Çocuk istismari ve ihmali "Bir yetişkin tarafından bilerek yada bilmeyerek yapılan ve çocuğun sağlığını, fizik gelişimini, psikososyal gelişimini olumsuz yönde etkileyen davranışlar" olarak tanımlamaktadır.
Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre dünyada 1-14 yaş grubundaki 40 milyon çocuk istismar veya ihmale uğramakta, desteğe ihtiyaç duymaktadır (Şimsek ve ark., 2004).
Fiziksel istismar ve ihmal olabilmesi için; kişinin 18 yaşından küçük olması, ana babası ya da bakımından sorumlu başka kişi tarafından yapılması, çocuğun fiziksel hasara uğraması, yaralanması ya da yaralanma riski taşıması gerekmektedir.
Fiziksel istismar; elle ya da bir nesneyle vurularak, itilerek, çocuk sarsılarak yapılmaktadır. Çocuğa yakılarak yada ısırılarak zarar vermek biçiminde de olabilmektedir. Öfkeyi gerginliği azaltmak için çocuğu hırpalamak, kendi çıkarıcı için hizmetçi gibi kullanmak ta gözlemlenen biçimlerdendir.
Fiziksel ihmalde ise; kişinin 18 yaşından küçük olması, yetersiz beslenme, giydirme, hijyen ya da bakım verme sonucunda zarara uğraması, çocuğun tıbbi gereksinimlerini karşılamamak, çocuğa bakacak yetişkin kişiler bulunmadan uzun süre yalnız bırakılması, okula devam edemediği bilinmesine rağmen müdahale etmemek şeklinde olabilmektedir.
Yapılan araştırmalara göre; fiziksel istismarda kız erkek oranı arasında belirgin bir fark bulunmamaktadır. Cinsiyet dağılımı kurbanın yaşı ile değişiklik gösterebilmektedir. Örneğin; ergenlik çağında kızlar daha fazla fiziksel istismarla karşı karşıya kalabilmektedir. Fiziksel istismar en çok 4-8 yaşlarındaki çocuklara yönelik olmakta, yaşla istismar oranı azalmaktadır. Anne yaşına bakıldığında 20 yaş ve altındaki annelerin çocuklarına daha sık olarak fiziksel istismarda bulundukları gözlenmektedir. Çocuklara yönelik fiziksel istismarda annelerin oranı daha yüksek iken, ergenlere yönelik olanlarda babaların sorumlu oldukları saptanmıştır.
Fiziksel istismar ve ihmalin etiyolojisi incelendiğinde;
Bakım verenin; psikiyatrik bozukluk yaşaması, madde kullanımı, bakım verene sosyal destek yokluğu, bakım verenin çocukluğunda fiziksel istismar, ihmal öyküsü olması ve travmalar yaşaması, bakım verenin, kişilerarası, bilişsel, duygusal ve davranışsal sorunlar yaşaması önemli bir faktördür. Bakım verenin madde kötüye kullanımı ve psikiyatrik hastalıklar, sosyal, bilişsel, duygusal ve davranışsal gelişiminde ağır ve uzun dönemli sıkıntılar yaşaması fiziksel istismar ve ihmalde bulunmasını sağlamaktadır.
Fiziksel istismar ve ihmalin sonucunda; İhmal edilmiş çocuklarda fiziksel istismara uğramış çocuklara göre daha ağır bilişsel ve akademik bozukluklar, daha fazla sosyal içe çekilme, daha kısıtlı arkadaş ilişkileri gözlemlenebilmektedir.
Çocukların sosyal işlevsellikleri daralmakta, yakın ilişki kurmakta güçlük çekip, daha çatışmalı, duygusal yoğunluğu az, yoğun öfke ve istismar davranışı içeren ilişkiler kurabilmektedirler.
Bilişsel yetilerde bozukluk ve akademik başarısızlığa sık rastlanılmaktadır.
Bu çocuklarda nedeni tam olarak anlaşılamamakla birlikte, yüksek oranda nörolojik bozukluk bildirilmektedir.
Saldırgan ve suça yönelik davranışlar, istismar ve ihmale uğramamış çocuklara göre daha yüksek oranda davranış bozukluğu ve karşı olma, karşı gelme bozukluğu gözlemlenebilmektedir.
Fiziksel istismar ve ihmal yaşayan çocuklarda, intihar düşünceleri ve girişimlerine daha yüksek oranda rastlanılmakta, madde kötüye kullanımı, psikopatik kişilik bozuklukları, tehlikeli cinsel deneyimler gibi sağlığı tehdit eden davranışlar görülmektedir.
Dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu ve kaygı bozuklukları gibi psikiyatrik hastalıklar, ağır fiziksel istismar vakalarında travma sonrası stres bozukluğu gözlemlenebilmektedir.