Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) toplumun yüzde 3-5'ini etkileyen ve sıklıkla nörolojik tabanlı bir gelişim bozukluğu olarak kabul edilir. Toplum genelinde, çocuklarda %8, ergenlerde %6, yetişkinlerde %4 sıklığında görülmektedir. Erkeklerde daha sıklıkla görülür.
Hiperaktivite başka pek çok sorunla ortak belirtilere sahip olduğu için tanı koymak zor olabilir. Bu problemin belirtilerine pek çok çocukta stres anlarında kısa sürelerle rastlanabilir. Çocuklarda kendini net ortaya koyan tablo vardır. İlk işaretlerine çok erken yaşlarda rastlanabilirse de tanı genelde çocuk okula başladıktan sonra konur. Bunun sebebi okul ortamının hiperkaktif çocuk için gerçek bir rahatsızlık kaynağı olması ve bu sorunun belirtilerinin sınıf ortamında daha fazla göze batmasıdır. Tanı koymak için Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Ölçeği’ni kullanmak da mümkündür. (Bu test merkezimizde uygulanmaktadır)
Hiperaktif çocuklar dikkatlerini toplamakta zorlanırlar, davranışlarını düşünmeden gerçekleştirirler, genellikle fazla hareketlidirler. Hiperaktif çocuğun kısa süreli işlerde yada TV, bilgisayar oyunu gibi eğlenceli işler sırasında çok dikkatli olduğunu gözlemleyebilirsiniz. Bu sizi şaşırtmasın.
Aşağıdaki liste çocuğunuzda hiperaktivite belirtilerinin bulunup bulunmadığınız anlamanızda size yardımcı olacaktır. Eğer çocuğunuzda bu belirtilerin pek çoğuna rastladıysanız ve belirtiler 3 ay ve daha fazla sürdüyse gözlemlerinizi vakit kaybetmeden bir uzmanla paylaşın.
Çocuklarda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu’nun Belirtileri:
Hiperkativitenin ön planda olduğu belirtiler;
• Yerinde duramaz,
• Yerli yersiz koşup tırmanır,
• Aşırı konuşur,
• Sessiz sakin oyun oynamakta güçlük çeker,
• Her zaman bir şeylerle uğraşır,
• Cevapları ağızdan kaçırır,
• Sırasını beklemekte zorlanır,
• Olayları ve konuşmaları müdahale ederek yarıda keser,
• Başka çocukların yap dediği olumsuz davranışları yapar,
• Kurallara, kısıtlamalara uymaz, kavgacıdır,
• Çabuk öfkelenir, çabuk ağlar, huy değişiklikleri şiddetlidir,
• Arkadaşlık kurma, sürdürme de sorunlar yaşar.
Dikkat Eksikliği ön planda ise;
• Yönergeleri başından sonuna kadar takip edemez,
• Dikkatini yaptığı işe ve oyuna vermekte zorlanır,
• Evde veya okulda yapacağı işler için gerekli malzemeleri kaybeder,
• Dinleyemez,
• Detayları gözden kaçırır,
• Düzensiz görünür,
• Unutkandır,
• Somurtkan ve küskündür,
• Başka çocuklar tarafından itilip kakılır, alay konusu olur.
Hiperaktif (DEHB) Çocuk Evde
Çoğu anne-baba çocuklarına hiperaktivite tanısı konulduğunda hayrete düşer. Çünkü bu çocukların evde aileleri tarafından gözlemlenen herhangi bir problemleri yoktur. Gerçektende bu çocuklar evde hiçbir dikkat bozukluğu bulgusu göstermeden saatlerce TV seyredebilir veya video oyunları oynayabilirler. O halde böyle bir çocukta nasıl hiperaktivite ve dikkat eksikliği olabilir? Yanıt basittir. Video oyunları ve TV çocukların dikkatlerini odaklamalarına yardım edecek şekilde uyarı gönderir. Yani çocuklar seyrederken yada oynarken pasif konumdadırlar ve dikkatlerini dışarıdan gelen uyaranlar sayesinde toplarlar. Bu sıradaki dikkat süresi bir ölçüt değildir.
Tedavi edilmeyen hiperaktivite aile için rahatsızlık kaynağı olmaya devam edecektir. Çocuğunuzun davranışlarını kontrol edebilmesine yardımcı olmak için;
• Çocuğunuz için günlük program yapın. Uyandığı, yemek yediği, yıkandığı vs saatlerin aynı olmasını sağlayın.
