün büyümesini hipofizden gelen Follikül Stimule edici Hormon (FSH) ve çatlamasını Luteinize edici Hormon (LH) yönetir.
Menopozda folliküller tükenince yumurta çıkmaz çocuk olmaz, östrojen ve progesteron hormonu salgılanmaz vebu hormonların etkisiyle rahim iç tabakası kabarıp dökülmez. Adet kanaması gelmez. Kanda E2 (östrojen hormonu) düzeyi düşer ,yumurtalıklarda folliküller tükendiği için,onları sürekli uyarmaya çalışan ve yanıt alamayınca daha çok hipofizden salgılanan FSH ve LH hormonlarının kanda ölçülen düzeyleri artar.Kısacası bu hormonlarda ki değişim menopozun tanısını doğrular.
50 yas üstünde bir yıl adet kanaması görmeyen kadında kanda bir kez yapılan ölçümde FSH ve LH düzeyleri , 40 ünite üstünde ve E2 40 ünite altındaysa menopoz tanısı kolaylıkla konacaktır.
50 yaş altındaki kadınlarda ise menopoz tanısını doğrulamak için kandaki bu ölçümleri iki ay sonra bir kez daha tekrarlamak gerekir.
Henüz adet gören ve çocuk isteyen ileri yaştaki kadınlarda ise yumurtlama yeteneğindeki azalmayı belirlemek için adet kanamasının üçüncü günü kanda bu hormonlar belirlenmelidir.(Özellikle adet kanaması üçüncü günü kanda ölçülen FSH hormonu 10 ünitenin üzerinde olması yumurtlama şansının azaldığının göstergesidir).
Operasyonla yumurtalıkların alınmasına cerrahi menopoz denir. Artık yumurtalıklardan yumurta çıkamayacak , östrojen ve progesteron hormonu salgılanamayacaktır.Sadece rahim alınması ve yumurtalıkların bırakılması ise menopoza yol açmayacaktır.Yumurtalıklar üzerine radyoterapi (ışın tedavisi) ve herhangi bir kanserin ilaçlı tedavisi amacıyla uygulanan kemoterapi de kadında menopoza yol açacaktır.
Burada 40 yaş altında olan kadınlarda olan erken menopozun tanımını yapmakta fayda vardır. Prematür ovariyen yetmezlik veya hipergonadotropik hipogonadizm adı verilen bu durum erken menopozdan farklıdır. Erken menopozun aksine bu kadınlarda adet, kanaması ve yumurtlama kendiliğinden geri dönebilir ve gebe kalabilirler. Prematür ovariyen yetmezlikte yumurtalıklardaki folliküller ya tükenmiştir ya da fonksiyon bozukluğu vardır. Bu kadınların %10-20 arasında ailesinde de benzer durumlar vardır ve bu nedenle genetiğin (kalıtım)hastalıkta önemli bir rolü olduğu düşünülmektedir.Fragile x sendromu denilen gen mutasyonu olanlar ve taşıyıcılarında bu durum daha sık görülmektedir.Fakat prematür overien yetmezliği olan kadınların bir çoğunda herhangi bir neden saptanamamıştır.Otoimmun(bağışıklık sistemi) ile ilgisi araştırılmaktadır.Sigara kullanımının da çok önemli bir risk faktörü olduğu bilinmektedir.
Prematür overiyen yetmezlikte kadınlarda adet gelmeyebilir veya düzensiz gelebilir. Doğal menopozda görülen ateş basmaları, gece terlemeleri ,huzursuzluk,konsentrasyon bozukluğu , libido(cinsel istek)da azalma,vajinada kuruluk ,cinsel ilişkide ağrı ve infertilite gibi bulgular vardır.Kanda ölçülen hormon düzeyleri menopozdaki gibidir.
Prematür ovaryen yetmezlikte kadının yaşamını riske sokan ciddi sağlık sorunları ortaya çıkabilir.
Osteoporoz; kemik yoğunluğunun ve gücünün azalması . Yeterli kalsiyum, vitamin D takviyesi ve fiziksel aktivite bu riskin azalmasına yardımcı olacaktır.
Hipotroidi;Troid fonksiyonlarında azalmayla ilgili bu durum normal toplumun % 2 sinde ortaya çıkarken,Prematür overiyen yetmezlikte %23 lerin üzerinde karşımıza çıkacak ve sürekli troid hormonu tedavisi gerektirecektir.
Addison hastalığı; Oto immün bir bozukluğa bağlı böbrek üstü bezinin kortizon salgılamasında yetersizlik oluşacaktır. Prematür overiyen yetmezlik olan kadınların%3.2 sinde Addison sendromu karşımıza çıkacaktır. Yaralanma, hastalık gibi fiziksel stres durumlar hastalığını bilmeyen kadınlar için tehlikeli olabilir. Addison hastalığının bulguları halsizlik, güçsüzlük, kilo kaybı,kan basıncı düşüklüğü, deride kararma ve bazen aşırı sinirlilik ve duyarlılıktır.ACTH testi ile tanı onaylandığında hastalığın tedavisi ve yönetimi kolaydır.
Kalp hastalıkları; Hormon replasman tedavisi (yumurtalıkların üretmediği östrojen ve progesteron hormonlarını yerine koyma),sağlıklı vücut ağılığını koruma ve düzenli fiziksel aktivite (egzersiz) kalp hastalığı riskini azaltır.
