Anksiyete (kaygı) kolay giderilemeyen bunaltı, sıkıntı, endişe duygusudur. Bu duygu hafif bir tedirginlik duygusundan panik derecesine varan yoğunlukta yaşanabilir. Kişiler anksiyeteyi, sanki kötü bir haber alacakmış, kötü bir olay olacakmış gibi nedensiz bir sıkıntı ve endişe duygusu olarak algılar ve tanımlarlar.

Kaygı durumunda pek çok bedensel belirti gözlemlenir; çarpıntı, yüz kızarması, terleme, nefes darlığı, ağız kuruluğu, mide bulantısı, yutkunma güçlüğü, bulanık görme. Bu belirtiler bedenin kaygı yaratan uyarana karşı verdiği uyumsal tepkilerdir.

Kaygı bozuklukları ise kaygının aşırı hale gelmesi ya da kaygıyla başa çıkabilme ve yönetebilme becerilerinin işlevselliğini yitirmesi sonucu ortaya çıkan psikolojik sorunlar olarak tanımlanabilir. Bu sorunlar, panik bozukluk, özgül fobi, sosyal fobi, obsesif-kompulsif bozukluk, travma sonrası stres bozukluğu, akut stres bozukluğu, yaygın anksiyete bozukluğu başlıkları altında gözlemlenmektedir.
Neden olarak biyolojik ve psikososyal etkenler söylenebilir. Genetik etkenler; biyokimyasal ve beyindeki yapısal ve işlevsel bozukluklar ile hormonlar olabileceği gibi, psikososyal etkenler arasında, psikodinamik etkenler, bilişsel ve nörobilişsel etkenler, davranışsal etkenler, sosyal etkenler sayılabilir.
Toplumda görülme sıklığı pek iç açıcı değil. Yüzde 4.8 - 31.0 arasında. Yaşlılarda bu oran yüzde 10.2-18.6 arasında bulunmuştur.
Anksiyete bozuklukları tek tek incelendiğinde de yaşam boyu yaygın oldukları görülmüştür. Çeşitli alan çalışmalarında panik bozukluğunun yaşam boyu yaygınlığı yüzde 1.6 - 7.0 arasında. Ülkemizde yapılan bir çalışmada ise özgül fobilerin yaşam boyu yaygınlığı yüzde 7.1, agorafobinin yüzde 4.1, sosyal fobinin yüzde 3.2 oranında; 65 yaş ve üstündekilerde özgül fobilerin yaşam boyu yaygınlığı yüzde 11.5, sosyal fobinin yaygınlığı yüzde 2.85 oranında; çeşitli çalışmalarda obsesif kompulsif bozukluğun (OKB) yaşam boyu yaygınlığı yüzde 2.3 - 3.7 arasında, 65 yaş ve üstündekilerde OKB’nin yaşam boyu yaygınlığı yüzde 3.2 oranında; çeşitli çalışmalarda yaygın anksiyete bozukluğunun yaşam boyu yaygınlığı yüzde 3.8 - 12.1 arasında; çeşitli çalışmalarda Travma Sonrası Stres Bozukluğu’nun (TSSB) yaşam boyu yaygınlığı yüzde 3.8 - 8.0 arasında, 65 yaş ve üstündekilerde TSSB’nin yaşam boyu yaygınlığını yüzde 3.0 oranında bulunmuştur. Anksiyete bozukluklarının bir yıllık yaygınlığı ve nokta yaygınlığı bu oranlardan daha düşüktür.
Anksiyete bozukluklarının genellikle gençlik ve genç erişkinlik döneminde başladığı (ortalama başlama yaşının 13 - 32 arasında olduğu) kabul edilir. Anksiyete bozuklukları kadınlarda erkeklerden daha yüksek oranda görülmektedir. Anksiyete bozukluklarının yaygınlık oranları eğitim düzeyiyle ters orantılıdır, düşük eğitim düzeyindekilerde görülme olasılığı yüksek eğitim düzeyindekilere göre daha yüksektir. Anksiyete bozuklukları bekarlarda, ayrı yaşayanlarda, dul ve boşanmışlarda evlilerden daha yüksek oranda görülür. Anksiyete bozukluklarının yaygınlık oranları gelir düzeyiyle ters orantılıdır, düşük gelir düzeyindekilerde yüksek gelir düzeyindekilere göre daha yüksek oranda görülür. Stresli yaşam olayları anksiyete bozuklukları için ortaya çıkarıcı etken veya risk etkeni olabilir. Aile ve ikiz çalışmaları anksiyete bozukluklarında genetik etkenlerin önemli olduğunu, hastaların birinci derece yakınlarında anksiyete bozukluklarının riskinin 3 - 5 kat arttığını göstermiştir.
Ya tedavisi ?
Kaygı bozukluklarının tedavisinde üç sac ayağı önemli, kişinin gerekli görüldüğünde beyindeki nörokimyasal süreçlerin düzenlenmesi amacıyla psikiyatri uzmanı gözetiminde ilaç kullanımı, geçmişinin etkilerinin ortadan kaldırılması, travmaları ile çalışılması ve etkilerinden kurtarılması, hayata bakış açısının değiştirilmesi ve uyumsal olmayan davranışlarının ortadan kaldırılması amacıyla psikoterapi görmesi, ailesel ve ilişkisel stresörlerinin ortadan kaldırılmasına yönelik ise ilişkisel terapiler bizi hedefe götürecektir.
Amaç mı ? Tabii ki huzurlu, mutlu ve konforlu bir yaşam…