• Çocuğunuzu kalabalık alışveriş merkezleri gibi çok fazla uyaranın bulunduğu ortamlardan uzak tutmaya çalışın.
• Hiperaktif çocuklar büyüklerinin dikkatlerini genellikle yanlış bir şey yaptıklarında çekerler. Çocuğunuzu güzel sözlerle, kucaklayarak ödüllendirmeniz, olumlu davranışları için küçük armağanlar vermeniz önemlidir.
• Hiperaktif davranış sizi rahatsız ettiğinde, ona o an için sırtınızı dönerek davranışına karşı kayıtsız kalın.
• Çocuğunuzun çok fazla heyecanlı veya hareketli olduğu anlarda başka etkinlik ile dikkatini dağıtmaya çalışın.
• Çocuğunuzun tekmeleme, ısırma vb davranışlarına müdahale ederek engel olmanız gerekebilir. Onu sakinleşene kadar bir süre yalnız başına bırakın.
• Davranışlarını çocuğunuzla sakin olduğu anlarda tartışın ve onun bu davranışların sonuçlarını anlamasını sağlayın.
Hiperaktif (DEHB)Çocuk Okulda
Sınıf yapısı ve kuralları hiperaktif çocuk için zorlayıcıdır.
• Çocuğunuzun öğretmeni ile işbirliği yapın. Öğretmen çocuğunuzun içinde bulunduğu zor durumu anladığında başarılı olması için daha fazla yardımcı olacaktır
• Çocuğun öğretmenin gözünün önünde, pencereden uzak ve tahtaya yakın bir yerde oturmasını sağlayın.
• Sınıf içinde ödev yapılırken, diğer çocuklardan ayrı bir köşe de dikkati dağılmadan yapmalıdır.
• Yeni şeyler öğretip yanıtlar istemeden önce çocuğa sözel yada görsel bazı ipuçları verin. Çocuğa yalnızca onun anlayacağı bir işaret vermek onu utandırmadan dikkatini anlatılana vermesini sağlar.
• Hiperaktif çocuklar çabucak sıkılırlar ve verilen ödevleri tamamlamak için sürekli motivasyona ihtiyaç duyarlar. Hiperaktif çocuklara özel bir öğretmen ile okul sonrasında yarım veya bir saatte okulda bütün bir gün içinde verilenlerin tamamı tekrar ettirilebilir ve daha fazlası verilebilir.
• Oyun saatlerini azaltma ve teneffüs iptalinden kaçının. Bu saatler çocuğun fazla enerjisinden kurtulması için fırsattır.
• Ders çalışırken belli alışkanlıklar edinmelerini sağlayacak ve istenmeyen davranışlarını kontrol edecek sistemler geliştirin. Ödül puanları, çocuğun başarısını grafikler ile göstermek, çocuğu çıkartmalar ve yıldızlar ile ödüllendirmek istenen davranışları göstermesi için heveslendirecektir.
• Uzun sürebilecek ödevleri parçalara bölün. Böylece çocuğa bir işi tamamlamış olma duygusunu tattırmış olursunuz.
• Çocuğun her zaman aynı performansı göstermesini beklemeyin. Çocuğun çabalarını sonuç mükemmel olmasa bile destekleyin.
Bir çocuğun hiperaktif olması onun yeterince akıllı olmadığı anlamına gelmez Geç öğreniyor olmaları düzensiz ve dikkatsizliklerindendir. Göz önünde tutulması gereken önemli bir nokta ise, hiperaktif (DEHB) çocukların bir bölümünün öğrenme güçlükleri de çektikleridir. Öğrenme güçlüğünün değerlendirmesi ve tedavisi için mutlaka bir uzmandan destek alın.
Tedavi
Hiperaktiviteyi (DEHB) ortadan kaldırıcı kesin bir tedavi yoktur. Fakat hiperaktiflere yardımcı olabileceğimiz pek çok yol vardır.