Hormon replasman tedavisi(HRT) yumurtalıktan artık salgılanmayan östrojen ve progesteron hormonlarının yerine koymak için dışarıdan verilen sentetiklerini içerir. Hap, cilde yapıştırılan yama gibi ülkemizde HRT seçenekleri vardır.
Erken menopoz tedavisinde, normal zamanında menopoza giren kadınlardaki gibi artan meme kanseri riski nedeniyle HRT tedavisi süresinde en fazla 5 yıl diye bir kısıtlama yoktur. Kadın 51-52 yaşına kadar (ek risk faktörü yoksa)HRT kullanabilir.
Hormon replasman tedavilerinde kadınlar adet kanamasına benzer bir şekilde düzenli ara kanaması göreceklerdir. Bu ara kanamaları zamanla azalacak ve yok olacaklardır.
Henüz adet gören ve çocuk istemeyen prematür ovariyen yetmezlik olgularında da, nadir de olsa istenmeyen gebeliklerle karşılaşma şansı olduğu için ,düşük doz doğum kontrol hapları prematür ovaryen yetmezlik için iyi bir tedavi seçeneği olmaktadır.
Herhangi bir nedenle rahmi alınan kadınlarda sadece östrojen replasman tedavisi (ERT)uygulanır. Progestin denilen sentetik progesteron hormonları vermeye gerek kalmayacaktır , dolayısıyla kadında meme kanseri riski daha da azalacaktır.Östrojenin tek başına kullanıldığında ortaya çıkacak olan rahim iç tabakasında anormal kabarma ve rahim içi kanseri riski de zaten ortadan kalkmıştır.
Östrojen içeren lokal uygulanan kremler atrofi dediğimiz vajinadaki ve idrar torbasındaki östrojen eksikliğine bağlı incelme, bunun sonucunda ortaya çıkan vajinada kuruluk , cinsel beraberlikte ağrı,sistit ve diğer idrar yolları enfeksiyonlarındaki artma ve benzer bulguları azaltacaktır.
E 3 (östrojen 3)hormonu içeren vajinal kremler rahim içi ve meme kanseri riskini arttırmadıkları için genellikle kadınlar bu kremleri haftada bir vajinaya lokal olarak uygulayarak ömür boyu kullanabilirler.
Erken menopoza giren kadınlar da normal zamanda menopoza giren kadınlar gibi kendilerine önerilenlere, beslenmelerine, yaşam biçimlerine, gereken fiziksel aktivitelerine özen göstermelidirler.Burada sigara kullanımının osteoporoz ve kalp damar hastalıkları riskini çok arttırdığını vurgulamalıyız. Fiziksel aktivite ve egzersizin ise riskleri tam aksine azalttığını biliyoruz. Aşırı zayıf kadınlarda osteoporozun, kilolu kadınlarda ise kalp damar hastalıklarının fazla olduğu gerçeğini kabul etmeli ve dengeli beslenmenin önemini vurgulamalıyız. Beslenmede margarin gibi katı yağdan zeytin yağı gibi sıvı yağ alımına geçmeli,süt ürünleri,sebze,salata ,meyve ve lifli gıdaların alınmasına ve bol su tüketilmesine özen göstermeliyiz.Özellikle osteoporoz riskini azaltma amacıyla 1500 mg a kadar kalsiyum ve 400 mg D vitaminin önemini vurgulamalıyız.
Osteoporoz riski menopozdan sonra ilk 5 yıl çok hızlı bir şekilde artmaktadır.(Her yıl kemik kütlesinde%4 civarında azalma olur), daha sonra kemik kütlesinde azalma yavaş olarak devam eder(her yıl kemik kütlesinde %1 azalma ). Hormon destek tedavisinin kemik erimesini (osteoporozu)yarı yarıya yavaşlattığını biliyoruz. Özellikle hormon kullanılması uygun kadınlarda ilk 5 yıl hormon destek tedavisinin yararını belirtmeliyiz. Yapılan çalışmalarda da meme kanseri riskinin 5 yıl hormon kullanan kadınlarda artmadığını vurgulamalıyız.
Alzheimer,erken bunama,unutkanlık gibi demans bulguları hormon kullanan 60 yaş üzeri (60 yaş üzeri zaten artık önerilmiyor)kadınlarda arttığı,daha genç yaşlarda kullananlarda ise azaldığıyla ilgili çalışmalar mevcuttur.Bu nedenle Alzheimeri önlemek amacıyla hormon kullanmanın yararı konusunda net bilgi yoktur.
Özetle ; hormon destek tedavisinde meme kanseri riski nedeniyle günümüzde kabul gören süre en fazla 5 yıldır.60 yaş üstünde vajinaya kullanılan lokal hormonlar haricinde hormon tedavisi önerilmemektir. Erken menopozda (40 yaş öncesi menopoz)durum farklıdır ve hormon destek tedavisi 51 yaşına kadar önerilmektedir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Erken Menopoz" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Op.Dr.Kenan ERTOPÇU'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Op.Dr.Kenan ERTOPÇU'nun izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
2 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden |
menopoz, menapoz, erken menopoz, erken menopozda hormon tedavisi, erken menopozda kemik erimesi, hormon replasman tedavisi, kesilme, erken adetten kesilme, kadında erken menopoz, kadınlarda erken menopoz, erken menopoz sebepleri, erken menopoz belirtileri
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
