Ters Yüz filmi, 11 yaşındaki kız çocuğu Riley’nin dış dünyada yaşadığı olaylar ve bu olayların onun iç dünyasındaki duygular tarafından nasıl yönetildiğini anlatıyor. Filmde Riley’nin beş duygusunu izliyoruz: Neşe, Üzüntü, Öfke, Korku ve Tiksinti. Duyguların fiziksel yapıları oldukça manidar. Neşe uzun boylu ince, coşkulu ve sevimli bir kız. İdealleştirdiğimiz mutlu insan tipi fiziksel olarak zayıf insan oluyor nedense… Üzüntü gözlüklü, fazla kilolu ve kısa boylu bir kız olarak karşımıza çıkıyor. Üzüntü’nün fazla kilolu ve kısmen bakımsız olması mutsuz dönemlerimizde sürekli yiyen, kendimizi çaresizliğe sürükleyecek düşünceler zincirine kaptıran biz kadınları hatırlatıyor. Öfke, takım elbiseli, kısa boylu ve tıknaz bir erkek olarak akla iş yerinde patronuna kızıp kendini ifade edememiş, sinirini evde ailesinden çıkaran erkekleri çağrıştırıyor. Korku ise korku filmlerinden aşina olduğumuz solgun yüzlü, uzun boylu, direnci düşük erkeklere benziyor. Son olarak Tiksinti, diğerlerine tepeden bakan, kibirli ama oldukça çekici bir kadın. Her duygu, olaylar karşısında Riley’i belirli bir davranışa yönlendiriyor ve sonuçta bir anı oluşuyor. Oluşan anılar önce kısa süreli belleğe alınıyor. Sonra bazıları uzun süreli bellekte depolanıyor. Yani her duygunun bağlantılı olduğu belirli anılar var. Bir de Riley’nin hayatında dönüm noktaları olan ve kişiliğini şekillendiren çekirdek anılar var. Tam da Riley ve ailesi başka bir eyalete taşındığı ve Riley’in duygusal olarak bir karmaşa içinde olduğu bir gün üzüntü ve neşe kontrol panelinden anıların depolandığı bölüme düşüyor ve film boyunca da panele geri dönmeye çalışıyorlar. Başka bir deyişle, Riley’i bir süre sadece Öfke, Korku ve Tiksinti yönetmek zorunda kalıyor. Bu dönemde Riley gerek evde gerek okulda çeşitli sıkıntılarla karşılaşıyor ve bütün bunlara üzülemediği için yoğun öfke duygularının hâkimiyeti altına giriyor. Ailesi de Riley’in üzüldüğünü anlayamadığı için gerekli müdahaleleri yapamıyor ve Riley ailesine yalan söyleyerek evden kaçıyor! Bu sırada Riley’nin iç dünyasında Neşe ve Üzüntü çeşitli maceralar yaşayarak kontrol paneline geri dönmeye çalışıyor. Yolda Riley’nin çocukluktaki hayali arkadaşına rastlıyorlar ve ondan yardım alıyorlar. Filmin bu kısımlarında özellikle rüya ve bilinçdışı bölümleri oldukça ilginç. Günlük hayatımızda boşaltamadığımız dürtülerimizin boşaltım yeri olan rüyalar bir film stüdyosuna benzetilmiş. Neşe ve Üzüntü Riley’i uyandırmak için bilinçdışı bölümüne gidip Riley’nin en korktuğu şey olan koca palyaçoyu uyandırmak zorunda kalıyorlar. Neşe ve Hayali Arkadaş yanlışlıkla unutulan anılar bölümüne düşüyorlar. Bir şekilde oradan çıkmanın yolunu bulsalarda Hayali Arkadaş kendisini niyetli bir şekilde arkada bırakıp orada kalıyor, yani ‘unutuluyor’. Bu durum insanın büyümek ve olgunlaşmak için bazen kendisine geçmişte çok değerli gelen şeylerden vazgeçmesi