Disleksi ve Akıcı Okuma
Akıcı okuyamama sorunu hemen hemen tüm disletik çocukların içinde bulunmuş olduğu olumsuz bir durumdur. Genellikle bu özellikleri onların sınıf içerisinde çok çabuk deşifre olmalarına sebep olmaktadır. Öğretmenlerinde onlar için ilk söylediği şeylerden bir tanesidir. Bir enstrümanın akıcı ve pürüzsüz çalınması nasıl kulağa hoş geliyorsa aynı durum okumadaki akıcılık içinde geçerlidir. Akıcı bir okuyucu her kelimede durmak,düşünmek,yordamak zorunda değildir. Aksine kelimelerin çoğu otomatik olarak okunabilir. Akıcı okuma anlama arasındaki en önemli köprüdür.
Disletik bir çocuğu nasıl akıcılık anlamında teşvik edebilirsiniz?
Ebeveynler öncelikle akıcı okuma için çocuklarına dikkat konsantrasyon fonem farkındalığı, kelime haznesi vb. konuların işlendiği özel eğitim desteği aldırmakla işe başlamalıdırlar. Bu sürecin yanında anne ve babalar evsel çalışmalarında birkaç basit ve eğlenceli etkinlik yoluyla akıcı okumada yol katedebilirler. Örneğin;
Eşli Okuma Tekniği
Akıcılığı geliştirmek için en kolay ve en iyi yolu çocuğunuzla eşleşmiş okuma yapmaktır. Eşleştirilmiş okuma sesli olarak sırayla okuma yapma çalışmasıdır. Bu teknik sırasında çocuğunuzun okunan yerleri gözüyle takip etmesini sağlamanız gerekmektedir. Okunan sayfa bu teknikte tekrar okunur. Ya da aynı paragraf sırayla tekrar okunur. Bu teknik sırasında çocuğunuzun kısık ve tedirgin sesinin her defasında daha da yükseleceğini göreceksiniz.
Yeniden okunan Gözde Kitap Tekniği
Anne ve babalar okuma akıcılığını geliştirmek için çocuğun hızla okuyacağı bir kitap belirleyip (bunu yaparken yazıların az ve büyük puntolarla belirginleştirilmiş olması tercih sebebi olacaktır) bu favori kitapları tekrar tekrar okunması için çocuğun teşvik edilmesi, bu tekniğin uygulanmasını sağlamaktadır.
Bu okuma sırasında çocuğunuzun her defasında daha hızlı ve akıcı okuyacağını fark edeceksiniz. Herşeyden önemlisi çocuğunuz bu durumu farkettiğinde her şey onun için daha baş edilebilir olacak ve cesaretlenecektir.
Kayıt Tekniği
Okuma pratiği ve akıcılık oluşturmak için başka eğlenceli bir teknikte çocuğunuzun kendi sesinden sesli kitaplar oluşturabilirsiniz. Bunu telefonunuzla ya da ses kayıt cihazlarıyla kolaylıkla yapabilirsiniz. Bu ses kayıtlarını ailenizle ve arkadaşlarınızla paylaşmanız çocuğunuzun motivasyonunu arttıracaktır.
Kelime Analizi Tekniği
Bu teknik çocuğunuzun okumuş olduğu parçalardan zorlandığı kelimelerin seçilerek önce harflerin kodlanarak okunması, daha sonra kelimelerin hecelerine ayrılması ve okunması kelimedeki sesli ve sessiz harflerin belirtilmesi ve ardından hızlı bir şekilde okunması aşamalarından ibarettir. Günde yapacağınız 3-5 kelime çocuğunuzun kelime bankasında damlaya damlaya göl olacaktır.
