Psikoloji; sözcük anlamına baktığınızda Yunanca ruh anlamına gelen “psyche” kelimesi ile bilim anlamına gelen “logos” kelimesinin birleşiminden ortaya çıkan ruhbilim. Bu bilimin eğitimini almaya başladığım ilk yıl, henüz bir öğrenciyken, “psyche” ‘yi sadece bir kelime olmaktan daha öteye götürüp, anlamını benim için çok daha özel kılan bir yunan mitosu ile karşılaşmıştım. Milet kralının kızı Psyche (ruh) ve aşk tanrısı Eros’u konu eden bu mitos karakterleri yüzünden bir aşk hikayesi havası estirse de yanılmayın, asıl anlatılan ruhun olgunlaşma süreci ve bu yoldaki çabasıdır.

Psyche güzelliği ile bir kral kızı olmaktan öteye gidip halkı tarafından tanrıçalara rakip gösterilmesiyle ün salmıştır. Tabi bu durum tanrıça Afrodit’in hoşuna gitmez. Oğlu Eros’u Psyche’yi bir canavara aşık etmesi için görevlendirir, böylece Psyche halkından uzaklaşacak ve halk tekrar Afrodit’in güzelliğine tapacaktır. Krallığa bu doğrultuda bir kehanet bile ulaşır. Fakat olaylar Afrodit’in planladığı gibi gelişmez. Eros Psyche’yi tam okuyla vuracakken onun güzelliğine kendisi vurulur ve ona aşık olur. Psyche’yi tatlı bir uykuyla uyutup kucağına alır ve gözden uzaktaki sarayına getirir. Tek bir şartı vardır Eros’un; Psyche kendisine güvenecek ve hiçbir şekilde onun yüzünü görmeye çalışmayacaktır. Psyche kabul eder ve söz verir. Eros her gece gelip sevdiğini ziyaret eder ve gün ışığı gelmeden gider. Bu şekilde mutlu bir hayat sürdürürken Psyche bir süre sonra ailesini özlemeye başlar ve ablalarını görmek ister. Onun sarayını ve mutluluğunu kıskanan ablaları kocasının kehanetteki gibi bir canavar olduğu için kendisini görmesine izin vermediği yönünde Psyche’yi kışkırtır ve eline bir mum ve hançer verirler. Gece kocan uyurken ona bak ve bir canavarsa öldürüp kaç derler. Psyche Eros’a verdiği söze rağmen gece uyurken mumu yakar ve kocasının yüzüne doğru eğer, dünyadaki en güzel yüzle karşılaşınca onun Eros olduğunu anlar. O sırada eğilen mumun omzuna damlamasıyla uyanan Eros Psyche’nin ona güvenmeyip verdiği sözü tutmadığını görünce çok incinir ve pencereden uçup gider. Psyche günlerce beklese de Eros dönmez. Bunun üzerine çaresiz Afrodit’e gidip yardım dilenir. Afrodit, Eros’u tekrar görmesini sağlayabileceğini ama bunun için şartları olduğunu, onu bir nevi sınavdan geçireceğini söyler ve Psyche’ye yapılması çok güç görevler verir. Amacı Psyche’yi yıpratmaktır ama o aşkına tekrar ulaşma çabasıyla her görevi yılmadan yerine getirir. Bu zorlu sınavlarda Psyche’nin uğraşını gören doğa da sihirle ipuçları sunarak ona yardım eder. Bu süreçte Psyche ruhsal olarak olgunlaşmaktadır. Bütün görevleri bitirdikten Psyche’deki değişimi gören Eros onu alır ve Olimpos’a götürerek gerçek bir tanrıça yapar ve sonsuza kadar beraber yaşarlar.

Ruhun güzelliğini, korkularını, çelişkilerini, güvensizliğini, sevgisini, olgunlaşma sürecindeki acısını ve huzura ulaşmasını simgeleyen bu yunan mitosunda Psyche (ruh) bir kelebek ile sembolize edilir. Çünkü kelebek de tıpkı buradaki ruh anlatımı gibi bir olgunlaşma sürecinden geçer. Önce tırtılken kendisine bir koza yapıp bu kozanın içinde belli bir süre bekler daha sonra kendi çabalarıyla kozasını yırtar ve çıkar; artık güzel bir kelebeğe dönüşmüştür. Kelebeğin kozayı açma sırasında gösterdiği çaba onu güçlendirir ve hayata hazırlar. Onun kendi çabası olmazsa ve koza dıştan bir güç ile açılırsa kelebeğin bacak ve kanatları yeteri kadar güçlenemediği için dışarı çıktığında yaşayamaz.

Tıpkı Psyche’nin gerçek huzur, mutluluk ve sevgiye ulaşmak için yerine getirmesi gereken sınavları gibi ve tıpkı bir kelebeğin yaşayabilmesi için ihtiyacı olan bu zorlu aşamadan geçmesi gibi bizim de yaşadığımız her sürecin bir anlamı ve bize kattıkları var. Önemli olan bunu doğru değerlendirip doğru adımları atabilmek. Bunu yaparken zaman zaman yardıma ihtiyacımız olabilir, işte tam bu sırada, tıpkı hikayede Psyche’ye yardım eden doğadaki sihir gibi, bize de ipuçları sunan psikoloji bilimidir.

Uzm. Klinik Psikolog Sinem Gül ŞAHİN