Günümüzde gelişen teknoloji koşulları, kültürel değerler, sosyopolitik ve psikolojik değişimler ve teknolojinin getirdiği yaşam değişimleri bireyleri bir anlamda yalnızlaştırmıştır. Gerek yalnızlık duygusu ile başa çıkamamak, gerekse erken çocukluk dönemindeki ilk nesne olarak tanımlayabileceğimiz anne ile kurulan ilişki biçiminin istendik şekilde gelişememesi, bireyin içinde yoğun bir boşluk duygusu yaratmıştır. Bu boşluk duygusunu doldurma biçimleri bazen alkol, bazen madde, bazen cinsellik, bazen öfkenin dışa yada içevurumu şeklinde ortaya çıkmış ve kişinin zarar görmesine yol açmıştır.
Madde; halk arasında uyuşturucu olarak da adlandırılan alkol, esrar, eroin, kokain, amfetaminler, tiner, tütün gibi başka kullanım alanları olsa bile kişiler tarafından ruhsal ve fiziksel bazı etkilerini yaşamak için kullanılan, bedensel ruhsal ve toplumsal boyutlarda ciddi zararları olan ajanlardır.
Kötüye kullanım; temelde kullanıcı kişide zararlı sonuçlara yol açan alkol veya madde kullanımı olarak tanımlanır.
Kötüye kullanım tanısı almak için kişinin son 12 aylık dönemde, bir yada birden fazlası ile kendini gösteren davranışlar olmalıdır. Yükümlülükleri yerine getirmemek, umursamaz hareketler yapmak, yasal sorunlarla karşılaşmak, kişisel sorunlara rağmen maddeye devam etmek tanı için gereken kriterlerdir.
Bağımlılık ise, kötüye kullanımdan çok daha ciddi bir durumdur. Bağımlılık için daha önceden değer verilen davranışların yerine çok daha büyük bir öncelikle bir veya daha fazla maddenin kullanımının geçmesine neden olan davranış örüntüsü diyebiliriz. Bu anlamda ortaya çıkan davranış kalıpları; alkol veya madde kullanmaya bir kez başlayınca duramamak, kendi koyduğu sınırları aşmak, başka aktivitelere ayrılan zamanı kısmak, alkol veya madde kullanmaya veya elde etmeye aşırı zaman harcamak, ruhsal yada fiziksel sağlığın kötüleşmesine rağmen kullanmaya devam etmektir.
Alkol Kötüye kullanımın yaygınlığı; erkeklerde alkol bağımlılığı geliştirme riski yaşam boyu % 10-15 kadınlarda ise % 3-5 tir. Diğer maddeler için bağımlılık geliştirme oranı erkeklerde kadınlara nazara yaklaşık 10 kat daha yüksektir. Yapılan araştırmalar kadınların 20 li yaşlarda % 36 sının alkol tüketmekte olduğunu göstermektedir. Sadece çalışan kadın değil bağımlılık tedavisine başvuran kadınların yarısı ev kadınıdır. Ağızda daha az koku yapması nedeniyle votkayı tercih etmektedir.
Problem yaratacak düzeyde içme, antisosyal kişilik bozukluğu, mani, diğer madde kullanımı, şizofreni ve panik bozukluk gibi hastalıklarla eş zamanlı görülür (Robins, ve ark. 1988) Alkol kullanımı özellikle üniversite çağındaki gençler arasında sık görülür.
Alkol bağımlılığının bedeli; problem yaratacak düzeyde içen kişilerin sağlık servislerini kullanma oranı içmeyen kişilerden 4 kat daha fazladır ve bu kişilerin tıbbi giderleri, diğer kişilerden iki kat daha yüksektir. Alkol bütün intiharların üçte birinde etkendir. Her yıl ana yollarda meydana gelen kazaların yarısının alkol nedeniyle olduğu tahmin edilmektedir. Adam öldürme de alkol ile bağlantılı bir suçtur. Cinayetlerin yarısından çoğunun alkolün etkisiyle olduğu düşünülmektedir. Tecavüzler, saldırılar ve aile içi şiddet de alkol ile bağlantılı suçlar arasında sayılabilir.
Alkol ve madde kullanımının tedavisindeki en önemli adım madde ve alkola başlamamaktır. Alkol kötüye kullanımı ve bağımlılığının tedavisindeki en önemli aşama problemi kabul etmektir. Ciddi bir içme problemi olan kişinin, böyle bir problemi hiç olmamış bir başka kişiye, açık ve dürüst bir biçimde bunu itiraf etmesi anlamına gelir. Tedavide önemli aşama geleneksel hastane tedavisidir. Kişinin alkolünü vücuttan arındırma tedavisi yapılır. Bu tedavinin psikolojik tedavi ile desteklenmesi gerekir. Biyolojik tedaviler kapsamında; kusmaya yol açan disulfiram yada panzehir olarak antabuse verilir. Acı ve ağrı yaratılarak alkolün emilimi engellenir. Kusmalar olur. Tedavinin bir parçası olarak adsız alkolikler toplantıları önemli bir adım olabilmektedir. Yeni katılan kişiler alkolik olduğunu ilan ederler ve diğerleri hikayelerini anlatırlar. Çift terapisi, bilişsel davranışçı terapi, psikodinamik terapiler, itici uyarıcılar yolu ile tedavi, içkiyi reddetmeyi içine alan atılganlık eğitimi, içilen miktarı kontrol edebilmek, içmede azaltma çalışmaları, akran baskısına direnme eğitimi, aile çalışmaları, duygudurum eğitimi, benlik imajını güçlendirme eğitimleri tedavinin önemli bir parçası olarak yapılan çalışmalarda kullanılmaktadır.