Kelimeleri Kutucuklara Almak
Bazı disletik çocukların görsel algılanmaları çok gelişmiş olabilmektedir. Eğer çocuğunuzun görsel algısının güçlü olduğunu düşünüyorsanız seçmiş olduğunuz kelimeleri harflerin yükseklik ve alçaklık şekillerine göre kutucuklara aldırabilirsiniz. Disletik çocuk kutu içerisine almış olduğu kelimenin yazılışını bir resim gibi algılayacak ve her defasında karşılaştığı kelimeyi hecelemeden hızlı bir şekilde okuyabilecektir.
Kelime Genişletme ve Cümle Genişletme Tekniği
Çocuğunuzla evde rahatlıkla yapabileceğiniz bu teknikte her defasında kelimeyi ve cümleyi ayrı kelime ya da ayrı sesler kullanarak genişletmek genel amaçtır. Bunu yaparken her hece ve kelime için renkli kalemler kullanmanız iyi olacaktır.
Örneğin;
Bak
Bakma
Bakmak
Bakmakta
Bakmaktalar
Çorba
Çorba pişirdi.
Babası çorba pişirdi.
Alinin babası çorba pişirdi.
Ulama Tekniği
Biz buna sarhoş okuma da diyoruz. Bu teknikte okunan heceden sonraki hece için çocuğa zaman kazandırma genel amaçtır. Bunun için her hece olması gerekenden daha fazla uzattırılarak okutulur. Oldukça işe yarayan önemli bir tekniktir, eğlenceli tarafı çocukları cezp eder.
Fonem Farkındalığı Tekniği
Oturma odanızda bulunan eşyalar ya da çocuğunuzun oyuncaklarından başlayabileceğiniz bir çalışmadır. Nesnelerin isimlerinin başlangıç ve bitiş seslerinin sorulduğu ve söylendiği fonem farkındalığını müthiş geliştiren bir çalışmadır.Disletik çocuklarda fonem farkındalığının oluşması akıcı okuması için çok önemlidir.
Alfabe Tekrarı:
Sembollere bağlı seslere ani tepkiler verememe disletik çocukların en önemli handikaplarındandır. Evde yapacağınız alfabe kartlarını günde en az bir kez kodlayarak hızlı olarak ters ve düz şekilde A-Z Z-A olarak okutun. Çocuğun sembollere bağladığı sesleri hızlı ve otomatik çıkarmasını kolaylaştıracaktır.
Tempo Tutma
Okuma faaliyeti sırasında her hece için ellerimizi çırparak ya da masaya vurarak tempo tutmak hece bölme işlemini kolaylaştıracaktır.Unutmayın disletikler kinestetik olarak iyi öğrenirler.
Tek Kelime
Okuyacağınız parçada birlikte belirleyeceğiniz ve sık tekrar eden bir kelime belirleyin.Belirlenen kelimeyi okuma sırasında çocuğunuz okusun,takip etme işi de onda olsun. Bu onun sıralı dikkatini, takip yeteneğini geliştirecek,belirlenen kelimeyi okudukça da motivasyonu artacaktır. Daha sonra kelimeleri fazlalaştırabilirsiniz.
Koro Okuma
Koro okuma tüm öğrencilerin uygun bir okuma parçasını yüksek sesle beraberce okumalarıdır. Koro okuma öğrencilerde özellikle de disletik öğrencilerde akıcılık, özgüven ve motivasyon oluşturmamıza yardımcı olur. Disletik Öğrencilerin çoğu sesli okuma sırasında stres ve kaygı davranışları gösterir, birlikte sesli okuma olduğunda ise bu durumları ortadan kalkar ve daha iyi performanslar sergileyebilirler.Bu teknik aynı zamanda beraber hareket edebilme,zamanla,takım bilinci gibi durumları da destekler.
Vurgu Takliti
tiyatro izlerken yada şiir dinlerken buradaki vurgular ve bu vurguların anlamı nasıl etkilediği üzerinde duralım.Bir cümleyi kızgın ,mutlu,korkmuş vs.çeşitli vurgularla söyleyelim .Bana bir elma ver gibi sıradan bir cümleyi sakin,kızgın,korkmuş;farklı vurgulamalarla tekrar edelim .Bu çalışmalar daha sonra benim söylediğim cümlenin vurgusu nedir gibi sorularla pekiştirilebilir.
