ÇOCUKLARDA YEMEK YEMEME SORUNU



“Bazı çocuklar yemek yememeyi annelerine karşı koz olarak kullanabilirler. Çocuklar, anne babayı yönlendirebildikleri konularda ısrarla sorun çıkarabilirler.”



Atalarımız, “insan yemekte ve seyahatte belli olur” demiş. Gerçekten de yemek yeme insan hayatında büyük oranda yer tutar. Bunun başlıca gerekçeleri şunlardır:



1- Yürümek, konuşmak, tuvalet ihtiyacını karşılamak gibi yemek yemek de çocuğun bağımsızlığını sağlayan temel bir beceridir. Kendi öz bakımını kendi başına gerçekleştiremeyen, sürekli müdahale edilen çocuğun özgüveni azalabilir, bağımlı veya asi olabilir.

2- Anne ve öğretmen gibi otoriterlerden gelen yönergelere karşı kendini kapatabilir. Anne tarafından zorla yemek yedirilen ve bundan hoşlanmayan çocuk ileride de öğretmenine karşı “aklına bir şeyleri zorla soktuğu” duygusuna kapılabilir ve öğrenmeyi reddedebilir. Bu da çocuğun okul başarısını olumsuz etkileyebilir.

3- Önemli gerekçelerden birisi de “hazzı erteleme, zorluklara katlanma, sabır” olarak nitelendirdiğimiz beceriyi kazanmak için yemek yeme iyi bir alıştırmadır. Çünkü sevmediği bir yemeği zorla da olsa yemeyi veya çok sevdiği bir şeyi az yemeyi başaran çocuk, ileride de yaşamın diğer zorluklarına katlanma alıştırması yapmaktadır.



Yetersiz beslenme ve okul başarısı arasında birebir bir ilişki vardır. İlköğretim 1., 2. ve 3. sınıflarda okul başarısı ve beden gelişimi arasında olumlu bir bağıntı bulunmuştur. 4. ve 5. sınıflarda başarılı öğrencilerin yarısında beden gelişiminin olumlu, yarısında da olumsuz olduğu görülmüştür. Herkes kendi bedenine ait gereksinimlerini kendi bilebilir. Ancak ona yemesi veya yememesi konusunda ısrar edilmesi durumunda çocuklar kendi bedenlerinin gereksinimlerini anlamaya karşı duyarlı olma insiyatifini kazanamayabilirler.



Çocuğun Yemek Yemesi İçin İzlenecek Yollar



☻Çocuğunuzun yemek yeme konusundaki dansını bulun ve bu dansın sürmesini engelleyin. Yaptığınız bir davranışın yerine farklı bir şey yapmanız bile bu kısır döngünün kırılmasını sağlayabilir. Örneğin, çocuk tok olduğunu ve yemeyeceğini söylediğinde “peki sen bilirsin. Bir sonraki öğüne kadar bekleyebileceğine güveniyorsan yemeyebilirsin” deyin ve bir sonraki öğüne kadar istese de bir şey vermeyin. Öğün saatini beklemesini isteyin. Eğer o öğünde de bir şey istemezse ısrar etmeyin.

☻Yemek yemenin bir gereksinim olduğunu ve doğru beslenmenin yararlarını anlatın.

☻Çözüm üretin. Bir masa etrafında toplanın. “Şimdi bu sorunu çözmek için hep birlikte öneriler, çözler üretelim” deyin. İlk önerilerin ondan gelmesini sağlayın. Beyin fırtınası şeklinde çözüm önerilerini bir kağıda yazın. Bu öneriler belirtilirken yüz ifadeniz nötr olmalıdır. Önerilen çözümlerin eleştirilmesi, çözüm üretmeyi engeller.

☻Yemek saatinden önce “15 dakika sonra yemek hazır olacak” diyerek yemeğin ne zaman hazır olacağını hatırlatın ki hadi demek zorunda kalmayın.

☻Çocuğunuzu yemeğe davet ederken “yemeğe gelir misin?”, “şu yemekten yer misin?” gibi tercihi ona bırakacak şekilde değil “hadi yemek hazır”, “yemek saati! Herkes sofraya” diye konuşun.

☻Çocuklara yemeklerin miktarı konusunda ısrar etmeyin. Damak lezzeti zamanla gelişeceğinden az da olsa tatmasını sağlayın. Başlangıçta yemeklerin suyuna bakmasını bile yeterli sayabilirsiniz.

☻Yiyeceği yemeğe ve miktarına çocuğunuzun karar vermesini sağlayın. “Bu yemek yenecek. Ama miktarı konusunda ısrar etmeyeceğim. Bunu sen belirle” diyebilirsiniz.

☻Çocuğunuz susadığında meyve suyu yerine su verin. Meyve suyu, ishal ve diş çürümesine yol açabilir, hayatın ileri yıllarında obeziteye neden olabilir. Bir çocuğun kalsiyum ve diğer gıdaları alması için 450-650 ml. süt içmesi yeterlidir.