Hiperaktivitenin kontrol altın alınmasında ilaç tedavisi uygulanmaktadır. Ancak ilaçlar asla tek tedavi yöntemi olarak kullanılmamalıdır. Çocuğun davranışlarını kontrol etmesine yardımcı olmak gerekir. Anne-babanın çocuğa yaklaşım konusunda eğitimi, öğretmenlerinin bilgili yaklaşımı ve çocuğun kendisini kontrol etme ve duygularını ifade etme becerilerini kazandığı psikoterapinin uygulanması, ilacın sağladığı kazanımların uzun vadeli olmasını sağlayacaktır.
Hiperaktif çocukların çoğu gösterilecek özenle ve tedavi süreci ile büyüdüklerinde iyi olacak veya en azından idare edilebilecek düzeye gelebileceklerdir. Sınıf ortamından kurtulduktan sonra hayatta başarıya ulaşmak hiperaktif çocuklar için diğer çocuklar için olduğundan daha kolaydır.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite sorunu olan ergenlerle yapılan bir araştırmada %9,4’ünün majör depresyonu vardır ve kaygı düzeyleri yüksektir. Bu sorunu taşımayanlara oranlara, madde kullanımına (çoğunlukla alkol kullanımı) daha sık rastlanmaktadır. Duygu durum bozuklukları oluşabilir ve benlik saygıları düşük olarak gözlenmektedir. Ebeveyn tutumu olarak koruyucu ve müdahaleci tutumlar gözlemlenir ki bu durumu olumsuz etkilemektedir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu sadece sosyal uyum ve başarı düzeyi yükselmesi için değil, başka sorunlara yol açmaması içinde mutlaka tedavi gerektirir. Benlik saygıları arttıkça dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu azalır.
Diğer yandan bu çocuklar iyi eğitim, destek ve yardım almışlarsa erişkin yaşa geldiklerinde iş adamlığı gibi kendi davranış tarzlarına uygun meslekler seçmekte, sanat ve eğlence dünyasında başarılı olmaktadırlar. Hiperaktif (DEHB) bir çocuğun anne-babasından, öğretmenlerinden ve danışmanlarından bugün göreceği yardım ve destek, onun başarılı ve mutlu bir erişkin olmasına yardım edecektir.
Işıkla kalın.
Çisem Uzun
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) toplumun yüzde 3-5'ini etkileyen ve sıklıkla nörolojik tabanlı bir gelişim bozukluğu olarak kabul edilir. Toplum genelinde, çocuklarda %8, ergenlerde %6, yetişkinlerde %4 sıklığında görülmektedir. Erkeklerde daha sıklıkla görülür.
Hiperaktivite başka pek çok sorunla ortak belirtilere sahip olduğu için tanı koymak zor olabilir. Bu problemin belirtilerine pek çok çocukta stres anlarında kısa sürelerle rastlanabilir. Çocuklarda kendini net ortaya koyan tablo vardır. İlk işaretlerine çok erken yaşlarda rastlanabilirse de tanı genelde çocuk okula başladıktan sonra konur. Bunun sebebi okul ortamının hiperkaktif çocuk için gerçek bir rahatsızlık kaynağı olması ve bu sorunun belirtilerinin sınıf ortamında daha fazla göze batmasıdır. Tanı koymak için Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Ölçeği’ni kullanmak da mümkündür. (Bu test merkezimizde uygulanmaktadır)
Hiperaktif çocuklar dikkatlerini toplamakta zorlanırlar, davranışlarını düşünmeden gerçekleştirirler, genellikle fazla hareketlidirler. Hiperaktif çocuğun kısa süreli işlerde yada TV, bilgisayar oyunu gibi eğlenceli işler sırasında çok dikkatli olduğunu gözlemleyebilirsiniz. Bu sizi şaşırtmasın.
Aşağıdaki liste çocuğunuzda hiperaktivite belirtilerinin bulunup bulunmadığınız anlamanızda size yardımcı olacaktır. Eğer çocuğunuzda bu belirtilerin pek çoğuna rastladıysanız ve belirtiler 3 ay ve daha fazla sürdüyse gözlemlerinizi vakit kaybetmeden bir uzmanla paylaşın.