YANLIŞ AVCISI
Birlikte okurken çocuktan yanlışımızı bulmasını isteyelim .Arada bir sözcük ,satır atlayarak ,yanlış okuyarak(Ali,eşyalarını davuluna yerleştirdi ve hava alanının yolunu tuttu )yada saçmalıklar yaparak (Ahmet artık hazırdı ,ayağına eldivenini de geçirince evden çıkacaktı)çocuğun işitsel dikkatini uyanık tutmaya çalışalım
Yemek ve ona dair her şey çocuklar için bir zevktir.
Yemek yaparken çocuğunuza vereceğiniz tarif sayfalarını size sırasıyla okumasını sağlayabilirsiniz sizde çocuğunuza her adımın dikkatli ve sırasıyla yapılması gerektiği konusunda bilgiler verebilirsiniz bu planlı, programlı ve ölçülü olma konusunda çocuğunuza ışık olacaktır, aynı zamanda çocuğunuzun okuma alışkanlığını ve performansını olumlu etkileyebileceği gibi dayanışma ve yardımlaşma duygularını da tetikleyecektir.
isim” Oyunu
çocuğunuzun harflerle düşünmesine yardımcı olmak için oğlunuzun yada kızınızın ismini söyleyerek “isim” Oyunu oynayabilirsiniz. Tamamen baş harflerle düşünmeye yarayan bir oyun. Örneğin, “Senin adın Mert. Bir bitki olsaydın ne olurdun? Bir hayvan olsaydın ne olurdun? Bir ev eşyası olsaydın ne olurdun? Bir ülke olsaydın ne olurdun?” gibi sorular sorun. Sorulara çocuğunuzun isminin baş harfi ile başlayan yanıtlar bulmasını isteyin. Bu oyunu, her seferinde farklı bir isim söyleyerek oynayın. Sıkılacağı zamanı verimli geçirmiş oluyoruz.
GÖKHAN KARATEPE
EĞİTİM UZMANI
13 EKİM 2012
Disletik bir çocuğu nasıl akıcılık anlamında teşvik edebilirsiniz?
Ebeveynler öncelikle akıcı okuma için çocuklarına dikkat konsantrasyon fonem farkındalığı, kelime haznesi vb. konuların işlendiği özel eğitim desteği aldırmakla işe başlamalıdırlar. Bu sürecin yanında anne ve babalar evsel çalışmalarında birkaç basit ve eğlenceli etkinlik yoluyla akıcı okumada yol katedebilirler. Örneğin;
Eşli Okuma Tekniği
Akıcılığı geliştirmek için en kolay ve en iyi yolu çocuğunuzla eşleşmiş okuma yapmaktır. Eşleştirilmiş okuma sesli olarak sırayla okuma yapma çalışmasıdır. Bu teknik sırasında çocuğunuzun okunan yerleri gözüyle takip etmesini sağlamanız gerekmektedir. Okunan sayfa bu teknikte tekrar okunur. Ya da aynı paragraf sırayla tekrar okunur. Bu teknik sırasında çocuğunuzun kısık ve tedirgin sesinin her defasında daha da yükseleceğini göreceksiniz.
Yeniden okunan Gözde Kitap Tekniği
Anne ve babalar okuma akıcılığını geliştirmek için çocuğun hızla okuyacağı bir kitap belirleyip (bunu yaparken yazıların az ve büyük puntolarla belirginleştirilmiş olması tercih sebebi olacaktır) bu favori kitapları tekrar tekrar okunması için çocuğun teşvik edilmesi, bu tekniğin uygulanmasını sağlamaktadır.
Bu okuma sırasında çocuğunuzun her defasında daha hızlı ve akıcı okuyacağını fark edeceksiniz. Herşeyden önemlisi çocuğunuz bu durumu farkettiğinde her şey onun için daha baş edilebilir olacak ve cesaretlenecektir.