☻Çocuğunuza okula giderken yanına para vermek yerine, sağlıklı sandviçler hazırlamak, içecek olarak ayran, kola, meşrubat yerine meyve koymak, soruna baştan çözüm bulmayı kolaylaştıracaktır.

☻Okul dönüşü ona pasta, kek, börek, çörek vermek yerine akşam yemeğini erken yedirmekte çözüm olabilir. Daha sonra meyve ile akşam yemeğini destekleyebilirsiniz.

☻Abur cubur diye adlandırılan kalorisi yüksek, ancak besin değeri düşük besinleri kısıtlayın. Evinize bu tür besinleri almayın.

☻Çocuklar sonuç veren şeyleri yaparlar. Yemediğinde olumlu veya olumsuz ilgi görüyorsa bunu tekrar ederler. Yediği zaman onu ödüllendirip, teşvikle desteklediğinizde iyi şeyleri yeniden yaşamak için olumlu davranışı tekrarlamaya istekli olacaktır.

☻Yemediğinde onunla ilgilenmemek, beklediği tepkiyi vermemek bu davranışı ortadan kaldırmanın en etkili yollarındandır.

☻Çocuğunuzun beslenmesine aşırı kaygı ve titizlik göstermek, beklenenin tersi sonuçlar yaratacaktır.

☻Doyması gereken çocuğunuzun karnıdır. Sizin kafanızda tasarladığınız “gerekli miktar” doğru olmayabilir. Çocuğunuzun bireysel farklılıklarına karşı duyarlı olun.

☻Yemek yeme doğal bir ihtiyaçtır. Abartmayın ve yemek yeme saatlerini özel saatler haline getirmemeye dikkat edin. Düzenli saatlerde sakin, keyifli, stressiz bir ortamda ve tüm aile üyeleri birlikte sofraya oturarak yemek yiyin.

☻Çocuklar da aynı erişkinler gibi fiziksel ya da duygusal nedenlerle iştah değişikliği gösterebilirler. Çocuk yemek yemeyi reddediyorsa, yemesi için ısrar etmek yerine önce nedeni araştırılmalıdır. Örneğin gergin bir aile ortamı çocuğun iştahını azaltabilir.

☻Küçük değişimlerin büyük değişimler yaratacağı bilin. Olumluyu yaratın ve olumlu olanı büyütün. Damlaya damlaya göl olur felsefesiyle hareket edin. Çocuğunuz harfleri anlayacak kadar büyükse ona şunu sorun: “Alfabedeki a,c,f gibi harfleri beğenmediğin için kullanmasan ne olur? Nasıl konuşursun? Bunun gibi bazı besin gruplarını almazsan senin vücudunda işte böyle sağlıklı gelişmez” diyebilirsiniz.

☻Ceza, teşvik etmek yerine aranızdaki ilişki ve güvenin yıkılmasına neden olabilir. Olumlu davranmayı teşvik edici bir dürtü olmadıkça ceza, davranış değişikliğine neden olmaz. Tam aksine olumlu davranış geliştirdiğinde hemen takdir ederek onu yüreklendirin.

☻Rüşvet yerine ödül verin. “Eğer yemeğini yersen sana o oyuncağı alırım”, “hadi hatırım için ye, ben de istediğini yapacağım”, rüşvettir. “Gösterdiğin çaba sonunda istediğin bir oyuncağı hak ediyorsun”, ödüldür. Ödül verirken maddi ödüllere (para, oyuncak, yiyecek almak vb.) çok sık yer vermek yerine hafta sonunda arkadaşını eve davet etmek ya da arkadaşa gitmek, hafta sonu istediğin bir yere gitmek, bilgisayar oynamak, tv seyretmek, ailece bir oyun oynamak vb. manevi doygunluk sağlayan ödüller önerebilirsiniz.

☻Sınırlandırılmış seçenekler sunun. Sunacağınız seçenekleri iki ya da üç taneyle sınırlandırın. “Ispanağı yumurtalı mı, börek olarak mı yersin?” Seçeneklerinizi sunduktan sonra çocuğunuza “hangisini yapmak istersin?” diye sorun. Böylece karar verme ve doğru davranma sorumluluğunu çocuğa vermiş olursunuz. Seçenekler, koyduğunuz sınırlardır. Onları kesin olarak belirttikten sonra bunun ihlal edilmesine izin vermeyin. Örneğin, “çok iyi gidiyorsun, pes etmek yok vb.” kesin ifadeler kullanın.



Eğer çocuk denileni yapmazsa, seçenekleri tekrarlamaya ve onu ikna etmeye çalışmayın.

Bunun yerine kurallarınızı destekleyen mantıksal bir sonuç uygulayın (sevdiği yemeği vermemek, bir sonraki öğüne kadar başka bir şey yemesine izin vermemek gibi gibi…).



ANIL SARAÇ

ÇOCUK AİLE VE EVLİLİK TERAPİSTİ

İDEAL ÇOCUK MERKEZİ - HİTİT GÜNEŞİ ANAOKULU

0531 303 01 00