gerektiğini vurguluyor. Sonunda kontrol paneline geri dönmeyi başaran Neşe ve Üzüntü, Riley’nin evden kaçıp otobüse binme anına denk geliyor. Film boyunca Üzüntü’nün neşeli anılara dokunmasını istemeyen Neşe, aslında neşeli çekirdek anıların, üzüntülü anılar tarafından tetiklendiğini ve Üzüntü’nün varlığının ne kadar önemli olduğunu fark edip Üzüntü’nün neşeli çekirdek anılara dokunmasına müsaade ediyor. Üzüntü bu anılara dokunduğu anda Riley, geçmişte ailesi ile yaşadığı güzel anıları hüzünle anımsayarak birden fazla duygu içeren çekirdek anılar üretiyor. Nihayetinde ne kadar hatalı bir karar verdiğini anlayarak otobüsten inip evine geri dönüyor. Ters Yüz, her bir duyguyu yerinde hissetmemizin ve bu duyguları ifade edebilmemizin ne denli önemli olduğunu vurguluyor. Filmde sadece beş duygudan bahsedilse de aslında duygu dünyamız çok daha karmaşık. Mesela, Duygu Odaklı Psikoterapi’nin kurucusu, Leslie Greenberg birincil (temel duygular, öfke, korku, utanç, sevgi gibi) ve ikincil (endişe, öfke gibi) duyguların varlığından bahseder. Bazen hissettiğimiz bir temel (birincil) duygunun varlığını bilinçdışına itip ikincil bir duygu hissedebiliyoruz. Örneğin, eşimizin bir hareketi bizi çok üzse de üzüntü ile değil öfke ile hareket edip yanlış anlaşılıyoruz. Çünkü üzüldüğümüzü kendimize itiraf etmek ve hatta eşimize belli etmek ‘güçsüzlük’ demek! Oysa biz öfkeli ve güçlü olmayı tercih ediyoruz. Tabii bu durumda karşısında öfkeli bir insan gören eşimiz de bize yine öfke ile cevap veriyor. Ve biz karşılıklı ‘anlaşılmadığımız’ konusunda hemfikir oluyoruz. Gerçekten de birbirimizi anlamıyoruz. Oysa ona ne kadar hayal kırıklığına uğradığımızı ifade edebilseydik, o da bize şefkat ve anlayış ile karşılık verebilirdi. Böylece karşılıklı duygularımızı anlayarak çözüm yolu bulabilirdik. Başka bir örnek vermek gerekirse, babası tarafından akrabalarının yanında dersleri hususunda sert bir şekilde eleştirilen bir ergen, aslında ‘utanç’ hissettiği halde çoğu zaman öfkelenme veya kaçma davranışlarıyla tepki verir. Onun utanç duyguları içerisinde olduğunu anlayamayan ailesi, onun şımarık, sorumsuz ve asosyal olduğunu düşünebilir. Genç çocuk, utanma duygusunu ve bunun getirdiği hayal kırıklığını ailesine yansıtabilseydi, ailesine onunla empati kurması konusunda yardımcı olurdu. Duyguların farkındalığı ve ifadesi çok önemlidir. Ne hissettiğimizin farkında olmazsak duygumuz anksiyeteye (kaygıya) dönüşür. Yani tam olarak anlamlandıramadığımız fiziksel rahatsızlık hissine… Bu kaygılar bizlere fobiler, takıntılar, panik ataklar, ilişkisel problemler olarak geri dönebilir. Sonuç olarak, duygularımız davranışlarımız ile doğrudan ilintilidir. Kendi temel duygularımızın farkında olmalı ve bunları öncelikle kendimize sonra çevremizdekilere ifade etmekten çekinmemeliyiz. Ters Yüz filmi anlamakta zorluk çektiğimiz duygular konusunda daha somut ve anlaşılır bir görsel şölen.