Kayıt Tekniği
Okuma pratiği ve akıcılık oluşturmak için başka eğlenceli bir teknikte çocuğunuzun kendi sesinden sesli kitaplar oluşturabilirsiniz. Bunu telefonunuzla ya da ses kayıt cihazlarıyla kolaylıkla yapabilirsiniz. Bu ses kayıtlarını ailenizle ve arkadaşlarınızla paylaşmanız çocuğunuzun motivasyonunu arttıracaktır.
Kelime Analizi Tekniği
Bu teknik çocuğunuzun okumuş olduğu parçalardan zorlandığı kelimelerin seçilerek önce harflerin kodlanarak okunması, daha sonra kelimelerin hecelerine ayrılması ve okunması kelimedeki sesli ve sessiz harflerin belirtilmesi ve ardından hızlı bir şekilde okunması aşamalarından ibarettir. Günde yapacağınız 3-5 kelime çocuğunuzun kelime bankasında damlaya damlaya göl olacaktır.
Kelimeleri Kutucuklara Almak
Bazı disletik çocukların görsel algılanmaları çok gelişmiş olabilmektedir. Eğer çocuğunuzun görsel algısının güçlü olduğunu düşünüyorsanız seçmiş olduğunuz kelimeleri harflerin yükseklik ve alçaklık şekillerine göre kutucuklara aldırabilirsiniz. Disletik çocuk kutu içerisine almış olduğu kelimenin yazılışını bir resim gibi algılayacak ve her defasında karşılaştığı kelimeyi hecelemeden hızlı bir şekilde okuyabilecektir.
Kelime Genişletme ve Cümle Genişletme Tekniği
Çocuğunuzla evde rahatlıkla yapabileceğiniz bu teknikte her defasında kelimeyi ve cümleyi ayrı kelime ya da ayrı sesler kullanarak genişletmek genel amaçtır. Bunu yaparken her hece ve kelime için renkli kalemler kullanmanız iyi olacaktır.
Örneğin;
Bak
Bakma
Bakmak
Bakmakta
Bakmaktalar
Çorba
Çorba pişirdi.
Babası çorba pişirdi.
Alinin babası çorba pişirdi.
Ulama Tekniği
Biz buna sarhoş okuma da diyoruz. Bu teknikte okunan heceden sonraki hece için çocuğa zaman kazandırma genel amaçtır. Bunun için her hece olması gerekenden daha fazla uzattırılarak okutulur. Oldukça işe yarayan önemli bir tekniktir, eğlenceli tarafı çocukları cezp eder.
Fonem Farkındalığı Tekniği
Oturma odanızda bulunan eşyalar ya da çocuğunuzun oyuncaklarından başlayabileceğiniz bir çalışmadır. Nesnelerin isimlerinin başlangıç ve bitiş seslerinin sorulduğu ve söylendiği fonem farkındalığını müthiş geliştiren bir çalışmadır.Disletik çocuklarda fonem farkındalığının oluşması akıcı okuması için çok önemlidir.
Alfabe Tekrarı:
Sembollere bağlı seslere ani tepkiler verememe disletik çocukların en önemli handikaplarındandır. Evde yapacağınız alfabe kartlarını günde en az bir kez kodlayarak hızlı olarak ters ve düz şekilde A-Z Z-A olarak okutun. Çocuğun sembollere bağladığı sesleri hızlı ve otomatik çıkarmasını kolaylaştıracaktır.
Tempo Tutma
Okuma faaliyeti sırasında her hece için ellerimizi çırparak ya da masaya vurarak tempo tutmak hece bölme işlemini kolaylaştıracaktır.Unutmayın disletikler kinestetik olarak iyi öğrenirler.
Tek Kelime
Okuyacağınız parçada birlikte belirleyeceğiniz ve sık tekrar eden bir kelime belirleyin.Belirlenen kelimeyi okuma sırasında çocuğunuz okusun,takip etme işi de onda olsun. Bu onun sıralı dikkatini, takip yeteneğini geliştirecek,belirlenen kelimeyi okudukça da motivasyonu artacaktır. Daha sonra kelimeleri fazlalaştırabilirsiniz.