Çocuklarda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu’nun Belirtileri:
Hiperkativitenin ön planda olduğu belirtiler;
• Yerinde duramaz,
• Yerli yersiz koşup tırmanır,
• Aşırı konuşur,
• Sessiz sakin oyun oynamakta güçlük çeker,
• Her zaman bir şeylerle uğraşır,
• Cevapları ağızdan kaçırır,
• Sırasını beklemekte zorlanır,
• Olayları ve konuşmaları müdahale ederek yarıda keser,
• Başka çocukların yap dediği olumsuz davranışları yapar,
• Kurallara, kısıtlamalara uymaz, kavgacıdır,
• Çabuk öfkelenir, çabuk ağlar, huy değişiklikleri şiddetlidir,
• Arkadaşlık kurma, sürdürme de sorunlar yaşar.
Dikkat Eksikliği ön planda ise;
• Yönergeleri başından sonuna kadar takip edemez,
• Dikkatini yaptığı işe ve oyuna vermekte zorlanır,
• Evde veya okulda yapacağı işler için gerekli malzemeleri kaybeder,
• Dinleyemez,
• Detayları gözden kaçırır,
• Düzensiz görünür,
• Unutkandır,
• Somurtkan ve küskündür,
• Başka çocuklar tarafından itilip kakılır, alay konusu olur.
Hiperaktif (DEHB) Çocuk Evde
Çoğu anne-baba çocuklarına hiperaktivite tanısı konulduğunda hayrete düşer. Çünkü bu çocukların evde aileleri tarafından gözlemlenen herhangi bir problemleri yoktur. Gerçektende bu çocuklar evde hiçbir dikkat bozukluğu bulgusu göstermeden saatlerce TV seyredebilir veya video oyunları oynayabilirler. O halde böyle bir çocukta nasıl hiperaktivite ve dikkat eksikliği olabilir? Yanıt basittir. Video oyunları ve TV çocukların dikkatlerini odaklamalarına yardım edecek şekilde uyarı gönderir. Yani çocuklar seyrederken yada oynarken pasif konumdadırlar ve dikkatlerini dışarıdan gelen uyaranlar sayesinde toplarlar. Bu sıradaki dikkat süresi bir ölçüt değildir.
Tedavi edilmeyen hiperaktivite aile için rahatsızlık kaynağı olmaya devam edecektir. Çocuğunuzun davranışlarını kontrol edebilmesine yardımcı olmak için;
• Çocuğunuz için günlük program yapın. Uyandığı, yemek yediği, yıkandığı vs saatlerin aynı olmasını sağlayın.
• Çocuğunuzu kalabalık alışveriş merkezleri gibi çok fazla uyaranın bulunduğu ortamlardan uzak tutmaya çalışın.
• Hiperaktif çocuklar büyüklerinin dikkatlerini genellikle yanlış bir şey yaptıklarında çekerler. Çocuğunuzu güzel sözlerle, kucaklayarak ödüllendirmeniz, olumlu davranışları için küçük armağanlar vermeniz önemlidir.
• Hiperaktif davranış sizi rahatsız ettiğinde, ona o an için sırtınızı dönerek davranışına karşı kayıtsız kalın.
• Çocuğunuzun çok fazla heyecanlı veya hareketli olduğu anlarda başka etkinlik ile dikkatini dağıtmaya çalışın.
• Çocuğunuzun tekmeleme, ısırma vb davranışlarına müdahale ederek engel olmanız gerekebilir. Onu sakinleşene kadar bir süre yalnız başına bırakın.
• Davranışlarını çocuğunuzla sakin olduğu anlarda tartışın ve onun bu davranışların sonuçlarını anlamasını sağlayın.
Hiperaktif (DEHB)Çocuk Okulda
Sınıf yapısı ve kuralları hiperaktif çocuk için zorlayıcıdır.
• Çocuğunuzun öğretmeni ile işbirliği yapın. Öğretmen çocuğunuzun içinde bulunduğu zor durumu anladığında başarılı olması için daha fazla yardımcı olacaktır
• Çocuğun öğretmenin gözünün önünde, pencereden uzak ve tahtaya yakın bir yerde oturmasını sağlayın.
• Sınıf içinde ödev yapılırken, diğer çocuklardan ayrı bir köşe de dikkati dağılmadan yapmalıdır.
• Yeni şeyler öğretip yanıtlar istemeden önce çocuğa sözel yada görsel bazı ipuçları verin. Çocuğa yalnızca onun anlayacağı bir işaret vermek onu utandırmadan dikkatini anlatılana vermesini sağlar.