Koro Okuma
Koro okuma tüm öğrencilerin uygun bir okuma parçasını yüksek sesle beraberce okumalarıdır. Koro okuma öğrencilerde özellikle de disletik öğrencilerde akıcılık, özgüven ve motivasyon oluşturmamıza yardımcı olur. Disletik Öğrencilerin çoğu sesli okuma sırasında stres ve kaygı davranışları gösterir, birlikte sesli okuma olduğunda ise bu durumları ortadan kalkar ve daha iyi performanslar sergileyebilirler.Bu teknik aynı zamanda beraber hareket edebilme,zamanla,takım bilinci gibi durumları da destekler.
Vurgu Takliti
tiyatro izlerken yada şiir dinlerken buradaki vurgular ve bu vurguların anlamı nasıl etkilediği üzerinde duralım.Bir cümleyi kızgın ,mutlu,korkmuş vs.çeşitli vurgularla söyleyelim .Bana bir elma ver gibi sıradan bir cümleyi sakin,kızgın,korkmuş;farklı vurgulamalarla tekrar edelim .Bu çalışmalar daha sonra benim söylediğim cümlenin vurgusu nedir gibi sorularla pekiştirilebilir.
YANLIŞ AVCISI
Birlikte okurken çocuktan yanlışımızı bulmasını isteyelim .Arada bir sözcük ,satır atlayarak ,yanlış okuyarak(Ali,eşyalarını davuluna yerleştirdi ve hava alanının yolunu tuttu )yada saçmalıklar yaparak (Ahmet artık hazırdı ,ayağına eldivenini de geçirince evden çıkacaktı)çocuğun işitsel dikkatini uyanık tutmaya çalışalım
Yemek ve ona dair her şey çocuklar için bir zevktir.
Yemek yaparken çocuğunuza vereceğiniz tarif sayfalarını size sırasıyla okumasını sağlayabilirsiniz sizde çocuğunuza her adımın dikkatli ve sırasıyla yapılması gerektiği konusunda bilgiler verebilirsiniz bu planlı, programlı ve ölçülü olma konusunda çocuğunuza ışık olacaktır, aynı zamanda çocuğunuzun okuma alışkanlığını ve performansını olumlu etkileyebileceği gibi dayanışma ve yardımlaşma duygularını da tetikleyecektir.
isim” Oyunu
çocuğunuzun harflerle düşünmesine yardımcı olmak için oğlunuzun yada kızınızın ismini söyleyerek “isim” Oyunu oynayabilirsiniz. Tamamen baş harflerle düşünmeye yarayan bir oyun. Örneğin, “Senin adın Mert. Bir bitki olsaydın ne olurdun? Bir hayvan olsaydın ne olurdun? Bir ev eşyası olsaydın ne olurdun? Bir ülke olsaydın ne olurdun?” gibi sorular sorun. Sorulara çocuğunuzun isminin baş harfi ile başlayan yanıtlar bulmasını isteyin. Bu oyunu, her seferinde farklı bir isim söyleyerek oynayın. Sıkılacağı zamanı verimli geçirmiş oluyoruz.
GÖKHAN KARATEPE
EĞİTİM UZMANI
13 EKİM 2012
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Disleksi ve Akıcı Okuma" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Gökhan KARATEPE'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Gökhan KARATEPE'nin izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
17 Beğeni 
Yazan Uzman
|
hızlı okuma, disleksi, akıcı okuma, akıcı okuyamama, okumada takılma, eşli okuma tekniği, okuma tekniği, okuma teknikleri, kayıt tekniği, okumada kayıt tekniği, kelime analizi tekniği, cümle genişletme tekniği, ulama tekniği, okumada ulama tekniği, fonem farkındalığı tekniği
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