• Hiperaktif çocuklar çabucak sıkılırlar ve verilen ödevleri tamamlamak için sürekli motivasyona ihtiyaç duyarlar. Hiperaktif çocuklara özel bir öğretmen ile okul sonrasında yarım veya bir saatte okulda bütün bir gün içinde verilenlerin tamamı tekrar ettirilebilir ve daha fazlası verilebilir.
• Oyun saatlerini azaltma ve teneffüs iptalinden kaçının. Bu saatler çocuğun fazla enerjisinden kurtulması için fırsattır.
• Ders çalışırken belli alışkanlıklar edinmelerini sağlayacak ve istenmeyen davranışlarını kontrol edecek sistemler geliştirin. Ödül puanları, çocuğun başarısını grafikler ile göstermek, çocuğu çıkartmalar ve yıldızlar ile ödüllendirmek istenen davranışları göstermesi için heveslendirecektir.
• Uzun sürebilecek ödevleri parçalara bölün. Böylece çocuğa bir işi tamamlamış olma duygusunu tattırmış olursunuz.
• Çocuğun her zaman aynı performansı göstermesini beklemeyin. Çocuğun çabalarını sonuç mükemmel olmasa bile destekleyin.
Bir çocuğun hiperaktif olması onun yeterince akıllı olmadığı anlamına gelmez Geç öğreniyor olmaları düzensiz ve dikkatsizliklerindendir. Göz önünde tutulması gereken önemli bir nokta ise, hiperaktif (DEHB) çocukların bir bölümünün öğrenme güçlükleri de çektikleridir. Öğrenme güçlüğünün değerlendirmesi ve tedavisi için mutlaka bir uzmandan destek alın.
Tedavi
Hiperaktiviteyi (DEHB) ortadan kaldırıcı kesin bir tedavi yoktur. Fakat hiperaktiflere yardımcı olabileceğimiz pek çok yol vardır.
Hiperaktivitenin kontrol altın alınmasında ilaç tedavisi uygulanmaktadır. Ancak ilaçlar asla tek tedavi yöntemi olarak kullanılmamalıdır. Çocuğun davranışlarını kontrol etmesine yardımcı olmak gerekir. Anne-babanın çocuğa yaklaşım konusunda eğitimi, öğretmenlerinin bilgili yaklaşımı ve çocuğun kendisini kontrol etme ve duygularını ifade etme becerilerini kazandığı psikoterapinin uygulanması, ilacın sağladığı kazanımların uzun vadeli olmasını sağlayacaktır.
Hiperaktif çocukların çoğu gösterilecek özenle ve tedavi süreci ile büyüdüklerinde iyi olacak veya en azından idare edilebilecek düzeye gelebileceklerdir. Sınıf ortamından kurtulduktan sonra hayatta başarıya ulaşmak hiperaktif çocuklar için diğer çocuklar için olduğundan daha kolaydır.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite sorunu olan ergenlerle yapılan bir araştırmada %9,4’ünün majör depresyonu vardır ve kaygı düzeyleri yüksektir. Bu sorunu taşımayanlara oranlara, madde kullanımına (çoğunlukla alkol kullanımı) daha sık rastlanmaktadır. Duygu durum bozuklukları oluşabilir ve benlik saygıları düşük olarak gözlenmektedir. Ebeveyn tutumu olarak koruyucu ve müdahaleci tutumlar gözlemlenir ki bu durumu olumsuz etkilemektedir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu sadece sosyal uyum ve başarı düzeyi yükselmesi için değil, başka sorunlara yol açmaması içinde mutlaka tedavi gerektirir. Benlik saygıları arttıkça dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu azalır.
Diğer yandan bu çocuklar iyi eğitim, destek ve yardım almışlarsa erişkin yaşa geldiklerinde iş adamlığı gibi kendi davranış tarzlarına uygun meslekler seçmekte, sanat ve eğlence dünyasında başarılı olmaktadırlar. Hiperaktif (DEHB) bir çocuğun anne-babasından, öğretmenlerinden ve danışmanlarından bugün göreceği yardım ve destek, onun başarılı ve mutlu bir erişkin olmasına yardım edecektir.
Işıkla kalın.
Çisem Uzun
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Çisem UZUN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Çisem UZUN'un izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu, hiperaktivite tanısı, hiperaktivite belirtileri, hiperaktivitenin tedavisi
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
